presentation 12 PPT хэрэгтэй бол btk1092@gmail.com хаягаар холбогдоно уу

1. БУЛУУНЫ
ОСТЕОМИЕЛИТ
АУС- Б.Батхүү

2. •Чөмөгт ясны булууны остеомиелит нь
нярай болон хөхүүл насны хүүхдэд
зонхилон тохиолддог чөмөгт ясны аль
ч булуу үрэвсэж болдог олон янзийн
эмнэлзүйтэй ихээхэн хүнд эмгэг юм.

3. Эмнэлзүй
•Булууны остеомиелитийг явцаар нь
|Т.П.Краснобаевийн|
- хөнгөн
- хүнд

4. Хөнгөн хэлбэр эмнэлзүй
•Хүнд хэлбэрээ бодвол аажим эхэлнэ.
•Хүүхдийн бие муудаж, мээмээ хөхөхдөө
дургүйцэж халуурна.
•Хүүхдийн бие эрс муудан хүндэрч, хордлогод
гүнзгий ордоггүй.

5. Хүнд хэлбэр эмнэлзүй
•Гэнэт цочмог халуурч эхэлнэ.
•Хүүхдийн биеийн байдал богино хугацаанд эрс
муудаж, тайван биш болж, мээмэндээ дургүй
болно.
•Царай нь цонхигор, цайвар, зэвхий саарал
өнгөтэй, маш их зовиуртай байна.
•Мэдрэл хордлогын хам шинж
•ХБТ хямарч, бөөлжиж, суулгаж, хордлогод орно.
Зарим үед татна.

6. Аль ч хэлбэрийн үед:
•Өвдөлт
Хамгийн чухал шинж. Өвчлөлийн эхний үед өвдөлт
тодорхой байрлал муутай. Хүүхдийн байрлалыг
ялимгүй өөрчлөх, өлгийдөх, хуурайлах ялангуяа
тухайн мөчийг хөдөлгөх зэрэгт хүүхэд уйлж тайван
биш болно. Мөчний хөдөлгөөн хязгаарлагдаж
бүрэн тэнийдэггүй.

7. •Нас
Ихэвчлэн эл эмгэгээр 2 хүртлэх насны, заримдаа 5
хүртлэх насны хүүхэд өвддөг.
Судлаачид булууны остеомиелитээр зөвхөн бага
насны хүүхэд өвддөг гэдэгт санал нийлдэг. Тэгэхдээ
дунд чөмөг, бүдүүн шилбэ, бугалга, түнх, өвдөг
мөрний үе үүсгэж буй мөчний булуу өвдсөн байдаг.
Хүүхэд хэчнээн бага байна булууны үрэвсэл хүнд
байна. 3с дээш насны хүүхэд харьцангуй бага
өвддөг. Өвдсөн тохиолдолд нилээн цочмог, хүүнд
явцтай байдаг.

8. Товчоор:
Үеэнд шүүдэс үүснэ. Үе үрэвсэнэ.

9. Ямар ясны аль булуу остеомиелитээр
зонхилон өвддөг талаар товч өгүүлхэд:
•Дунд чөмөгний дээд булууны остеомиелит
•Дунд чөмөгний доод булууны
остеомиелит
•Бугалганы дээд булууны остеомиелит

10. Дунд чөмөгний дээд булууны остеомиелит
Өвчин гэнэт цочмог эхэлнэ. Өвчтөн өвдсөн талын хөлөө түнх болон өвдөгний үеэрээ
нугалан атирч, хэвтэхийн зэрэгцээ хөлөө тэнийлгэж чадахгүй болно. Түнхний үеэр
бүрэн тэнийлгэх болмжгүй тэнийлгэх оролдлого хийхэд дал, ууцаараа тулж нуруугаа
бага зэрэг нумарна. Өвдсөн түнх орчмийн зөөлөн эдэд үрэвслийн улмаас хаван
нэвчдэс үүснэ. Дарж барьж үзхэд хөндүүр халуун байна. Өвдөөд удсан бол улайсан,
бамбалзууртай болсон байна. Оношилж эмнэлгүй удвал үрэвсэл үе орчмийн зөөлөн
эдэд шилжихийн хамт өгзөг, цавь, хэдлийн өмнөд доод хэсэг, дунд чөмөг, шилбэ,
өлмийрүү тархсан байж болдог. Үрэвслийн шингэн идээлж булуу болон сүүжний
тогоонд эвдрэлт өөрчлөлт болж хагас ба бүтэн мултрал болж хөл богиносдог.

