SlideShare a Scribd company logo
1 of 69
Download to read offline
1
ENGLISH-RUNGUS
DICTIONARY
Web Edition 2009 based on
3rd Edition
1992
Kudat, Malaysia
2
3
INTRODUCTION
This dictionary is a first attempt to assist
Momogunpeople to find equivalents ofbasic
English words in their own language.
This edition has been enlarged and revised
from an earlier one, produced in the late six-
ties in a hectographed form.
The following abbreviations indicate usage
of each word
adj. - adjective
adv. - adverb
n. - noun
v. - verb
prep. - preposition
pron. - pronoun
pref. - prefix
conj. - conjunction
sing. - singular
pl. - plural
opp. - opposite
p.t. - past tense
p.p. - past perfect
cont. - continous tense
coll. - colloquial
sl. - slang
excl. - exclamation
e.g. - example given
etc. - et cetera
cf. - confere
num. - numeral
US - USA-English
Readers are encouraged to contribute
towards an improved and enlarged version.
Kudat, September 1992
T.A. Forschner
Revised 2009 for Web Publication
UMPATOD
Iti buuk diti nga poniiman di monulung do
Momogun do memot do pongoretan do
Momogun di kopionong di Inggeris Iti edisi
nga varo nomungan sid nagama laid diri i
hiza di onom nopodon do bai varo stensil
diri.
Varo pongoretan di nempodok di mamalang
di tinomod dit ipat-ipat pongoretan.
i kumuro do kavazao do hal
i manarang di vaza mangagama
i ngaran do hal, barang, pakakas
i mangagama
manarang di siombo ko ponong
mongontok di hal ko ulun
i bahagi do pongoretan di
monimban ko pamung do harati
ponuputan do pongoretan om kapamarasan
i bai iso-no >hakod
i laba mantadko bai iso-no
> ongohakod
i pongoretan di sumaap dino
> asavat <osibak
> anaru <onibak
> araat <avantang
ginama e.g. minakan
nopongo laid e.g. nakakan
kakali mangagama e.g. -nopo
boros sid ongokoubasan
pamarasan dit amu atag banal
boros di mongimbulai kavangaan
suntuan
om vokon-po di iadino
imatai-po sid >
hal do kogumuo, rumbul
Inggeris di dang USA
imbulit i pongoretan
Isai-nopo i mamakai di buuk diti avantang
ong monulung iosido do mangatag om
posurut ponong sid gama mongimvagu di
buuk diti.
4
5
aback, adv. (taken aback) nengkosupan
abandon, v. opung, mangada, abandoned >
niada
abbreviate, v. ponibak do (tuturan, ngaran, hal)
abdicate, v. pouli do pangkat, tumuhun antad
pangkat, kuasa
abdomen, n. tizan
abhor, v. asahakan, asanaan, araatan
abide, v. mintoron, monoruvang, sumuhut,
tumahan, tumandan
ability, n. kelaan do gama, vazaan do gamaon, i
vazaan di gama
ablaze, adv. ahandab, osorob, osikit
able, adj. oilo do gama, kelo,
abnormal, adj . kivangun do tanid, norungoi i
vangun
abnormality, n. pitonidan do kovongunan dau,
tanid mantad kotuobasan
aboard, adj., prep. oudan, (sid alud, baas, kapal)
abolish, v. pengkod, pentoron, (do rumpak,
hoturan)
about, adv., prep. fasal, hal dot, kananganko
above, adv., prep. sid savat, asavat
abreast, adv. kopirompit,
abridge, v. poonibakon, muonsi
abroad, adv. sid tanid o pomogunan, okolingi
abrupt, adj. tigogi, amu engat, (boros, kavazao,
surat)
abscess, n. kupos
absent, v. kumoling, to beaway from place, opp.
otoron
absolute, adj. amu osimban, otimung, arangkap
absolve, v. manalahas dot aso sala, pada do sala
absorb, v. masak i vaig sid vagas, sid tana,
iadko i kazu di mangakan dit umau, saat,
abstain, b. tumahan (a-kenum do tarak, amu
monigup)
abstinence, n. katahanan do kinomol, manahan
di kenginan
abstract, adj. okonko i hal banal, bai oumba,
kiroon, sid pongitungan rontob, bai kaluto ong
absurd, adj. olovong, sumaap di koubasan,
hoturan
abundance, n. karangkapan, kalaba antadko
miuma
abuse, v. mamakai dit a-onong, tomod
mongorungoi, mongo- lupu do koruhang, ulun,
academic, adj. hal di sikul dot asavat, universiti
academy, n. sikul dot asavat, mad universiti
accelerate, v. pangalangkas, pahago, patangkus,
pologot
accent, n. vazaan do momoros, (pavagat do
boros)
accentuate, v. i gama momihot do boros ko lago
do boros, mongohontol do hal
accept, v. mongoho, mangasip, tumorima
access, n. i vazaan rumikot, ralan,
accident, n. kopunavatan, aksiden
accommodate, v. moubas do tanid o
pomogunan, pentoron di monoruvang, kumerad
dit ulun vokon, minsomok sid
accompany, v. kumoruhang, mozo,
accomplish, v. mongompus do gama, monuluk,
pempongo
accord, n. misanggong, aranggong, mionong do
dolou
account, v. manarang, pavalang, manalasai do
siin
accumulate, v. mongumpug, mangamung do
barang, mongindugut
accurate, adj. otopot, aso sala, onong banal,
oontok
accuse, v. manala, (minsanko aso sala ko amu-
po atalahas)
accustom, v. moubas dot adat vokon, mamung
sid vokon,
ache, n. oruol, enggol (dot ulu)
achieve, v. momongo, poimpongo, sumunggu,
kamanang
acknowledge, v. mongoho, mangarasit,
mangakun,
accustic, adj. kiuningou,
acquaint, tumoronong sid ulun, mongubas dot
ulun, tumanggai
acquire, v. manansanganu, dumagang,
acre, n. eikal, i kogozoo do tana (hopod rantai
persegi)
across, adv., prep. otimpadang, mitupak,
act, v. mangagama, gama, sumuhut do hoturan,
posunu do hal
action, n. gama, out of action > a-kagama
active, adj. ulun dot obinggama
actor, n. ulun do mangagama do wayang, film,
actual, adj. it otopot, okon-ko baiko buatan, it
abanal
adapt, v. monimban, supaya oonong
add, v. mangamung, popiamung
addition, v. i gama om vaza mangamung ko
popiamung do rumbul
address, n. ulu do surat, i rikoton do surat, v.
momoros sid ulun dot okonko varo-po bantaran
adequate, adj. kopionong, onong sid sangu,
miuma, kouma
adhere, v. sumokot, kumapit
6
adhesive, adj. osokot, opulud,
adjacent, adj. osomok, orompit, sid sombol,
adjective, adj. pongoretan di manalahas di
kobuatano do barang
adjourn, v. pentoron do miting, mihas sid
piumpugan
adjust, v. monimban, supaya oonong-no vagu
administer, v. mangahatul, mamakai,
administration, n. upis, i vaza mangahatul,
administrasi
admirable, adj. arazou, oindazou
admiral, n. kopitan keso do kalasi
admire, v. mangarazou, mongindazou,
mongoguna
admit, v. mangakun, mongoho, posuvang sid
rumah sakit
admonish, v. mongimuhun, mongira
adolescent, n., adj. sumukod, minsusukod, kava-
zao dot minsusukod
adopt, v. pokoanak
adore., v. sumamba
adrift, adv., adj. murulun, rumulun
adult, n. osukod
adultery, n. i kaagazan
advance, v. sumurut (horogo), polos, pangkat,
minsomok
advent, n. i korikatan, Advent, n. i korikatan do
Kristus
adventure, n. i panahon antava gamaon dot
tiponuvot om mokisusa
adverb, n. boros di manalahas do kuran antava
siombo om soira
adversary, n. sangod
advertize, v. manarang do kojuvaran do barang,
porongou
advice, n. monuku, porongou, manahak do
kovosihan
advocate, n. ulion sid court, i tumabang
aerial, n. davai do radio
aeroplane, tarabang, aerodrome, padang do
tarabang
aesthetic, adj. avantang, ong apajak oboroson,
orongod adavasih
affair, n. hal
affection, n. samod, koginavaan
affectionate, adj. asamadan
affiliate, v. mananganak, paamung sid kumbani
affinity, n. koubasan, kensamakan, mad varis
affirm, v. mamatos, momoros dot olumbatos
affirmative, adj. . oho
affix, n. prefix antava infix antava suffix, it
aamung sid gulu ko sid tanga ko sid tohudi:
porikot = prefix, rumikot = infix, rikoton =
suffix
afford, v. poriat do hal
affire, adj. osorob
afloat, adv., adj. alantung
afraid, adj. orosi
afresh., adv. insan-po, avagu
after, adv., prep., conj. tohudi
afternoon, n. i minsodop
afterwards, adv. tohudi
again, adv. insan-po
against, prep. asaap
age, n. umul, ontok, hiza
aged, adj. osukod, lumohing, otuo
agency, n. kumbani
agent, n. ulun do mongontok do kumbani
aggravate, v. pavagato, posusa, posurut do
kosusaan
aggression, n. pogoduan, pongorumpakan
aggressive, adj. obinggodu
agitate, v. mongunang, mangasau
ago, adv. i gulu
agony, n. korualan, kosusaan, kapagasan
agree, v. misuhut, miupakat
agreement, n. upakat, piupakatan
agriculture, n. hal do mukabun, mutanom
aground, adv. asandal
ahead, adv. sid gulu, otoguvang
aid, v. kotulungan, v. monguru, tumabang
aim, v. mongonong, (senapang, boros)
air, n. barat, hal i sid savat, v. posidang
airborne, adj. sid savat
airconditioned, adj. osinang o kolosuan, aerkon
aircraft, n. tarabang
airy, adj. oongis
ajar, adv. akabang o rongobon
akimbo, adv. i palad sid avak, (miampaping),
okintup
akin, adj. avaris
alacrity, n. kosiladan
alarm, n. uni do porongou do kopunavatan
antava kosusaan
alcohol, n. tarak, vaig do paavuk dot ulun
ale, adj. biil, (inumon)
alert, adj. osilad, obingontupat
algebra, n. hal do rumbul, antakan do hurup
alibi, n. kososizan dot a-otoron antava amu
osomok iosido sid karaatan
alien, adj. tanid do bansa, ombuvoi alight, adj.
otutudan, anavau, v. tumuhun, tumundal (antad
7
sid baas)
alike, adj. oirad
alive, adj. apasi, mizau, kakali
all, adj. pron, sokoviai, kavi
allege, v. manalahas dot iti-no ot otopot
allegiance, n. kosuhutan sid porintah, i gama do
mozo sid vozoon
alliance, n. sompiizaan, parti, bansa
alligator, n. buazo, mandahatan
allot, v. pamahagi do tana
allow, v. mongoho, poimozo, imozo
almighty, adj. kikuasa dot aso koirad, the
Almighty God, i monguasa di sokoviai
almost, adv. siri-siri, sisiri
alms, n. ringgit, barang, sulung, itahak sid ulun
do mosikim (pongorukut)
alone, adv. iseso, aso koruhang
along, prep., adv. sid somok, isuhut
alongside, adv. orompit (alud, kapal) sid
jambatan, pangkalan
already, adv. opongo laid, noko-
also, adv. kagi
altar, n. meja do kinoringan, pasambaan, padaha
alter, v. monimban
alternate, adj. ovoli, v. mivoli, povoli
although, conj. minsan-ko, dolu-po
altimeter, n. pakakas do monukat di kasavato
altitude, n. i kasavato (antad sid rahat osukat)
altogether, adv. ong kiroon kavi
aluminium, n. tima
always., adv. okon-ko baiko insan, sera-sera
amalgamate, v. pagavul, paamung (basi, tima)
amateur, n. misingtukang
amaze, v. pogolivong, potigog
ambassador, n. i mongontok do pomogunan dau
sid tanid do bansa
ambiguity, n. okon-ko atarang o boros, hal
opiduvo o harati
ambulance, n. kurita do mangatod dot ulun
sumakit
ambush, magavang
amend, v. paamung do hoturan
amid, prep. sid tanga
ammunition, n. i koumpugan do piruru do sojal,
rumpak
amnesty, n. kovosihan do porintah sid ulun do
kumodou om sumana
among, prep. sid pialatan (amongst)
amount, v. merad, n. i kogumuo
amphibian, n. dupot, apasi sid tindal omsid vaig
kurita do kapanau sid tindal om sid vaig
ample, adj. osongou
amplify, v. manarang, pavalang
amputate, v. popokong
amulet, n. ubat dot mangasad di sanganu
amuse, v. pohigak analyse, v. monodiri,
mongohuzas, supaya osodiri
anarchy, n. aso hoturan, aso porintah
ancestor, n. aki lombus
anchor, n. lobi
ancient, adj. i kodori, i gulu
anew, adv. insanpo, avagu
angel, n. maleikat
anger, n. kohungatan
angry, adj. ohungot
angle, n. sunduk, v. magapon
Anglican, n., adj. hal dot Anglican Church
Anglo- hal dot Inggeris
animal, n. dupot
ankle, n. votis
annex, v. paamung, monolot, humamil
announce, v. pahabal, porongou, pentahan,
annoy, v. pohungot, ipasana
annual, adj. toun-toun
anoint, v. mongumau (harati mamangkat)
anonymous, adj. osusut o ngaran, olingob
another, adj. pro, n. tanid, vokon
answer, n. timpa, v. monimpa, ambat
ant, n. kilau
ante- prefix, i gulu
anticipate, v. mogulu mangagama, gama dot a-
po korikot i janji, ohorotizan dot a-po opongo
antiseptic, adj., n. i hal do patanus dit ongosakit
antad sid asakau
anvil, n. podzupuon
anxiety, n. i kopurimanan dot hal dit a-po
kembulai, korosizan, antava kohigakan
any, pro, n., adj. isai-nopo
apartment, n. ongkob, intoronon sid valai dot
agazo
apologize, v. mokimahap
apostle, n. rasul
apparatus, n. enjin, pakakas
apparent, adj. atalahas
appeal, v. a- for, mongoduat dot mindamo,
mogkovosihan, mokihukum vagu
appear, v. mimbulai, ipemot
appease, v. pemozo, pandus
appetite, n. tiakan
application, n. pologisin
apply, v. mokitanak, mindamo
appoint, v. mamangkat, mangarait, potugas
8
appreciate, v. mongoguna
apprehend, v. humarati
approach, v. minsomok
appropriate, adj. orongod, oonong, v.
manansanganu
approve, v. pavantangan, momoduli
approval, n. avantangan, podulion
approximate, adj. osomok, siri-siri
architect, n. tukang do mamalan do valai area, n.
