De relatie van het Vaticaan met de media is niet altijd even makkelijk. Vooral nu in de tijd met berichten over sexueel misbruik is er een extra spanning zoals het Cantalamessa incident laat zien. Maar er is meer. De socioloog Introvigne ziet hierin alle kenmerken van een morele paniek. Een vergelijk met Goebbels, de minister van propaganda onder Hitler, laat opvallende overeenstemmingen met de huidige situatie zien.

1. Het Cantalamessa-Incident
De Moeizame Relatie van de
Heilige Stoel met de Pers
Alfred Driessen, Hengelo
Driessen.Alfred@gmail.com
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 1

2. Deel 1
Recente Incidenten
met de Media
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 2

3. Kardinaal Sodano (Paaszondag, 4-4-2010)
Kardinaal Sodano op 4-4-2010
Met u is ook het volk van God, dat zich niet laat
imponeren door het geklets van het moment of door
de beproevingen waardoor de gemeenschap van
gelovigen soms getroffen kan worden.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 3

4. Kardinaal Sodano (4-5-2010)
Vaticaanwoordvoerder Federico Lombardi (4-5-2010)
Paus Benedictus XVI heeft niet gevraagd om de
publieke steunbetuiging die op Paasochtend werd
uitgesproken door kardinaal Angelo Sodano, de
deken van het kardinalencollege.
.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 4

5. Kardinaal Bertone (13-4-2010)
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 5

6. Kardinaal Bertone (14-4-2010)
Vaticaanwoordvoerder Federico Lombardi (14-4-2010)
De kerkelijke autoriteiten vinden niet dat zij bevoegd zijn
in het doen van algemene uitspraken over specifieke
psychologische of medische kenmerken. Daarvoor moet
uiteraard verwezen worden naar de studies van
specialisten en naar actueel onderzoek op dit gebied.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 6

7. Pater Cantalamessa (Goede Vrijdag, 2-4-‟10)
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 7

8. Pater Cantalamessa (Goede Vrijdag, 2-4-‟10)
Cantalamessa, citerende een brief van een joodse vriend:
''Met afschuw volg ik de agressieve aanvallen op de paus
en de Kerk en alle gelovigen. De stereotypes en het
afschuiven van persoonlijke verantwoordelijkheid op een
collectieve schuld herinneren me aan de beschamendste
aspecten van het antisemitisme."
Vaticaanwoordvoerder Federico Lombardi (3-4-2010)
'Ik ontken ten stelligste dat dit een door het Vaticaan
geïnspireerde vergelijking is tussen het antisemitisme en
de huidige situatie in pedofiliezaken'.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 8

9. Pater Cantalamessa (4-4-2010)
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 9

10. Vittorio Messori: Een Eerste Conclusie
Corriere della Sera, 4-4-2010
Teveel mediaongelukken in de laatste
jaren waarbij de hiërarchie betrokken
was. De oorzaken?
1.Ten eerste dat er misschien wel teveel
gezegd en geschreven wordt;
2.Ten tweede, de minder goede kwaliteit
van het kerkelijke “apparaat” dat de
teksten zou moeten checken;
3.Tenslotte, een zekere naïviteit van
mensen die in de Kerk bepaalde functies
bekleden.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 10

11. Vittorio Messori: Een Eerste Conclusie
Corriere della Sera, 4-4-2010
Ze zijn gewend aan toespraken met een
ingewikkelde opbouw en ze houden geen
rekening met het feit dat de media
samenvattingen nodig hebben ... die een
opvallende krantenkop kunnen geven.
Vandaar mijn „bescheiden voorstel‟ ter
preventie: laten zij behalve diepgaande
Bijbelse en theologische bijscholing, ook
een training volgen bij journalisten die
oude rotten zijn in het vak.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 11

12. Typische Nieuwskoppen van Nu.nl
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 12

13. Deel 2
Een Morele Paniek?
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 13

14. Massimo Introvigne: Morele Paniek
Massimo Introvigne is een
religie-socioloog die
woont en werkt in Italië.
Hij is de oprichter en
voorzitter van het Centrum
voor Studies naar Nieuwe
Religies (CESNUR).
http://www.cesnur.org
Is pedofilie door priesters een probleem? Ja, aldus
Introvigne. Is het een groot probleem? Nee.
Er is sprake van zogenaamde ‘morele paniek’ via de
media gevoed door morele entrepreneurs.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 14

15. Massimo Introvigne: Morele Paniek
Introvigne 3-4-2010:
Morele paniek is een sociaal geconstrueerd probleem dat
uitgaat van de systematische versterking van echte feiten
in de media of in de politieke discussie.
Daarnaast:
 Problemen die al decennia lang bestaan, worden in de
media en politiek als nieuw gepresenteerd;
 De omvang wordt overdreven door uit de lucht gegrepen
statistieken die, niet ondersteund door wetenschappelijk
onderzoek, in de media worden herhaald.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 15

