1. Kuş Gözlemciliği ve Kuş Tanımlama

2. Kuş Gözlemciliği Nedir? Kuş gözlemciliği bir hobi olduğu kadar doğanın korunmasına da katkı koyan bir merak. Kuş gözlemciliği, kuşların yaşama alanlarında izlenip, tanımlanması ve sayılmasıdır. Kuş gözlemcisi olmak için yaş ya da meslek sınırı yoktur. Dürbün, arazi kuş kitabı ve not defterin olan herkes kuş gözlemciliği yapabilir. Kuş gözlemcilerinin sayısının artması Türkiye'de daha çok insanın doğayı tanımasını ve sahip çıkmasını sağlayacak.

3. Kuş Gözlemciler Neler Yapıyor? Kış Ortası Sukuşu Sayımları Tür araştırmaları Dünya Kuş Gözlem Günü Yırtıcı kuş göçünü izleme Keşif gezileri, kamplar, eğitimler Kuşbank kullanımı www.kusgozlem.com kullanımı Kuş halkalama Önemli Kuş Alanlarının izlenmesi ve korunması Kuş gözlem raporlarının hazırlanması Bilimsel yayın hazırlama Türkiye Kuş Konferansı Yaşayan Bahar

4. Kuş Gözlemciliği ve Kuş Tanımlama

5. Kuşları Nasıl Tanırız? Kuşları tanımak kuş gözlemeye yeni başlayanlar için içinden çıkılmaz bir problem gibi görünür. Bazı kuş gözlemcilerinin uzaktaki bir kuşu kolayca tanımasına şaşar hatta inanmazsınız. Kuş tanımlamayı öğrenmek yeni taşındığımız bir mahalledeki komşularımızı tanımaya benzer. Zamanla pek çoğunu sesinden bile tanımaya başlarsınız. Kuşları tanımayı öğrenmek için biraz zamana, sabra ve ipuçlarına ihtiyacınız vardır. Kızıl Akbaba Kara Akbaba

6. Kuşları Tanımlamaya Başlarken Uludoğan Kukumav Kuşların temel özelliklerini öğrenmek onları tanımanızda size yardımcı olur. Sadece siluetini gördüğünüz bir kuşu bile zamanla elde edeceğiniz tecrübeler sonucu kolayca tanıyabilirsiniz. Kuşları tanımanızda size yardımcı olabilecek diğer özellikler den bazıları i se şunlardır: kuşların duruşları, boyutları , uçuş biçimleri, renkleri, karakteristik davranışları ve sesleri. B üyüklük konusunda karar verirken en iyisi bir kuşu iyi tanıdığınız başka bir kuşla karşılaştırmaktır . K uşun gözlemlendiği doğal yaşam alanı nı (habitatı) öğrenmek de tanımlama konusunda size kolaylık sağlayacaktır .

7. Kuşları Tanımlamaya Başlarken Yelpaze Kuyruk Kukumav Kuş tanımlaması zamanla öğrenilir ve oldukça sabır ister. İlk olarak yakın çevrenizde sık gördüğünüz ve ayırdetmesi kolay, belirgin özelliklere sahip olan kuşları öğrenmeye başlarsınız. He rkes bu işe; saksağan, kumru, kızılgerdan, alakarga, karatavuk, serçe gibi yaygın birkaç kuş türünü öğrenerek başlar. Biraz özenli bir çalışma ile, gruplara ayırdığımız kuş ailelerini - ağaçkakanlar, ördekler, kıyı kuşları ve kırlangıçlar gibi - tanımlayarak türleri tek tek ayırmaya başlayabiliriz. Önce yakınımızda bulunan bir alana düzenli giderek oradaki kuşları tanımaya başlayabiliriz. Zamanla farklı alanlar giderek farklı kuş türlerini öğrenmeye başlarız. B ir kuşu ilk kez gördüğümüzde, bazı özelli klerine bakmak önemlidir:

10. Kuş Gözlerken Aklınızda Tutun! Bir kuş gördüğünüzde şöyle düşünebilirsiniz: "bu, sığ suda duran, uzun bacaklı, gri gövdeli, beyaz renkte uzun bir boyna ve sarı bir gagaya sahip, başının iki yanında siyah tüyler bulunan bir kuş", veya; "bu, küçük, başı siyah ve beyaz, karnı sarı renkte, gıdısından kuyruk altına kadar siyah bir şerit bulunan, hareketli bir kuş. Gagası küçük ve sivri, koyu parlak gözlere sahip".

11. Kuş Tanımlama Anahtarı (Kuş Morfolojisi) Kuşların tanımlanabilmesi için, kuş vücudu topoğrafik olarak detaylı bir biçimde bölgelere ayrılmıştır. Gaga, baş, sırt, kanatlar, kuyruk, ve bacaklar gibi temel vucut bölümleri tanımlamayı kolaylaştırmak amacıyla kendi içlerinde tekrar bölümlenmiştir. Kuşların vücutlarını gösteren bu çizelge, kuşların tanımlanmasında yaygın olarak kullanılan terimleri göstermektedir.