i kalaabo om kogozoo om kosongoho
argue, v. dumahava
arise, v. mimbulai, jumadi, sumilau, tumungag
aristocracy, n. tirizan dot asavat
ark, n. alud di Noa
arm, n. longon
armchair, n. ogomon dot kikovidan omsondihon
army, n. koumpugan dot sojal
arrange, v. mumba, mongumba, mangatag
arrest, v. potorungku
arrive, v. rumikot
arrow, n. ramok
art, n. keloo do tukang
article, n. barang
artificial, adj. okon-ko vangun, ginama
artillery, n. bajil
as, conj. iadko
ascend, v. minsavat, tumakad, (kumaa sid savat)
ascertain, v. monodiri, mogihim dot otopot
ash, n. avun
ashamed, adj. amalu
ashore, adv. sid tindal
aside, adv. sid lisang, natahu-no
ask, v. mongoduat
asleep, adv., adj. oodop
aspect, n. kavazao, kobuatano
ass, n. i keledai
assassinate, v. mamatai dot ulun, tu i gima
politics
assemble, v., n. miumpug, assembly piumpugan
assent, v., n. miakun, kookunan
assert, v. porongou, pentahan, 2. mogihimdi dau
do kabanaran
assess, v. manarang do horogo
assign, v. papangkat, ipagama
assimilate, v. mizo, mongizo
assist, v. tumabang
associate, v. kumoruhang, mamung, popiamung
assorted, adj. boginisan
assume, v. mangalu, intaman, indoson
assure, v. mongolumpatos
astern, adv. sid komudi
astonish, v. pogolivong, potigog
astray, adj., adv. apalid
astride, adv. asakai, asako
atheism, n. i kiroon dot ulun dot aso Kinoringan
attach, v. paamung, momihot, pakapit
attack, v. sumaap
attain, v. rumikot, (dapat)
attempt, v. moniim, tumiim
attention, n. i gama mongontupat
attitude, n. i kavasao dot ulun
attract, v. mogihim do kematen, dot ulun
attribute, n. boroson do manarang do kuran i
kavazao do noun
audit, v. momorisa
aunt, n. inai, kominan authentic, adj. it otopot
authority, n. i kuasa do mangahatul
automatic, adj. mad enjin o gama, okon-ko
mongitung-po laid om gamaon-ogi
autumn, n. ontok do vulan sembilan sampai
sebelas
auxiliary, adj. hal do baiko monulung
avail, v., n. varo, sisino
avenge, v. porundun, monorundun
average, n. i sid tanga, okon-ko it anaru antava
it onibak
avoid, v. mantas, amu maza
await., v. minud
awake, adj. amu oodop
award, n. prais (it itahak, ong kamanang),
hadiah
aware, adv. ohondom
away, adv. a-otoron, sori
awkward, adj. avantul, ohigong, okilong
axe, n. kapak
baby, n. anak dot rumagang-po, opodok-po
bachelor, n. tamanang, anak vagu
back, n. likud, to go back: miguli
background, n. it inantadon
bad, adj. araat
bag, n. boboon
bail, v. manahid do vaig (sid boloji)
bail, n. ringgit dot nitahu sid kourt, supaya okon-
ko otorungku a-po nasala
bait, n. upan, v. mongupan
bake, v. magazau dot roti (dot asot umau)
balance, n. timbang, ponimbangan, v. amu
ahaba, monimbang
bald, adj. asot obuk
ball, n. bola
ballast, n. poimvagatan dot alud
9
ballot, n. surat dot pomilian (osusut), calon
bamboo, n. poring, sumbiling, tivung
ban, v., n. poniagan do gama, boros
banana, n. punti
band, n. polihan dot alambi, banang
bandit, n. i mangarampas
banish, v. monunsub dot ulun antad sid
pomogunan
bank, n. pantai sid rahat-lumongon, 2. valai do
potohuan om pangkaton do ringgit
bankrupt, n., adj. asot ikapus ong kadai
baptism, n. kopomodsuan, tanda do kosuvang
sid piumpugan dot ulun Kristian
bar, n. inan, (sabun, kazu) tulang, batang, 2. i
parapad sid kourt, 3. i pokopian
barb, n. lavis, iadko apon
barbed, adj. kirugi, davai do kirugi
barbarian, n. ulun dot arampus, aso bahazan
barber, n. tukang do momutul om momudung
dot obuk
bare, adj. alabas, amu olopot, 2. bai ngaran dot
miuma, v. posoribau, pedu do tombol
bargain, n. midahava do horogo
bark, n. kulit do kazu, v. mongusig ong asu,
karagasu
barrack, n. valai do sojal
barrel, n. daram, (drum), pongisanan do paku,
vaig, biil
barrier, n. pintu sid alun alun
barrow, n. mangkok do kihakod-ipangatod do
tana, vatu - isurung dot ulun
barter, v., n. midagang do barang ipongohorogo
base, n. i puun, it inantadon, ulion
basic, adj. i hal do puun
basin, n. mundam dot osongou o kabang
basket, bakul, raga
bat, n. sunsud, dupot do modop ong adau
bath, n. kopodsuan
bathe, v. modsu sid vaig, bavang, rahat
battery, n. ipangapui do lampu, dot okon-ko
antad sid puun, ubat do sotirip
bay, n. lubok
beach, n. timbang do rahat- kipantai
bead, n. tinggol
beak, n. tinduk dot ombolog
beam, n. vahat, babaal, songkol do valai
bean, n. palatung
bear, v. mamabo, 2. pembulai, pousu, 3.
tumahan, n. bovang
beard, n. bongit
beast, n. dupot dot orongit
beat, v. mangalapos, momobog, mamampang, 2.
monori, kamanang
beautiful, adj. avasih
beauty, n. vinasih
because, conj. sabap
become, v. jumadi
bed, n. odopon, pangadapan
bee, n. potizukan
beef, n. onsi do sapi
beer, n. biil
beetle, n. lipos
befall, v. okosupan do, rumaliu (ong sakit)
before, prep. -conj. gulu
beforehand, adv. nokoumba-no laid
beg, v. mindamo, mokitahak, I beg your pardon
mokimahap
beget, v. mogontizan, mimbulai, mongimbulai
beggar, n. ulun do mongimumuk
begin, v. tumimpuun, monimpuun
behalf, n. fasal, on behalf: mongontok do
behavior, n. bahazan
behead, v. momudung do liou
behind, prep. sid tohudi, sid likud, otoliban
behold, v. imatai-po
being, v. vangun, vinangun, i varo
belief, n. koosipan
believe, v. mangasip, sumuhut
bell, n. ilunsing
bellow, v. monguni, ong sapi
belly, n. tizan
belong, v. asanganu do
belongings, n. barang dot ulun
beloved, n., adj. asamadan
below, adv., prep. sid sunsud, osibak
belt, n. hogkos, kolopindang, Gons.
kolopinggang
bench, n. ogomon dot anaru
bend, v. pokilong, adj. okilong
beneath, prep., adv. sid sunsud, sid sibak
benediction, n. barakat
benefactor, n. ulun do mongumbasih
benefit, n. kohuntungan, kogunaan
berry, n. uva dot opodok, iadko baving
berth, n. inintoron dot kapal sidbavang-olungan,
(odopon sid kurita)
beseech, v. mindamo, mindamo do kigaratan
beside, prep. kagi-po
best, adj. avantang banal
bet, v. mintikam
betray, v. monipu dot ulun
betroth, v. rumait
10
better, adj. avantang-ko, get the better of: -
monori
between, prep. sid pialatan
beware, v. mongontupat, mangapad
beyond, adv., prep. sid sampaping
bi- duvo, induvo
Bible, n. buuk do Kinoringan
bicycle, n. besikal
bid, v. mangakun do horogo, dumagang
big, adj. agazo
bigamy, n. i gama magapid
bill, n. surat do horogo, utang
bin, n. pati pongizanan do somumut
bind, v. mongohongkos, mongogos
bird, n. ombolog
birth, n. kousuvan, kalandazan (ong anak
boroson)
biscuit, n. kinulat, roti
bishop, n. pandita do kipangkat (sid daera)
bite, v. (ong vulanut) tinduk, moninduk, (ulun-
dupot) > mongokop
bitter, adj. opoit, olonsi
black, adj. etom (oitom)
blacken, v. mongetom, -pongindaraat
blacksmith, n. i modzupu
bladder, n. sosobuvon
blade, n. pisau, kitarom
blame, v. manala
blank, adj. aso surat, atarang
blanket, n. kempanas
blaspheme, n. mongindaraat, mongimbuhal do
Kinoringan
blast, n. barat antad suling-bomb, tohugi
blaze, n. apui dot ahakang
bleach, v. popurak
bleed, v. paraha
blend, v. pangagavul
bless, v. mamarakat
blind, adj. obolou
blister, n. olonit o kulit do kivaig
block, n. agazo o kazu, vatu, - kavavalazan dot
agazo,
blood, n. raha
bloom, n., v. vusak, momusak
blossom, n. vusak, v. momusak
blouse, n. rili, badu
blow, v. tumohugi, 2. lumapak (taial)
blue, adj. otomou
bluff, v. mokiindazou do monipu
blunt, adj. angarol
blush, v. rumagang
boar, n. takal, banggala do vogok
board, n. karatas dot akapal, 2. tumpuk
mangahatul
boast, v. momuruvak, mokindazou
boat, n. alud, kapal
body, n. inan, guvas
boil, v., n. rumidi, 2. kupos
bold, adj. osiou, arampus
bolt, n. simpong
bomb, n. bomb
bond, n. sanda
bone, n. tulang
bonus, n. bunga do share, hadiah
book, n. guup
border, n. rontob, volit, pangarantaban
bore, v. momoribud
bore, v. momoros dot tomod boroson
borrow, v. mangkat, molos
bosom, n. ginavo, 2. poo, kangkap
boss, n. mosital, i mandul
both, adj. sompi-
bother, v. posusa
bottle, n. tirapus
bottom, n. busul-, sid saralom
bounce, v. tumindak vagu (bola)
bound, n. pangarantaban; v. tumindak
bounty, n. kamamasan, i gama manahak dot amu
odoot
bow, n. pana; 2. dulung dot alud, v. tumuku
bowl, n. mundam
box, n. pati, tuung
boy, n. anak do kusai, 2. kuli
brain, n. utok
brainless, adj. olovong
brake, n. berek, enjin do patahan do kurita
bran, n. bubuk
branch, n. raan, 2. bahagido kumbani ko bank
brand, n. chap
brandy, n. tarak
brass, n. saring
brave, adj. osiou, katama, kobulun
brawl, v. migagut
breach, n. karanggalan do hukum
bread, n. ruti
breadth, n. kosongoho, kalaabo
breed, v. mangaranzat
breeze, n. koongisan, breezy: oongis
brethren, n. ongoulun dit iseso ot ugama, mad
miobpinai, sing. brother > obpinai
bribe, v. mangapil
brick, n. vatu do dinadang
11
bride, n. ondu do sumavo, i mokisavo ontok do
mogontong
bridegroom, n. tuminong
bridal, adj. hal dot mogontong
bridge, n. jambatan
brief, adj. onibak, oduruk
bright, adj. opondou, osirou, anavau
brilliant, adj. osirou, opondou
bring, v. mangatod, mongovit, mongimbulai
British, adj. hal dot Inggeris
broad, adj. alaab, osongou
broadcast, v., n. pazazad do habal sid radio,
radio
brook, n. bavang, vozoi
brother, n. obpinai dot kusai
brotherhood, n. koobpinaizan dot ongokusai di
kijanji
brown, adj. aragang
build, v. mangagama do valai, poturug
bulb, n. onsi (iadko bavang, kanda), 2. balb do
lampu
bulk, n. apajak, okon-ko okudik
bull, n. banggala, do sapi
bulldozer, n. burudoser (enjin do mangagama
dot alun- alun, pangarantai)
bullet, n. piruru do senapang
bump, n., v. mongodumpau, -hodtung,
kopisandangan
bunch, n. hongkos do songsuni
bundle, n. i nokohongkos
buoy, v. ikogos dot kapal
burden, n. nemvagatan, nosusaan
bureau, n. upis
burial, n. i gama mongolobong
burn, v. monutud
cabbage, n. tododukon iadko tabako, kubis
cabinet, n. piumpugan dit ongosukod do
pomogunan
cable, n. davai dot elektrik, habal do nokorim sid
sodu
cafe, n. kadai do kupi
cage, n. kurungan
cake, n. kinulat
calamity, n. kopunavatan
calculate, v. pongoriat do rumbul
calender, n. i pongumpugan dot adau omminggu
om vulan
call, v. kodim, mongodim
calm, n. olinau, ozom
camp, n. intoron dot sojal sid tanga ralan
camel, n. unta
can, n. metal, pongizanan do vaig (umau, susu)
tin, v. adapat, ko-
cancel, v. a-posunu do hal
candid, adj. oboros
candidate, n. ulun do mokijadi do pangkat
candle, n. rilin, duzan
cane, n. topu, sumbiling, sogo
cannibal, n. bansa dot ulun do mangakan do
riniba
canoe, n. alud
cannot, v. amu adapat
canvas, n. kumut dot apapag (igama do tompa,
bababo, kema)
cap, n. sirung tombol
capable, adj. adapat
cape, n. sunduk iogomsid vaig, tanggui, pompod
tana
capital, n. ulu do pomogunan, ibu kuta, hurup do
agazo
capitulate, v. sumamba do sangod, mandus do
sangod
capsize, tumogop ot alud
captain, n. kopitan
captive, n. otorungku
capture, v. patangkap, potorungku
car, n. kurita
caramel, n. gula-gula
carbuncle, n. idi do kupos (vaha)
carburettor, n. karburettor, hal dot injin
card, n. karatas dot akapal om apapag
care, n. mitamong, mongontupat
cargo, n. barang sid kapal
carpenter, n. tukang kayu
carpet, n. ikam
carriage, n. kurita
carry, v. mamabo, sumaan, mangakat, mongovit,
carry out > mangagama
cart, n. kurita do itarek do kuda, (karabau)
carton, n. karatas, pati do karatas
cartridge, n. piruru do tunggal
carve, v. mamais, (pais-carving knife)
case, n. hal dot, 2. pati, tuung, 3. kiis mihukum
cash, n. ringgit banal sid palad
cast, v. iada, pada poturug (basi, tima)
cast away, n. ulun dot otindal vagu antad kapal
dot notogop sid tanid do pomogunan
castrate, v. mogontolu
casual, adj. okon-ko tomodon, bai ahajangan
cat, n. using
catarrh, n., v. mongikod, longohon
12
catch, v. monimbing, mongingkosup, manangkap
catechism, n. i boros do koosipan
caterpillar, n. gizok
catholic, adj. ensanan, R. C. ulun do geraja do
Rom
cattle, n. plural of > bansa do sapi (ogumu o
sapi)
cause, n. sabap, tomod, mongimbulai
caution, n. i gama mongontupat
cave, n. luvang, okubong sid tana
cease, v. mengkod
ceaseless, adj. asot koingkadan
cede, v. engkod, mongingkod
ceiling, n. abai
celebrate, v. mongohondom do hal
celebration, n. poginakanan
celerity, n. kalangkasan
celestial, adj. hal do surga
celibate, n., adj. ulun dot okon-ko musavo
antava mokisavo, simfuk
cell, n. ongkob dot opodok, sid turungku
cement, n. simin
cemetry, n. pangalabangan
census, n. pongizapan do penghuni do
pomogunan
cent, n. siin
centipede, n. angkalamai
centre, n. tanga
century, n. hatus toun, abad
ceremony, n. vazaan, ralan do sambayang
certain, adj. olumbatos
certificate, n. kabanaran
certify, v. mamanal
chain, n. 1. rantai, 2. rantai = 66 kaki
chair, n. ogomon, korusi
chalk, n. kapur
challenge, n. milavan, mianggan
chamber, n. ongkob
chameleon, n. pakugandang
chance, n. kotibangan, koriatan
change, v. sumiliu, moniliu, manalin
channel, n. vazaan do vaig do nagama
chant, n. momurinait- vazaan do longozon
chapel, n. panambayangan
chapter, n. fasal sid Kitab
character, n. bahazan
char-coal, n. arong
charge, n. iruput, v. mongoruput
charity, n. kosianan, hal do ginavo dot olomi
charm, n. obat do rogon, sabul
chase, v. mongogusa
chaste, adj. omomos
chastise, v. momogos, popogos
chat, v. moros-boros dot aso tantu
chauffeur, n. drebar, i mong-enjin do kurita,
baas
cheap, adj. omura
cheat, v. momusing
check, v. momorisa
cheek, n. poriling
cheer, v. pohigak
cherry, african-, n. rondogung
chest, n. pati, tuung, kodongon
chew, v. menggat
chicken, n. manuk, ongo-manuk (plur. )
chief, n. susuhuon, ulion, osukod
chiefly, adv. rumbul satu
child, n. anak
chill, n. sogiton
chilli, n. bansa do lada
chilly, adj. osogit
chin, n. tinimbuku
chisel, n. panangkap
choice, n. pilihon, i gama momili
choose, v. momili
chop, v. monodia do podzudu, momudung do
kazu
christen, v. popodsu dot anak (posuvang sid
ulun do Kristian)
christian, adj. hal dot ulun Kristian, antad Yesus
Kristus
chronic, adj. iguli-guli o sakit
church, n. gereja, piumpugan dot ulun Kristian,
2. valai do panambayangan
cigar, n. sigup dot olundunan
cigarette, n. sigup dot olundunan do karatas
cinema, n. vayang
circle, n. orod, intutuk; v. mongintutuk, intutuk
circulate, v. pentikid
circumference, n. i gama monukat dot intutuk
circumstance, n. ontok
citizen, n. ulun do pomogunan, beranakan
citizenship, n. i kuasa do beranakan
citron, n. limau
city, n. ulu do pomogunan, bandar dot agazo
civilize, v. pamatsu do pomogunan
claim, v. mumpalad, momoros dot iadko otopot
clamp, n. malap
clap, v. mangalapis do palad, mamapap
clarify, v. manalahas
clash, v., n. misandang
13
class, n. darja
classify, v. monodiri
clay, n. tana dot osilou (vatu do dinadang)
clean, adj. oborseh, osusi
clear, adj. atarang, atalahas
cleave, v. mangalapak
clement, adj. omomos
clergy, n. it ongopandita do gereja
clerk, n. karani dot upis
clever, adj. elo, elo do mongoug, osilad
climate, n. i hal dot adau om darun, kobuatano
dot adau
climb, v. mindakod (sid kazu), tumakad (sid
burul)
clinic, n. rumah sakit dot opodok
clock, n. jaham
close, v. potutup, potombol, pensomok, adj.
