1. GIDA ERRAZA
Laginketa egiteko laguntza-gida
A. Kontuan hartzekoak
1. Kostaldera irten baino lehen
2. Irteeran
3. Irteera eta gero
B. Materialen erabilera
1. Nitratoak (tutu morea)
2. Fosfatoak (tutu berdea)
3. Bakteria koliformeak ( galdeketa zientifikoan soilik)
4. Tenperatura
5. Oxigeno disolbatua
6. Oxigenoaren saturazioa
7. pH-a (tutu gorria)
8. Uhertasuna
9. Gazitasuna (tutu zuria)( galdeketa zientifikoan soilik)
10. Itsaslabarraren altuera (klinometroa) (galdeketa zientifikoan soilik)
A. Kontuan hartzekoak
1. Kostaldera irten baino lehen
— rretaz irakurri argibide guztiak.
A
— ateriala berrikusi eta segurtatu ezer ez dela falta (eskularru gehiago
M
eraman ditzakezue, edo galdetegi gehiago fotokopiatu, behar izanez
gero).
— rteera planifikatu (taldea, lekua, ordutegia...).
I
— guraldiaren iragarpena ezagutu, eta arropa egokia eraman (zira,
E
botak, aldatzeko arropa,...).
— areen egoera ezagutu ezazu. Marea biziak aprobetxatu, marea
M
gehien jaisten den momentua baita. Ilargia eta eguzkia lerrokatuta
daudenean marea biziak sortzen dira; hau da, ilargi betea edo berria
dagoenean. Eguzkiak eta ilargiak angelu zuzena osatzen dutenean,
marea hilez hitz egiten da.
2. Irteeran
— Produktu kimikoekin gabiltza lanean, eskularruak erabili beti.
— Noizbait zauritua edo hilda dagoen piztia aurkitzen baduzu 112
zenbakira edo babespeko espezieen zentro batera deitu:
• Bizkaia: Base Gorria. 944 465 297
• Gipuzkoa: Igeldoko Babespeko Espezieen Zentroa. 943 210 584
— Helduei jaramon egin.

2. 3. Irteera eta gero
— arbitu eskuak urarekin.
G
— ekua aurkitu duzuena baino garbiago uzten saiatu.
L
— nalisietan erabilitako ura pote handi batean sartu, itxi, eta
A
zakarrontzira bota, edo bestela, hobe hurbil dagoen Garbigune
batetara eraman, edota, Ingurugelara.
— ontu berezia izan bakteria koliformeen potearekin. Probeta hauek
K
behin erabiltzeko dira. Tapa ondo itxi, eta zakarrontzira bota.
B. Materialen erabilera
Erraztutako materialekin, ondorengo parametroak neurtuko ditugu.
1. Nitratoak
Zer dira nitratoak?
Nitratoak funtsezkoak dira landareentzat. Hala ere, nitrato gehiegi egoteak
landare edota algen gehiegizko hazkuntza ekar dezake. Gehitze horrek
oxigenoa azpiko geruzetara ez heltzea eragin dezake; gainera, landare
horiek hiltzean, bakteria deskonposatzaileek oxigeno asko erabiltzen
dute, anoxia egoera sortuz. Fenomeno honi Eutrofizazioa deritzo. Nitratoa
isurketetatik, ongarrietatik,... dator.
Nola neurtzen dira nitratoak?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Tutu morea 2. marrara arte bete (5 ml).
Nitratoen 1. pilula sartu.
Tutua estali, eta pilula disolbatu arte irabiatu.
Nitratoen 2. pilula sartu.
Tutua estali, eta pilula disolbatu arte irabiatu.
E
spera 5 minutos, y después compara el color de la muestra con la carta
de colores.
Baloreak:
0-5 ppm: Ur ez-kutsatuak
5-40 ppm: Nitratoen balore onargarriak
≥40 ppm: Balio ez onargarriak
**ppm = mg/l = milioiko parte
2. Fosfatoak
Zer dira fosfatoak?
Nitratoak bezala, fosfatoak landare eta algentzako elikagaiak dira.
Fosfato gehiegi egoteak, garbigarri etab.en ondorioz, eutrofizazioa eragin
dezake.

