1. Lënda : Histori
Tema: Arsyet e anëtarësimit të Shqipërisë në Nato.
Objektivat :
 Arsyet e krijimit të Nato-së.
 Marrëdhëniet e Shqipërisë në arenën ndërkombëtare
me vendet e tjera.
 Të analizojmë pozicionin e Shqipërisë si vënd anëtar i
Nato-së.
 Shkaqet- Pasojat dhe kontributi i Shqipërisë në Nato.
Punuan : Oleandro Nikolli
Darla Evangjeli

2. Organizata e Traktatit të Atllantikut të Veriut, NATO, është
themeluar në 4 Prill të vitit 1949... Si qëllim i përgjithshëm në
deklaratën themeluese është përcaktuar “sigurimi në rajonin e
Atllantikut të Veriut të stabilitetit e mirëqenies dhe ruajtja e
lirisë, trashëgimisë së përbashkët dhe qytetërimit të vendeve
anëtare”.
Nëse do ta shprehnim më qartë ,qëllimi i krijimit të NATO-s ishte ndalimi i
përpjekjeve të Bashkimit Sovjetik për të rritur ndikimin e vet në Evropë gjatë
periudhës së Luftës së Ftohtë (pas Luftës së II-të Botërore). 12 vendet
themeluese të aleancës janë: Britania e Bashkuar, Franca, Belgjika, Hollanda,
Luksemburgu, SHBA-ja, Kanada-ja, Italia, Islanda, Danimarka, Norvegjia dhe
Portugalia... Në vitet e mëvonshme aleancës iu bashkuan Turqia, Greqia,
Gjermania dhe Spanja... Arsyeja e
ekzistencës së NATO-s, e cila është një organizim ushtarak dhe politik
ndërkombëtar me qëllim mbrojtës, filloi të debatohet me përfundimin e
periudhës së Luftës së Ftohtë. Vetëm se ndërkohë që debatet vazhdonin, NATO
filloi të zgjerohet duke pranuar në gjirin e saj anëtare të reja. Republika e
Çekisë, Hungaria dhe Polonia, vende këto anëtare të ish-Traktatit të Varshavës,
në vitin 1999 u pranuan anëtare me të drejta te plota në NATO . Kurse zgjerimi i
radhës u realizua në Mars të 2004-ës. Kësaj radhe anëtare të aleancës u bënë

3. ish republikat sovjetike Estonia, Lituania dhe Letonia me Slloveninë, Sllovakinë,
Bullgarinë dhe Rumaninë.
Me përfundimin e periudhës së Luftës së Ftohtë filloi të debatohet edhe
ekzistenca e NATO-s. Debatet që filluan në Samitin e Londrës, në Korrik të 1990-
s, u shfaqën në mënyrë të konkretizuar në samitin e Romës, që u mbajt në nëntor
të vitit 1991 dhe në përfundim të këtij samiti për NATO-n u përcaktuan:
organizimi i ri, fushat e reja operative dhe përgjegjësitë e Aleancës. Pas Samitit,
ndërkohë që u deklarua se tashmë Evropa nuk përballet më me kërcënimin e një
sulmi të shkallës së madhe, u vu theksi te armët bërthamore, destabilitetet dhe
paqartësitë qe konceptohen nga aleanca si kërcënime të reja. Tani misioni i ri i
NATO-s në Evropë ishte të siguronte një mjedis të sigurtë, stabilitet, ekuilibër
strategjik, të ruante paqen dhe të menaxhonte krizat.
Ndërkaq në samitin e Brukselit që është mbajtur në vitin 1994 u pranua projekti
Partneritet për Paqe. Në kuadër të këtij projekti nga njëra anë do të
përkraheshin proceset e demokratizimit në vendet e ish Bllokut të Lindjes, nga
ana tjetër do të sigurohej zgjerimi i Aleancës në drejtim të Lindjes. Në kuadër të
këtij projekti filluan edhe proceset e anëtarësimit në Aleancë të vendeve anëtare
të ish Bllokut të Lindjes.
Në fund të vitit 1995 Aleanca me mandatin që i dha asaj OKB-ja për herë të parë
në historinë e vet krijoi një forcë shumëkombëshe ndërkombëtare (IFOR).
