mah

1. 2015
Мах, махан бүтээгдэхүүнийн зах зээл

2. 2 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
2
АГУУЛГА
1 ÇАХ ЗЭЭЛИЙН СУДАЛГАА ....................................................................................................2
1.1 Дэлхийн махны зах зээлийн өнөөгийн хандлага..................................................................... 2
1.2 Импортлогч, экспортлогч улсууд..............................................................................................5
1.3 Монголын махны нөөц, үйлдвэрлэл, хэрэглээ, экспорт........................................................6
1.4 Монголын махны экспорт........................................................................................................... 8
1.4.1 Махны үнэ цэний гинж (хэлхээ)........................................................................................... 12
2 ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭ.........................................................................................................14
2.1.1 Óëñ òºðèéí õ¿÷èí ç¿éëñ......................................................................................................... 14
2.1.2 Íèéãýì ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éë.................................................................................................... 14
2.1.3 Õóóëü ýðõ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éë .................................................................................................... 14
2.2 Салбарын эрх зүйн орчин.......................................................................................................... 14
3 МАРКЕТИНГИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ, СТРАТЕГИ..................................................................16
3.1.1 2015 онд дэвшүүлж буй зорилго........................................................................................... 16
3.2 Маркетингийн стратеги ............................................................................................................. 17
3.2.1 Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний төлөвлөгөө............................................................................. 17
3.2.2 Хувиарлалтын сувгийн төлөвлөгөө ..................................................................................... 18
3.2.3 Идэвхжүүлэлтийн төлөвлөгөө............................................................................................... 20
3.2.4 Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний сурталчилгаа ........................................................................ 21
1 ÇАХ ЗЭЭЛИЙН СУДАЛГАА
1.1 Дэлхийн махны зах зээлийн өнөөгийн хандлага
Нэгдсэн үндэсний байгууллагын (НҮБ) Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын (ХХААБ)
мэдээнээс үзэхэд махны жилийн хэрэглээг жилд 10 кг-аас бага байгаа үед хүн тэжээлийн

3. 3 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
3
дутагдалд ордог гэж үздэг ба махны хэрэглээ хөгжилтэй орнуудад хөгжиж буй
орнуудаас харьцангуй их байна 1
. Дэлхийн хүн ам 2050 он гэхэд 2000 онтой
харьцуулахад 47 хувиар буюу 8.9 тэрбумаар өссөнөөр хүн амын хүнсний хэрэгцээ
нэмэгдэх тул 2050 он гэхэд манай дэлхийн махны үйлдвэрлэл бараг 2 дахин нэмэгдэх
бөгөөд үүний ихэнхи нь хөгжиж байгаа орнуудад оногдохоор таамагласан байна.
Зураг №: 1-1 Дэлхийн махны үйлдвэрлэл
2015 оны
байдлаар
манай
гарагийн хүн ам махныхаа хэрэгцээг дараахь төрлүүдээс бүрдүүлсэн байх юм. Үүнд:
 гахайн мах 36 хувь,
 шувууны мах 33 хувь,
 үхрийн мах 24 хувь,
 хонины мах 5 хувь,
 зарим бүс нутагт тэмээ, сарлаг, адуу, тэмээн хяруул, болон ангийн зэрэг бусад
амьтны (5%) махыг хүнсэнд ашигласан байна.
Зураг №: 1-2 Дэлхийн хүн амын махны хэрэгцээ бүрдэлт
Харин
манай улсын хувьд үхэр ба хонины махыг бусад төрлөөс харьцангуй илүүгээр жилийн
дөрвөн улиралд хэрэглэдэг.
ХХААБ-ын Худалдаа маркетингийн хэлтсийн 2014 оны мэдээнээс үзэхэд, тивийн
хэмжээнд нэг хүний махны хэрэглээг нэг хүнд оногдох үйлдвэрлэлтэй нь харьцуулбал,
азийн ба африкийн хөгжиж байгаа орнуудын хувьд хэрэглээ нь үйлдвэрлэлээсээ
доогуур, латин америкийн хувьд эсрэгээрээ байна.
Зураг №: 1-3 Махны үйлдвэрлэл, хэрэглээ, Тивээр
1
http://www.fao.org/Ag/againfo/themes/en/meat/background.html
103 119 132
97
171
227
0
50
100
150
200
250
300
350
400
1995 2015 2030
Developing Developed
Million Tonnes

4. 4 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
4
Харин дэлхийн хэмжээнд авч үхрийн махыг авч үзэхэд 2003 оноос хойш үйлдвэрлэл нь
ямагт хэрэглээнээсээ давсан байгааг график илтгэж байна. Махны нөөцийн хувьд
дэлхийн хэмжээнд малын тоог авч үзвэл 1987 оноос хойшхи 20 жилийн хугацаанд үхэр
сүрэг 16 хувь, гахай 21 хувь, шувуу 90 хувь, хонь 34 хувиар тус тус өсчээ.
Зураг №: 1-4 Дэлхийн малын тоо
Зураг №: 1-5 Дэлхийн үхрийн мах
0
500
1000
1500
2000
2500
1987 1997 2007 2017
Үхэр
Гахай
Шувуу
Хонь
50089
51327
52454
53734
54489
55260
56710
57850
49097
49907
50923
51824
52470
53160
54500
55530
44000
46000
48000
50000
52000
54000
56000
58000
60000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Үйлдвэрлэлт Хэрэгцээ
Comment [G1]:

5. 5 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
5
Махны хэрэглээний цаашдын хандлагын хувьд өндөр хөгжилтэй орнуудад хэрэглээ
харьцангуй тогтвортой байхад хэрэглээний өсөлт хөгжиж буй орнуудад ногдох
төлөвтэй байна.
1.2 Импортлогч, экспортлогч улсууд
Дэлхийн томоохон импортлогч орнууд бол Япон, АНУ, ОХУ, Өмнөд Солонгос, ЕХ ,
Мексик, Канад улсууд болно. 2007 оныг 1994 онтой харьцуулбал импортын хэмжээ
Япон, хуучин зөвлөлийн орнууд, Орос улсуудад 20 -74 хувиар, Өмнөд Солонгос ,
Мексик, БНХАУ-уудад 2-3 дахин их өссөн байна. ЕХ, АНУ, Канад улсуудын үхрийн
махны импорт буурсан байна. Иймээс Монголын хувьд хөрш Орос, БНХАУ-аас гадна
байршлийн хувьд ойролцоо Япон, Өмнөд Солонгос хуучин зөвлөлийн орнууд уруу
импортлох, ялангуяа, хонины махыг экспортлох боломжийг түлхүү хайх шаардлагатай
байгаа.
Дэлхийн хамгийн хүчтэй экспортлогч орнууд бол Австрали, АНУ, ЕХ, Аргентин, Шинэ
Зеланд, Канад, Бразил улсууд болно.
Зураг №: 1-6 Үхрийн мах импортлогчид
Зураг №: 1-7 Үхрийн мах экспортлогчид
0
200
400
600
800
1000
1200
1994 1995 1996 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Мянгантонн
Japan
USA
FSU
Russia
South Korea
EU-15
Mexico
Canada
China
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1994 1995 1996 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Мянгантонн
USA
Australia
EU-15 2/
Argentina
NZ
FSU 3/
Canada
Brazil
Ukraine
CEE 1/

