Verkeersdeelnemers: Het zijn net mensen

1. Hogeschool Windesheim
wegontwerp en -indeling
Les 6: verkeersdeelnemers: het zijn net
mensen
Ir Adriaan Walraad MBA

2. Inhoud
• Korte terugblik vorige les
• Keek op de week
• Incompanytraining PZH
• Shared Space
• Gebruik van een ontwerp
 Handboek verkeersveiligheid
• Oneigenlijk gebruik van een ontwerp
• Doorkijk naar het Tentamen
• Gelegenheid voor vragen

3. Manieren om naar een ontwerp te kijken
• Esthetisch
• Functioneel
• Soortschoonheid
• Modieus/eigentijds versus tijdloos
• Kostengedreven (goedkoop!)
Een nieuw ontwerp of bestaand ontwerp kopiëren?
Zicht op gebruiksfase of na realisatie over de schutting?

4. Ontwerper
(met visie op ontwerp)
Gebruiker
(schat gebruik van ontwerp in)
Ontwerp
(met impliciet moraal)

5. • Ontwerp is gedelegeerde handeling
• Hoeveelheid groentijd
• Elke fietser x 5 meter
• Paaltjes altijd op de stoep...
Impliciete moraal

6. De verkeersdeelnemer bestaat niet (1996)
• Rolstoelgebruikers 70.000
• Blinden 15.000
• Doven 20.000 totaal 105.000
• Kinderen tot 14 2.800.000
• Slechtlopenden 400.000
• Evenwichtsstoornis 400.000
• Uithoudingsvermogen 400.000
• Slechtziend 300.000
• Slechthorend 300.000
• Mentaal beperkt 400.000
• Tijdelijk gehandicapten 500.000
• Ouders met kinderwagens 500.000 totaal 6.000.000

7. Zeven basale ontwerpprincipes
• Ontwerp moet duidelijk zijn voor de gebruiker; een
helder ontwerp laat zich interpreteren
• Gebruikers moeten hun kennis die ze hebben, ook
kunnen gebruiken
• Ontwerp moet de structuur ten grondslag aan taken
vereenvoudigen en op tijd richten op essentiële zaken
• Ontwerp moet alles zichtbaar en voelbaar maken
• Aanwezige randvoorwaarden en beperkingen
(kunstmatig of natuurlijk) cultiveren
• Mensen maken fouten. Design for error
• Als dat alles niet werkt, dan standaardiseren en trainen

8. Design for error
 Waarnemen van de toestand van de omgeving
 Interpretatie van de waarneming
 Evaluatie van de interpretatie
 Beoogde doel van de handeling
 Intentie om te handelen met oog op doel
 Van intentie naar handeling
 Uitvoeren van handeling

9. Voor de verkeersdeelnemer
• Goed conceptueel model
 Ontwerper kent en minimaliseert oorzaken van fouten
• Toestand van het systeem en welk gedrag mogelijk is
 Een goed ontwerp legt zichzelf uit
• Continue en volledige feedback op handelingen
 Gebruikers moeten hun fouten kunnen waarnemen, merken wat er
fout gaat en dat ook kunnen corrigeren
• Goed zicht op handelingen en gevolgen ervan
 Handelingen kunnen omgekeerd en ongedaan worden
• Houding ten aanzien van fouten: als een gebruiker een
fout maakt, is daar meestal een reden voor.

10. De moraal
 Als iemand een fout maakt, dan is daar een goede reden
voor
 Ontken fouten niet
 Straf fouten niet af
 Maak het maken van fouten mogelijk!

11. Niveau van bewustzijn
• Handelingen op routine (automatische piloot)
 Fietsen
• Handelingen op regelniveau (routines)
 Kruising benaderen
• Handeling op kennisniveau (bewust nadenken)
 De weg zoeken in een onbekende stad

12. Gecombineerd gedragsmodel
Houding,
kennis, geloof,
emotie
Subjectieve
norm (wat
anderen
ervan vinden)
Ingeschatte
controle over
eigen gedrag
intentie
Waar-
nemen
Ver-
werken
beslissen handelen
Snelheid,
koers
omgeving

13. Oneigenlijk gebruik
• Onbedoelde fouten (routineniveau, automatisch gedrag)
 Uitglijders
 vergeetachtigheid
• Bedoelde fouten (regel-/kennisniveau, bewust gedrag)
 Vergissingen
 Bewuste overtredingen

14. Oneigenlijk gebruik van een ontwerp

15. Het verschil tussen oplossingen en
lapmiddelen
Een mooi ontwerp lost een structuurprobleem
niet op
Een mooi bordje in de berm lost een
ontwerpfout op
Dus:
Gevaar weg
Persoon weg
Afschermen gevaar en persoon
Pas dan: trainen

16. Goed ontwerp
Maakt zichtbaar wat de toestand van het
systeem is en welke alternatieven voor handelen
er zijn
Heeft een goed achterliggend conceptueel
model, met consistente representatie van
handeling en de gevolgen van de handeling
Geeft zicht op werking: de handeling en het
gevolg ervan
Continue en volledige feedback op handelen

17. Tentamen en gelegenheid voor vragen
• Doorkijk naar het Tentamen
• Gelegenheid voor vragen