Detyra e kësaj force shumëkombëshe ka qenë zbatimi në Bosnjë i dispozitave
ushtarake të Marrëveshjes së Paqes.
Edhe në vitin 1999 për 11 javë Aleanca organizoi sulme ajrore kundër
Jugosllavisë për të detyruar forcat serbe në Kosovë të tërhiqeshin prapa. Ky ka
qenë operacioni më i zgjeruar në historinë e NATO-s.
Në vitin 1999, NATO, e rishikoi edhe një herë arsyen e ekzistencës së saj në
përshtatje me rrethanat e reja. Kësaj radhe ndërsa paqartësitë, krimet e
organizuara, përhapja e armëve të shkatërrimit në masë, përhapja e armëve
bërthamore dhe teknologjisë u përcaktuan si kërcënime të reja, për herë të parë
u konceptuan si kërcënim terrori dhe “ndërprerja e burimeve jetike”.
Kurse realizimi i sigurisë Evro-Atllantike, sprapsja dhe mbrojtja, solidariteti,
menaxhimi i krizës, partneriteti, bashkëpunimi, dialogu, zgjerimi, zhvillimi i
aftësive ushtarake, kontrolli i armëve dhe çarmatimi u përcaktuan si detyra të
reja themelore të NATO-s.
Sulmet e 11 shtatorit ishin një pikë kthesë edhe për NATO-n. Sekretari i
Përgjithshëm i kohës i NATO-s, vendosi menjëherë në fuqi nenin-5 të Traktatit të

4. Washingtonit që kish themeluar edhe organizatën. Në këto kushte, sulmi kundër
SHBA-së pranohej si një sulm që i ish bërë Aleancës.
Në vitin 2003 NATO për herë të parë në historinë e saj i nxorri operacionet jashtë
Evropës. Aleanca në Afganistan mori përsipër komandën strategjike të forcës
paqeruajtëse të krijuar në mbështetje të rezolutës së OKB-së. Debatet para dhe
pas pushtimit të Irak-ut shkaktuan një nga krizat më serioze në historinë e
NATO-s. Edhe pse shumica e vendeve anëtare morën pjesë në pushtim, NATO
nuk mori pjesë si një e tërë në këtë pushtim.
Vendet anëtare të NATO-s shkakun e ekzistencës së aleancës vazhdojnë ta
hetojnë edhe sot.
 Vendet anëtare
Data Shteti Zgjerimi Shënime
4 prill 1949
Belgjika
Themelues
Kanada
Danimarka
Franca
Franca është tërhequr nga komanda ushtarake në vitin 1966.
Që nga ky moment ka qenë anëtare vetëm në strukturat politike
të NATO-së. Forcat e saj nuk i janë ribashkuar komandës
ushtarake.
Islanda
Islanda, i vetmi anëtar që nuk ka ushtrinë e saj, u anëtarësua
me kushtin që mos të detyrohej të formonte një ushtri.
Megjithatë ajo ka Gardën Bregdetare dhe kohët e fundit ka
ofruar trupa të saj të stërvitura në Norvegji në misione
paqeruajtëse të NATO-së.
Italia

5. Luksemburgu
Holanda
Norvegjia
Portugalia
Britania e
Madhe
Shtetet e
Bashkuara
18
shkurt 1952
Greqia
i Parë
Greqia i tërhoqi forcat e saj nga strukturat ushtarake të NATO-
së si rezultat i tensioneve Greko-Turke pasPushtimit Turk të
Qipros në vitin 1974.
Turqia
9 maj 1955
Gjermania
i Dytë
30
maj 1982
Spanja i Tretë
12
mars 1999
Republika
Çeke
i Katërt
Hungaria
Polonia
29
mars 2004
Bullgaria
i Pestë
Estonia
Letonia
Lituania
Rumania
Sllovakia
Sllovenia
1 prill 2009
Shqipëria
i Gjashtë
Kroacia

6.  Plani i Veprimit për Anëtarësim
Plani i Veprimit për Anëtarësim (PVA), është aprovuar në Samitin e Uashingtonit
të vitit 1999 si një procedurë për vendet që aspirojnë anëtarësim në NATO.