6. 6 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
6
1.3 Монголын махны нөөц, үйлдвэрлэл, хэрэглээ, экспорт
Манай улсын мал, амьтдын тооны 99 хувийг таван хошуу мал буюу тэмээ, адуу, үхэр,
хонь, ямаа бүрдүүлдэг бөгөөд үлдсэн жаахан хэсгийг гахай, шувуу, цаа буга, илжиг
луус, зөгий туулай бүрдүүлдэг. Эдгээр таван хошуу мал нь монголын махны
үйлдвэрлэлийн нөөцийн ихэнхийг бүрдүүлдэг тус улсын мал аж ахуйн салбарын
үйлдвэрлэлд ихээхэн нөлөө үзүүлдэг. Монголын мал аж ахуйд олон зуун жилийн
уламжлалт нүүдлийн мал аж ахуйгаас улбаатай бэлчээрийн аж ахуй зонхилдог байна.
Гэтэл манай гаригийн махны үйлдвэрлэлийн 9 хувийг л бэлчээрийн мал аж ахуйгаас, 54
хувийг газар тариалан МАА хослуулсан аж ахуйгаас, гахай, шувууны махны 50 дээш
хувь, үхэр хонины махны 10 хувийг үйлдвэрээс тус тус бэлтгэдэг.2
Монгол улсын махны нөөцийн хэмжээ жил тутам өсч малын тоо 2014 оны байдлаар 52
саяд хүрсэн бөгөөд нийт малд эзлэх хонь (45 хувь), ямаа (42 хувь) хувийг үхэр сүрэг (6
хувь), адуу сүрэг (5 хувь) хувийг,2 хувийг тэмээн сђрэг бүрдүүлж байна.
Зураг №: 1-8 Малын тоо, тооны өөрчлөлт
2
ХХААБ-ын website: http://www.fao.org/Ag/againfo/themes/en/meat/background.html
0
5000
10000
15000
20000
25000
2011 2012 2013 2014
Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа

7. 7 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
7
Зураг №: 1-9 Малын тоо
Цаашдын судалгаанд адуу, үхэр, хонины махыг түлхүү хөндөж авч үзэх бөгөөд эдгээр
төрлийн мал сүрэг 2014 оны байдлаар нийт малын 53 хувийг эзэлж байгаагаас
 Адуун сүргийн 58 хувийг Архангай (11 хувь), Төв (10 хувь), Өвөрхангай (8 хувь),
Булган (8 хувь), Хөвсгөл, Хэнтий, Дорнод (тус бүр 7 хувь) гэсэн 7 аймгууд,
 Үхэр сүргийн 53 хувийг Архангай, Хөвсгөл (тус бүр 14 хувь), Төв (7 хувь),
Завхан, Булган, Хэнтий (тус бүр 6 хувь) гэсэн 6 аймгууд,
 Хонин сүргийн 58 хувийг Архангай, Өвөрхангай, Хөвсгөл (тус бүр 9 хувь), Төв,
Завхан (тус бүр 8 хувь), Увс, Булган (тус бүр 7 хувь), Дундговь, Хэнтий (тус бүр 5
хувь)гэсэн 9 аймгууд тус тус бүрдүүлэв.
Үүнээс үзвэл, Архангай, Хөвсгөл, Булган, Өвөрхангай, Төв аймгуудад адуу, үхэр, хонин
сүрэг төвлөрсөн байгаа нь эдгээр аймгийн байгаль цаг уурын нөхцөлт, нөгөө талаас зах
зээлд харьцангуй ойрхон байгаатай холбоотой байх магадтай.
2014 оныг 2010 онтай харьцуулахад, Монгол улсын хүн амын өсөлтийн 1.7 хувь болж
өссөн бол хүнсэнд хэрэглэсэн малын тоо 32 хувиар нэмэгдсэн (8.3 сая болсон) буюу нэг
хүнд ногдох махны хэмжээ 16 хувиар өссөн байхад жишсэн нэг хүний махны сарын
хэрэглээ улсын дунджаар 8.3-аас 7.6 кг болж 8 хувиар буурсан байна: хотын хүн амын
сарын махны хэрэглээ 3 хувиар, хөдөөгийн хүн амынх 13 хувиар тус тус буурсан.
2011 2012 2013 2014
тэмээ 300 305 321 349
адуу 2300 2330 2616 2995
үхэр 2400 2580 2905 3410
хонь 17500 18140 20036 23209
ямаа 16880 17550 19190 22003
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Сүрэгтэзлэххувь