16. Massimo Introvigne: Morele Paniek
Introvigne op 3-4-2010:
Pedofiele priesters: typisch voorbeeld van morele paniek
Op de allereerste plaats komt het feit dat als startpunt
dient. Er zijn pedofiele priesters.
Bepaalde gevallen zijn zowel schokkend als walgelijk.
Maar!
Waarom worden in 2010 dagelijks oude en vaak welbekende zaken
opgegraven en waarom wordt hiermee de paus aangevallen?
Dit is paradoxaal als men over ditzelfde onderwerp de grote
strengheid van toen kardinaal Ratzinger en nu Benedictus XVI in
ogenschouw neemt.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 16

17. Massimo Introvigne: Morele Paniek
Introvigne op 3-4-2010:
Een mogelijke verklaring voor de morele paniek rond
pedofiele priesters:
De morele entrepreneurs die de morele paniek
organiseren, hebben een agenda die steeds duidelijker wordt en die
niet noodzakelijkerwijs de bescherming van kinderen behelst.
Het is nu een periode waarin politieke, juridische en zelfs
verkiezingsbesluiten in Europa en elders worden genomen over de -
- Abortuspil RU-486
- Euthanasie en de
- Erkenning van het homohuwelijk
Alleen de stem van de paus en de Kerk is te horen bij de
verdediging van het leven en het gezin.
Bij het lezen van bepaalde artikelen in de media blijkt dat zeer
machtige lobbygroepen proberen deze stem tot zwijgen te brengen.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 17

18. Een Bijdrage uit Onverwachte Hoek
Blog van Ed Koch, Jood, voormalig Burgemeester van
New York, datum: 8-4-2010
http://cgis.jpost.com/Blogs/koch/entry/he_that_is_without_sin
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 18

19. De blog van Ed Koch: Er is een Aanval
Ed Koch, Jood en voormalig burgemeester van New York
Ik ben ervan overtuigd dat de voortdurende aanvallen van
de media op de Rooms Katholieke kerk en Paus
Benedictus XVI een uiting zijn van anti-katholicisme.
De lange reeks van artikelen over dezelfde gebeurtenissen, hebben
niet langer meer het doel om te informeren maar om te straffen.
De paus heeft bij verschillende gelegenheden namens de Kerk schuld
toe gegeven en vergiffenis gevraagd.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 19

20. De blog van Ed Koch: De Motieven
Ed Koch, Jood en voormalig burgemeester van New York
De reden voor de constante aanvallen is dat velen van
mening verschillen en furieus reageren op de houding
van de Kerk in zaken als:
-- Verwerpen van iedere vorm van abortus en van homo-sex en
homo-huwelijk
-- Het blijven vasthouden aan het celibaat voor priesters
-- Uitsluiten van vrouwen van het ambt
-- Niet toestaan van geboortecontrole m.b.v. condoom en de pil, en
-- Tegenwerking bieden aan de civiele echtscheiding
Ik ben het oneens met de Kerk in al deze punten. Maar zij heeft het
recht deze visie aan te houden in overeenstemming met haar
geloofsovertuiging.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 20

21. De blog van Ed Koch: Slotopmerking
Ed Koch, Jood en voormalig burgemeester van New York
Ik ben ervan overtuigd dat de Rooms Katolieke kerk een
kracht is voor het goede in de wereld en niet voor het
kwade.
Genoeg is genoeg. Het is waar dat vreselijke misdaden werden
begaan door leden van de katholieke clerus ...
De Kerk probeert nu wanhopig het verleden goed te maken door
nieuwe procedures in te stellen bij de toelating van priesters en voor
de omgang met pedofile priesters. ....
Hij (of zij) die onder u zonder zonde is, laat hem (of haar) dan de
eerste steen werpen (Joh. 8,7).
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 21

22. Nieuwsvoorziening of Aanval tegen de Kerk
Massimo Introvigne, katholieke Italiaan, socioloog
De morele entrepreneurs die de morele paniek
organiseren, hebben een agenda die steeds
duidelijker wordt en die niet noodzakelijkerwijs de
bescherming van kinderen behelst.
Ed Koch, Jood en voormalig burgemeester van New York
Ik ben ervan overtuigd dat de voortdurende
aanvallen van de media op de Rooms Katholieke kerk
en Paus Benedictus XVI een uiting zijn van anti-
katholicisme.
Cantalamessa, citerende een brief van een joodse vriend:
''Met afschuw volg ik de agressieve aanvallen op
de paus en de kerk en alle gelovigen."
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 22