3. Nola neurtzen dira fosfatoak?
1.
2.
3.
4.
Tutu berdea 2. marrara arte bete (5 ml).
Fosfatoen pilula bat sartu.
Tutua estali, eta pilula disolbatu arte irabiatu.
E
spera 5 minutos, y después compara el color de la muestra con la carta
de colores.
Baloreak:
0-1 ppm: Ur ez-kutsatuak
1-2 ppm: Balore onargarriak
2-4 ppm: Uraren kalitatea, erregularra
≥ 4 ppm: Uraren kalitate txarra
**ppm = mg/l = milioiko parte
3. akteria koliformeak
B
Neurketa bakarra.
(Galdeketa zientifikoan soilik)
Zer dira bakteria koliformeak?
Gorotzetako bakteria koliformeak digestio-sisteman daude. Hala ere,
bakteria hauek ez dira edangarria edo bainatzeko egokiak diren uretan
egon behar. Beraien presentziak gorotz-kutsadura adierazten du. Urak ez
ditu 100 mililitroko 20 koliforme kolonia gainditu behar.
Nola neurtzen dira bakteria koliformeak?
1.
2.
3.
4.
Pilula duen tutua (tapa beltza) marraraino bete (10 ml).
Probeta estali.
Probeta gora begira heldu, pilula hondoan duelarik.
L
agina posizio berean inkubatu, ukitu gabe, eta irabiatu gabe, 48 orduz,
giro-tenperaturan (21-27ºC)eta eguzki argitik urrun.
5. Kolorea marrazkiarekin alderatu.
Baloreak:
20 kolonia-bakteria/100 ml baino gehiago badago, bakteria gehiegi daude,
eta gutxiago badago, parametro zuzenetan dagoela adierazten du.
1. BAKTERIA GEHIEGI
Gelatina ur-azalean flotatzen du.
Gelatinaren azpiko likidoa lohia da.
Adierazlea horirantz aldatzen da. Gas burbuila ugari daude
2. PARAMETRO NORMALAK
Gelatina probetaren azpiko aldean geratzen da.
Gelatinaren goiko likidoa gardena da.
Adierazlea gorri jarraitzen du, edo horirantz doa, baina gas burbuilarik
gabe.

4. KONTUZ! Probeta hauek erabilera bakarrekoak dira. Froga egin
ondoren, ez erabili berriro.
Tapa ondo itxita, zakarrontzira bota.
4. Tenperatura
Zer da tenperatura?
Tenperaturak hotz eta bero sentsazioak neurtzen ditu. Uretako animalia
eta landareak sentikorrak dira tenperatura aldaketen aurrean, eta hau tarte
batetan mantendu behar da, ugalketa eta biziraupenerako. Tenperaturak
urak garraiatu dezakeen oxigeno kantitatean eragiten du. Kutsadura
termikoak tenperaturaren igoera edo jaitsiera eragin dezake.
Kit bakoitzean bi termometro aurkituko ditugu, bata eskala baxukoa, eta
bestea, altukoa. Biak osagarriak dira.
Nola neurtzen da tenperatura?
1. i termometroak edukiontzian itsatsi (handia, tutu eta pilulak dituena;
B
hala ere beste edozein ontzik balio du).
2. Ontzia, termometroekin, uretan sartu, 10 cm-tara, minutu batez.
3. Ontzia atera, eta emaitza idatzi.
Emaitza honek oxigeno
kalkulatzeko balioko digu.
disolbatuaren
saturazio
portzentaia
5. Oxigeno disolbatua
Zer da oxigeno disolbatua?
Uretako animalia guztiek oxigenoa behar dute bizitzeko. Oxigeno
disolbatuaren kontzentrazioa, sisteman sartzen den oxigenoak eta
organismoek kontsumitzen duten oxigenoak baldintzatzen dute.
Normalean ur geldiek oxigeno gutxiago xurgatzen dute ur-nahasi edo
mugimenduan daudenak baino. Gazitasunak eta tenperaturak ere uretako
oxigenoaren mailan eragiten dute: ura, zenbat eta gaziago eta beroago
egon, oxigeno gutxiago egongo da.
Nola neurtzen da oxigeno disolbatua?
1. Flasko txikia (5-7 ml) urez bete goraino.
2. Oxigeno disolbatuaren tableta (pilula) bi sartu. Urak gainez egingo du.
3. laskoa estali. Ixten zoazen heinean urak gainez egiten jarraituko du.
F
Segurtatu ez dela aire burbuilarik geratu.
4. Flaskoa irabiatu pilulak disolbatu arte.
5. txaron 5 minutu, eta ondoren, laginaren kolorea, kolore-kartarekin
I
alderatu.