8. 8 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
8
Зураг №: 1-10 Малын тоо
Хүнсэнд хэрэглэсэн малын тоог (2014 он) авч үзвэл адуу 4 хувь, үхэр 6 хувь, хонь 49
хувь, ямаа 41 хувийг эзэлж байгаа нь хүнсний хэрэглээнд бог малын мах зонхиолох
хувийг бүрдүүлж байгааг илтгэнэ.
2010 оноос 2014 онд мал сүргийн тоо толгой нэмэгдэхтэй зэрэгцээд махны үйлдвэрлэл
2010оноос өссөнч экспорт төдийлөн нэмэгдээгүй 10 мянга орчим тонноос хэтрэхгүй
байна. Түүнчлэн мах боловсруулах үйлдвэрт бэлтгэсэн махны хэмжээ нийт махны
үйдвэрлэлийн дөнгөж 2-оос 5 хувийг л эзэлж байна. Махны үйлдвэрлэл, экспортын
хэмжээг дараах хүснэгтээр харьцуулан үзүүлэв.3
Хүснэгт№: 1-1 Махны үйлдвэрлэл, экспорт
Он
Нийт үйлдвэрлэлт,
мян тн
Үйлдвэрт бэлтгэсэн, мян тн Экспорт, мян тн
Экспортлосон
хувь
2010 199.3 9,5 8.7 4%
2011 183.9 10,1 7.8 4%
2012 170.7 13,2 11.7 7%
2013 191.2 19,8 10.9 6%
2014 223.1 16,8 10.3 5%
1.4 Монголын махны экспорт
Монгол улсаас мах махан бүтээгдэхүүний гадаад худалдааны харилцаатай орнуудаас
ОХУ, БНКазУ, БНХАУ, Япон, БНУкраин улс, Эмират улсуудтай мал эмнэлэгийн
салбарт хамтран ажиллах болон малын гаралтай бүтээгдэхүүн экспортлох, импортлох
3
Монгол улсын статистикийн эмхтгэл 2014
0
5000
10000
15000
20000
25000
2011 2012 2013 2014
Малын тоо толгой
Ямаа Хонь Үхэр Адуу Тэмээ

9. 9 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
9
үеийн хорио цээрийн нөхцлүүдийг харилцан тохиролцсон хэлэлцээр, протоколын
дагуу хамтран ажилладаг.
МХАҮТ-аас мах, махан бүтгээгдэхүүний экспортын гарал үүслийн гэрчилгээ авсан
байдлаар авч үзвэл Ємнє д Солонгост vхрийн мах, махан лаазалсан консерв, Японд
адууны хатаасан мах, нохойн хоол, ОХУ-д vхрийн мах, хонины мах, лаазалсан махан
бvтээгдэхvvн, Арабын Эмират улсад хурганы маханд тус тус авсан байна4
. Экспортын
махны 97-98 гаруй хувийг ОХУ-д үхэр, адууны тураг махаар гаргадаг бөгөөд үүнээс
гадна Ойрх Дорнод, Арабын Нэгдсэн Эмират Улс, Саудын Араб улсад хонины тураг
мах, БНСУ-д махан нөөш, Япон улсад адууны шулсан мах, гэрийн тэжээвэр амьтны
хоол, БНХАУ уруу (2009 оноос) бага хэмжээний адуу, Япон, Европын холбооны улсуудад
бог малын өлөн гэдэс (үүнийг нягтлах шаардлагатай) зэрэг бүтээгдэхүүнүүдийг
экспортолж ирэв.
Зураг №: 1-11 Экспорт
Манай улс 2011 онд 274 тн, 2012 онд 113.0 тн, 2013 онд 141.3 тн махан нөөшийг ОХУ,
БНСУ, Япон улсад экспортолсноос 2013 онд нийтдээ 22.4 сая ам доллар дүн бүхий мах,
махан бүтээгдэхүүн, өлөн гэдэс экспортолсон нь улсын нийт экспортын дүнгийн 1.1
хувьтай тэнцэж байна.5
Зураг №: 1-12 Монгол улс махны экспорт
4
Худалдаа аж үйлдвэрийн танхим ярилцлага. www.
5
Энхбаяр, ХХААХҮЯ-ны Стратегийн төлөлвлөлт нэгдсэн бодлогын газар
0,00
5 000,00
10 000,00
15 000,00
20 000,00
25 000,00
30 000,00
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Амьд мал, амьтан, толгой Үхрийн мах, тн
Адууны мах, тн Малын дайвар бүтээгдэхүүн, тн
Амьд мал,
амьтан, толгой;
264,00
Үхрийн
мах, тн; 3
879,34
Адууны
мах, тн; 7
072,80
Малын дайвар
бүтээгдэхүүн, тн;
1 082,25

10. 10 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
10
2010 оны байдлаар манайд мах үйлдвэрлэлийн чиглэлийн 43 компани6
байгаагийн 31 нь
махны үйлдвэрүүд (мал төхөөрөх цехтэй) бөгөөд үүний 19 (20) нь мах экспортлох
эрхтэй7
байдаг.
Дээр дурдсан 31 махны үйлдвэрүүд нь 13 аймаг, Улаанбаатар хотод байрлах бөгөөд
тэдгээр нь хоногт 21,200 толгой бог буюу 4,070 толгой бод мал төхөөрөх хүчин чадалтай
бөгөөд 105 хоног ажиллана гэвэл 2.6 сая толгой мал төхөөрөх буюу 97 мянган тонн
тураг мах бэлтгэх, 42 мянган тонн мах агуулах суурилагдсан (төслийн) хүчин чадалтай.
Махны үйлдвэрүүдээс хамгийн ихтэй нь 4,000 хамгийн бага 200 бог хоногт төхөөрөх
төслийн хүчин чадалтай. Эдгээрээс Жаст группын мэдэлд байгаа үйлдвэрүүдийн
суурилагдсан хүчин чадал нийт хүчин чадлын 39 орчим хувийг эзэлдэг.
Үүнээс гадна, 2014 оны байдлаар улсын хэмжээнд 60 орчим мах боловсруулах жижиг
үйлдвэр үйл ажиллагаа эрхэлдэг. Сүүлийн жилүүдэд экспортын шинэ зах зээл нээгдэж
нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний экспорт нэмэгдэх хандлагатай болсныг албаны
эх сурвалжид тэмдэглэжээ. Статистик мэдээний 2014 оны үзүүлэлтийг 2008 онтой
харьцуулахад хиамны зүйлийн үйлдвэрлэл 38 хувиар, махан нөөшийн үйлдвэрлэл 168
хувиар тус тус өссөв.
Монголын махны холбооны 2013 оны 4 дүгээр сарын мэдээнээс үзвэл, ОХУ-д 1 тонн
махыг түүний төрлөөс хамааруулан 4,350-иас 7,250 америк доллараар борлуулж байхад
дотоодын зах зээл дээр 2,267-гоос 3,650 америк долларын үнэтэй байв.
Зураг №: 1-13 Монгол улс зах зээлийн үнэ
6
Доктор Дэлэг: Эдгээрийн 12 нь Жаст группийн дор үйл ажиллагаагаа явуулдаг.
7
Энхбаяр, ХХААХҮЯ-ны Стрөтегийн төлөвлөлт, бодлогын газар
- Одоо ажиллаж байгаа, нядалгааны цехтэй томоохон махны үйлдвэрүүд 31 ш
- Одоо ажиллаж байгаа, зөвхөн хөргүүртэй махны үйлдвэрүүд 32 ш
- 2016 он гэхэд ашгилалтанд орох баригдаж буй үйлдвэрүүд 5 ш
- Ирээдүйд төлөвлөж байгаа махны үйлдвэрүүд 19 ш

