2. Ετυμολογία
αστέρι < ἀστέριον < υποκοριστικό της λέξης ἀστήρ
Ουσιαστικό αστέρι ουδέτερο
(αστρονομία) φωτεινό ουράνιο σώμα
αυτό το ουράνιο σώμα, όπως είναι ορατό από τη γη
τα ουράνια σώματα ως κάτι που προαναγγέλλει το μέλλον
ομοίωμα φωτεινής πηγής στον ουρανό (ζωγραφισμένο, χάρτινο ή από
άλλο υλικό)
ένα πεντάκτινο αστέρι
Διακριτικό βαθμού για αξιωματικούς του στρατού
ο λοχαγός φέρει στην επωμίδα του τρία ασημένια αστέρια
Σύμβολο που χρησιμοποιείται για την βαθμολόγηση των ξενοδοχείων
αλλά και εστιατορίων, θεαμάτων κλπ
άνθρωπος με μεγάλη λάμψη και επιτυχία, ιδίως στον καλλιτεχνικό
χώρο
άνθρωπος πανέξυπνος
αυτό το παιδί είναι αστέρι στα μαθηματικά
3. Τα άστρα στη λογοτεχνία
Πρόλογος
Τα άστρα εμφανίζονται συχνά στην ελληνική λογοτεχνία είτε με την
κυριολεκτική σημασία , ως ουράνιο φωτεινό σώμα , είτε με τη
μεταφορική για να δηλώσουν ένα χαρακτηριστικό που κυρίως αφορά
τη λάμψη ή τη μοναδικότητα ενός αστεριού. Συγκεκριμένα
παραδείγματα υπάρχουν ………
4. Στον Όμηρο (Ιλιάδα χ25-30)
τὸν δ᾽ ὃ γέρων Πρίαμος πρῶτος ἴδεν[1] ὀφθαλμοῖσι παμφαίνονθ᾽ ὥς τ᾽ ἀστέρ᾽
ἐπεσσύμενον πεδίοιο, ὅς ῥά τ᾽ ὀπώρης εἶσιν, ἀρίζηλοι δέ οἱ αὐγαὶ
φαίνονται πολλοῖσι μετ᾽ ἀστράσι νυκτὸς ἀμολγῷ, ὅν τε κύν᾽ Ὠρίωνος ἐπίκλησιν
καλέουσι. λαμπρότατος μὲν ὅ γ᾽ ἐστί, κακὸν δέ τε σῆμα τέτυκται,καί τε φέρει
πολλὸν πυρετὸν δειλοῖσι βροτοῖσιν·
Μετάφραση
Πρώτος ο γέρος Πρίαμος τον είδε στην πεδιάδα,
ολόλαμπρος να χύνεται σαν τ’ άστρο που προβάλλει
το φως του καλοκαιρινά και στα πολλά τ’ αστέρια
ανάμεσα φεγγοβολεί στο νυκτικό σκοτάδι,
που σκύλον του Ωρίωνος τον ονομάζουν κι είναι
λαμπρότατ’ άστρο αλλά κακό στον ουρανόν σημείον
και τους βαριόμοιρους θνητούς με θέρμες κατακαίει.
5. Στην Σαπφώ(λυρική ποιήτρια)
ἄστερες ,ὲν ἀμφὶ κάλαν σελάνναν ἂψ
ἀπυκρύπτοισι φάεννον εἶδος ὄπποτα
πλήθοισα μάλιστα λάμπηι γᾶν ~
ἀργυρία.
Μετάφραση
Οσ' άστρα γύρω βρίσκονται
στην έκπαγλη σελήνη.
Το φωτεινό τους πρόσωπο
κρύβουν κάθε φορά
που εκείνη,
ολόγιομη,
καταλάμπει τη γη
ανεβαίνοντας
ασημοκαπνισμένη.
7. Στην Κρητική λογοτεχνία (Ερωτόκριτος-
Β.Κορνάρος)
Δεν επροσκύνα ουδ' Ουρανόν, ουδ' Άστρα, ουδέ Σελήνην, τον
Κόσμον εφοβέριζε με τη θωριάν εκείνην.
(ενότητα β΄ στ.323)
Όσα 'ναι τ' άστρα τ' ουρανού, φύλλα τω δέντρω αντάμι [=
μαζί], τόση σπορά ...