osomok
cloth, n. kumut
clothe, v. mamakai, manampakai, mononsulung
clothes, n. pakazan, sulung, kikiitan
cloud, n. kavut, mituvong
club, n. kalab, piniizaan dot ulun
cluster, n. tumpuk
coach, n. baas do daerah
coal, n. vatu do sinikit
coalition, n. upakat dot duvo kesaan ko parti ong
mangahatul do pomogunan
coarse, adj. arampus, asalau
coast, n. tombing, timbang do rahat
cock, n. andaha
cockcrow, n. (daylight) minsusuvab, 2. uni dot
andaha
cockroach, n. lipos
coconut, n. nizu, (dungul)
coffee, n. kopi
coffin, n. lungun
coil, n. gulung
coin, n. mato do siin
coincide, v. mihiza jumadi
cold, adj. azami, osogit
collaborate, v. tumabang, mitabang
collapse, v. muhut, (puhut) ong valai ovunusan
ong ulun
colleague, n. koruhang
collect, v. mongumpug, mongindugut
college, n. sikul dot asavat
collide, v. misandang
colony, n. pomogunan dot asanganu do perentah
colossal, adj. agazo banal
colour, n. varna, saat
collumn, n. mad origi dot vatu o ginama
comb, n. salambad, sisil
combat, n., v. sumaap
combine, v. mivozo sid gama, popiamung
come, v. rikot
comfort, n., v. i gama monginsasamod
comma, n. koma
command, v. monuhu
commemorate, v. mongohondomdot ulun, hal di
gulu
commence, v. tumimpuun
commend, v. porongou do kavantangan
comment, v., n. momoros do pongitungan
commerce, n. i hal do midagang
commission, n. pangkat bahagi iso hal, i suul do
pangkat dino
commit, v. monimbaru do sala
committee, n. piumpugan dot ulun napangkat
bahagi commission
common, adj. koubasan
communal, adj. dang pomogunan
commmunicate, v. pazazad do habal
communion, n. piniizaan, 2. poginakanan di
Tuhan Yesus
communism, n. kesaan dot ulun dit sangsanganu
community, n. it songulun do pomogunan,
masyrakat
companion, n. koruhang
compare, v. i gama popierad
compartment, n. ongkob sid kurita api-api.
bahagi do almari
compass, n. kiduman
compel, v. mongogorot
compensate, v. paganti
compete, v. milavan dot ijuval, etc.
competent, adj. elo, koma do hal
compile, v. mongumpug do habal
complete, adj. oompus, otuluk, arangkap
complicate, v. apagon do gama, mangagama dot
apagon, pongohigong
complication, n. kohigangan
comply, v. sumuhut dot indoomon
comprehend, v. humarati
compress, v. mangadzip
compromise, n. mogihim do pialatan, ~ do
pintangaon
concave, adj. okulung
convex, adj. opurun
concede, v. pemozo, mongoho
conceive, v. mogontizan (ong ondu) ong kiroon,
monguog, sumondot do harati
14
concept, n. i puun do pongitungan
conciliate, v. miandus
concise, adj. onibak o boros, olumbatos
conclude, v. mompus
concrete, n. okon-ko bai pongitungan, barang, 2.
i ginovulan di simin
concubine, n. it apit
condemn, v. manala dot ulun
condense, v. poponu, pahakang, mongonsi,
mongimpuun
condition, n. kavazao
conduct, n. kobuatano
confer, v. miupakat
conference, n. miting
confess, v. mangakun, mongoho
confide, v. porongou dot hal dot osusut
confidence, n. i gama humarap sid vokon
confirm, v. momihot, mamanal
conflict, n. pioduhan
conform, v. sumuhut, pemozo, mangakun
confront, v. tumoguvang
confuse, v. mangasau, mongunang
congested, adj. opusok
congratulate, v. mangarazou
congregate, v. miumpug
congregation, n. piumpugan di sumambayang
congress, n. miting dot ulun do kesaan
conjugal, adj. hal di misavo
connect, v. posuput
conquer, v. manansanganu, do pomogunan
conscience, n. ginavo dot avasih, it monodiri dit
avantang om araat
conscious, adj. ohondom, elaan
consecrate, v. posusi, patanid do hal
consent, v. mangakun, mongoho
consequence, n. i kosungguvo
consider, v. mongitung
considerate, adj. ouog
consist, v. agama dot. . .
console, v. monginsasamod
conspire, v. mupakat dot osusut
constable, n. mata-mata
constant, adj. amu osimban
constipation, n. a-katai
constitution, n. hoturan do mangahatul do
pomogunan
construct, v. pengkakat do valai, muvalai, injin
consul, n. i mongontok do pomogunan sid tanid
o bansa
consult, v. sumuku
consume, v. mangakan, minum, mamakai -
mangavi do kakanan
contain, v. osuvang, izon
contaminate, v. mangasakau
content, adj. a-engin vagu, miuma, n. i. suvang
contest, v. milavan
continent, n. puun do pomogunan
continue, v. momongo
contra, prep. asaap
contract, n. janji, piupakatan
contract, v. . mimpodok
contradict, v. bolintang
contrast, n. mamung, pamung
contrite, adj. oopus o ginavo
control, n. hoturan
convenient, adj. osinang, oriat, otibang, asampat
converge, v. misamung
conversation, n. miboboros
convert, v. sumimban, sumiliu
convey, v. pavaliu
convict, v. pasala dot ulun, posondot do sala
convince, v. mongogorot do boros, posuhut ong
boros, pongitungan, panarang
convoke, v. mongingut, popiumpug
convoy, v. mihiza mamanau, supaya amu
arampasan
convulse, v. kumakau
cook, v. magazau
cool, adj. osogit, azami, 2. odomon
coolie, n. kuli
co-operate, v. mirogop, mivozo do gama
co-operative, adj. shareikat
cope, v. (cope with) elo mamakai
copper, n. tumbaga
copra, n. onsi do nizu
copy, n. batu karang
coral, n. batu karang
cord, n. polihan
corn, n. linsou dot iadko parai, dalai
corner, n. sunduk
coronation, n. ganavari
corpse, n. buntung
corpulent, adj. olomu ot ulun
correct, adj. otopot, aso sala
correspond, v. kumiboros sid surat
corrode, v. tumogol
corrugated, adj. okilong iadko atap seng
corrupt, adj. ulun do mokiapil, v. mangapil
cost, n. horogo
costume, n. pakazan dot ondu
cot, n. pangadapan dot anak
cotton, n. koton, gapas
15
cough, v. mongikot
council, n. kunsil
counsel, n., v. manansadang, tumabang sid pihu-
kuman sadangan, kovosihan
count, v. mongizap
counter, adv. sumaap
counterbalance, v. potimbang, n. popitimbangan
country, n. pomogunan
couple, n. sompi-, duvo, iso pasang kopitalus, i
minisavo
courage, n. katama
course, n. vazaan
court, n. pihukuman
courteous, adj. kibahazan
cousin, n. pinsan
covenant, n. janji, batos
cover, v. tutup, potombol, tumongkop, n. tombol
cow, n. sapi
coward, n. ulun dot a-katama, atalou
crab, n. udang, gipa, kabou
crack, n. amaru, ababak, narangab
cradle, n. odopon dot anak dot opodok, dazung
craft, n. i pigagama dot ulun
cramp, n. olupu
crane, n. pangakatan
crash, v. tumumpau
crawl, v. monungkamang
crazy, adj. oulau
creak, v. monguni, mungarak
cream, n. lunok do susu
create, v. mamangun, mongurug
creator, n. i minamangun
creation, n. i vinangun
creature, n. vangun
credentials, n. kabanaran dot ulun
credit, n. pangkat, harapan, ngaran
creed, n. kosipan
creek, n. palu
creep, v. momondoi, (vondoi)
cremate, v. monorob do buntung
crew, n. kuli do kapal, anakoda
crime, n. karanggalan
cripple, n. pokong
critical, adj. ensosok
crock, n. gumoroi
crocodile, n. buazo
crook, n. susukod, do kisiit
crop, n. it omot dot sontoun
cross, n. otimpadang
cross-examine, v. monginsosok
cross-road, n. pisimpangan do ralan
crow, n. kuruvak, gorudau
crown, n. makota, sigal
crucifix, n. suntuan do salib
crude, adj. ong basi, a-po oludou, ong umau tana
amu-po natahas
dad, (daddy), n. pongoretan dot anganak, ama
dagger, n. karis
daily, adj. suvab-suvab, tikid adau
dam, n. timpun, vokok
damage, n. korungazan, ipaganti do korungazan
damn, v. manala, posondot do hukum,
mongolupu
damp, adj. ozopos
dance, v. megol, sumundai
danger, n. kopunavatan, kahajangan
dare, v. katama, kobulun
dark, adj. otuvong
darkness, n. kotuvangan
darling, n. asamadan, pongoretando savo antava
sovoon
darn, v. monombong, monombil
dart, n. ramok
dash, v. madhago
date, n. hiza, ontok, out of date, a-apakai biano
daughter, n. anak dot ondu
daughter-in-law, n. savo dot anak kusai, i
nokotokin (on-du)
dawn, n. sumilau it adau, i kosilahan, v. sumilau
day, n. adau
dazzle, v. popondou
deacon, n. ponulung sid gereja
dead, adj. apatai, olonot, 2. ompus banal
deadlock, n. aso kosurutan dot upakat
deaf, adj. bongung
deal, n. bahagi dot, a great deal, ogumu banal
deal, v. mangagama ponong, manahak sid, 2.
midagang
dear, adj. asamadan, 2. amahal
death, n. kapatazan
debate, v. miboboros, midahava
dept, n. utang, deptor, n. ulun do kiutang
decay, v. rumobuk, masa
deceive, v. mangakal, monipu
decent, adj. orongot, apakai
decide, v. olumbatos o boroson, ~pongitungan
mongumba do pongitungan, momutus
decimal, adj. pihodopon
decision, n. kompusan dot upakat, koputusan do
pongitungan
decisive, adj. hal dot agazo o harati
16
deck, n. i rinantai sid kapal
declare, v. mongintahan, porongou, sumasi
decline, v. mangamu, sumibak, humino
decompose, v. masa, obinasa
decorate, v. monumpakai, pavantang do valai,
manaat
decorum, n. kavazao dot atag o bahazan
decree, n. sinuhu
deduct, v. monulak, manganu
deep, adj. aralom, deepen, v. porolomon
deer, n. tambang
deface, v. mongorungoi do buatan, -soribau
default, v. amu posunu do rogop, -do mangapus
do nisuhu
defeat, v. monori, kamanang
defence, n. i gama mangapad, ~monunda
defend, v. mangapad
deficient, adj. okurang, ohinaan
deform, v. monimban do buatan
defy, v. mongotial, kumodou, gumuvail
degrade, v. posibak do pangkat
deity, n. pinokokinoringan
delay, v. popohinud, polaidon, poboloti
delegate, v. mongontok
delegation, n. it ongoulun di mongontok
delete., v. mamatai do surat
deliberate, v. momoros do tomodon, adj.