Pjesëmarrja e një vendi në PVA monitoron progresin e tij në pesë fusha të
ndryshme :
1. Gatishmëri për zgjidhjen në mënyrë të paqshme të mosmarrëveshjeve
ndërkombëtare, etnike ose territoriale, vendosmëri në rregullin e ligjit dhe
të drejtat e njërit, dhe kontrolli demokratik i forcave të armatosura.
2. Aftësi për të kontribuar në mbrojtjen dhe misionet e organizatës.
3. Përkushtim i mjaftueshëm i burimesh për forcat e armatosura për të
plotësuar angazhimet e anëtarësimit.
4. Siguri e informacioneve të ndjeshëm, dhe ruajtja e tij.
5. Përshtatshmëri e legjislacionit të shtetit me bashkëpunim të NATO-së.
Shqipëria konsideron se anëtarësimi i saj në NATO do paraqiste në shtrirjen
natyrale të Aleancës në krahun e saj Juglindor. Pozicioni gjeografik Shqipërisë
është i favorshëm për implementimin e konceptit të ri strategjik të NATO-s të
aprovuar në Samitin e Washingtonit.
Shqipëria është e angazhuar të arrije objektivat e mposhtem :
o Do te vazhdoje të përmirësoje rendin dhe ekonominë e tregut duke i
kushtuar vëmendje të veçante përmirësimit të rendit dhe luftës kundër
korrupsionit.
o Do inkurajoje dhe zhvilloje respektin për të drejtat e njeriut, duke
përfshire të drejtat e minoriteteve.
o Do te forcoje institucionet demokratike dhe si pasoje rolin e tyre në
shoqëri. Do te vendose një administratë publike efektive.
o Do te forcoje kontrollin civil demokratik mbi FA.
o Do te ruaje rezultatet e arritura vitet e fundit në rritjen ekonomikë dhe do
të vazhdojë reformat e saj ekonomikë, veçanërisht në fushën e
privatizimit.
o Do të vazhdojë politikën e fqinjësisë së mire, veçanërisht në kontekstin e
situatës pas ngjarjeve në Kosove, duke përdorur plotësisht rrjedhojat
rajonale të programeve të Paktit të Stabilitetit.
o Do te modifikoje legjislacionin përkatës me qellim që ta harmanizojë atë
me sistemet standarde të Aleancës.
o Do të jete plotësisht e angazhuar që të garantojë kontrollin e brendshëm
të armeve dhe çarmatimit.

7.  Integrimi i Shqipërisë në NATO
Shqipëria është Anëtare e Këshillit të Bashkëpunimit të Atlantikut të Veriut që
nga Qershor 1992. Ajo përkrahu Iniciativën e Partneritetit për Paqe në Janar
1994 dhe nënshkroi Dokumentin Kuadër më 23 Shkurt 1994 duke u bërë vend
anëtar i Partneritetit për Paqe. Me 22 Shtator 1994 paraqiti Dokumentin e
Prezantimit në të cilën përcaktohen fushat, përmasat dhe niveli i pjesëmarrjes
në bashkëpunim me NATO-n. Dokumentat e mësipërm përbënë bazën e hartimit
të Programit Individual të Partneritetit për vitet 1995, 1996, 1997, Programet
Individuale Speciale NATO - Shqipëri për vitet 1997-2000.
Programi i Partneritetit Individual (IPP) është zhvilluar që të përkrahë programet
kryesore që burojnë nga rishikimi i mbrojtjes. Ai përforcon vazhdimësinë e
procesit të ristrukturimit duke synuar rritjen e aftësive operacionale të FA.
Prioritetet kryesore të mbrojtjes për 2002 do të fokusojnë në zhvillimin e një
strategjie ushtarake kombëtare, të shoqëruar nga një strukture organizimi, e
orientuar në nivel të lartë profesionalisht, me një numër më të vogël të FA,
adaptimin e konceptit të trajnimit të forcës, një sistem menaxhimi personeli dhe
një sistem menaxhimi burimesh.