5. Baloreak:
0-2: Oso txarra espezie gehienentzat.
2-4 ppm: Kaltegarria espezie gehienentzat.
≥ 4 ppm: Uraren kalitate ona
**ppm = mg/l = milioiko parte
6. Oxigenoaren saturazioa
(Galdeketa zientifikoan soilik)
Zer da oxigenoaren saturazioa?
Oxigenoaren saturazio portzentaia uraren kalitatea neurtzeko garrantzitsua
da. Ur hotzak oxigeno gehiago dauka beroak baino.
Oxidazioaren bidez deskonposatu daitekeen materia organiko ugari
dagoenean, oxigenoaren kontzentrazioa oso baxua da, eta oxigeno
gabeko ingurua sortu daiteke. Kontrakoa ere gerta daiteke: landare/algak
dauden inguru batean, eta ondorioz aktibitate fotosintetiko altua, saturazio
portzentaiak %100a gainditu dezake.
Nola neurtzen da oxigenoaren saturazio portzentaia?
Ez da analisirik egiten. Tenperatura eta oxigeno disolbatuaren bidez
neurtzen da.
1. enperatura eta oxigeno disolbatuaren emaitzak hartu, eta balioak
T
gurutzatzen diren laukitxoa aurkitu.
Ad.: Tenperatura, 16ºC; oxigeno disolbatua, 4 ppm.
Saturazio portzentaia: 41.
Oxigeno disolbatua
ºC
0 ppm
4 ppm
8 ppm
2
0
29
58
4
0
31
61
6
0
32
64
8
0
34
68
10
0
35
71
12
0
37
74
14
0
39
78
16
0
41
81
18
0
42
84
20
0
44
88
22
0
48
92
24
0
48
95
26
0
49
99
28
0
51
102
30
0
53
106

6. Baloreak:
%50: urria
%51-70: onargarria
%71-90: ona
%91: oso ona
7. pH-a
Zer da pH-a?
Uraren azidotasuna adierazten duen neurria da. Tartea 0tik (oso azidoa)
14ra arte (oso basikoa) doa. Organismo asko oso sentikorrak dira pH-aren
aldaketen aurrean. Ozeanoko ura pixka bat alkalinoa da: bere pH-a 7,5 8,4
artean dago, eta tenperatura, gazitasuna, fotosintesia eta eta CO2-aren
arabera aldatzen da.
Isurketek, ongarriek, etab. itsasoko uraren pH-a alda dezakete.
pH-aren balioak:
Sustantzia
pH
Urin gastrikoa
1,5
Limoi zukua
2,4
Ozpina
2,9
Kafea
5
Pixa
Esnea
Ur distilatua
Odola
Itsasoko ura
Hortzetako pasta
6
6,6
7
7,4
8
9,9
Amoniakoa
11,5
Hidroxido sodikoa
13,5
Nola neurtzen da pH-a?
1.
2.
3.
4.
Tutu gorria 3. marrara arte bete (10 ml).
pH-aren pilula bat sartu.
Tutua estali, eta pilula disolbatu arte irabiatu.
Laginaren kolorea, kolore-kartarekin alderatu.
Baloreak:
4-6: Azidoegia
7-8: Balio onargarriak
9-11: Basikoegia