otomodon
delicate, adj. obingbabak, orimomol, onipis, amu
ahakang
delicious, adj. angod
delight, v. mongimbulai do kohigakan,
pounsopot
deliver, v. porikot do surat, barang sid rikoton
delude, v. mangakal, monipu
deluge, n. linusuvon
demand, v. monuhu, mongogorot
democracy, n. hoturan dot ulun
demolish, v. mongorungoi, mongohuzas
demon, n. rogon
demonstrate, v. pemot, mangagama do suntuan,
pongimot
demoralize, v. mangasau, mongorungoi do
bahazan dot ulun
dense, adj. ohubang, opusok
dent, n. okumpit, v. pokumpit
dental, adj. hal do nipon
deny, v. a-koho, mangamu
depart, v. iduan, mogidu
departure, n. keduan
department, n. iso raan dot upis
depend, v. ataud, apasi antad, sumokot
deplore, v. oupus
deport, v. parangkat sid sodu, pavaliu dot ulun
deportation, n. kapanga-rakapan
deposit, n. itahu sid bank
depress, v. monuvil (a lever-suvil), adj. olungui
depth, n. korolomo
derive, v. mantad, it inantad
derogatery, adj. ousiba
descent, v. tumuhun, n. mongkupu
describe, v. manarang, manalahas do kobuatan
dessert, v. mogidu, dot okon-ko nakun,
kumozou, n. balantara
deserve, v. it apatut do varo, onong it orongod
jumadi
design, n. pongumbaan, v. monuntuan
desire, n. keningan, v. engin ozi
desk, n. meja dot anganak, meja sid upis
despair, v., n. humongkob, olungui
despise, v. mongusiba
despite, n. in spite of, dolu-po, ong, nga
despot, n. momorinta dot okodou o hoturan
destination, n. rikoton
destroy, v. mongorungoi, mongohuzas, mananus
detach, v. patanid, mongohuzas, posodiri
detail, n. hal dot opodok, antad it agazo
detain, v. popohinud, manahan, potorungku
detect, v. mongimbulai, posoribau
deteriorate, v. humino o horogo, guna
determine, v. momutus dot upakat, polumbatos
develop, v. pamaju
device, n. koumbaan
devil, n. vozoon do rogon
devote, v. elin, omomos, okosog
dew, n. bolobou
diabolic, adj. araat banal, iadko rogon
diagonal, adj. timpadang
dialect, n. vazaan do momoros dot iso bansa ko
daerah
diameter, n. kakapalo dot kazu
diarrhoea, n. oruol dot tizan dot titai, asarok
tumai
diction, n. kavazao do momoros
dictionary, n. buuk do mongohondom dot ongo-
pongoretan, isuhut do abc
die, v. matai
diet, n. akanon bahagi ulun do sumakit
differ, v. tumanid
different, adj. osodiri, tanid
difficult, adj. ohigong, apagon
diffident, adj. amu aharap, asazau
17
dig, v. mongukad
digest, v. i gama monguvo dot kakanan sid
gituko ong kiroon, mongitung banal sid ginavo
dignify, v. mongoguna
dignity, n. pangkat, ulun dot ogunaan
dike, dyke, n. timbun sid bavang, supaya a-
kalapai it vaig sid tana-tindal
dilapidate, adj. amu natagan, norungoi
diligent, adj. aparu
dilute, v. puvaigan
dim, adj. amu anavau, amu otuvong
dimension, n. kogozoo do (konoruvo,
kosongoho, korolomo)
dine, v. moginakan, dinner, ponginakanan
dip, v. potolong, tumolong
diplomacy, n. i vazaan miupakat it ongoperentah
direct, adj. otulid, orurus, amu miapit-apit, v.
monuduk, mangahatul
dirt, n. odungit, rapak, asakau
disagree, v. mangamu do boros dot ulun
disappear, v. sumusut
disappoint, v. amu osunuan o boros laid, amu
jumadi i janji
disarm, v. patangkap i pakakas do rumpak,
supaya a-milo it ulun mongorumpak
disaster, n. kosusaan do kopunavatan, vitil, sakit
discard, v. pada
discharge, v. idu, pongidu, (piruru, barang,
ulun)
disciple, n. i mozo, i mokituduk
discipline, n. bahazan, it undang-undang do
mokituduk
disclose, v. mongimbulai, porongou
discord, n. a-kopiso dot upakat, a-kosuhu
discount, n. pokurangan do horogo
discover, v. kemot
discriminate, v. mongo-hukum do osodiri dot
isai okon-ko enizo it ulun
discuss, n. kumiboros do hal
disease, n. sakit do rumaliu, panakit
disgrace, n. rumaat, korungazan do ngaran
dish, n. mundam, mangkok
dishonour, n. cf. disgrace, v. amu mongitung do
ngaran, pongorungoi do ngaran
disillusion, v. manarang dit otopot, supaya aso
harapan dot a-onong, a-otopot
disinfect, v. mongidu dot asakau, panakit
disintegrate, v. humuzas, mongohuzas
dismantle, v. mongohuzas supaya iseso it
ongobarang
dismiss, v. monunsub, palapas
disorder, n. otial, ounang, asakau
disorganize, v. mangasau, mongunang
dispatch, v. mongirim
dispensary, n. rumah sakit dot opodok
displace, v. pedu sid intoron dot otopot
display, v. pemot, pogili
dispose, v. patahu, 2. mangahatul, 3. pada
dispute, v. dumahava, gumuvail, midahava
disregard, v. a-oining
disreputable, adj. kingaran dot aso bahazan
dissent, v. atanid o pongitungan
dissolve, v. udou, pongudou
distance, n. pialatan, kosoduan, kosoduo
distaste, n. a-ozi
distil, v. magazau dot arak
distinct, adj. osodiri, atalahas
distinguish, v. monodiri, memot
distress, n. kosusaan, oruol, kokurangan
distribute, v. mamahagi
district, n. daerah
disturb, v. mongunang, mangasau
ditch, n. parit
diverge, v. misimpang
diverse, adj. tasan-tanid-tanid
divert, v. sumimpang
divide, v. mamahagi
divine, adj. hal do kinoringan
divorce, v. hukum do miada
dizzy, adj. avuk
do, v. mangagama
dock, n. intoron do kapal, ong atagan
doctor, n. ulun do monguru dot panakit pangkat
do sikul dot asavat
doctrine, n. tudukan
document, n. surat do kabanaran
doc, n. asu
dogma, n. koosipan
dole, v. amu odoot, n. kotulungan bahagi dit ulun
dit aso ponsohorian
doll, n. tiningulun do zaza, anganak dot ondu
dollar, n. ringgit
dome, n. taap dot orod (aso tiningusan) iadko
maskid
domestic, adj. hal dot ongkob, -pangazam
dominate, v. momorintah
donate, v. manahak
donkey, n. kaladai
doom, n. kosusaan do rumikot
door, n. rongobon, lalavangon
dormitory, n. ongkob do modop, ong asrama
dose, n. i kogumuo dot ubat, dot insan makan
18
dot, n. titik
double, adj. induvo
doubt, n. opiduvo o ginavo
dove, n. ongkukul
down, adv., prep. sid sibak
downcast, adj. osusa o ginavo olungui
downpour, n. asapou ot darun, manampangi
downstairs, adv. ponong sid sava, sid sibak
dozen, hopod om duvo
doze, v. duduon dot tiodopon
drain, n. parit, podsuran
draw, v. tarik, dodong, anu, 2. ponoruvon, 3.
monurat do gambal
drawer, n. kodongon
dream, n. ipi, v. monginipi
dress, n. sulung, kikiitan
drift, v. murulun
drill, n. boribud, v. momoribud
drink, v. minum, n. inumon
drip, v. moniri, monihi
drive, v. monginjin do kurita
drought, n. ontok dot alaid aso darun
drown, v. apatai sid vaig, tu a-kohobo, lumosod
drownsy, adj. aavuk
drug, n. ubat
drunk, adj. aavuk do kinomol
drunkard, n. obingavuk, magavuk
dry, adj. otuu
dual, adj. sompi-, hal dot duvo
dubious, adj. amu atantu
duck, n. titik
due, adj. utang, - amilod-milod
dull, adj. amu atarang, amu osodiri, amu atantu
dumb, adj. bongung
dummy, n. suntuan dot
dump, n. pangadaan, v. mangada
dung, n. tai dot pangazam
duplicate., v., n. mangagama do kenduvo,
koduvo
durable, adj. otiru
duration, n. kotiruan
during, prep. ontok dot, humiza
dusk, n. tumonob
duty, n. sukoi
dust, n. lisovu
dwarf, n. korimpopotoi
dwell, v. mintoron
dye, v. mongitom panaat
dynamic, adj. it asanganu do kuasa,
kakansangan do guvas
each, adj. ipat-ipat
eager, adj. ozi, enging
ear, n. tolingo, 2. ravo
early, adj. osopung
earn, v. gumaji, mokisusuul
earnest, adj. otopot
earth, n. pomogunan, tana ease, n. kalatangan,
aso gama
east, n. timul
Easter, n. adau do kinogulianan di Yesus
easy, adj. oruhai
eat, v. mangakan, eatable, adj. aakan (edible,
akanan)
ebb, v. asak, i vaig
ecclesiastical, adj. hal do gereja
echo, n. uningou
economy, n. i gama mamakai do ringgit dot asot
orungoi antava aso guna tantu, hal do midagang
do barang om kouvaan
ecstacy, n. mad akabalan, sinorungan
edge, n. tarom, sunduk
edit, v. pimbulai do surat sid habal
educate, v. posikul
effect, v. pongimbulai, p- dot kanangan
effort, n. magavi do gama
egg, n. ontolu
eight, adj. valu
either, adj. sompionong
elaborate, adj. ahatul o gama
elapse, v. tumalib, ong hiza
elastic, atarik, mad bungug
elbow, n. siku
elder, n. osukod
elect, v. momili
election, n. eleksin, kopomilian, kopiundian
electricity, n. hal dot elektrik
elegant, adj. avasih o buatan, randavi, nosodiri
banal
elementary, adj. hal do kotimpuunan
elephant, n. godingan
elevate, v. monginsavat
eleven, hopod om iso
eligible, adj. orongod dot opili
eliminate, v. mananus
elongate, v. ponoruvo
elope, v. mogidu, (ong ondu-sumuni) muli sid
kusai
eloquence, n. ulun dot elo momoros, kihukum
else, adv. tanid, elsewhere, tanid ot intoron
embankment, n. tombing do rahat, timbang do
vaig
19
embark, v. udan poudan sid kapal (alud)
embarass, v. pongikum dot ulan, pekum dit ulun
ember, v. domburan
embrace, v. gumobu
embroider, v. mangalangkit
embryo, n. anak dot a-po nemongo
emerge, v. imbulai, sumoribau
emigrate, v. rumungkap sid pomogunan vokon,
eminent, adj. oguna, ohormat
emotion, n. ginavo, kopurimanan
emperor, n. raja
empire, n. karajaan
employ, v. posuul
empower, v. pamangkat
empty, adj. aso suvang
enable, v. pokuasa dot ulun
encircle, v. mintutuk
enclose, v. mangasal, mong-intutuk
encounter, v. ingkosup, dot a-elaan, kahajang
encourage, v. patatap
end, v. mompus, mavi, n. kovian, kompusan
endanger, v. popunovot
endear, v. monongginavo
endorse, v. sumain
endure, v. opurimon, sumaan do kosusaan,
tumahan
enemy, sangod
energy, n. kakansangan
enfold, v. polopot
enforce, v. mongogorot dot ulun
engage, v. mihukum, mangajanji
engaged, adj. notontuan do sovoon, rumait
engine, n. injin
enigma, n. suromo
enlarge, v. pogozoo
enlighten, v. monuduk, patalahas
enormous, adj. agazo banal
enough, adj. miuma
enrich, v. ponukup
enroll, v. mokisurat do ngaran, mamung do
ngaran sid gup
enslave, v. monguripon
ensure, v. potopot
enter, v. sumuvang, sumuva
enterprise, n. gama
entertain, v. popoginakan
enthrone, v. papangkat
entire, adj. oinsanan
entrance, n. rongobon, navaon
entrust, v. itahak i kuasa, paharap
entry, n. navaon
enumerate, v. mongizap, mongohondom do
rumbul mangagarait do barang
envelope, n. kuhakop do surat
envy, v. mokisolon, mong-ivogu
epidemic, ajd. sakit dot araliu
epilepsy, n. huhumadan
epistle, n. surat kodori, sid Kitab
epoch, n. hiza, ontok do kodori
equal, adj. mirad
equality, n. aso pitonidan
equianimity, n. kokosogo
equate, v. mongitung do mirad
equator, n. pintangaon do pomogunan
equip, v. posukup do pakakas
equity, n. kihukum dot abanal
equivalent, adj. iseso horogo, harati
era, n. hiza, ontok
eradicate, v. mananus, momunso
erase, v. mamatai do surat
erect, v. pengkakat, poturug
err, v. amu onong o gama, error, n. sala
errand, n. kapalidan
escape, v. mogidu, lumabus
escort, n. i mangatod, v. mangatod, kumoruhang
especial, adj. tanid
essence, n. onsi do hal
essential, adj. a-milo dot varo
establish, v. pengkakat dot intaranan
estate, n. kumbani dot sang-anu do kabun
esteem, v. mongoguna
estimate, v. malu-kalu, mo-ngiro
estimation, n. kokoluvon
estuary, n. olungan
et ceterea, (onibak, etc. ) om it ongovokon
eternal, adj. palaid-laid, salaid-laid, penlaid
ethics, n. undang-undang, hal dot bahazan ko
adat
ethnology, n. i tudukan do hal dot ongobansa
eulogy, n. i gama mongindazau
euphemism, n. i gama momoros dot orongod,
amu boroson iadko otopot
evacuate, v. popogun do pomogunan, posunsub
dot ulun
evade, v. mongiva, peva, pantas
evangelic, adj. it isuhut do Kitab, Injil
evaporate, v. sumiliu do lizun (vaig, susu)
eve, n. minsosodop, ong adau dot ohormatan, on
the eve of > i gulu do hiza
even, adj. arantai, oulud, merad, adv. minsanko.
. nga
evening, n. minsosodop
20
event, n. hal, kojodian
eventual, adj. kalu-kalu
ever, adv. kakali
everlasting, adj. penlaid, amu engkod
every, adj. ipat-ipat, tikid
evidence, n. katalahasan do hal
evident, adj. atalahas
evil, adj. araat, n. karaatan
evolution, n. kosurutan, 2. kembulazan do
vinangun
evolve, v. maju, mungkalad
ex-(prefix), it gulu
exact, adj. otopot, aso sala, atantu
exactly, adv. nonong banal
exaggerate, v. pogozoon do hal
exalt, v. pongindazou, pasavat,
examine, v. tumiim, monginsosok, mongimot,
momorisa
examination, n. kotiiman sid sikul, poporiksaan
example, n. suriban, suntuan
excavate, v. mongukat
exceed, v. lumaba
excellent, adj. avantang banal
except, prep. tanid-ko, v. patanid
exceptional, (ly), adj. okon-ko oubas
excess, n. kilaba
exchange, v. ipaganti, n. upis do telefon
excise, n. sukoi sid pomogunan (ong barang dot
nagama sid pomogunan
excite, v. mangasau, pokodou, mongododol
exclaim, v. mongodim, mamangakai
exclude, v. pantas dot ulun, potobon
exclusive, adj. a-kosuvang kavi
excommunicate, v. posunsub dot ulun (ong
gereja)
excrement, n. tai
excursion, n. panahon dot amu osodu, aso
tomodon bai mirimpanau, mangaraun do
pomogunan
excuse, v. mokimahap
execution, n. i gama mamatai dot ulun dot kisala
exempt, v. pantas do sukoi, gama sid iso ot ulun
exersise, n. i gama poubas do guvas,
pongitungan, v. mongubas, do guvas, ginavo,
utok
exert, v. mamakai do kuasa, pangkat,
kakansangan
exhaust, v. mangavi do kakansangan, sampai
opogos ovion do boros
exhibit, v. pimbulai, pemot
exhort, v. mongimuhun
exile, n. i kentaranan dot ulun di nipedu sid dau
do pomogunan
exodus, n. i korungkapan, keduan sid
pomogunan
exonerate, v. palabus dot ulun sid gama, sala
dau
expand, v. mangalaab, gumazo
expect, v. humarap, minud
expedition, n. panahon do kitomod (mogihim do
pomogunan)
expense, n. horogo do napakai
experience, n. keloo do hal, tu nakatalib,
nokotoguvang
experiment, n. potiiman, moniim
expert, n. ulun dot oubas, elo
expire, v. oumpus i janji, ovion i janji, 2.
oingkono
explain, v. manarang, manalahas
explicit, adj. atarang, atalahas
explode, v. muzung, tumimpak, mulapak
exploit, v. monguripon, mumpalad
explore, v. mangaraun
export, v. mongirim do barang sid tanid o
pomogunan
expose, v. pembulai, posoribau, monidang
express, v. pimbulai do pongitungan, 2.
mongirim dot alangkas o gama mongirim
expression, n. pamarasan
extend, v. ponoruvon, 2. mongohontol
extensive, adj. anaru banal, oinsanan
exterior, adj., n. soribau
exterminate, v. mananus
external, adj. i sid soribau
extinct, adj. opisok
extinguish, v. momisok, mamatai do harapan
extort, v. mongogorot supaya atahak o ringgit
extra, adj., n. tanid-ko
extract, v. mangarabut
extraordinary, adj. okon-ko koubasan, tanid-ko
it hoturan, undang-undang
extravagant, adj. amu mongitung do ringgit,
tomod dumagang om mangada di siin
exult, v. mongohigak, humigak
extreme, adj. it osudu, asavat, pongitungan
eye, n. mato, eye-brow, n. sambakon, eye-lid, n.
kirop
eye-witness, n. ulun do nakasasi, tu nokemot
fable, n. tangon
fabric, n. kumut
face, n. vuros, soribau, kobuatano, v.