11. 11 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
11
Зах зээл ёхрийн мах Хонины мах Адууны мах Ямааны мах
Дотоод зах зээл 7140 5790 5295 4965
Гадаад зах зээл
Хэдийгээр мал сүргийн тоо өсч байгаа боловч нэг талаас хотын хүн амын өсөлт, нөгөө
талаас хэрэглээ нь харьцангуй их байдаг хонь, үхэр сүргийн өсөлт хангалттай биш
байгаагаас гэх зэрэг олон шалтгаануудаас хамаарч хонь, үхрийн махны дотоодын зах
зээлийн үнэ 2014 онд 1998 оныхоос 425-аас 444 хувиар өссөн байна. Гэхдээ махны үнэд
зах зээл дээр улирал бүр өөрчлөгдөж байдаг нь түүнийг улирлын нөлөөлөлтэй гэж
таамагт хүргэдэг. Сар бүрийн махны үнийг авч үзэхэд махны үнэ 11 дүгээр сараас дараа
оны 6, 7 дугаар сар хүртэл өсөөд түүнээс хойш 11 сар хүртэл буурч байгаа зүй тогтол
сүүлийн 5 жилүүдийн үнийн ажиглалтаас харагдаж байна. Энэ манай оронд үйлдвэрүүд,
худалдаачид тарга хүчээ авсан малыг 11 дүгээр сард төхөөрч нөөцлөөд үүнээс хойш
өвөл, хаваржингаа зах зээл дээр зөвхөн хөлдөөсөн махыг гаргаж нийлүүлдэг. Онд мэнд
орсон мал өвөлжингөө жингээ алдсаар хавар болоход маханд ашиглах боломжгүй
болдог. Хаврын ногоотой залгасан мал зунжингаа тарга хүчээ хуримтлуулж борлогдох
болтол 7, 8 сар хүрэх энэ хүртэл махын нийлүүлэлт бага тул зах зээлийн үнэ өссөөр
байх нээ. Манай орны сургалтын жил 9 дүгээр 1-ний өдрөөс эхэлдгээс малчидад бэлэн
мөнгөний хэрэгцээ гардгаас олон малчид малаа зарж зах зээлийн нийлүүлэлт
нэмэгдсэнээр махны үнэ 8 дугаар сараас буурдаг.
Зураг №: 1-14 Үнийн өөрчлөлт
Зураг №: 1-15 Хонины махны зах зээлийн үнийн өөрчлөлт
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
2011 2012 2013 2014
Хонь Үхэр Column1

12. 12 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
12
Өнөөдөр мах импортлогчдын зүгээс тавигдаж буй гол шаардлага бол өсвөр насны,
эрүүл малын кондицын шаардлага хангасан мах байх явдал юм. Кондицын шаардлага
гэдэг нь малын амьдын жин, гулууз махны жин болон гулууз махны мах- яс, мах-өөхний
харьцаагаар тодорхойлогддог зүйл атал бог мал ихээхэн давжаарч, тарга тэвээргээ
бүрэн гүйцэд авдаггүй болсон нь махны экспортод сөрөг нөлөө үзүүлж байна. Жишээ
нь, бог малын /хонины/ махны гол хэрэглэгч болсон Ойрхи дорнодын орнууд 9-12
сартай өсвөр насны хонины махыг илүү эрхэмлэж өндөр үнэлдэг боловч манай хурганы
мах нь кондицийн дээрхи шаардлагыг хангахгүй байгаагаас манайхаас 24 сарын настай
буюу төлөгний махыг хямд үнээр авдгийн махны доктор Дэлэг гуай онцлон тэмдэглэж
байна. Тэрээр нөгөө талаас манай үйлдвэрүүд махны үйлдвэрлэлийг ариун цэвэр эрүүл
ахуйн болон технологийн өнөөгийн шаардлагад нийцүүлэн явуулахгүйгээр гадаад зах
зээлд гаргах магадлал хомс байгааг онцолсон.
1.4.1 Махны үнэ цэний гинж (хэлхээ)
1 дүгээр шат, малчид малаа дараахь сувгуудыг ашиглан зах зээлд гаргадаг: сумын ченж,
махны үйлдвэрийн тууварчин, Эмээл, Налайх дахь бөөний худалдаачин (цаашид “ченж”
гэх), Улаанбаатар хотын Шонхор, Хархорин захуудын бөөний ченж. Эдгээрээс түгээмэл
нийлүүлдэг суваг нь сумын ченж, Эмээл, Налайх дахь бөөний ченжүүд юм.
УБ хотын Шонхор, Хархорин хүнсний захууд
Малчин
Эмээлт, Налайх дахь
бөөний ченж
БөөнийЧенжүүд
Жижиглэн
худалдаа чин
Бөөний төв
Улаан -80%Малчин Малчин
Иргэд
Зоогийн газар,
бусад
Миний дэлгүүр
ЗГ нөөц
Махны
үйлдвэр
Бөөн - Өрөөл
Цайны
газар
Сүлжээ цайны
газрууд:
ХААН, Зочин
Сумын
ченж
Аймгийн
ченж
Бөөн- 5 ш
гулууз
Бөөн – 5 тонн
Мах
боловсруулах
үйлдвэр, цех
ЗахуудТөрийн
бай
650
650
0
650
650
5500
500
5500
5800
5200
4400
Иргэд 5500
5800
Дилер,
Тууварчин

13. 13 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
13
2 дугаар шат, өмнөх шатны худалдаачид Улаанбаатар хотын Хүчит Шонхор, Хархорин
захуудын бөөний ченжүүдэд нийлүүлнэ.
3 дугаар шат, өмнөх шатны худалдаачид Хүчит Шонхор бөөний төв, жижиглэнгийн,
хүнсний захуудын худалдаачдад, мах боловсруулах үйлдвэр, цехүүд, сүлжээ цайны
газар, сүлжээ дэлгүүрүүд, дэлгүүрүүд, зоогийн газарт нийлүүлнэ.
4 дүгээр шат, мах боловсруулах үйлдвэр, цехүүд байгууллага, сүлжээ цайны газар,
дэлгүүрийн сүлжээнд нийлүүлнэ. Энэ шатанд мөн 3 дугаар шатныхнаас иргэд, зарим
цайны газар, зоогийн газарт нийлүүлэгдэнэ.
Махны үйлдвэрүүдэд махыг ихэвчлэн экспортын зориулалтаар бэлтгэгдэж иржээ.
Үүнээс гадна нөөцийн махыг мах үйлдвэрүүдээр дамжуулж бэлтгэдэг байна.
Үе шат бүрт 1 кг мах тутамд 600-аас 800 төгрөгөөр нэмэгддэг байна.