7. 8. Uhertasuna
Zer da uhertasuna?
Uhertasunak uraren gardentasuna neurtzen du. Ur uherra ez da beti
kutsaduraren ondorio bezala sortzen; lurraren higadurarengatik, algen
hazkuntzarengatik, itsas trafikoarengatik, etab. sor daiteke.
Nola neurzten da uhertasuna?
1. ecchi diskoaren atzeko aldeko pegatina kendu, eta itsatsi edukiontziaren
S
azpian barruko aldetik (handia, tutu eta pilulak dituena; hala ere beste
edozein ontzik balio du).
2. Tutua urez bete, eta itxaron 15 minutu gutxi gora behera.
3. Apuntatu ikusten dituzun puntuak.
Baloreak:
4 puntu: ur gardena.
3 puntu: onargarria.
2 puntu edo gutxiago: ur uherra edo oso uherra.
9. azitasuna (Galdeketa zientifikoan soilik)
G
Oharra: ur distilatua behar da. Neurketa bi bakarrik.
Zer da gazitasuna?
Gazitasuna, itsasoan dagoen gatz disolbatu kopurua da. Kostaldean itsasoan
baino gehiago aldatzen da (kostaldean 0/005-48 artean mugitzen da, eta
itsasoan, berriz, 0/0032-38). Organismoek ur mota hauekiko aurkezten
duten tolerantziaren arabera, ezberdin banatuko dira.
Kasu honetan kloro pastilak erabiliko ditugu gazitasuna neurtzeko, izan
ere, itsasoko elementurik ugariena baita. Hurrengo formula erabiliz,
klorinitatea jakinik, gazitasuna kalkulatu dezakegu:
S= 1,80655Cl
(Kolore-kartan azaltzen diren zenbakiak gazitasunari dagokie, doituta daude).
** 0/00 = ppt = milako parte
Nola neurtzen da gazitasuna?
1.
2.
3.
4.
P
ipetaren laguntzaz, 6 tanta ur bota 100 ml-ko prezipitazio ontzira.
Bete 100 ml-ko prezipitazio ontzia ur distilatuarekin.
100 ml-ko ontzitik diluitutako 10 ml hartu, eta tutu zurira bota.
K
loro pilula bat gehitu. Tutua estali, eta pilula disolbatu arte poliki
irabiatu.
5. ar ezazu tutua kolore-kartan azaltzen diren ezkerreko laukitxoen
J
gainean (beltzak direnak).
6. lderatu laginaren kolorea eskuineko laukitxoekin.
A

8. Baloreak:
Gazitasunaren baloreak ez dira ez positiboak ez negatiboak. Leku horretako
gatz disolbatu kopurua soilik azaltzen du, izan ere, kostaldetik estuarioetara
aldatu egiten baita.
10. Itsaslabarraren altuera (Galdeketa zientifikoan soilik)
Gure kostaldea itsaslabarrez beterik dago. Baina, zein altuera daukate?
Goazen bat neurtzera!
Nola neurtzen da itsaslabarraren altuera?
Batzuetan ez dago itsaslabarrik inguruan, baina horma, etxe etab. neurtzea
interesatzen zaizu agian.
1. — Montatu klinometroa.
— Moztu pieza biak, eta errematxe baten bidez batu.
— pisua, peso” jartzen duen lekuan pisu bat jarri (boligrafoa,
“
giltzaria...).
— paratua zuzen dagoen jakiteko, posizio horizontalean jarri, eta
A
kontrapisua mugitu zeroak “marca de lectura”rekin parekatu arte.
2. linometroa
K
apuntatu.
bere
parterik
estuenetik
hartu,
eta
itsaslabarrera
3. eziak seinalatzen duen angelua apuntatu.
G
4. ure lekutik itsaslabarraren oinera arteko distantzia neurtu (A dist).
Z
A distantzia x Tgα + zure altuera = itsaslabarraren altuera
α=0
α=15
α=30
α=45
α=60
α=75
tgα=0
tgα=0,267
tgα=0,577
tgα=1
tgα=1,732
tgα=3,732
α=5
α=20
α=35
α=50
α=65
α=80
tgα=0,087
tgα=0,363
tgα=0,700
tgα=1,191
tgα=2,114
tgα=5,671
α=10
α=25
α=40
α=55
α=70
α=85
tgα=0,176
tgα=0,466
tgα=0,839
tgα=1,428
tgα=2,747
tgα=11,430