11. Дунд чөмөгний доод булууны остеомиелит
• Өвдөгний үений уут, бүдүүн шилбэний булуу хамт үрэвсэх нь олонтой. Өөрөөр
нэг үенд багтаж буй хоёр ясны хоёр булууостеомиелитээр зэрэг өвддөг.
Өвчин гэнэт цочмог халуурч эхэлнэ. Өвдөгний үеэр хагас нугарсан,
хөдөлгөхөд их өвдөнө. Үеэр бүтэн тэнийдэггүй. Өвдөгний үенд үрэвслийн
шингэн үүсэх учир эрүүл талынхаасаа бүдүүрсэн, улайсан, барьж тогшиж
үзхэд хөндүүр халуун байна. Харин хөл тэнийсэн үед тойгийг хоёр тийш
хөдөлгөхөд булхалзаж буй мэт байна. Өвдөгний үений хөдөлгөөн алдагдана.
Үений уут цоорсон бол үрэвсэл үе орчмийн зөөлөн эдэд шилжиж хүндүүрлэнэ.
Ингэвээс хөл улам их хавагнаж, бүдүүрнэ.

12. Бугалганы дээд булууны остеомиелит
• Өвчин гэнэт цочмог, өндөр халуурч эхэлнэ. Мөрний үеэр хавдсан, хөндүүр,
хөдөлгөөн хязгаарлагдсан байна. Гараа их биерүүгээ шахсан, хөдөлгөж
чадахгүй болсон байна. Мөрний үе харьцангуй томын зэрэгцээ нягт уут,
булчингийн давхрага дунд байдаг нь онцлогтой.

13. Оношлогоо
•Булууны остеомиелитийг хэчнээн эрт оношлож
чадна эмчилгээний үр дүн төдий чинээ сайн
байна.
•Эрт оношлоход эцэг эхээс авсан үнэн зөв
мэдүүлэг, өвдсөн мөчийг эрүүлтэй нь харьцуулсан,
хянамгай сайн хийсэн үзлэг ихээхэн ач тустай
байдгийг ямагт санаж, ажиллах хэрэгтэй. Булууны
остеомиелит үжлийн хүндрэл байдлаар тохиолдох
нь цөөнгүй.

14. Рентген оношлогоо
• Хүүхдийн нас , өвдсөнийн дараах хэд дэх хоногт байгаа
зэргээс хамаарч, рентген зурагт гарах өөрчлөлт өөр өөр
байдаг.
Булуунд ясжих цөм үүсээгүй байгаа үед түүн дэх
үрэвслийн голомт мөгөөрсний эдэд байх тул рентген
зургаар мэдэгддэгүй. Харин өвдсөн үе орчмийн зөөлөн эд
хавдаж, хавагнаж битүүрсэн байгаа нь тодорхой
харагддаг.
Булуунд 3-10 хоногт бүтцийн өөрчлөлт илэрнэ. Рентген
зурагт үеийн зай холдсон байх нь нилээд ач холбогдолтой
шинж.

15. Ялган оношлохуй
• Булууны остеомиелитийг адил төстэй, зарим эмнэлзүйгээр илэрдэг
• мөчний зөөлөн эдийн буглаа
• нэвчэс
• хугарал, мултрал
• сүрьеэ
• тэмбүү
• хэрлэгийн үений хэлбэр зэрэг эмгэгүүдээс ялгаж байх хэрэгтэй.