14. 14 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
14
2 ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭ
2.1.1 Óëñ òºðèéí õ¿÷èí ç¿éëñ
1921-ýýñ 1990 îíû òóðø Ìîíãîë íü Îðîñûí õ¿÷òýé íºëººí äîð êîììóíèñò äýãëýìòýé
áàéñàí. Ñ¿¿ëèéí 20 æèë ìàíàé îðîí íýýëòòýé çàõ çýýëèéí ñèñòåìä øèëæèæ áàéíà.
Îäîîãèéí çàñãèéí ãàçàð íü õºäºº àæ àõóé, дотоодын үйлдвэрийг ñýðãýýõэд анхаарч
áàéíà. Õºãæëèéã äýìæèõèéí òóëä çàñãèéí ãàçàð ôåðìåð¿¿äýä áàãà õ¿¿ò çýýë áîëîí ¿éë
àæèëëàãààã ñàíàë áîëãîæ áàéíà. Ялангуяа ашиг шим өндөртэй эрчимжсэн, суурин
хөдөө аж ахуйг дэмжин ажиллаж байна. Мөн хөдөөгийн хөгжлийг хангах, орон нутагт
жижиг дунд үйлдвэрлэл байгуулж ажлын байрыг нэмэгдүүлэх тал дээр анхааран
ажиллаж байна.
2.1.2 Íèéãýì ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éë
Ìîíãîë÷óóä ýðò äýýð ¿åýñ ìàõûã ãîë÷ëîí õ¿íñýíäýý èõýýð õýðýãëýæ èðñýí áºãººä ãîë
õ¿íñ íü áàéñàí. Ýíý íü ýðñ òýñ õàòóó øèð¿¿í óóð àìüñãàëòàé õîëáîîòîé. Тиймээс мах,
махан бүтээгдэхүүн боловсруулалтыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна.
2.1.3 Õóóëü ýðõ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éë
Óëñûí òºñ⺺ñ æèæèã äóíä ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ õºòºëáºð îäîî ¿åä ìàíàé îðîíä ìàø
ýð÷èìäòýé õºãæèæ áàéíà. ¯¿íèé äàãóó ÇÃ-ñ 2015 îí õ¿ðòýë õºòºëáºð áîëîâñðóóëñàí.
Ò¿ãýýð ÷ çîãñîõã¿é ÄÍÁ-íýý íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîòîé ¿éëäâýð ¿éë àæèëëàãààí äàõü
îíöãîé àëáàí òàòâàðûã áàãàã¿é õýìæýýãýýð áóóðóóëæ áàéíà.
2.2 Салбарын эрх зүйн орчин
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын үйл ажиллагааг зохицуулдаг 45
хууль, УИХ-ын 8 тогтоол, Засгийн газрын 56 тогтоол, ХХААХҮ-ийн сайдын 45 журам
байгаа ба тус салбарт гадаадын туслалцаатай 30 орчим төсөл хэрэгждэг. ХХААХҮЯ
2010 оны зорилтдоо, “үйлдвэрийн аргаар боловсруулах махыг 25.0 мянган тонн-д
хүргэж, махны экспортыг урьд оныхоос 20 хувиар нэмэгдүүлэх;… Малын гоц халдварт
өвчний тайван байдлыг хадгалж, Дэлхийн Мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаас
зарим бүс нутагт “шүлхий” болон “үхрийн цээж” өвчнөөр тайван болохыг
баталгаажуулах” хэмээн махны салбарт ач холбогдол өгсан байна.
Улс орны дотоодод махны үйлдвэрлэлтэй холбоотой Хүнсний тухай хууль, Малын
удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах хууль, НӨАТ, гаалийн албан татвартай холбоотой
хуулиуд, Биржийн хуулийн төсөл, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал, хоол, тэжээл”
“Хүнсний баталгаат байдал”, үндэсний хөтөлбөрүүд, Эрчимжсэн МАА-н хөгжлийг
дэмжих, Мах, махан бүтээгдэхүүн, эрүүл ахуйн байдлын үндсэн шаардлага, Малын
чанар, үржлийн ажил үйлчилгээг сайжруулах, Шилмэл хээлтүүлэгч хөтөлбөрүүд, чухал
эрх зүйн баримт бичгүүд юм.
Олон улсын түвшинд Хүнсний эрх зүйн олон улсын комиссын Хүнсний кодекс, Олон
улсын амьтны эрүүл мэндийн байгууллага (OIE)-ийн олон улсын амьтны эрүүл мэндийн
код, Олон улсын ургамал хамгааллын конвенцийн хүрээнд гаргасан олон улсан
хэмжээнд дагаж мөрдөх стандарт, удирдамж, зөвлөмжүүд дэлхийн худалдаанд
оролцоход нөлөөлдөг. Мөн түүнчлэн импортлогч орнуудын зүгээс нь хоѐр улсын
хоорондын мал эмнэлгийн хэлэлцээрүүд, импортлогч орны ариун цэвэр, эрүүл ахуйн
код, мал эмнэлэг хорио цээрийн зохицуулалт, шаардлагуудыг хангасан тохиолдолд

15. 15 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
15
экспортлох боломж нээгдэнэ. Хоѐр улсын хоорондын мал эмнэлгийн дараах
хэлэлцээрүүд хийгдсэн байна:
 Мал эмнэлгийн салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол улсын Засгийн газар,
ОХУ-ын Засгийн газрын хоорондын хэлэлцээр, 1993 он
 Монгол улсын Засгийн газар, БНХАУ-ын Засгийн газрын хоорондын мал
амьтны хорио цээр болон мал эмнэлгийн салбарт хамтран ажиллах хэлэлцээр
1994
o Монгол улсаас нядалгааны зориулалттай хонь, ямаа, үхэр оруулах,
үржлийн зориулалттай үхэр, гахай оруулах мал эмнэлэг, хорио цээрийн
нөхцөлүүд
 Монгол улсын ХХААЯ, БНХАУ-ын Чанар хорио цээрийн хяналт шалгалтын
ерөнхий газрын хооронд протокол
o Монгол улсад гахайн мах, өөх, шувууны мах, өндөг экспортлох мал
эмнэлэг, хорио цээрийн нөхцөлүүд
 Монгол улсын Засгийн газар, Япон улсын Засгийн газрын хоорондын мал
эмнэлэг, хорио цээрийн салбарт хамтран ажиллах хэлэлцээр, протокол зэрэг
болно.