Programi i Partneritetit Individual (IPP), i vitit 2002 synon tre çështje kryesore
bashkëpunimi :
o Te ndihmojë Shqipërinë në ristrukturimin e FA të saj, nën kontrollin
demokratik të autoritetit civil sipas planit afatgjate të implementimit,
o Te sigurojë përkrahjen në fusha të interesit të NATO-s dhe Shqipërisë,
o Ti japë më shumë përmbajtje marrëdhënieve me PfP në një afat kohor më
të gjatë.
Qëllimi kryesor për NATO-n dhe Shqipërinë në këtë IPP 2002 është që të arrihen
rezultate konkrete me qellim që të demonstrohen efektet pozitive të PfP.
Shqipëria ka marrë pjesë dhe në Procesin e Planifikim - Rishikimit që nga viti
1996 e në vazhdim. Për vitin 2000 ajo pranoi 53 Objektiva Partneriteti.
Nëntor 1999, Shqipëria paraqiti Planin e Veprimit për anëtarësim duke u bërë
një nga 9 vendet aspirante për anëtarësim në Aleancë.
Në 1 Prill 2009, Shqipëria u bë anëtare me të drejta të plota në strukturën e
NATO-s.

8. Marëdheniet e Shqipërisë në arenën ndërkombëtare pas viteve 90’
Në fillim të viteve 1990-të Shqipëria doli nga një sistem shumë i ashpër që e
kishte izoluar vendin për vite me rradhë, duke thelluar varfërinë dhe rrënuar
kapacitetet ekonomike të vendit. Para njëzet vjetësh, Shqipëria kishte përpara dy
sfida të mëdha lidhur me transformimin ekonomik: 1) zhvendosja nga një sistem
krejtësisht i centralizuar drejt një ekonomie tregu dhe 2) Përshtatja me
globalizmin si një prirje e dukshme ndërkombëtare pas fundit të Luftës së Ftohtë.
Ndryshime te rëndësishme ndodhën në politikën e jashtme të shtetit shqiptar.
Prioritetet e Shqipërisë në këtë fushë u fokusuan dhe në vendosjen dhe
stabilizimin e marëdhënieve me organizatat ndërkombëtare. Kjo mësë miri
konfirmohet dhe në planin qeverisës të vendit në të cilin theksohet se: “Politika e
Jashtme e Shqipërisë do të vazhdojë me intensitet të lartë pjesëmarrjen aktive,
me të drejta të plota në shumë organizata ndërkombëtare e koalicione, ku më
kryesoret janë OKB, Këshilli i Evropës, OSBE, Koalicioni Antiterror, UNESCO,
Organizata e Frankofonisë si dhe dhjetëra e dhjetëra organizata, konventa, nisma,
struktura ndërqeveritare e joqeveritare, me karakter ekonomik, kulturor, ekologjik,
shkencor, juridik, arsimor etj;
Përmbysja e rendit komunist solli hapjen e Shqipërisë me organizatat e huaja. Në
vitin 1991 në emër të Qeverisë Shqiptare u nënshkrua akti formal i anëtarësimit të
Shqipërisë në Fondin Monetar Ndërkombëtar dhe Bankën Botërore. Kjo do të
thoshte që Shqipëria kishte tashmë mundësi të përpunonte strategjitë e saja të
kalimit të krizës dhe të zhvillimit, programet e ndihmave, programet e
investimeve, programet e thithjes së investimeve të huaja dhe të teknologjisë së
përparuar. Banka Botёrore dhe FMN kanë lujtur nje rol kyc ne dhënien e huave të
ndryshme ekonomike në drejtim të zhvillimit të Shqipërisë . Gjatё 15 viteve tё
fundit Banka Botёrore ka vёnё nё dispozicion tё Shqipёrisё 820 milion USD pёr
projekte pёr pёrmirёsimin e infrastrukturёs dhe nxitjen e zhvillimit tё qyteteve,
modernizimin e bujqёsisё, pёrmirёsimin e kushteve ekonomike dhe qeverisjes sё
mirё si dhe mbështetje tё tjera financiare Qё prej vitit 1997 Shqipëria ka përfituar
nga FMN mbështetje nё shumёn prej 64 milion dollarë pёr reformimin e sektorit
bankar dhe tё administratёs publike, veçanërisht pёr administrimin financiar, si
dhe pёr fuqizimin e stabilitetit makroekonomik35. FMN dhe BB ishin vetëm dy nga
organizatat e para ndërkoh që Shqipëria fillon dhe zgjeron nënshkrimin e
marrëveshjeve dhe antarësine dhe në organizata të tjera.
