"ATMOSFERA ETA HIDROSFERA" El Casal ikastetxeko 6.maialako ikasleek egindako lana

2. Hidrosfera lurreko ura da. Geruza horrek
lurreko hiru laurdenak hartzen ditu.

3. Hidrosferako ura
• Bi mota daude
UR OZEANIKOA:
OZEANOZ ETA ITSASOZ
OSATUTA DAGO
UR KONTINENTALA:
IZENAK ESATEN DUEN
BEZALA KONTINENTEETAN
DAGOEN URA DA. ADIBIDEZ:
IBAIAK, IZOTZ MASAK… EDO
LUR AZPIAN DAGOEN URA

4. HIDROSFERA ETENGABE
MUGITZEN DA
• Ibaiak kontinenteko ura mugitu egiten du
itsasoratu arte.
• Ur ozeanikoaren ura hiru fenomenoen
ondorioz mugitzen da:
- olatuak: haizea itsasoko gainazalean sorturiko uhinak
dira.
- Itsas lasterra: ur masak dira eta leku batetik bestera
mugitzen dira.
- Itsasaldiak: sei ordutik behin gertatzen diren itsas
mailaren gora beherak dira.

5. HIDROSFERAREN GARRANTZIA
Hidrosferak, ura
ematen die izaki
bizidunei.
Horrexegatik,
uraren barruan
bizitza dago.
Pertsonak
hidrosferako ura
erabiltzen dugu
adibidez :
edateko,
garbitzeko …
Hidrosferan gizakiok lan
egiten dugu (arrantza) eta
baita denbora librean ere,
ekintza desberdinak egiten
ditugu (surf…)

6. Hidrosfera babestuHidrosfera babestu
• Orain amaitzeko hidrosferarekin, aholku
batzuk emango dizkizuegu ura
hainbeste ez kutsatzeko :
• Itzi txorrota hortzak garbitzen dituzun
bitartean.
• Ura ateratzen denean, ur hori berotu
arte ateratzen den ura bildu. Ur hori
loreontziak ureztatzeko, komunean
botatzeko eta hainbat gauzatarako
erabil dezakezu.

7. Uraren zikloa

8. Uraren zikloaren faseak
• Eguzkiak itsasoko urak berotzen du. Ura lurruntzen da.
• Ur lurruna gora joaten da eta goiko tenperaturak hotzak
direnez ur lurruna kondentsatzen da hodeiak sortuz.
• Hodeiak ur tantaz osatuta daude. Haizearen ondorioz
mugitzen dira.
• Hodeietan dagoen ura: euria, txingorra edo elurra eran
lurrera jauzten da.
• Ibaiak, itsasoak eta lurpeko urak sortuz (Adibidez
putzuak).
• Behin eta berriro errepikatzen da azaldutako prozesua.

9. ATMOS F E R A
Atmosferako airea gas-nahastea da.
78% nitrogenoa, 21% oxigenoa, 1% beste gas
batzuk: karbono dioxidoa, ozonoa,ur-lurruna

10. ATMOS FE R AKO GE R UZAK
•
Troposfera: Lehenengo geruza da 12km hartzen
ditu eta gasen 75% . Bertan, hodeiak sortzen dira.
Bertan hegazkinak, globo gidatuak, eta mendiak
aurkitu ahal ditugu. Hor oxigenoa dago.
•• E stratosfera: 12km-50kmra hartzen ditu. E stratosferako
tenperatura, oso hotza da eta hor oso oxigeno gutxi
dago. E zinezkoa da hor arnasa hartzea. Geruza honen
gainean ozono-geruza dago eta hori eguzki izpietatik
babesten gaitu. Bertan globo meteorologikoak,
hegazkin supersonikoak... Aurkitu ahal dugu.

11. Gorako beste geruza batzuk:
E stratosferatik gora beste geruza batzuk
daude. Horiek oso gas gutxi dituzte.
Menosfera, termosfera eta exosfera
izeneko geruzak. Bertan hainbat fenomeno
gertatzen dira. Bertan izar iheskorrak,
gaueko disdirak, ezpazio-ontziak eta abar
auritu ahal dugu.

12. E gin klik titulua gehitzeko
Egin klik testua gehitzeko

13. BABESTU ATMOSFERA
• Gas toxikoek, keak, autoek, industriek,
suteek eta abar atmosfera kutsatzen dute.
• Atmosfera kutsatzean negutegi-efektua
egiten da. Hori gertatzean lurraren
tenperatura igotzen da.
• Hori ez gertatzeko saiatu behar gara
atmosfera zaintzen. Ez erabiltzen asko
kalefakzioa, ez erabiltzen asko kotxea, ez
mozten hainbat zuhaitz, ez kutzatzen…

14. Atmosferan, aldaketa etengabeak daude.
Haizea, prezipitazioak, hodeiak... Horri
fenomeno atmosferiko deitzen diegu.

15. ATMOS F E R AR E N GAR R ANTZIA
Atmosfera oso garrantzitsua da gure
planetarako:
Kaltegarriak diren eguzki-erradiazioak
iragazten ditu, batez ere ozono geruzari
esker.
Planetaren beroa gordetzen du eta horrela
tenperaturak epeltzen ditu.
Izaki bizidunek behar duten gasak ditu.
Adibidez landareak fotosintesia egiteko.