21
tumoguvang
facile, adj. oruhai
facility, n. hal dot tumabang, supaya amu
ohigong (panahon)
fact, n. i hal, it otopot
factory, n. kadai do mangagama
fade, v. humugus i saat sid kumut, pongitungan
humino i pangahandaman
Fahrenheit, n. i kosukungan do kolosuo om
kosogito ong 32° sumiliu i vaig dot vatu ong
212° rumidi i vaig
fail, v. amu jumadi, amu apaas sid kotiiman
faint, adj. aavuk, aso ginavo, ovunusan, v.
munus
faint-hearted, adj. amu katama, osizau
fair, adj. otulid, orurus, 2. sid tanga, amu
oholian, 3. ong kulit dot ulun, opurak, 4. ong
kodori, adavasih, n. tamu besar
fairy, n. ondu sid tangon dot okon-ko riniba
faith, n. koosipan, ugama
faithful, adj. obinsuhut
fall, v. rumatu, fall in love: moginavo fall asleep:
modop, n. vozoi, korotuan do vaig sid vozoi,
murulun
fallible, adj. obingratu
false, adj. amu otopot
fame, n. i ngaran dot nazazad, koronuvo
familiar, adj. oubas, osomok, mad sid ongkob
family, n. sirang, ongkob
famine, n. it vitil, (antad aso darun -ko butu)
famous, adj. kingaran
fan, n. kipas, -ongkizus
fancy, v. engin, n. it isuhut di keningan dot ulun
okon-ko kiguna, sukul tomod kenginan umpak
far, adv. osodu
fare, n, tambang sid bas, (kurita)
farm, n. kabun, v. mukabun
fascinate, v. manangkap dot mato dot ulun,
pogolivong
fashion, n. undang-undang do pakazan
fast, adj. osokot, opihot, 2. alangkas, v.
momuasa
fat, adj. olomu, n. lunok, fatten, v. polomu
father, n. ama, father-in-law, it ivanon do kusai
fathom, n. kosukungan, onom kaki korolomo sid
rahat
fault, n. sala, faultless, adj. aso sala
favour, n. asamadan, kikovosihan, v. manamod
dot tumalib i vokon
fear, v. rumosi, rumonok, n. korosizan,
karanakan
feast, n. poginakanan
feather, n. vulu do manuk (ombolog)
feature, n. kobuatano
federal, adj. hal do kesaan dot ongopomogunan
federate, v. mongizo do pomogunan
federation, n. kesaan do pomogunan
fee, n. horogo do sid doktor, ko tukang ubat
feed, v. pakan
feel, v. momurimon,
feeling, n. kopurimanan
feet, n. ongohakod (sing. foot > hakod)
fell, v. managad do kazu, pahaba
fellow, n. koruhang, koubasan
felt, n. vulu om kulit dot dupot
female, adj. ondu
feminine, adj. kobuatano dot ondu
fence, n. ansal, v. mangansal, monobon
fend, v. mangapad
ferment, v. pavaliu di raza, n. tabpai
fern, n. andahau
ferry, n. alud dot mad jambatan, ipotupak dot
ulun
fertile, adj. orombung
fertilize, v. mongubat do tana
festival, n. poginakanan, pesta
fetch, v. mongoi
fetter, n. rantai do pokogos dot ulun sid torungku
fever, n. i gama sumakit, i kolosuo dot guvas
few, adj. okudik, alamat
fiance, (e), n. sovoon ong kusai, (ondu)
fiddle, n. sundatang
field, n. akre, kabun, tagad
fierce, adj. ahakang, (apui), ologot (barat)
arampus (ulun)
fig, n. nunuk (ong ulun) arampus
fight, n. rumpak, v. mongorumpak
figure, adj. suntuan, 2. rumbul
filial, adj. hal dit anak dau
fill, v. monuvang, momonu
film, n. pilim
filth, n. it asakau banal
final, adj. it sid kompusan
finance, n. hal dot ringgit
find, v. kemot
fine, adj. avantang (ong adau, okon-ko darun), 2.
opodok banal ong pantai, 3. atarom banal ong
kitarom4. osodiri banal (gula, basi), n. i kogozoo
do sala ong ringgit
finger, n. unturu
finish, v. momongo
finite, adj. orontob
22
fire, n. apui fire-arm, n. senapang
firm, n. kadai, kumbani, adj. apapag
firmament, n. avan
first, adj., n. i gulu, keso
fish, n. sada, v. monginsada
fist, n. tumohon
fit, adj. ali-ali, orongod, apapag, v. mangagama
mamasang do hal, n. huhumadan, humali it ulun
fix, v. mamasang, mangatag, popihot
flag, n. bondira, tunggul
flame, n. sinikit
flat, adj. arantai, 2. amu angod, ong kakanan, 3.
aso barat ong besikal ko taial
flatter, v. mongindazou do mad sumamba
flavour, n. it kaangadan do kakanan, v. paangod
flee, v. mogidu
fleet, n. kogumuan dot ongokapal (rumpak)
flesh, n. onsi, okon-ko tulang
flexible, adj. alanut, okon-ko obintipu
flight, n. i gama mogidu
flimsy, adj. kumut dot oruhai rumunggoi, otiniu
fling, v. momilai
flint, n. vatu do posak
flirt, v. misisingkavaro dot ondu
fload, v. mantung-lantung
flock, n. bahanan, v. miumpug
flood, n. lizud, flood-tide, n. ruvab
floor, n. rantai, palampag
flour, n. tapung
flourish, v. rumombung, mongorombung
flow, v. murulun
flower, n. vusak, v. momusak
flu, n. longohon
fluctuate, v. sumimban, misimban-simban, okon-
ko iseso asavat
fluent, adj. oulud o boros, amu dumontol
fluid, n. hal do vaig, okon-ko apapag
flush, v. rumagang it ulun
flute, n. suling
fly, v. tumulud
foam, n. it antad sabun, biil
focus, n. i kopianangan do mato, antava
pangagam- baran, turupung
fold, v. mangatag do kumut
folk, n. ulun, bansa
follow, v. mozo, sumuhut
folly, n. kobungahan
fond of, adj. ozi dot
food, n. akanon
fool, n. obungou, ulun dot obungou
foot, n. hakod, (plur. feet > ongohakod)
for, prep. bahagi, conj. tu
forbid, v. moniag
force, v. mongogorot, n. i kesaan dot sojal sid
rumpak
forebode, v. (forecast) monorou
forefathers, n. aki, aki lombus
forefinger, n. tuduk
foreground, n. sid tinoguvangon
forehead, n. vuros, rabas
foreign, adj. ulun dot tanid o bansa
foreman, n. mandul, (plur. formen >
ongomandul)
foremost, adj. keso
forest, n. himbaan, govuton
forfeit, v. ololob o barang sid panandaan
forge, v. modzupu, 2. monipu (gamaon do
ringgit, sumain dot a-onong o gama)
forget, v. olingan
forgive, v. mangada do sala
form, n. pom do pologisin, 2. kobuatano,
kavazao, v. mongurug, mongorod
former, adj. i gulu
fort, n. kuta (fortress)
fortify, v. pakansang, pokutaon
fortitude, n. it atatap o ginavo
fortnight, n. duvo o minggu
fortune, n. surupu
forward, adj. sid gulu, v. mongirim dot surat dit
a-kengkosup
foster, v. monunda, pakaanak
foul, adj. apasa, araat ot ulun
found, v. monimpuun
fountain, n. ovud do vaig do sumoribau
fox, n. dupod do mad kaparazan
fracture, n. bahagi, notipu i tulang, hakod,
longon
fragile, adj. obintipu, obimbabak
frail, adj. okugui
frame, n. litang
frank, adj. otulid
fraternal, adj. mad miobpinai
fray, v. kuminis, kumut
free, adj. alabus
freedom, n. merdheka
freeze, v. zumami
freight, n. horogo do gama mangatod do barang,
tambang do barang sid kapal
freighter, n. kapal do mangatod do barang
frequent, adj. asarok
fresh, adj. tahata
friend, n. anggai-anggai
23
fright, n. korosizan
frigid, adj. azami, okodou o ginavo
frivolous, adj. misingkavaro
fro, conj. to and fro, muli mantad
frog, n. gata
from, prep. antad
front, n. toguvang, pangarantaban dot rumpak
frontier, n. volit mivolit dot tanid o pomogunan
frost, n. kavazao dot adau dot osogit, i vaig
sumuliu dot vatu
fruit, n. kouvaan
fruitless, adj. porosuma
frustrate, v. mangasau do gama dot ulun
fry, v. mongogoring
fuel, n. podsudu, minyak gas
fulfil, v. monuluk
full, adj. oponu
fume, n. lizun
fun, n. kohigakan
function, n. kogunaan
fundamental, ajd. hal dot agazo o harati
funeral, n. i gama mongolobong, pangalabangan
fungus, n. kulat
funny, adj. otugerak
fur, n. kulit do kivulu (dupot)
furious, adj. obinghungot
furlong, n. 220 hela, 10 rantai
furlough, n. kalatangan
furnace, n. pogozuvan do basi
furnish, v. manahak dot ogomon, meja ko almari
further, adv. alaid-po, 2. kagi-po further-more >
kagi-po varo
furtive, adj. it osusut o gama, a-engin dot oimot
dot ulun
futile, adj. aso kogunaan, aso tenganan
future, n., adj. hiza di rumikot-ogi
gain, v. mongohuntung, sumurut, n. kohuntungan
gale, n. barat dot ologod
gallant, adj. adavasih, atama
gallon, n. gantang, ponukad do parai, vagas,
vaig, minyak = 4 o liter
gamble, n. misimomoi, momoi
gangway, n. tukad dot kapal
gap, n. pialatan, lata
garage, n. valai do potohuon do kurita,
workshop
garden, n. kabun do mirimpanau (sid kavalazan)
garment, n. sulung, kikiitan
gas, n. gas, cf. minyak gas
gasp, v. mongingab
gastric, adj. hal do tizan
gate, n. lalavangon
gather, v. mumpug, mong-umpug (people)
miumpug
gathering, n. piumpugan
gauze, n. kumut dot onipis
gay, adj. ounsopot, ohigak, gaiety, n. kohigakan,
2. miginavo sompikusai
gaze, v. sumirot banal, sumonsob
gazette, n. surat habal do perentah
gear, n. geal, hal dot injin, sid pialatan dot injin
om i hakod do jeep
geese, n. ongokansa (sing. goose > kansa (Mal)
gem, n. tinggol, vatu do kihorogo
genealogy, n. turunan
general, adj. apajak, toinsanan
generate, v. mangagama dot (electricity),
mongimbulai
generous, adj. amu odoot
genesis, n. kotimpuunan
genius, n. ulun dot osilad, elo banal
gentile, adj., n. it ongobansa dot okon-ko Yahudi
gentle, adj. omomos
gentleman, n. ulun dot kibahazan (kusai)
genuine, adj. it otopot, okon-ko bai buatan dot
genus, n. bansa dot ongodupot (kusai-ondu)
geography, hal do ongo-pomogunan
geology, n. hal do tana
geometry, n. i tudukn do monukung do tana,
kalaabo ongosunduk
germ, n. it opodok banal do mongimbulai do
mizau, 2. dupot dot opodok banal, i mongimbulai
dot sakit
germinate, v. iposuni
get, v. manganu, dumagang, mongoi, humarati,
2. jumadi, 3. gumamit get across, posondot do
harati, get out, mogidu get round, mantas, get
through, (pass) tumalib get up, tumungag
ghost, n. bubuha
giant, n. pandangan
giddy, adj. aavuk, 2. ohigak banal
gift, n. it itahak, patahak
gigantic, adj. mad pandangan, agazo banal
giggle, v. otugerak
ginger, n. lazo
girdle, n. hogkos
girl, n. anak dot ondu
girth, n. i kakapalo ong mintutuk (kazu)
give, v. manahak, give up, mintoron give a hand,
monulung, tumabang
glad, adj. otomon
glance, v. mimot dot oduruk
24
glare, v., n. opondou, popondou
glass, n. galas, jaramin
glide, v. tumongkihal, morusud, tumuhun
glider, n. tarabang dot asot injin
glitter, v. popondu
gloom, n. okon-ko adau, okon-ko sodop, i
pialatan dot adau om sodop
glory, n. kohormatan
glorify, v. mongohormat
gloss, n. soribau dot oulud banal, mad galas
glow, v. oozou ong kazu, kiapui dot okon-ko
osikit
glue, n. pulud,
glutton, n. ulun do momodrusuk
gluttonous, adj. odoot banal, mumpalad dot
akanon, gamaon
gnaw, v. kokot, mongokot
go, v. mamanau
goal, n. pintu, ong mimbola, 2. torungku
goat, n. kambing
god, n. pinokokinoringan
God, n. Kinoringan
gold, n. amas, bulavan
gong, n. agong
good, adj. avantang, avasih
goose, n. kansa, (plur. geese > ongokansa)
gorilla, n. kogiu
gospel, n. injil, habal do kovosihan
gossip, n. i gama miboboros dot aso tantu
gourd, n. labuk, mad labuk
govern, v. mangahatul, momorintah
government, n. porintah
gown, n. sulung dot ondu dot asasad
grace, n. kovosihan
graceful, adj. avasih
gracious, adj. okosog
graft, v. mangakavin, (ong kolopi)
grain, n. linsou
grammar, n. hoturan do boros
gramophone, n. gramopoun
grand, adj. rumbul satu, keso
grandchild, n. muaki, -father > aki, -mother >
odu
grant, v. mangakun dot nindamaan, mamanal, n.