16. 16 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
16
3 МАРКЕТИНГИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ, СТРАТЕГИ
3.1.1 2016 онд дэвшүүлж буй зорилго
- Мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг îëîí íèéòýä òàíèóëàí ñóðòàë÷ëàõ ¿éë
àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëíý.
- Бүтээгдэхүүн тогмол нийлүүлдэг томоохон харилцагчидтай болно.
- Á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëòûí ñóâãèéí òîîã тэлж, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх гэрээ
байгуулах
Ãадаад, дотоод харилцаа хамтын ажиллагааны чиглэлээр
Мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих зорилготой Олон
улсын байгууллагуудаас зөвлөгөө, сургалтыг байнга авч байх. Тухайлбайл
ҮХААЯ, Дэлхийн зөн Монгол болно.
Хүсний аюулгүй байдал, чанар стандартын хяналттай холбоотой улсын
байгууллагуудын шаардлагын дагуу ажиллах. Улсын мэргэжлийн хяналтын
газар.
Хүснэгт№: 3-1 SWOT шинжилгээ
Давуу тал Ñóë тал
 Мах, махан бүтээгдээхүүний үйлдвэрлэлийг
байгуулах өөрийн газартай
 Үйлдвэрийн судалгаа, шинжилгээг хийсэн
 Мах, махан бүтээгдэхүүн борлуулах
боломжтой хэрэглэх зах зээлтэй.
 Үйл ажиллагаагаа шинээр
эхлэж байна.
Áîëîìæ Аюул
 Õýðýãëýã÷èä ÷àíàðûã ýðõýìëýõ áîëñîí.
×àíàðòàé ñàéí ÷àíàðûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé
õýðýãëýý íýìýãäýæ áàéíà.
 Õýðýãëýã÷äèéí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð
íýìýãäýæ áàéíà
 Цаашдаа махан бүтээгдэхүүний хэрэглээ
нэмэдэх хандлагатай байна.
 Гадаадын олон зоогийн газрууд
байгуулагдаж байгаа нь худалдан авах
томоохон сувгууд болоод байна.
 ªðñºëäºã÷äèéí ¿éë
àæèëëàãàà ñàéæðàõ
 Нөөц хомсдох

17. 17 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
17
Õàðèí îäîî ýäãýýð SWOT øèíæèëãýýíýýñ ¿íäýñëýí ÿìàð ñòðàòåãèàð àæèëëàõ âý ãýäãèéã
òîäîðõîéëú¸.
Хүснэгт№: 3-2 TOWS шинжилгээ
Давуу тал (S) Сул тал (W)
Боломж(O)
SO Стратеги
Шинэлэг бүтээгдэхүүнийг íýìýãäýæ
áóé çàõ çýýëä îëîí íèéòýä ñàíàë
áîëãîí àæèëëàõ ñòðàòåãè
WO Стратеги
Чàíàðòàé á¿òýýãäýõ¿¿íèéг боломжит
¿íýýð ñàíàë áîëãîæ àæèëëàõ ñòðàòåãè
Аюул(T)
ST Стратеги
Шèíý ¿éëäâýðëýã÷äýýñ ¿éë÷èëãýý,
¿íýýð ÿëãàðàõ ñòðàòåãè
WT Стратеги
Çàõ çýýëä òàíèë áîëîîã¿é ó÷èð
èäýâõèæ¿¿ëýëòýýð äàâàìãàéëàõ
ñòðàòåãè.
Мàðêåòèíãèéí êîìïàíèò ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã олон нийтэд
таниулах, сурталчилан биечлэн маркетингийн ажлыг хийнэ.
3.2 Маркетингийн стратеги
Мàðêåòèíãèéí åðºíõèé ñòðàòåãè íü: “Сàëáарын ýðýëò õýðýãöýý íü íýìýãäýæ áóé
çàõ çýýëä оновчтой хольц бүрдүүлэн àæèëëàõ”-д оршино.
Мàðêåòèíãèéí åðºíõèé ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä ìàðêåòèíãèéí õîëüö áóþó ¿íý,
èäýâõèæ¿¿ëýëò, õóâèàðëàëò, á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä øèíýýð õîëüö á¿ðä¿¿ëýí àæèëëàõààð
òºëºâëºæ áàéíà. Òèéìýýñ îäîîãèéí íºõöºë áàéäàëä øèíæèëãýý õèéæ, ýäãýýð õîëüö á¿ð
äýýð çîðèëãî, çîðèëò, õèéãäýõ àæëóóäûã àâ÷ ¿çüå.
3.2.1 Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний төлөвлөгөө
Манай бүтээгдэхүүн нь үндсэн 2 төрөлд хуваагдна. Үүнд:
1. Бөөний хэрэглэгчдэд зориулсан бүтээгдэхүүн
2. Жижиглэнгийн хэрэглэгчдэд зориулсан бүтээгдэхүүн байна.
Цаашдаа зах зээлд дараах үйл ажиллагааг явуулна.
- Бод, бог мал нядалж, махыг экспортын шаардлага хангахаар боловсруулна.
- Хөргөлттэй агуулахад мах махан бүтээгдэхүүн хадгална.
- Бод, богийн махыг захиалгын дагуу шулж, ангилж, савлаж хөлдөөж өгнө.
Зорилго