12. Kuş Tanımlama Anahtarı Kuşlar çok çeşitli renk ve desenler içinde olabilirler. Bu onların zaman içerisinde edindikleri ve kendi türleri içerisinde tanınmalarını sağlayan bir özelliktir. Kuş gözlemcileri bu ayrıntıları kullanarak - kuş tanımlama anahtarı - kuş türlerini tanımlayabilirler.

16. Siluetten Kuş Tanıma

17. Aynı ailedeki kuşlar büyüklükleri farklı olsa da genel olarak aynı vücut şekillerine ve aşağı yukarı aynı boyutlara sahiptirler. Bir kuşun silueti, o kuşu tanımlarken bize pek çok ipucu verebilir, kuş gözlemcilerine kuşun hangi aileden olduğunu ayırt etmede, hatta doğru türü tanımlamada yardımcı olabilir. Önceki resimde farklı kuşların siluetlerini gördünüz. Kaç tanesini sadece siluetlerinden tanıyabildiniz? Dikkatli bakın - ağaç dalları arasındakileri kaçırmayın! Siluetten Kuş Tanıma

19. Çoğu kuş düz bir hat şeklinde uçar, sabit bir ritimde kanat çırparlar; fakat belirli kuş gruplarının karakteristik uçuş özellikleri vardır ve bu özellikler o grupları tanımlamamızı kolaylaştırır. Yırtıcı kuşlar, uçarken kanatlarını tutuş şekillerinden tanımlanabilirler. Uçuştan Kuş Tanıma

20. Dalgalı uçuş şekli İspinozlar bu tarz bir uçuş sergilerler, sanki bir merdivene çıkıp iniyorlarmış gibi. Ağaçkakanlar da genel olarak bu tarzda uçarlarken ispinozlara göre çok daha hafif alçalıp yükselerek onduleli bir uçuş biçimi kullanırlar. Uçuştan Kuş Tanıma

21. Kanat çırparak süzülenler Atmacalar (Accipiter) genel olarak bir kaç kanat çırpmadan sonra kayarlar. Şahinler (Buteo) genelde süzülürken görülürler. Uçuştan Kuş Tanıma

22. Uçuştan Kuş Tanıma Karga ve kuzgun karşılaştırması Uçuş şekillerine bakarak benzer türleri de birbirlerinden ayırt edebiliriz. Örneğin leş kargası ağır ağır uçarken kanat çırpar. Yakın akrabası kuzgunsa genellikle düzensiz kanat çırparken şahinler gibi süzülürek yükselir.

23. Karşıdan gördüğümüz kuşlar Kuşları uçarken karşıdan gördüğünüzde de uçuşlarından tanımlayabilirsiniz. Süzülen bir kartal şahinlere benzeyebilir; fakat kaya kartalı kanatlarını şahinlere göre daha geniş bir V-şeklinde tutar. Kara akbaba kanatlarını düz tutar; fakat kanat uçları hafifçe yukarı doğru kıvrıktır. Saz delicesinin kanat tutuşu da V-şekline benzemekle birlikte, yavaş kanat çırparak süzülmeleriyle daha kolay tanımlanırlar. Şah kartalının kanat tutuşu bir atmacaya göre çok daha düzdür. Uçuştan Kuş Tanıma

24. Pek çok kuş türünün kendine özgü çıkardığı sesler vardır. Bu sesler iletişim, alarm (uyarı) ve ötüş (şakıma) şeklinde olabilir. Bunları öğrenmek biraz zamanınızı alsa da bir süre sonra bir arkadaşınızı sesinden tanır gibi kuşları da çıkardıkları seslerden tanımlayabilirsiniz. Hatta bazı türleri sadece seslerinden tanımlayabilirsiniz. Serhat Tigrel-Trakus Burak Özgür topçu-Trakus Timur Çağlar-Trakus Sesten Kuş Tanıma

25. Öğrenmeye Devam Etmek Kuş gözlemciliğinde düzenli gözlem önemlidir. Bu öğrendiklerinizi taze tutmaya ve devamlı öğrenmenizi sağlar. Nerde ve ne zaman gözlem yaptığınızın önemi yoktur, her fırsatı değerlendirin. Hem daha çabuk öğrenirsiniz hem de daha sağlam. İyi kuş gözlemcisi iyi bir doğacıdır da.

30. Kuşların üzerine yürürken dikkatli olun, ani hareketler yapmayın, gereğinden fazla yaklaşmayın. Bu onları korkutacak ve kaçmalarına neden olacaktır. Açık alanlarda ortada durmayın. Kuşlar tarafından görülebiliyorsanız ani hareketler yapmaktan kaçının; aniden durmayın. Gözlem Sanatının İncelikleri Kuşlara Yaklaşma

43. Doğa Derneği Evrim Tabur, Kuş Gözlem Sorumlusu [email_address] Adres: Hürriyet Cad. No:43/12 Dikmen / Ankara Telefon: 0312 481 25 45 Faks: 0312 481 25 09 www.dogadernegi.org www.facebook.org/dogadernegidd