23. Is er een Morele Paniek?
Massimo Introvigne, katholieke Italiaan, socioloog
De morele entrepreneurs die de morele paniek
organiseren hebben een agenda die steeds duidelijker
wordt en die niet noodzakelijkerwijs de bescherming
van kinderen behelst.
De grote vraag:
-- Wie zijn de aanvallers, wie zijn de morele
entrepreneurs?
-- Zijn er bewijzen?
Als hierop geen antwoord komt:
Dan blijft de morele paniek een mooie
sociologische theorie, een soort samenzwerings-
theorie, maar het blijft een theorie.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 23

24. Deel 3
Een Schoolvoorbeeld van
een Morele Paniek
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 24

25. Joseph Göbbels (1897-1945)
Het Moeras van de
Waarheid
Bij het laatste oordeel moeten
Stalin, Churchill en Hitler een
moeras doorwaden. Hoe meer
iemand heeft gelogen, des te
dieper gaat hij daarbij in de
modder zakken. Churchill zakt
weg tot aan het knie, Stalin tot
aan de navel. Dan komt Adolf
Hitler. Hij zakt helemaal niet
weg. "Adolf, hoe doe je dat?"
Reichsminister van
"Pst! Ik sta op Göbbels. Propaganda (1933-1945)
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 25

26. Paus Pius XI Mit Brennender Sorge (14-3-37)
Over de Situatie van de Katholieke
Kerk in het Duitse Rijk
Paus Pius XI
Met brandende bezorgdheid en
stijgende bevreemding slaan Wij
sedert geruime tijd de lijdensweg der
Kerk gade, de toenemende nood van
de in gezindheid en daad Haar trouw
blijvende belijders en belijdsters.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 26

27. Paus Pius XI Mit Brennender Sorge (14-3-37)
Wie het ras, of het volk, of de staat, of de staats-
vorm, de dragers van de staatsmacht uit haar
aardse waardebepaling losmaakt, ze tot de
hoogste van alle waarden, ook van de gods-
dienstwaarden en in afgoderij vergoddelijkt, die
keert de door God geschapen en door God
gewilde orde der dingen en vervalst ze.
Slechts oppervlakkige geesten kunnen tot de
dwaalleer vervallen, te spreken van een nationa-
len God, van een nationale godsdienst.
Slechts dezen kunnen zich aan het ijdel beginnen
wagen God, den Schepper van alles, den Koning, en Wetgever van
alle volkeren, binnen de grenzen van een enkel volk, in de door het
bloed bepaalde beperking van één enkel ras in te sluiten.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 27

28. Joseph Göbbels (Toespraak, 28 mei 1937)
“Er komen iedere dag zaken aan het
licht van seksueel misbruik door een
groot aantal leden van de Katholieke
geestelijkheid.”
“Helaas is er geen sprake van los-
staande zaken, maar van een collec-
tieve morele crisis die de culturele
geschiedenis van de mensheid nog
nooit gekend heeft.”
“Talloze priesters en religieuzen
hebben bekend. Er is geen twijfel
over dat de duizenden gevallen die
onder de aandacht van het rechts-
systeem zijn gebracht, slechts een klein deel zijn van het
werkelijke aantal, er van uitgaande dat vele daders beschermd
zijn door de hiërarchie.”
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 28

29. Joseph Göbbels (Toespraak, 28 mei 1937)
“Ik spreek hier als een familievader, wiens meest
kostbaar persoonlijk goed op aarde zijn vier
kinderen zijn.”
“Ik kan daarom de gevoelens van de ouders
begrijpen die bedrogen zijn wat betreft de ziel en
het lichaam van hun kinderen. Want hun meest
kostbaar goed is overgeleverd aan beestachtige
jeugdschenders zonder scrupules.”
“Ik geloof ook in de naam van miljoenen Duitse
ouders te spreken, die het niet wensen - en ook
alleen in vrees en afschuw eraan denken - dat hun onschuldige
kinderen een keer door verleiders zonder geweten op deze manier
psychisch en lichamelijk worden misbruikt.”
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 29

30. SA-Troepen in Stuttgart, 1938
Wij laten geen sabotage toe
aan het opbouwerk van de Führer
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 30

31. Gevolgen van Toespraak Joseph Göbbels
De Gevolgen van de Toespraak
276 religieuzen en 49
parochiepriesters werden in
1937 gearresteerd. Deze
arrestaties vonden plaats in alle
bisdommen, met als doel de
schandalen op de voorpagina’s
van de kranten te houden.
Het Resultaat
Van de 25.000 priesters in Duitsland werden na 4 jaar
nauwkeurig onderzoek van 1933-1937 in totaal 64
priesters veroordeeld als knapenschender of homo-
sexueel (minder dan 0.26 %)
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 31