18. 18 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
18
Мах, махан бүтээгдэхүүнийг боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн болгож зах зээлд гаргаж
үйлчилгээний нэр төрлийг олшруулж ажиллах.
3.2.2 Хувиарлалтын сувгийн төлөвлөгөө
Ìàíàéõ á¿òýýãäýõ¿¿íýý øóóä áîëîí øóóä áóñ õóâèàðëàëòûã ñîíãîõ áîëíî. Ó÷èð
íü äýýðõ ñóäàëãààí äýýðýýñýý ä¿ãíýí áàãà õýìæýýãýýð àâàõ õýðýãëýã÷äýäýý ðåñòîðàí
çîîãèéí ãàçàð, çàõóóä ñóïåðìàðêåòóóäààð ò¿ãýýõ áºãººä èõ õýìæýýãýð àâàõ õóäàëäàí
àâàã÷äàäàà ººðñäèéí óíààãààð ¿éë÷èëíý. Áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýý
áàéãóóëæ, çàõèàëãûí õýìæýýãýýð íü öàã òóõàéä íü õ¿ðãýæ ºãíº. Ýíäýýñ õàðàõàä:
1. Харилцагч томоохон үйлдвэр, албан газрууд, зоогийн газруудад гэрээгээр бараа
бүтээгдэхүүнээ түгээнэ.
2. Жижиглэнгийн хэрэглэгчдэд гэрээт борлуулагч буюу сүпермаркет дэлгүүрүүд,
хүнсний захууд, орон нутгийн худалдаачдад бүтээгдэхүүнээ түгээж хэрэглэгчдэд
хүргэнэ
Ñõåì 1
Зорилго
Хувиарлалтын сувгийн тоог нэмэгдүүлэн харилцагч компаниудтай гэрээ байгуулах,
хүнсний захуудаар борлуулалтыг хийх.
Стратеги
Õ¿í àì òºâëºðñºí ãàçàðóóäàä çàõèàëãà àâàõ õ¿ì¿¿ñèéí òîîã íýìýãä¿¿ëæ õóâèàðëàëòûí
ñóâãààð äàâàìãàéëàõ ñòðàòåãè áàðèìòàëíà.
¯éëäâýðëýã÷
Æèæèãëýíãèéí õóäàëäàà÷èíÁººíèé õóäàëäàà÷èí
Æèæèãëýíãèéí
õóäàëäàà
Орон нутгийн
худалдаачид
Харилцагч томоохон
компаниуд
ªºðèéí íýðèéí äýëã¿¿ð
Эцсийн хэрэглэгч Орон нутгийн
худалдаачид

19. 19 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
19
Хүснэгт№: 3-3 Зорилт, түүнийг хэрэгжүүлэх ажил
Á¿òýýãäýõ¿¿í
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
òºðºë
Õýìæýý Çóðàã
Мах
Бөөнөөр
худалдаалах
Кг
Хүнсний зах, зоогийн
газар, албан
байгууллагууд
Албан
байгууллагуудад
Кг
Зоогийн газрууд, албан
байгууллагууд
Жижиглэнгийн
худалдаа ш Хүнсний дэлгүүрүүдэд
Мах, махан
бүтээгдэхүүн
Бөөны худалдаа
5 кг дээш
Баяр ѐслолын үеэр
зоогийн газар, албан
байгууллагуудад
Жижиглэнгийн
худалдаа
5 кг хүртэл Хувь хүн
Ìàíàé êîìïàíèé áýëòãýñýí ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýã÷ íü àéë ºðõ
áàéõààñ ãàäíà çî÷èä áóóäàë, ðåñòîðàí, êàôå çýðýã íèéòèéí õîîëíû ãàçðóóä,
ñóðãóóëü, öýöýðëýã, öýðãèéí ãýõ ìýò áàéãóóëëàãóóä áàéíà. Èéìýýñ áèä äàðààõ
ñóâãóóäààð áîðëóóëàëòàà õèéõýýð òºëºâëºæ áàéíà. ¯¿íä:
À. ªðõèéí õýðýãëýýíä çîðèóëàí
 Õ¿íñíèé èõ äýëã¿¿ð¿¿ä /ñóïåðìàðêåò/: Ýäãýýð äýëã¿¿ð¿¿ä íü
¿éëäâýðëýã÷äýýñ àþóëã¿é, ÷àíàðòàé, ºðñºëäºõ ÷àäâàð ñàéòàé á¿òýýãäýõ¿¿í
øààðääàã. Ìàíàé á¿òýýãäýõ¿¿í ýð¿¿ë àõóé, ÷àíàðûí õÿíàëò á¿õèé îð÷èíä
¿éëäâýðëýãäýí, òýýâýðëýãäýõ òóë ýíýõ¿¿ øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàæ ÷àäíà.
̺í ò¿¿í÷ëýí ñóïåðìàðêåòààð ¿éë÷ë¿¿ëäýã áàòàëãààòàé, ÷àíàðëàã
á¿òýýãäýõ¿¿í õýðýãëýõèéã õ¿ñäýã õýðýãëýã÷äýä çîðèóëàí ìàõ, ìàõàí
á¿òýýãäýõ¿¿íä çýðýãëýë òîãòîîí, òóñãàéëàí àíãèëàí, ñàâëàñàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã æèëèéí òóðøèä óëèðëûí õàìààðàëã¿éãýýð íèéë¿¿ëíý.
 Õ¿íñíèé çàõóóä: Ýíý ñóâãààð áèä ÷àíàð, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãûã á¿ðýí
õàíãàñàí ìàõûã ãóëóóçààð íü, ìºí Ẻíèé ¿íýýð áîðëóóëíà.