16. Мөчний зөөлөн эдийн буглаа
• Зөөлөн эдийн буглаа, нэвчэс өндөр халуурч цочмог эхэлдэгээрээ булууны
остеомиелиттэй төстэй. Гэхдээ булууны остеомиелитээр өвдсөний эхний 1-2
хоногт тухайн мөчний хэвийн хөдөлгөөн алдагддаг бол нэвчэс, буглааны үед
үений уут цоорч, үрэвслийн шингэн үений дээд доод хэсгийн зөөлөн эдрүү
нэвчиж, аажмаар тархахад зөөлөн эд улайж бамбалздаг. Зөөлөн эдийн нэвчэс
буглаа ихэвчлэн үенээс зайдуу байхын сацуу өвчлөлийн эхний 2-3 хоногт
улайж бамбалздаг. Зөөлөн эдийн нэвчэс буглааг нэсний дараа ямарч
үлдэцгүй хурдан эдгэдэг бол булууны остеомиелитийн үед тийнхүү хурдан
эдгэдэггүй ясанд гажилт зөөлөн эдэд идээт цоорхой үүсч удаан эдгэнэ.

17. Ясны сүрьеэ
Бага насны хүүхдийн ясны сүрьеэгийн үений хээлбэрийн
үед өндөр халуурах, өвдөх, хавдах, үенд бамбалзуур
мэдэгдэх зэрэг шинж тэмдэг илэрдэг болон нилээд
тохиолдолд үе нээхэд идээ гарах тул булууны
остеомиелит гэж андуурдаг талтай. Сүрьеэ мөр өвдөг
түнрний үеийг ихэвчлэн үрэвсүүлдэгээс булууны
остеомиелитээс ялган оношлоход амар байдаггүй.
Хоёр хүртлэх насны хүүхдэд ясны сүрьеэ харьцангуй
ховор тохиолддог.

18. • Аажим эхлэлтэй удаан явцтай байдаг. Үе мөч ялангуяа
хөл өвдлөө ч доголж хазагнаж явсаар байдаг бол
булууны остеомиелитийн үед хөдлөх нь хумигдаж
хэвтэрт ордог. Ясны сүрьеэгээр өвдсөн мөчний булчин
хатингарших бөгөөд түүнийг Александровийн шинж
гэдэг. Рентген зурагт яс сийрэгжсэн байлаа ч түүний
хальсанд үрэвслийн шинж үгүй байхад бүтцийн
өөрчлөлтийн голомт үүсдэг. Ясны хальсны үрэвсэл
байдаггүй гэхдээ ой хүртлэх насны хүүхэд ясны
сүрьеэгээр өвдсөн бол Ясны хальсны үрэвсэл байж
болдог. Үений сүрьеэгийн үед түүнд хатгалт хийж авсан
агуулагдхуунаа шинжилжхийн сацуу туберкулины сорил
тавьж оношоо баталгаажуулах ёстой. Үений сүрьеэгээр
өвдсөний дараагаар үе хөдөлгөөнгүй болно.

19. Мөчний гэмтэл
• Хүүхдийн гар хөл гэмтэж хугарахдаа зөрж сэлтрээгүй
бол ихэвчлэн ясны хальсан дороо олонтой хугардаг.
Хугарсан гар хөл хавагнаж хавдаж өвдөж хөдөлгөөн
нь хязгааралгдахын сацуу халуурч болно. Рентген
аргаар оношлоно. Яс хальсан дороо хугарсан бол
төдийлөн сайн анзаарагдахгүй байж болно. Хугарлын
үед эвдрэлт өөрчлөлт байдаггүй бол
остеомиелитийн үед эвдрэлт өөрчлөлт гарна.

20. Ясны төрөлхийн тэмбүү
• Тэмбүүнээс үүдсэн яс мөгөөрсний үрэвслийн үед булууны
ясжих явц өөрчлөгдөж мөгөөрсний хөгжил зогсоно.
Өвчин хүдэрсэн үед ясанд үхжилт голомт үүснэ . үхжлийн
улмаас яс хугарч болно. Үе орчим зузаарсан хөндүүр
болсон байна . төрөлхийн тэмбүүг оношлоход мэдүүлэг
Вассерманы урвал чухал ач холбогдолтой . ясны
тэмбүүгийн үед сул яс хэзээ ч үүсдэггүй онцлогтой. Ясны
эвдрэлт өөрчлөлт, нөхөн төлжилт хоёр нэгэн зэрэг
явагдана. Бүдүүн шилбэнд голчлон тохиолдоно.
Хүүхдийн эцэг эх хоёрт вассерманы урвалын шинжилгээ
хийж үзэх хэрэгтэй.