it nitahak, kabanaran dot nokunan
grape, n. anggul
grapple, v. kumavid, mangagamit, 2. humarati
rumamit
grass, n. sakot
grateful, adj. o gunaan it itahak
gratis, adv., adj. aso horogo
grave, adj. avagat, osusa, n. lobong
grave-yard, n. pangalabangan
gravel, n. vatu dot opodok, bahagi i soribau dot
alun-alun
gravity, n. kavagato
gravy, n. tunguv
graze, v. paakan dot karabau/sapi sid butul
grease, n. lunok, umau, v. poumau
great, adj. agazo
greed, n. sumolon, i gama sumolon
greedy, adj. osolon, odoot
green, adj. ohijau, 2. a-po mansak
greet, v. manansalamat, tumabi
grey, adj. ovorok (amu etom, amu opurak)
grief, n. kahangkaban
grieve, v. humongkob
grill, v. ponorob dot akanon - onsi - sid apui
grim, adj. okodou, ohungot
grind, v. tumudu, mongogiling do parai
grip, v. kumavid
groan, v. mongohomu
grocer, n. ulun do mongojuval do barang
gross, adj. arampus, 2. atalahas dot araat, a-
onong, 3. avagat 4. apajak, n. 12 dasen = 144
ground, n. tana
groundnut, n. kasang
group, n. piumpugan
grow, v. sumurut grown-up, adj. osukod
grudge, v. humungot
grumble, v. mibuburung
guard, n. ulun do manaud, v. mongontupat
manaud, mangapad
guess, v., n. mongiro, malu-kalu, kokoluvon
guest, n. i monoruvang
guilt, n. i kelaan do varo sala dau
gum, n. pulut
gun, n. senapang
gut, n. tinai
gutter, n. podsuran
habit, n. kavazao dot ulun, kobasan, habituate,
v. mongobas
hack, v. mangalapak, momudung do kazu
haggle, v. miguvail do horogo
hair, n. vulu, obuk
half, n., adj. tanga, intanga
hallo accl. vaza manansalamat
hallow, v. patanid
hallucination, n. kemot it a-ajadi, monorou,
kasasarahan
halt, v. mintoron
25
halter, n. polihan do pomogos do karabau (kuda)
halve, v. pintanga, piduvoon
hammer, n. dunsul
hand, n. palad, v. kumavid manahak
handful, n. a-songkuro, okudik
handy, adj. amu apagon, oruhai, osomok, 2. elo
ot ulun mamakai do pakakas
handkerchief, n. sapu tangan (Mal. )
handle, n. kokovidan, ulu do pakakas
handsome, adj. avasih, (ong ulun), avantang
(ong barang)
hang, v. oginit, poginit hang about, mirimpanau
dot osomok, amu mogidu
hangar, n. valai do tarabang
happen, v. jumadi
happy, adj. otomon, unsopot, ohigak, osinang
happiness, n. kosinangan
harbour, n. bangkalan, jambatan dot kapal,
kentaranan dot ongokapal
hard, adj. okodou, n. hard luck > kopunavatan,
kahajangan
harden, v. kumodou
hardship, n. kosusaan, kapagasan, kavagatan
hardly, adj. bai ngaran, hardly any, a-kopiro
hare, n. pavus
harm, v. mangadamat, pongoruol
harmony, n. karangadan dot onguni, miantan ot
uni
harrow, n. surud
harsh, adj. arampus
harvest, n. omot, hiza do mongotu, v. mongomot
haste, n. kahagaan,
hasten, v. humago
hasty, adj. hahago o gama (amu arantang o gama
tu ahago)
hat, n. topi, sirung, torindak
hatch, n. i tombol dot kapal (it isuvang do
barang)
hatchet, n. vasoi
hate, v. sumana, n. kasanaan (hatred)
haul, v. manarik, mangagasat (ong avagat do
barang, kazu)
haunt, v. sumanong, rumusod, n. rusod
hawk, n. koniu,
hay, n. sakot dot nonolot bahagi pakan dot
pangazam
hazard, n. kahajangan, kopunavatan, v.
mokipunovot
he, pro, n. ialo, iosido (onmg kusai)
head, n. ulu, 2. osukod do valai, sikul,
pomogunan, v. ponong sid, kakaa ponong
head-dress, n. sigal, sirung, torindak
headstrong, adj. obinguvail
heal, v. lumingos
health, n. kosihatan, healthy, adj. ali-ali
heap, n. koumpugan, pongumpugan, v.
mongumpug
hear, v. mongining, orongou
heart, n. phys. undundu, psych. ginavo
heart-ache, n. oruol do ginavo
heart-broken, adj. olungui
heartless, adj. amu obinsinanan
hearty, adj. asamod
hearth, n. ropuhan
heat, n. kolosuan
heathen, n., adj. ulun dot okon-ko ulun dot Israil
ulun dot amu mangasip sid Kinoringan
heave, v. mangakat, pasavat
heaven, n. avan, surga
heavy, adj. avagat
hedge, n. ansal dot ongokazu dit tinamon,
rantaban
heed, v. mongontupat
height, n. kogozoo, kasavato
heir, n. i monungkus
heiress, n. i monungkus (ong ondu)
heirloom, n. i tinungkusan
helicopter, n. tarabang do okon-ko kialad, bai
ongkizus do minturug
hell, n. naraka
helmet, n. topi do basi
help, v. monulung, tumabang
hen, n. manuk, punan
hen-pecked, adj. kusai dot it savo o mononsoval
hence, adv. antad i biano, sabap ino
her, pro, n. dau (ong ondu) hers, dau do barang
herself, iosido kondiro ong
ondu
herald, n. i mangahabal (antad porintah,
pintahan)
herb, n. ongosakot do kiguna (ponguru do sakit)
herd, n. bahanan
here, adv. siti
hereditary, adj. tungkus-monungkus
heresy, n. koosipan dot a-onong dot ugama
hero, n. ulun dot osiou
hesitate, v. obohinud
hide, v. sumusut
high, adj. asavat
Highness, n. (HH) Yang Berhormat
hill, n. ompulongon
him, pro, n. dau, ong kusai
26
hinder, v. mangasau
hinge, n. simpong
hip, n. obik
hire, v. mongolos, polos, purchase, n.
mangahatang dot okon-ko ensanan igili do
horogo
history, n. i gama mongimbulit do hiza di katalib
hit, v. mamambang, mobobog
hitch, v. momutus, kumogos
hoarse, adj. arampus o boros
hoe, n. sangkul, v. manangkul
hog, n. boli
hoist, v. mamakai do ponorikan
hold, v. kumavid, mangagamit, v. hold back >
manahan, n. pentaranan, potohuan do barang sid
kapal
hole, n. luvang, v. mongukat, mongoluvang
holiday, n. kalatangan
holiness, n. tolidangan, kosusian
hollow, adj. kiluvang, okubong, asot onsi
holy, adj. olidang, osusi
home, n. valai, it niginit i pusod homeless, adj.
aso kentaranan, homesick, tilangad, home-made,
adj. nagama kondiri homeward, prep. ponong sid
dau, muli
hone, n. vatu do pangasaan, v. mangasa do
tarom
honest, adj. otulid i ginavo, amu monipu
honey, n. paha
honorary, adj. gumama dot okon-ko mokisuul,
bai ohormatan
honour, n. hormat, pangkat
hook, n. sisiit, v. moniit
hoot, n. it uni do kurita do pentahan it korikatan
mad suling
hop, v. tumindak dot mihiza i duvo hakod
hope, n. kaharapan, v. humarap, monginud
horizon, n. isan do tana om avan, i
pangarantaban do mato
horn, n. sangau
hornet, n. surun
horror, n. korosizan dot araat banal
horse, n. kuda
H. P. i kakansangan dor injin narait antad H. P.
kakansangan do kuda
hose, n. bungug dot kiluvang, vazaan do vaig
hospitable, adj. ulun dot pendakod di vokon
hospital, n. rumah sakit
host, n. i sanganu do valai, i pogomompakan dit
ulun di monoruvang, 2. kogumuan dot ulun
hostel, n. i valai dot intoronon dot angaanak
sikul dit osudu ot inantadon
hostile, adj. asangod, asana
hot, adj. alasu
hotel, n. guakap
hour, n. jaham
house, n. valai, longhouse, binatang
how, adj. kuran
however, adv. topot bang. . ., conj. -songkuro-
songkuro
hug, v. gumobu
huge, adj. agazo banal
human, adj. i dang riniba
humble, adj. osibak i ginavo
humid, adj. ozopos o barat, ohungos
humidity, n. kohungasan
humiliate, v. mongusiba dot ulun
I, pro, n. ioku, suffix -oku
ice, n. ais (translit. of English)
idea, n. koumbaan, pongitungan, palan
ideal, adj. it onong banal
identical, adj. merad banal
identify, v. mongintutun
idiom, n. vazaan do momoros, arantang do boros
idiot, n. ulun dot mulau, lovong
idiotic, adj. oulau
idle, adj. obul, aso gama aso guna
idol, n. tiningulun do pinokokinoringan
idolatry, n. i gama sumamba do tiningulun
if, conj. bang, ong
ignite, v. monutut, posikit
ignorant, adj. a-elaan, aso pongitungan
il-, pref. amu, asaap it oboros
ill, adj. sakit, amu ali-ali
ill-bred, adj. aso bahazan
illness, n. sakit, koruolan
illiterate, n. ulun dot a-elo monurat, buda hurup,
adj. it a-elo do monurat
illuminate, v. panavau
illusion, n. harapan dot amu otopot
illustrate, v. monuriban, manarang do
monuriban
illustrious, adj. ohormat, abantug
image, n. koluuo, suntuan
imagine, v. monuromo, jaraman
immaginary, adj. amu otopot, bai kiroon dot
amu otopot
imitate, v. sumusui, muhut-suhut do kavazao dot
ulun (lumuu do vokon),
immediate, adj. didino, aso pialatan do hiza
immense, adj. agazo banal
27
immerse, v. potolong sid vaig
immersion, n. katalangan sid vaig
immigrate, v. mamung sid pomogunan vokon,
rumangkat
imminent, adj. oduruk-po om ajadi-ogi, tijadi
immortal, adj. a-matai penlaid
immune, adj. a-otogu do sakit, bambang, ko
hukum do karaatan, kobol
impartial, adj. amu monodiri dot isai, iseso o
kovosihan sid kavi
impede, v. monunang, mangasau
impel, v. mongogorot, monudsul
impending, adj. osomok, oduruk om varo
imperative, adj. ogorot, osuhu, a-milo-milod
osuhut
imperial, adj. antad sid raja, hal do raja
impersonal, adj. okonko dang ulun, okonko it iso
ot ulun boroson
impersonate, v. momoi dot iadko tanid ot ulun
iosido misingkuvo
impertinent, adj. arampus
imperturable, adj. ulun dot ozom, omomos
impetus, n. kahakangan do guvas
impius, adj. amu elin, araat
implicit, adj. amu mangarait do hal, nga
atalahas-no iadnoko noboros
implore, v. mindamo banal
imply, v. patalahasan do kenginan dot okonko
oboros
import, v. posuvang do barang sid pomogunan
dau, mongirim antad tanid o pomogunan
important, adj. hal do agazo o harati
impose, v. momorintah, humambil
impotent, adj. orukung, a-kogos, okurang ot
kansang
impoverish, v. posikim dot ulun
imprison, v. potorungku
impromptu, adj. a-nokumba, laid
improve, v. poumbasih, posurut do katangan
impudent, adj. imbuhalon
in, prep. sid
in as much, adv. sabap
inaugurate, v. mongimbulai do hal do
kipoginakanan
inborn, inbred, adj. vangun, antad di kinosinaan
incense, n. montorik
inch, n. insi
incident, n. hal kahajangan, hal dot okonko
agazo o harati
incision, n. pinudung, kotobokan
inclination, n. tomod, keningan dot ulun
incline, v. ahaba sid ponong
include, v. paamung
income, n. gaji, kohuntungan
incomparable, adj. aso kerad
incongruous, adj. amu asangu, a-kerad do vokon
incorporate, v. paamung sid kompugan, miting
increase, v. pogozoon, pagazo
indepted, adj. kiutang
indeed, adv. banal, ko, otopotko
indelible, adj. a-ohugus (ong surat, tanda, kalas)
indemnify, v. mangaganti dot utang, horogo,
kosusaan
independent, adj. aso porinta, dau do kuasa,
kokondiri
indicate, v. ponuduk, patalahas
indifferent, adj. amu engin, okonko a-engin, aso
kenginan dot nunu-nopo bozoturut kavi
indigenous, adj. pasok
indigestion, n. oruol dot tizan antad kakanan dot
amu asangu dot gituko
indignant, adj. humungot, tu amu otopot kisala,
mongorodus tu nasalaan dot amu otopotko sala
dau
indispensable, adj. a milo-milo varo
indisposed, adj. amu ali-ali, amu otibang
individual, adj. okonko apajak o boros, ikid ulun
it hal dot iso
indolent, adj. obul, malan
indoor, adj. i sid rinuvang, sid valai, sid suvang
do valai
induce, v. pasip, mongolumbok do pasip
industry, n. koporuan, i vaza monginggumu do
barang hal dit ongokilang
industrious, adj. aparu
inevitable, adj. a-milo ajadi, kopunavatan,
kabambaran
inexperience, n. a-nokelo laid, a-insan nokotiim
infallible, adj. a-insan kisala ko a-onong
infamous, adj. araat, aso bahazan
infant, n. i rumagang-po, anak dot opodok-po
infect, v. mangaraliu do sakit, paraliu
infection, n. i sakit dot rumaliu, lumonit i karaliu
sid guvas
inferior, adj. duduzan, osibak
infernal, adj. hal do naraka
infidel, n. ulun dot a-kesip
infiltrate, v. tumanga sid sangod, sumusut sid
sangod
infinite, adj aso kovian, salaid-laid
infinity, n. i hal dot aso kovian, aso karantaban
infirm, adj. okugui, orukung
28
inflame, v. lumonit rumagang, tu alasu
inflammable, adj. osorob, oruhai posikiton
inflate, v. posuvang do barat, pakambang
inflict, v. poruol, posusa, pabambaron
influence, n. kuasa do mangatul, v. mongogorot,
mamakai do kuasa dau
influence, n. sakit, do karaliu - longohon
inform, v. pangahabal, pentahan
infuriate, v. pohungot, porodus dot ulun
ingenious, adj oilo, kikelaan do mangama dot
enjin
inhabit, v. mintoron, mizon sid
inhale, v. pomuhobo, monorut
inherit, v. otungkus, monongkus
inhuman, adj. arampus, okonko isuhut do
bahazan do riniba, iadko dupot
inimical, adj. asangod
iniquity, adj. karaatan, kasalaan
initial, adj. i sid kotimpuunan, oimbulai-ogi
initiate, v. mongimbulai
initiative, n. i gama mogulu di vokon,
mangagazad di vokon
inject, v. monusuk
injection, n. i gama monusuk monodok
injure, v. padamat, posusa dot ulun
injustice, n. monipu di kabanaran
ink, n. davat
inland, n. sid sogit sid tanga do pomogunan
inlet, n. olungan
inmate, n. kopiruzod, sid torungku (ko rumah
sakit)
inn, n. guakap
inner, adj. i sid saralom
innocent, adj. aso sala, aso kelaan do karaatan
innovation, n. i hoturan vagu, vazaan vagu
innumerable, adj. a-kezap, songguyan
inoculate, v. monodok, monusuk, monunggip
supaya a-onong do sakit
inquire, v. monginsosok
inquisitive, adj. otuding,
insatiable, adj. orusuk, mongorusuk
inscribe, v. posurat, manain do buuk
inscription, n. surat sid buuk, vatu,
pangahandaman
insect, n. dupot dot opodok banal dot onom o
hakod om asot oruntod
insecticide, n. ubat do mamatai dot insects
insensible, adj. a-kopurimon dot oruol, a-engat it
osusa
insert, v. posusuk, patahu sid pialatan
inside, n., adj., adv., prep. sid saralom
insight, n. kelaan dot aralom
insipid, adj. aso rasa
insist, v. mongogorot
insolent, adj. arampus, mongimbuhal o gama
insomnia, n. sakit dot a-modop
inspect, v. momorisa, mongimot
instance, n. suntuan
instant, adj. didino
instead, adv. ipongontok
instinct, n. kovongunan
institute, n. kumbani, parti, kesaan, v.