32. Admiraal Wilhelm Canaris (1887-1945)
Canaris stuurde via een
katholieke advocaat, Josef
Müller (hij overleefde later het
kamp in Dachau) een serie
geheime documenten naar Pius
XI en later Pius XII.
Hiermee werden geheime
instructies voor anti-katholieke
handelingen aan het Vaticaan
bekend.
De eerste morele paniek over
pedofiele priesters kon hiermee Canaris,
worden stopgezet. Hoofd van de Abwehr
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 32

33. Deel 4
Conclusies en Epiloog
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 33

34. Conclusies
Er is een historisch goed onderbouwd voorbeeld van een
morele paniek m.b.t pedofilie bij katholieke priesters.
De morele entrepreneur hiervan kan met Joseph Göbbels
worden geïdentificeerd.
Er zijn motieven aan te wijzen waarom vandaag getracht wordt
de morele autoriteit van de Kerk te ondermijnen.
Het is daarom niet uitgesloten dat het ook vandaag om een
min of meer bewuste morele paniek tegen de Kerk gaat.
NB: De omvang en wreedheid van de systematische
vernietiging van Joden tijdens de Holocaust zijn zodanig, dat
die met geen enkel andere historische gebeurtenis kan
worden vergeleken!
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 34

35. Epiloog: Aan de Katholieken in Ierland
Paus Benedictus XVI (19-3-2010)
Evenals u ben ik diep geschokt door de berichten
die zijn verschenen over het misbruik van
kwetsbare kinderen en jongeren door leden van
de Kerk in Ierland, in het bijzonder priesters en
religieuzen. Ik kan alleen maar de ontzetting en
het gevoel verraden te zijn delen.
Geliefde broeders en zusters in Christus, met
diepe zorg jegens u allen in deze tijd van verdriet,
waarin de broosheid van het menselijk bestaan duidelijk is
geopenbaard, heb ik u deze woorden van bemoediging en steun
willen voorhouden. Ik hoop dat u ze zult ontvangen als een teken van
mijn geestelijke nabijheid en mijn vertrouwen in uw vermogen om
een antwoord te geven op de uitdagingen van dit uur door opnieuw
inspiratie en kracht te putten uit de nobele tradities van Ierland. Deze
zijn trouw aan het evangelie, volharding in het geloof en
vastberadenheid in het nastreven van heiligheid.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 35

36. Tijdens de Vlucht naar Portugal (11-5-2010)
Er is het feit dat de aanvallen
tegen de paus en de Kerk niet
alleen van buiten komen maar
dat het lijden van de Kerk
precies van binnen de Kerk
komt, van de zonde die in de
Kerk leeft. Vandaag zien we het
op een werkelijk schrikwek-
kende manier: dat de grootste vervolging van de Kerk niet van haar
uitwendige vijanden komt maar voortkomt uit de zonde van de Kerk
en dat de Kerk dus opnieuw moet leren boete doen, zuivering
aanvaarden, enerzijds leren vergeven maar ook de noodzaak van
rechtvaardigheid ziet. Vergeving vervangt rechtvaardigheid niet.
De Paus bevestigde dat de Heer uiteindelijk sterker is dan het kwaad;
de Maagd is voor ons de zichtbare, moederlijke waarborg van de
goedheid van God die in de geschiedenis altijd het laatste woord
heeft.
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 36

37. Bijlage
Literatuurlijst en Websites
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 37

38. Tenslotte
Deze en andere presentaties zijn te zien op:
CSR:
Culture, Science
and Religion
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 38

39. Interessante Websites
Pius XI, Mit brennender Sorge, 14-3-1937
http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=132&id=0
Benedictus XVI, brief van de katholieken van Ierland, 19-3-2010
http://www.katholieknederland.nl/rkkerk/media/publicaties/detail_objectID706337.html
Benedictus XVI, Interview tijdens de reis naar Portugal, 11-5-2010
http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=3570
De heer Goebbels, seksueel misbruik, de Nazi's en de Katholieke Kerk (Introvigne)
http://www.catholica.nl/archief/1391
Blog van Ed Koch (Engels)
http://cgis.jpost.com/Blogs/koch/entry/he_that_is_without_sin
website van Cantalamessa met uitgebreid commentaar over zijn toespraak (Engels)
http://www.cantalamessa.org/en/index.php
website Introvigne (Engels, Italiaans)
http://www.cesnur.org/
morele paniek (Introvigne)
http://www.slideshare.net/CSRsource/morele-paniek-via-de-media
morele paniek, Willem de Haan, Tijdschrift voor Criminologie 2007 (49) 3
http://www.rug.nl/staff/w.j.m.de.haan/Morele_paniek_of_cultureel_trauma.pdf
CSR: Culture, Science and Religion Het Cantalamessa Incident Hengelo 22 mei 2010 pagina 39