21. Хэрлэгийн үе мөчний хэлбэр
• Эл эмгэгийн эхний үед халуурна. Үе мөч өвдөнө. Хүүхэд
суларна. Хэрлэгийн үед нэг биш олон үе зэрэг өвддөг бол
остеомиелитийн үед олон биш нэг үе өвддөг. Хэрлэгийн
үед үенд үүссэн шингэн хэзээ ч идээлдэггүй. Хэрлэгийн
үед зүрхний бүтцэнд өөрчлөлт гарна. Харин ясанд
эвдрэлт өөрчлөлт гардаггүй. Дээр дурьдсан онцлог
шинжэээр хэрлэгийн үе мөчний хэлбэр гэж оншлоход
харьцангуй төвөг багатай.

22. Ясны хавдар
• Ой хүртлэх насны хүүхдэд ясны хорт хавдар тун цөөн
тохиолддог бол ахлах насны хүүхдэд тохиолдоно.
Хүүхдийн ыиеийн байдал гэнэт муудаггүй ясанд сул
яс үүсдэггүй.

23. Нугасны саа
•3-5 хоногт хүүхэд хөлөө хөдөлгөж чадахаа болино.
Харин хөдлөхгүй болсон хөлийг барьж хөдөлгөхөд
өвддөггүй. Өвдсөн эхний өдрөөс хөлөрнө. Цагаан
эсийн тоо цөөрнө.

24. Эмчилгээ
• Остеомиелийтн үед үенд хатгалт хийж үрэвслийн
шингэнийг соруулан авах эсвэл зөөлөн эдийг нээж идээг
гарагах нь зүйтэй гэж үзсэн.
• Булууны остеомиелитийн үед мэс заслын болон эмийн
эмчилгээг хавсруулан хийхдээ хүүхдийн бие мах бодийн
эсэргүүцэл урвалж чанар, дархлааны тогтолцоог дэмжин
тэтгэж сайжруулах эмчилгээг хамтатган хийх ёстой.

25. • Өвчтөн хүндрээгүй байвал тухайн үенд хатгалт хийж
идээг соруулан авч антибиотиктой 0.25%-ийн новокайны
уусмалаар сайтар угааж цэвэрлэхэд эмгэг шингэн
дахиад үүсч хуралдахгүй байж болдог. Ингэвээс хагалгаа
хийх шаардлагагүй.

26. • Харин үений уут үрэвсэн цоорч үрэвсэл үе орчмийн
зөөлөн эдэд нэвчиж тархсан бол хагалгаа хийх зайлшгүй
заалт гардаг. Ингэхдээ үе орчмийн зөөлөн эдийг нээх
үү?үүнтэй хамт үений уут нээх хагалгааг нэгэн зэрэг хийх
үү? Гэдгийг зөв шийдэх ёстой.
• Үүний тулд үе орчмийн зөөлөн эдийн идээт нэвчсийг
нээж цэвэрлэхдээ үентй уутны байдлыг мэдэхийг хичээх
хэрэгтэй. Үений уутны бүрэн бүтэн байдлыг мэдэх
хамгийн сайн арга- түүнд верографин кардиотраст гэх
иодийн усан уусмалаас хийж рентген зураг авах юм. Эл
аргыг хэрэглэж зуршвал нэн сайн.

27. • Үенд хатгалт хийх түүнийг нээхдээ уут болон булууг аль
болох гэмтээхгүй байх хэрэгтэй. Эс тэгвээс эд эрхтэний
нөхөн төлжилт булууны ясжилтанд муугаар тусч, чадвар
дутуу болгох урьдал нөхцөл болж болдогийг тун анхаарах
хэрэгтэй.
• Хагалгаа хийж идээ гаргасны дараа тухайн мөчөө
физиолгийн зөв байрлалд оруулж, чиг эсвэл гөлтгөнөн
боолт хийнэ. Ингэснээр тухайн мөчнмй хөдөлгөөн тодорхой
хугацаанд хязгаарлагдах учир хөдөлгөөнөөс болж өвдөх
өвдөлт багасна. Гэхдээ чиг болон гөлтгөнө боолтыг удаан
байлгаснаас үе хөшиж, цаашдаа хөдөлгөөнгүй болж
болдгтйг анхаарах, үе мөчний хөдөлгөөнийг сэргээн
сайжруулах эмчилгээг эрт хийж эхлэх ёстой.