mongimbulai do kesaan
instruct, v. monuduk, mangajal
instrument, n. pakakas
insubordinate, adj. oguvail, obingguvail
insular, adj. hal do puru
insulate, v. patanid, mangalapik do davai,
supaya a-oromut i davai- electricity
insult, v. mongimbuhal
insurance, n. insuran
intact, adj. a-orungoi, amu araag
integral, adj. okosog, arangkap
intellect, n. kuasa do mongitung, monguog
intellectual, adj. i kikelaan
intelligence, n. kouogan, kelaan
intelligent, adj. oilo, ouog
intend, v. kitomod, posurut do tomod
intense, adj. ahakang o kiroon, pogitungan,
kenginan
intensify, v. pahakang do kelaan, kenginan,
pongitungan
intent, adj. ogorot
intention, n. tomod, okonko bambaran, tomodon
inter, v. polobong prefix sid pialatan, sid tanga
intercede, v. mongontok mindamo
intercession, n. i gama mongontok mindamo
intercept, v. pentoron sid tanga, magavang sid
tanga do ralan
interchange, v. popiganti, kumiboros
intercourse, n. mikoruhang, mianggai, mivozo,
mizut
interest, n. 1. i gama tiining do hal dot ulun, 2. i
hal dot atag porongou do vokon, 3. i kosungguvo
dot ulun 4. i kohuntungan 5. i bunga do ringgit
interfere, v. mongunang, mangasau
interim, n. pongodumparan
interior, n., adj. i sid sogit
intermediary, n., adj. i sid tanga, sid pialatan,
abantaran
intern, v. potorungku do sangod
internal, adj. hal sid saralom
29
international, adj. i hal sid pialatan dot
ongobansa
interpret, v. manalin do boros, manarang,
patalahas
interrogate, v. mongoduat, monginsosok
interrupt, v. pongunang, pentoron do panahon
do vokon
interval, n. hiza sid pialatan
intervene, v. momialatan
interview, n., v. miting domiboboros, kumiboros
dot ulun
intestine, n. tinai
intimate, adj. osomok, mianggai, oubas, v.
porongou do mangakun
intimidate, v. pendorosi
intone, v. mindolongoi, lumago
intoxicate, v. paavuk
intricate, adj. ohigong, ogolivong
introduce, v. pembulai, pamung sidulun, supaya
kopoilo, kopitutun it ulun
intrude, monoruvang
inundate, v. poveigan
invade, v. humambil do pomogunan
invasion, n. i kahambilan do pomogunan vokon
invalid, n., adj. okugui, opokong, a-milo do ma-
ngagama
invaluable, adj. oholian do horogo
invent, v. mongimbulai do hal vagu, injin dot aso
laid diri, poturug
invert, v. mongolumpatiu do hal
invest, v. patahu do ringgit sid kumbani,
dumagang do shael (share)
investigate, v. monginsosok
invite, v. pendakod, mongingut dot ulun
invoice, n. surat do barang di nokirim di
manarang do horogo
involuntary, adj. nagama dot okonko tomodon
involve, v. potombil do vokon sid kasalaan
inward, adj. sid saralom, ponong sid suvang
irate, adj. ohungot, asana
ire, n. kasanaan
iron, n. basi
irony, n. it aralom o boros dot olumbatiu
noboros, supaya kosondot banal i harati
irrestible, adj. a-kasaap
irrespective, adj. it a-ohondom do hal
irresponsible, adj. mangagama do iadko a-
netung laid, a-kiro dot kosungguvo
irrigate, v. momokok do vaig, manahan do vaig
irrigation, n. i gama momokok om monimbun
dot napu supaya atanom o parai
irritate, v. pohungot, ipasana dot ulun
island, n. puru
isolate, v. patanid, posodiri
issue, v. mimbulai, lumabus, 2. palabus,
mamahagi, n. i kembulazan, 2. hal
itch, v., n. akatol
ivory, n. gading
jab, v. mamambang, momobog jack, n. injin do
pasavat dot avagat o barang
jacket, n. jacket, badu
jal, n. torungku
jam, v. misandang, misokot, a-kapanau, n.
kouvan dot nagazau um gavul-po
jar, n. kiluvang
jaundice, n. sakit do obinsilou it mato om guvas
javelin, n. pilok
jaw, n. i tulang do kinipon
jealous, adj. mongivogu
jet, n. injin do tarabang dot okonko kikipas
jetty, n. jambatan do kapal
jewel, n. vatu do kihorogo, butiza
job, n. gagamaon
join, v. popisamung, popikaput, posuput
joint, n. vuku
jolly, adj. ohigak
journal, n. surat habal
journey, n. kapanahan
joy, n. kohigakan, katamanan
jubilant, adj. ounsopot
jubilee, n. it ontok do mongohondom do hal,
ulang toun
judge, n. hakim, v. mongohukum
judgement, n. hukum
jug, n. pongisanan do vaig
juice, n. vonod, saap
jumble, v. gumavul, mangagavul, pagavul
jump, v. tumindak
junction, n. kopisimpangan
jungle, n. himbaan, secondary j. govuton
junior, n. omulok-po, minsusukod
jury, n. i piumpugan dot ongosukod do
mongohukum
just, adj. otopot
justify, v. mamanal
juventile, n. i hal dot minsusukod-po
Keel, n. taradas dot alud
keen, adj. ozi banal, agazo o ginavo sid hal
keep, v. 1. kumavid, mumpalad, 2.
mongohondomdo hoturan, 3. momiara, manaud,
30
4. manansanganu, 5. posusut, 6. posurut do
gama, ko ralan ko panahon, 7. patahu dot
kakanan, supaya a-masa, 8. manahan dot amu
mangagama
kennel, n. kukurungan dot asu, insod, tolutug
kerb, n. kokol
kernel, n. onsi dokouvan
kerosine, n. minyak gas, umau tana
kettle, n. sili
key, n. kunsi
khaki, n. obulat (, adj. )
kick, v. manadu
kidnap, v. manakau dot anak, manangkap dot
ulun tu monusa om mokitahak do siin/vokon
kid, n. anak do kambing, sl. opodok ot anak
kidney, n. soiso-iso
kill, v. mamatai
kin, n. ongkob, kovorisan
kind, adj. omomos, n. ginis, boginis-ginisan,
bansa
kindness, n. kibahazan
kindred, n. kovorisan
king, n. raja
kingdom, n. karajaan
kinsfolk, n. kovorisan
kiss, v. dumungu, midungu
kit, n. pakakas om barang dot ulun do kigamaon,
klasi, tukang
kitchen, n. ropuhan
kite, n. layang-layang
kitten, n. anak dot using
knee, n. otud
kneel, v. sumingkudou
knife, n. pisau
knob, n. kokovidan sid kodongon
knock, v. koritik, mongoritik
knot, n. kaput in wood, guung, v. manangkaput,
pokogos
know, v. milo, elaan
knowledge, n. kelaan
knuckle, n. vuku dot unturu
kowtow, v. sumamba sid ulun, monginsiba
lane, n. alun-alun dot opiit
language, n. boros
lantern, n. politaan, titiu
lap, n. poo, v. porili, polopot, popilapik, 2.
minum iadko using
lapse, n. atatak o boros, pongitungan, kiroon
lard, n. lunok do vogok
larder, n. potohuan do kakanan
large, adj. agazo
lark, n. ombolog
larva, n. gizok
lash, v. monibas, mamambang, n. lalapos
lasso, n. polihan do posulung do kuda, susulung
last, adj. i nokotohudi banal, v. otiru, tumiru,
amu mavi
latch, n. kunsi, simbong
late, adj. oboloti, 2. minatai, 3. i gulu
lately, adj. a-songkuro diri
latest, adj. i nokotohudi banal
latent, adj. otoron, topot osusut, a-otimpan
latitude, n. kosongoho do pomogugan, hoturan
do monukad do pomogunan
latrine, n jamban, totezon
latter, adj. i tohudi
laugh, v. mongirak
laughter, n. kerakan
launch, v. palantung sid vaig (alud, kapal), 2.
monimpuun sumaap, sumana
launder, v. mobpupu laundry, n. kadai do
mobpupu
lava, n. i murulun antad burul di mulapak
(gunung api)
lavatory, n. valai do totezon sid pomogunan, sid
guakap, opis, om popotsuon
lavish, v. manahak dot amu odoot
law, n. hoturan do pomogunan, ~do kabanaran
hukum, undang-undang do porinta
law-abiding, adj. obinsuhut ot ulun
lawyer, n. ulun dot elo sid pihukuman
lawn, n. padang, buvatan
lax, adj. a-ontupat, a-opihot
lay, adj. okonko gama dau, nga sumuhuti, v.
modop-odop, ogili sid soribau lay eggs, >
mogontolu
layer, n. kakapalo, ong tasan-tanid o lapik varo
layout, n. i gama mongumba, posuntu do hal
lazy, adj. obul, malan
lead, n. gundol, v. mangagazad, monuduk
leader, n. it ulun di mangagazad
leaf, n. roun
league, n. kesaan do bansa antava piumpugan
dot ulun di mogihim do ralan do koopudan
leak, n. bubus, v. moniri, tu obubus, monihi
lean, n. humaba, sumondiu, adj. it onsi dit aso
lunok
leap, v. tumindak
leap-year, n. tarapat-apat toun, varo toun do
varo nakamung isot adau ko 29 di vulan duvo
31
learn, v. misisingilo
learned, adj. ulun dot elo
lease, n. garan do tana, valai di nosiva-no
least, adj., n. sukul-po
leather, n. kulit do dupot - agama
leave, v. tumongkizad, iduan, n. kalatangan leave
out > olingan, oopung
leaven, n. pangambang
lecture, n. tudukan, v. mangajal
lee, n. sid sampaping do barat
leech, n. limbata
left, n. gibang
leg, n. hakod
legacy, n. ringgit do kotungkusan
legal, adj. hal do hukum, (hoturan)
legation, n. ongoponuhu do mamanau (okonko
bai iso)
legend, n. tangon
legible, adj. opibasa, avalang o surat
legislate, v. mangahatul do hukum om hoturan
do pomogunan
legislation, n. i vaza mangagama do hoturan do
pomogunan
legitimate, adj. it isuhut do hoturan, it abanal, 2.
it inusu dot molohing di minisavo
leisure, n. kalatangan dot oduruk
lemon, n. limahon
lend, v. polos, pangkat
length, n. konoruvo
lenient, adj. bozoturut
lens, n. i jaramin sid turupung
Lent, n. hiza do gulu dit adau do kinapatazan di
Tuhan Yesus, 4O tinadahan
leopard, n. dupot do mangakan dot onsi, mad
orimau
leper, n. ulun do kibalang, leprosy > sakit do
balang
less, adj. okurang, ohino
lessen, v. pokurangon, pohinoon, mongohino
lesson, n. tudukan
lest, conj. supaya amu, -tu rumosi dot
let, v. 1. mongoho, bozoturut, 2. let down
(barang) amu manahan sumibak let down (ulun)
amu tumabang dot ulun, 3. let go, palabus 4.
posiva do valai, polos 5. let us go > tokou-no!
letter, n. surat
level, n. it arantai, v. mangarantai, momopol sea-
level > asavat iadko i rahat on level with >
orompok
lever, v. monuvil, n. susuvil
levy, v. posukoi dot ulun levy war >
mongimbulai do rumpak, mongorumpuk
liable, adj. onong do sala, ong varot anak-ko
savo do kisala, aantakan ot ulun
liability, n. mad utang
liar, n. i momudut
libel, n. i gama mongindaraat do ngaran do
vokon sid surat habal
liberal, adj. amu odoot, okosog, mad agazo o
ginavo sid vokon, a-mongogorot, pemozoon di
bahazan/korompuso dot ulun, ombo ioti!
liberate, v. palabus, liberation, n. i gama
mangalabus
liberty, n. kamardakaan
library, n. valai dot ongobuuk
licence, n. laisin, katarangan
lick, v. monila
lid, n. tombol
lie, lied, lying, v. momudut, n. i kovudut
lie, lay, lain, v. modop-odop dot oliad; lie in,
mintoron sid odopon, amu tumungag
life, n. koposizan (pl. lives) dot ulun, 2. i mizau
(okonko iadko vatu), 3. it umul dot isot ulun, 4.
it tuturan dot isot ulun
life-belt, n. i ikapit sid guvas ong nokotolong sid
rahat, ontok otogop ot alud
life-boat, n. alud do monindal dot ulun dot osusa
sid rahat
lifeless, adj. apatai
lifelong, adj. i konoruvo dot sukud
lift, v. mangakat, kakat, n. enjin di pensavat sid
valai, i gama povozo dot ulun sid kurita
light, v. monutut, n. panganavau, titiu
lighten, v. manganavau, lightening, n. gonit
light, adj. agaan, amu apagon, oruhai
lightheaded, adj. aavuk, lighthearted, adj.
ohigak, obinghigak
lighter, n. alud do mangakut do barang likable,
adj. osuau
like, adj. merad, v. engin, ozi
likely, adj. kalu-kalu. kaluto
likeness, n. keradan
likewise, adv. pengkaa
liking, n. i kenginan
limb, n. hakod, ko longon
lime, n. apu, 2. limahon dot onsom
limit, n. i rontob, karantaban
limited, adj. amu ogumu, amu agazo, varo
rontob
limitation, n. karantaban
limp, adj. orukung, amu apapag, okimai, v.
kakung, sangkahaba-haba
32
line, n. garit, 2. banang, polihan, 3. ayat, 4. surat
dot onibak, v. mangagarit, 2. mangalapis do
pakazan
liner, n. kapal do miparang
lining, n. kumut dot mangalapis do pakazan
linen, n. ginama do gapas dot anaru o vulu, it
apapag i gapas
linger, v. mumboloti, mirimpanau
linguist, n. it ulun dot elo do hoturan dot boros
dot ulun
link, n. isot vuku sid rantai = valu inchi, 2. i
momialatan, v. posuput
lint, n. kumut do hongkos, ipongohongkos do
nuko, damat
lion, n. mondou
lip, n. munung, lip-service, v. mongoguna
kapamarasan, v. monguji kapamarasan
liquid, n. mad vaig, okonko okodou, okonko iad
barat
liquidate, v. mangapus dot utang., 2. mongojuval
do kadai om onuvon i horogo tu ipangapus dit
utang di sanganu
liquor, n. tarak
list, n. surat dot ongongaran ko barang
listen, v. mongining sid radio, mongining banal
literacy, n. i hal dot elo mamasa om monurat
literal, adj. isuhut do boros, it upakat
literate, n. it elo mamasa om monurat
literature, n. i ongohal sid ongobuuk di natahu-
no do tinungkusan dit angaki kodori
litter, n. somumut
little, adj. opodok, omulok, amu agazo
live, v. apasi, masi, mizau
livelihood, n. koposizon
lively, adj. ohigak, amu mogkotoron, osizau
livestock, n. pangazam
living, adj. apasi, mizau
livingroom, n. ongkob
liver, n. ongkovizau, atoi
lizard, n. pokisig, (pokosog)
load, n. i kavagato, it vagat, it niudan, v.