20. 20 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
20
 Æèæèã æèæèãëýíãèéí öýã¿¿ä: Ýíý ñóâãààð ÷àíàðûí áàòàëãààòàé ñàâëàñàí
áîëîí ñàâëàãààã¿é ìàõ, äàéâàð á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéã æèæèãëýí
õóäàëäààëíà.
Á. Íèéòèéí õîîëíû ãàçðóóä, áàéãóóëëàãóóäàä çîðèóëàí
 Àþóëã¿é á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëòèéí ñ¿ëæýý: ªíºº ¿åä õ¿íñíèé àþóëã¿é
áàéäàë, õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîã õàíãàõ ¿¿äíýýñ ðåñòîðàí, êàôå, çî÷èä
áóóäàë, öýðãèéí àíãè, ñóðãóóëü, öýöýðëýã çýðýã áàéãóóëëàãóóä ò¿ðãýí
ãýìòýõ õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íýý áàéíãûí ãýðýýò áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷ýýñ
àâàõûã ýðìýëçýõ áîëæýý. Èéìýýñ áèä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã
áàòàëãààæóóëàí, ìàõàíä çýðýãëýë òîãòîîí, ñàéí ÷àíàðûí, õ¿íñíèé
ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàñàí ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã äýýðõ
áàéãóóëëàãóóäàä /ÿëàíãóÿà, äýýä çýðýãëýëèéí ðåñòîðàí, çî÷èä áóóäëóóä/
ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð æèëèéí òóðø íèéë¿¿ëýëò õèéõ áîëîìæòîé.
Â. Áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð¿¿äýä çîðèóëàí
¯éëäâýðëýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéõ íü ãîë ò¿¿õèé ýä íü ìàõ, äàéâàð
á¿òýýãäýõ¿¿í /ìàëûí äîòîð ýðõòýí/ áàéäàã õ¿íñíèé áîëîí ýìèéí ¿éëäâýð¿¿äýä
ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð áîðëóóëàëò õèéíý.
Ã. Ãàäààä õýðýãëýã÷äýä çîðèóëàí
Õºãæèíã¿é óëñ îðíóóäûí ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿íä òàâèõ ýð¿¿ë àõóéí
ñòàíäàðòûí øààðäëàãà ºíäºð áàéäàã. Åâðîïûí õîëáîîíä ýð¿¿ë ìýíäèéí
øàëòãààíû óëìààñ ìàõíû ñàëáàðò õàìãèéí èõ òîîíû õÿíàëòûí øàëãàëò õèéäýã.
Ìîíãîëûí èõýíõ êîìïàíèóäûí á¿òýýãäýõ¿¿í ýíýõ¿¿ àðèóí öýâýð, ýð¿¿ë àõóéí
øààðäëàãûã õàíãàõã¿é áàéíà. Õàðèí ìàíàé êîìïàíè íü ãàäààäàä ìàõ
ýêñïîðòëîõ ýð¿¿ë àõóéí íºõöºë, ÷àíàðûí øààðäëàãà õàíãàñàí ìàõ áýëòãýäýã.
Èéìýýñ áèä ÎÕÓ, БНХАУ, Япон, БНСУ, Саудын Араб, Иран, Зүүн өмнөд
Азийн орнууд çýðýã ìàíàé ìàõûã èìïîðòëîõ ñîíèðõîë á¿õèé óëñóóäàä ìàõ
ýêñïîðòëîõ á¿ðýí áîëîìæòîé. Ãýâ÷ ýð¿¿ë àõóéí ñòàíäàðòûã õàíãàñàí ÷ ãààëèéí
òàðèô áîëîí õóäàëäààíû áóñàä ñààä òîòãîð èõòýé áàéäàã. ̺í ýäãýýð îðíóóäàä
ýêñïîðòëîõ ìàõíû ¿íý íü äîòîîäûí çàõ çýýëèéí ¿íýýñ òºäèéëºí ºíäºð áóñ, ìºí
ò¿¿í÷ëýí òýýâðèéí çàðäàë ãýõ ìýò øàëòãààíóóäûã òîîöîæ ¿çâýë ìàõàà ãóëóóçààð
íü áóñ õàðèí àíãèëæ ÿëãàñàí, íººøèëñºí õýëáýðýýð ãàðãàõ íü èë¿¿ òîõèðîìæòîé
áàéíà. Òýãýõýýð áèä öààøäàà ýêñïîðòûí áàðèìæàà á¿õèé ìàõ, ìàõàí
á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýí ýêñïîðòëîíî.
3.2.3 Идэвхжүүлэлтийн төлөвлөгөө
Зорилго

21. 21 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
21
2015 оноос бүтээгдэхүүнийг харилцагч компаниудыг идэвхижүүлэх,
эцсийн хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх зорилгоор таниулах сурталчилгааг
хийнэ.
Стратеги
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààðõ ìýäëýã, ìýäýýëýë õ¿ðãýæ èðãýäýä òàíèóëàí ñóðòàë÷иëàõ
ñòðàòåãè
Зорилт
 Мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн ìýäëýãòýé áîëãîõ, çàõ çýýëä áàòòàé
áàéðøóóëàõ.
 Мах,махан бүтээгдэхүүний хэрэглээг нэмэгдүүлэх
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé äàâóó òàë, ÷àíàðûí äàâóó òàëóóäûã õàäãàëàí, õÿìä áàò áºõ
ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òåõíèê òåõíîëîãèéã àøèãëàõ
Авах арга хэмжээ
Идэвхижүүлэлтийн ажлын хүрээнд дараах ажлуудыг хийхээр төлөвлөж байна.
Имиджийн сурталчилгаа
Бүтээгдэхүүнийг олон нийтэд таниулах, сурталчилахад чиглэсэн үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлнэ. Үүнд:
Хүснэгт№: 3-4 Имиджийн сурталчилгаа, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа
Зорилт Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа
Аж ахуйн
ìýäýýëëèéã олон
нийтэд таниулах
 Махны аж ахуйн âýá ñàéòûã хийæ, байршуулах
 Øàð íîì áîëîí áóñàä ìýäýýëëèéí ëàâëàõóóäàä òàíèëöóóëãà
ºãºõ
 Êîìïàíè áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé òàíèëöóóëãà
áýëòãýõ
3.2.4 Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний сурталчилгаа
Êîìïàíèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé ñóðòàë÷èëãàà:
Хүснэгт№: 3-5 Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний сурталчилгаа, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагаа
Зорилт Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа Үр дүнгийн

22. 22 МАХ, МАХАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЗАХ ЗЭЭЛ
22
үзүүлэлт
Áîðëóóëàã÷äûã
èäýâõèæ¿¿ëýõ
Áîðëóóëàëòûí ñóâãèéí òºðëèéã íýìýãä¿¿ëýõ:
1. Томоохон зуучлан борлуулагчидтай
хамтарч ажиллах
2. Харилцагч байгууллагуудтай хамтрач
ажиллах
Áîðëóóëàã÷äèéí
тоо эхний жил 2
байна.
Òîîã 10-15%-иар
нэмэгдүүлэх
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
áîðëóóëàëòыã
нэмэгдүүлэх
Хүнсний бүх л ¿çýñãýëýíãèéí ¿åýð áèå÷ëýí
òàíèëöóóëãà, áîðëóóëàëò õèéõ
Áîðëóóëàëòûã
20%-иàð
íýìýãä¿¿ëýõ
Ìîíãîë óëñûí
òîìîîõîí
ìýäýýëëèéí
ñàéòóóäòàé
õàìòàð÷ àæèлëàõ
Ìîíãîëûí õýâëýë ìýäýýëëèéí òîéì Sonin.mn
Medee.mn
Îíëàéí 2-ààñ
äîîøã¿é
ñàéòóóäòàé
áàéíãûí õàìòàð÷
àæèëлаäàã
áîëîõ.