(Α΄, 15-16)
..... που λάμπου ως τ' άστρα τ' ουρανού σε μια μερά κ' εις
άλλη τση Kρήτης ...
(Α΄, 25)
... τ' άρματά του, μπλάβα με τ' άστρα τα χρουσά ήσα' για
φορεσά του.
(Γ’, 342)
12. «Με το λύχνο του άστρου»
Οδυσσέας Ελύτης
Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα
στο αγιάζι των λειμώνων στη μόνη ακτή του κόσμου
που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!
Τα κορίτσια μου πένθος για τους αιώνες έχουν
Τ' αγόρια μου τουφέκια κρατούν και δεν κατέχουν
που να βρώ την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ
13. «Μαρία Νεφέλη»
Οδυσσέας Ελύτης
«των άστρων μακρινές επιρροές
γδύνεσαι όπως γδύνονται όσοι νογούν τ' αστέρια
απλώνεται ο βυθός με τα χρωματιστά του βότσαλα σαν άστρα.
κι επάνω της ανάψουν σαν βεγγαλικά τα τρία μου άστρα!»
14. «Το διάβα του Ελαιώνα»
Σικελιανός Άγγελος
• σαν άστρα σού ανοιγόκλειναν·
και λαγαρά είναι τόσο
• T' άστρι πληθαίνει μέσα μου, σαν
το σπειρί στο ρόδι
• Kι ανοίγουν απονύχτερα των
άστρων τα μπουμπούκια,
• τα βλέφαρα σ' ανασασμό βαθύ
μαζί με τ' άστρα,
15. «Απαγορεύεται η έξοδος»
Λειβαδίτης Τάσος
Νύχτα.
Μονάχα τ’ άστρα.
Και πέρα το βάθος του
ολάνοιχτου ορίζοντα—
εκεί που πάνε οι άνθρωποι
χωρίς τα ονόματά τους.
16. «Ένα παιδί μετράει τα άστρα»
Μενέλαος Λουντέμης
Το βιβλίο αναφέρεται σε ένα παιδί που ήθελε να μάθει γράμματα αλλά
το αφεντικό στο οποίο εργαζόταν δεν τον άφηνε επειδή έλεγε ότι πρέπει να
είναι συγκεντρωμένος στην δουλειά του.
Ένα βράδυ που όλοι κοιμούνταν, το παιδί πήγε να συναντήσει έναν
δάσκαλο που είχε συμφωνήσει να του μάθει γράμματα χωρίς να το ξέρει το
αφεντικό του.
Ο δάσκαλος κατάλαβε ότι το παιδί πραγματικά ήθελε να μάθει κι ότι θα
ήταν καλό στα γράμματα και προσπαθούσε.
Το ανακάλυψε όμως το αφεντικό του και του απαγόρευσε να ξαναπάει.
Τότε χώρισαν οι δρόμοι του δασκάλου και του παιδιού, αλλά κάτι στο
παιδί έλεγε πως θα ξαναβρεθούν…
17. «Στον ίσκιο των πουλιών»
Παπαδάκη Αλκυόνη
Είναι κάτι νύχτες,
που τ΄ αστέρια κατεβαίνουνε
χαμηλά.
Είναι αυτές οι νύχτες,
που τ ΄άστρα κατεβαίνουν
χαμηλά
19. «Ο Εέ από τα άστρα»
Μάνος Κοντολέων
Ο Εέ είναι ένας γοητευτικός εξωγήινος πιτσιρικάς, που βοηθάει
τα παιδιά της γης να διορθώσουν όλα τα κακά που συσσώρευσαν
στον κόσμο οι μεγάλοι.
Κάνει τους στριμμένους καλούς, εξαναγκάζει τους ανήθικους
εργοστασιάρχες να πάρουν μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος,
φυτεύει δέντρα, δείχνοντας το σωστό κι ανθρώπινο τρόπο ζωής,
έναν αληθινά κοινωνικό κώδικα συμπεριφοράς, από την
καθημερινή καλημέρα ως το κυκλοφοριακό..
20. Εργασία των μαθητριών
Αναγνωστοπούλου Κορνηλία
Ιατροπούλου Μαργαρίτα
του Γ’4 τμήματος του 5ου Γυμνασίου Ξάνθης
στο πλαίσιο περιβαλλοντικού προγράμματος με τίτλο
«ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕΤΡΑΝΕ Τ’ ΑΣΤΡΑ»