16. • EGURALDIA:
• Atmosferak duen egoera, egun batean
edo aste batean, prezipitazioak,
hodeiak...
• KLIMA:
• Hainbat urtetan leku batean egon diren
egoera atmosferikoak: tenperaturak,
prezipitazioak…

17. • Klimak 3 faktore ditu.
• LATITUDEA: EKUATOREKIKO ETA POLOETAKO DISTANTZIA
Ekuatoreko inguruko eskualdean, polarrenetan baino
bero handiagoa egiten du. Inguru polarretan, neguen eta
uden arteko aldeak nabaritzen dira.
• ITSAS MAILAREKIKO ALTUERA
Inguru menditsuetan kostaldean baino tenperaturak
hotzagoak daude. Tenperaturak jaisten dira altuerarekin.
• ITSASOREKIKO HURBILTASUNA
Itsasotik ahalik eta hurbilagoa egon tenperatura
epelagoak izango dira. Itsasoaren hezetasunagatik.
Barrualdean tenperatura hotzagoa izango da. Itsasoak
tenperaturak epeltzen dituelako.

18. • Meteorologia da klima eta eguraldiaren zientzia.
• Azterketa meteorologikoak egiten dira estazio
meteorologikoei esker. Hauetan, termometroak,
barometroak, plubiometroak eta anemometroak
erabiltzen dituzte.
• Datu horiei esker, mapa meteorologikoak egin
ahal dira. Horrez gain, klimogramak ere egiten
dira, leku bateko klima adierazteko.
Klimogramak, urte batean leku bateko batez
besteko tenperaturak eta prezipitazioak
erakusten digun grafikoak dira.

19. • ANENOMETROA:
• Klima jakiteko eta
haizearen abiadura
neurtzen du
• HAIZE-ORRATZA:
• Haizearen norabidea
adierazten duen tresna da
• PLUBIOMETROA.
• Prezipitazioen ur-kantitatea
neurtzeko tresna da.

20. NOLA EGITEN DA LEKU
BATEKO KLIMOGRAMA?
• Urratsa: datuak ezagutu
• Leku bateko klimogramoa egiteko, leku horren
prezipitazioak eta tenperaturak urte batean,
jakin behar ditugu. Adibidez:

21. 2. Urratsa: ardatzak marraztu
• Paper milimetratu batean, ardatzak
marraztuko ditugu. Bat horizontalean eta
mutur bakoitzean bertikal bat.
Horizontalean hilabeteak jarriko ditugu,
beraien hartean diztantzia berbera utzita.
Hau bezala:

22. 3.urratsa: prezipitazioak marraztu
• Eskuinean ardatz bertikal prezipitazioak (mm-
tan) idatzi behar.
• Horretarako prezipitazioaren ardatza tartea
10m banatu behar 0tik 50era.
• Ondoren, barra urdin batzuk marraztu eta
hilabete bakoitzeko epe horretan eta adierazi
gertatu diren prezipitazioak.

23. • Ezkerreko ardatzean, bertikalean,
tenperatura marraztu behar
(zentigradutan (ºC) .
• Ardatza 5naka tartetan bana egin
0tik 25era .
• Hilabete bakoitzeko tenperatura
idatzi adierazteko puntu gorria
erabiliz.
• Gero puntu gorri guztiak lotu
tenperaturaren kurba lortuko da.

24. HORRELA GERATUKO DA EDO
GERATU BEHAR DA

27. HIDROSFERA
ETENGABE
MUGITZEN DA
OLATUAK ITASAS LASTERRA ITSASALDIAK
HIDROSFERAREN
GARRANTZIA
1
ZER DA?

28. 2- Zer da itsas lasterra?
Itsas lasterra da ozeanoan leku batetik
bestera mugitzen den ura
3- Herri batzuetan, pertsonek putzuetatik
aterako ura erabiltzen dute
Zer motatako ura ateratzen da putzuetatik?
Lurpeko ura ateratzen da

29. 4- Esan egia ala gezurra diren atmosferako
geruzei buruzko esaldi hauek:
a) Troposfera lurretik gertuen dagoen
geruza da.
b) Menosfera geruza oso beroa da.
c) Estratosferan ezin daiteke arnasarik
hartu.
5- Esan zer den klima, eta hemen daukagun
klima epela den ala ez, eta zergatik.

30. • ESAN BAKOITZEKO IZENA:
1 HAIZE-ORRATZA
2 ANENOMETROA
3 PLUBIOMETROA
•

32. • MATERIALA: plastilina berdea, urdina, gorria, horia eta
laranja, eta labana.
• PROZEDURA:
Lehenengo, plastilina horiarekin bolatxo bat egiten dugu
eta laranjarekin inguratzen dugu geruza lodi batekin.
Gero, inguratu berriz gorriarekin eta urdinarekin.
Amaitzean, plastilina berdearekin kontinenteak, gutxi
gorabehera, ipintzen ditugu. Amaitzeko, labanarekin
mozten dugu erditik.
• ONDORIOAK: bi zati geratuko zaizkigu …

33. • MATERIALA: ontzi bat, ura eta kartoi edo
plastiko zati bat.
• NOLA EGIN:
Lehenengoz, ontzia betetzen dugu.
Gero, zatia ontziaren goiko partean ipintzen
dugu.
Ondoren buelta ematen dugu ontziari
eskuarekin kartoia zapaltzen. Azkenez, ontzitik
eusten dugu eta… Jausten da? Ez.
Atmosferako presioa, kasu honetan, grabitatea
baino presio gehiago daukadalako.

34. ESPERIENTZIA
• Materiala: kristalezko edalontzi bat,
kandela bat, sua, ura eta platera.
• Prozedura: Plateran, ur pixka bat botatzen
dugu.
Gero kandela pizten dugu eta plateraren
erdian kokatzen dugu.
Ondoren, edalontzia kandelaren gainean
ipintzen dugu.
• Ondorioak:
Zer gertatuko da? Ura xurgatu du,
zergatik?