Kështu në fillim të viteve 90 Shqipëria hyn në marëdhënie me organizatën
rajonale të Bashkimit Europian duke u berë dhe një nga vendet aspirante për
antarësimin në këtë organizatë. Vendi ynë e shihte të ardhmen e tyre te lidhur
ngushte me anëtaresimin ne Bashkimin Evropian si një rrugë për forcimin e

9. sigurise , paqes, stabilitetit e prosperitetit social dhe ekonomik. Hapat e para
fillojnë që ne vitin 1992 vit në të cilin nënshkruhet marrëveshja e Bashkëpunimit
dhe Tregtisë mes BE dhe Shqipërisë .
Një organizatë tjëtër më të cilën Shqipëria nënshkruan marrëvëshje duke u bërë
pjesë e saj është Organizata për Sigurim dhe Bashkëpunim në Evropë OSBE-ja.
Qëllimi kryesor i prezencës së OSBE-së në Shqipëri do të ishin nxitja e
demokratizimit, zbatimit të ligjit dhe të të drejtave të njeriut, si dhe forcimin e
institucioneve demokratike, në përputhje me parimet, standardet dhe angazhimet
e OSBE-së.Gjatë periudhës së tranzicionit në Shqipëri përvec organizatave të
sipërpërmendura vendi ynë ka vendosur marëdhënie me oraganizata të tjera të
huaja të cilat ushtrojnë veprimtarinë e tyre në Shqipëri. Këtu mund të përmëndim:
Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijët UNICEF, Këshilli i Evropës, UNDP
Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, ILO , Organizata Ndërkombëtare e
Punës, UNIFEM Fondi i Kombeve të Bashkuara për Gratë, IOM Organizata
Ndërkombëtare për Migracionin, ë HO Organizata Botërore e Shëndetit. UNHCR
Komisioni i lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët,Save the children,
SOROS, FAO Organizata për Ushqimin dhe Bujqësinë, Care, ICRC Komiteti
Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq.
Si konkluzion mund të themi që Shqipëria me vendosjen e sistemit pluralist
vendosi ridimensionoi politikën e saj të jashtme. Me hapjen e Shqipërisë me
botën e jashtme në fillim të viteve 1990 filluan të ushtronin veprimtarinë e tyre një
numër i konsiderueshem organizatatsh të rëndëshishme ndërkombëtare si ato
rajonale dhe ato globale. Gjatë periudhës se tranzicionit Shqipëria gradualisht
intensifikoi marrëdheniet. Gjatë kësaj periudhe Shqipëria u pranua në Këshillin e
Europës, aderoi për partneritetin për paqe dhe me vone eshte anetaresuar ne
NATO.
Në vitin 1999 vendi u antarësua në Organizaten Botërore të Tregtisë ( OBT ).
Shqipëria përfitoi nga SHBA-ja dhe BE-ja ndihmë të vecantë ekonomike e politike
për të kaluar krizën e vitit 1997 si dhe gjatë luftës së kosovës në vitin 1999 ku u
strehuan 600,000 shqiptarë të kosovës. 41
Gjithashtu Shqipëria nënshkroi në vitin 1999 Paktin e Stabilitetit për Ballkanin,
pakt i cili krijon premisë për zhvillimin ekonomik, tregtinë, investimet që afron
Ballkanin me Europën. Sot në Shqipëri ushtrojnë veprimtrinë e tyre një numër
shumë i madh organizatash të cilat kanë si mision pë rmbushjen e një sërë
objektivash duke u përqëndruar pothuajse në të gjithë sektorë te zhillimit e të
gjitha fushat që mbartin mangësi e që kërkojnë zgjidhje me atë të modeleve të
servirura nga jashtë .