mongudan, potimpak, posuvang do piruru
loaf, n. batang do roti
loan, lent, lent, v. polos, pangkat, n. it inangkat
loath, adj. agaratan a-engin, a-ozi
lobster, n. banaran, kiot
local, adj. i sid pomogunan kondiri
locality, n. it inintoronon
locate, v. mokitalahas, manahalas di siombo it
isai
lock, n. kunsi, sid senepang, sid bavang, i
pasavat om posibak dot kapal sid novokok o
bavang rongobon
lock in, v. potutup do rongobon
locker, n. almari do kikunsi
locust, n. butu
lodge, n. valai dot opodok, sulap, bahagi it "boy"
lodger, n. ulun do moniva dot ongkob
lodging, n. valai-ko ongkob dot nosiva
lodging-house, n. guakap
loft, n. i sid abai
log, n. batang, pudung do kazu
logic, adj. i tudukan dit ihimon ot otopot
loin, n. obik
loiter, v. mirimpanau, asot tantu o panau
loll, v. mobul
lonely, adj. iseso
long, adj. anaru, v. tilangat, lumangat
look, v. mimot, n. i kavazao ~ after > momiara,
manaud, ~ down on kumihi, ~ forward to >
minud, ~ out > mongontupat, ~ over, momorisa,
~ up mogihim, ~ up to > mongoguna,
mongohormat
loom, n. enjin do mangavol
loop, n. ikogos
loose, adj. alabus, osizau, (ong boros)aso
bahazan
loosen, v. zazak, palabus
loot, v. mangarampas ontok sid rumpak
lop, v. gutas, lop-sided, adj. olinggin
Lord, Tuhan Kinoringan
lord, n. tuan, v. momorinta
lore, n. tangon, folklore, tangon dot aki
lorry, n. kurita do mangatod do barang,
lose, v. tumatag, amu kengkosup ong jaham,
otood
loss, n. it natagak
lot, n. it ensanan, 2. it nopili, i bahagi, saparu
lottery, n. loterei
loud, adj. ogulou, opuhod, ologod
lounge, v. songogom-ogom, n. apad
louse, (lice), n. kutu
love, n. samod, v. manamod
lovable, adj. asamadan
lover, n. it ulun di monongginavo
love-sick, adj. oruol i ginavo
lovely, adj. adavasih, avasih
low, adj. osibak
lower, v. posibak, potuhun
loyal, adj. atatap, obinsuhut loyalty, n.
kobinsuhutan
lubricate, v. pongumau
33
lucid, adj. atalahas
luck, n. kosurupuvan, surupu
luggage, n. barang, dit iovit
lukewarm, adj. amu alasu, amu azami,
nakalamata
lull, v. mobul, lumatang
lullaby, n. bahul
lumber, n. kazu do bai noposogizan, a-po
napapan
luminous, adj. atarang, osirou
lump, n. katul
lunar, adj. hal do vulan, lunar month = 28 ot
adau
lunatic, n. mulau, lunacy, n. koulahan
lunch, n. kakanan do tanga hari
lung, n. i pomuhobo
lurk, v. magavang
lust, n. kakanggahan
lustre, n. i kouludan, orimomol o barang
luxuriant, adj. orombung ong suni, oholian
avantang
luxury, n. kikosukupan, kotimungan
lynch, v. mamatai dot amu ohukuman
machine, n. enjin
mackerel, n. saradin, sada dot opodok
macintosh, n. kain hujan
mad, adj. mulau, oulau, to madden, v. pokulau,
v. monginsasana
magazine, n. potohuan do piruru, ong senapang,
2. surat habal di vulan-vulan kembulai
maggot, n. gizuk
magic, n. osundu/magician, n. ulun do kisendaat
sinorungan
magistrate, n. hakim
magnanimous, adj. kikovosihan, agazo o ginavo
magnet, n. basi berani
magnificent, adj. avantang banal, avasi o buatan
magnify, v. monginggazo, pogozoon,
mongindazou
magnitude, n. kogozoo, kagazaan
maid, n. sumuni, anak dot ondu, kinambo dot
ondu
mail, n. hal do surat, surat, v. mongirim do surat
main, adj. i keso, randavi, i puun
mainland, n. pomogunan pasok, okonko puru ko
tomui
mainly, adv. keso
maize, n. dalai, nonsi
majesty, n. Yang Pertuan Agong
major, adj. agazo mantadko it
majority, n. i kogumuo mantad ko it intanga
vokon
make, v. mangagama, mongurug, momonsoi, 2.
mongogorot, 3. monuluk 4. mongitung, ~ off >
mogidu, ~ up > mamadak do vuros
makebelief, n. misingkavaro
Maker, n. Kinoringan
mal- prefix, it araat o barang
malady, n. sakit, korualan malaria, n. i sumakit
male, adj. kusai, n. ulun do kusai
malformation, n. vangun dot araat, tanda do
kosinaan
malice, n. i gama mangaraat do koruhang, tomod
mangaraat, karaatan
malicious, adj. araat, obinggraat
maligne, v. mongindaraat dot ulun, momudut,
momudali
mallet, n. dunsul do kazu o ginama,
mongodunsul do sangkap
malnutricion, n. i sakit antad amu osukup ot
akanon, amu osukup o raha
malt, n. gandum bansa do gandum
maltreat, v. posusa dot ulun momobog,
mamambang om iadino
mamma, coll., n. pongoretan dot anak, > idi, >
indi
mammal, n. bansa do dupot di posusu dot anak
man, n. ulun (kusai), 2. riniba
mankind, n. riniba
manful, adj. katama, kobulun
manhood, n. kosukadan
manslaughter, n. i gama mamatai dot ulun dot
okonko tomod, kabambaran
manacle, n. i rantai dot pokogos dot ulun sid
torungku
manage, v. mangahatul dot (kadai), kelo do
manga- gama
management, n. i mangahatul, kumbani
manager, n. i mangahatul do kumbani
mandate, n. hoturan, isuhu, i tugas di notugasan
mane, v. vulu dot anaru sid liou do kuda,
mondou
mange, n. panakit dot asu, idu it vulu sid kulit
manger, n. susumadan
mangle, v. mongohuzas (kertas, kumut), 2.
mamaga do kumut dit nopupu-no
mangrove, n. bangkan, kazu sid katangaran
mania, n. koulahan dot sumaap, 2. oholian sid
iso o hal, e. g. obinsukan, obimbola
manifest, adj. atarang, v. manarang
manifestation, n. katalahasan, katarangan
34
manifold, adj. oginisan, tasantanid-tanid o
kogunaan
manipulate, v. elo mamakai, tomod monimban,
mongogorot
manner, n. bahazan, 2. undang-undang, 3.
kotubasan, 4. boginisan ill-mannered, aso
bahazan well-mannered, kibahazan
mannish, adj. (ondu do kikavazao dot mad kusai
iosido)
mansion, n. valai dot agazo
mantle, n. tinai do lampu, kempanas
manual, adj. agama do palad, n. buuk do
manarang do vazaan mamakai
manufacture, n. i vazaan mangagama, v.
mangagama dot ahatul o gamaon
manufacturer, n. i mangagama, i tukang
manure, n. tai di pangazam, apakai iadko vaja,
v. mamaja do tana
manuscript, n. buuk, ong kakali palad o
minonurat, osurat do palad, a-po kataip
many, adj. ogumu
map, n. palan do pomogunan om nunu-nopo,
gambar
marble, n. vatu dot okodou, mad galas
march, v. mimbaris iadko sojal, n. i gama
mimbaris
margarine, n. umau dot akanon, ginama dot
tinanaman
margin, n. i koribing (sid karatas) i pialatan
marginal, adj. sid koribing
marine, adj. i hal do rahat
mark, n. tanda, v. momorisa, mananda, mark
off, mamahagi
market, tuhunan, badi, pasal
marquee, n. dundung dot agazo, kumut ot
ipanaap
marrow, n. davadak, kolumbu, totodukon, 2.
tivak do kazu mad nizu
marry, v. musavo, pasavo (ong anak)
marriage, n. i kopisavaan, kapagantangan
marriageable, adj. osukup ot umul musavo
marsh, n. tampak
martial, adj. hal do rumpak, om sojal
martyr, n. ulun do pinatai, tu i kosipan dau, v. i
gama mamatai om momogos dot ulun tu i
kosipan dau
marvel, n. kavangaan
marvellous, adj. ovongo-vongo
masculine, adj. hal do kusai
mass, n. kogozoo, kogumo, pongumpugan
massacre, n. i gama mamatai dot ogumu ot ulun
massive, adj. apapag, atahan
mast, n. tangkai do lasag
master, n. mosital
mat, n. ikam
match, n. masis, 2. kopilavanan, mianggan,
kopisavaan, v. mianggan, milavan
matchless, adj. aso kerad
mate, n. koruhang sid gamaon (savo ong dupot),
v. mamaganak, misabu (ong dupot)
material, n. barang ipongonuvan do mangagama
do nunu
maternal, adj. hal dot idi
maternity, n. hal do musu, maganak
mathematics, n. tudukan do rumbul
matriculate, v. mokisuvang do sikul dot asava
mokidaftar sid universiti
matriculation, n. koporisaan do kosuvang ko
amu sid sikul dot asavat
matrimony, n. i kopisavaan
matron, n. ondu di mangahatul do rumah sakit
ko guakap
matter, n. hal, printed matter, surat dot ataip
mattock, n. sangkul burung
mattress, n. tilom
mature, v. lumoun, nansak, sumukod
maturity, n. kosukadan
maxim, n. katapatan, kosungguvo do bahazan
maximal, adj. it aso katalib kagazo
may, v. engin may be, kalu-kalu
mayor, n. ulion do pomogunan dot agazo
me, pro, n. dohon
meadow, n. butul
meagre, adj. okugui, agahui
meal, n. akanon, 2. tapung
mean, v. humarati, meaning, harati
meaningless, adj. aso harati
mean, adj. odoot, amu avantang, 2., n. sid tanga,
atanga, n. i vazaan mangagama, pakakas
measles, n. ubil
measure, v. i gama monukung, monukat
measure, n. i kogozoo, 2. i vazaan mangarait do
kogozoo om kogumuo iadko kaki, hela, gantang,
kosukatan
measurement, n. i hal do konoruvo, kosongkoho
om kasavato
meat, n. onsi, onsi dot pangazam ong nagaras-
no, opp. flesh > onsi di mizaui
mechanic, n. tukang do basi
mechanical, adj. ginama dot enjin
mechanism, n. hal dot enjin
mechanize, v. i gama mamakai dot enjin, okonko
35
ulun
medal, n. bintang iadko siin, ipongohormat dot
ulun
meddle, v. mongunang, mangasau
mediate, v. momialatan
mediator, n. i momialatan, i bantaran
medical, adj. i hal dot ubat
medicine, n. it ubat, 2. i tudukan do monguru
medicine-man, n. it elo monguru, moguru,
meditate, v. mongitung kondiri
meditation, n. i gama mongitung kondiri,
monuog dot iseso it ulun, momorisa do ginavo
medium, v. vazaan do gama., 2. sid tanga
meek, adj. okosog, avanus
meekness, n. kovonusan
meet, v. miumpug, misamung meet with, >
ahajangan, minud dot ulun
meeting, n. piumpugan, miting
melancholy, n., adj. olongui, kolunguzan
melody, n. uni, lago do longoi
melon, n. bansa do labuk, kolumbu, davadak etc.
melt, v. mudou
member, n. ulun do kamung, ahli (Mal. )
membership, n. i kuasa do kaamung sid parti
syareikat om nunu-nopo
membrane, n. kulit dot onipis, (sid tolingo)
memory, n. i gama mongohondom
memorable, adj. i hal dot atag ong ohondom
memorial, n., adj. i ginama, tu andaman i hal ko
it ulun
memorize, v. mongohondom, patahu sid ginavo
supaya amu olingan
men, n. ongokusai, sing. man > kusai
menace, n. kendorosizan
mend, v. mangatag
mental, adj. hal dot utok, hal do ginavo
mentality, n. i hal do ginavo dot ulun
mention, v. popuhondom, pelo dot ulun
menu, n. i surat di panalahas do kakanan sid
guakap ko kadai makan
merchandise, n. i barang dit idagang
merchant, n. it ulun do midagang
mercy, n. kobinsianan
merciful, adj. obinsianan
merciless, adj. amu obinsianan
mere, adj. rontob, baiko
merge, v. monginizo, miamung
merit, n. i kogunaan dot ulun
merry, adj. ohigak
mesh, n. rambat i pialatan sid rambat
mess, n. kasakahan, v. monginsakau, 2.
pongumpugan dot ulun di mihiza mangakan, 3. i
pangakanon dot ulun dino
message, n. habal di nokirim sid vokon
Messiah, n. Kristus = i Manapul, i
Minananggung
Messrs, n. pongoretan dot ogumu ot ulun, >
ongomosital, sing. Mr > mosital
metal, n. bansa do basi ko tima ko perak ko
tumbaga
metaphor, n. pamarasan dot aralom o harati
meteor, n. bubuluzan di kosondot sid tana (vatu)
meteorology, n. i tudukan di kobuatan do
pomogunan om darun ko kolosuan
meter, n. pakakas do monukat
method, n i hoturan do vazaan mangagama
methylated, spirit, n. supirit, arak do ginovulan
do kavanit
metre, (US), n. iso metre, 39, 37 inchi
metric, adj. i vazaan mongiro do ringgit do
pihotusan
metropolis, n. it ulu do pomogunan, ibu kota
mice, n. pl. > ongogunsuri, sing. > mouse =
gonsuri
microbe, n. dupot dit a-kosonsob, opodok, banal,
i mongimbulai do sakit, mongonsom do kinomol
microphone, n. i ponuvangan do dolou sid radio
microscope, n. i turupung do doktor
mid, adj. sid tanga
midmost, adj. sid tanga banal
mid-~, pref. sid tanga dot
midday, n. tanga hari, sumakai ot adau
midnight, n. tanga do sodop
midway, adv. sid tanga do ralan
middle, n., adj. sid tanga dot, otoliban do
minsusukod, a-po oloun
middleman, n. it ulun midagang (i sid pialatan
do mangagama om i mamakai do barang),
lumintanga
middling, adj., adv. amu agazo, amu opodok
midget, n. korumpopotoi
midst, n. sid tanga, in our midst, > sid tanga
tokou
midwife, n. it mongohogkon (ondu)
might, n. agazo o kuasa
mighty, adj. it agazo o kuasa, kakansangan
migrate, v. rumangkat, mivavaliu
migrant, n. ulun ko ombolog di mirarangkat-
rangkat
migration, n. i gama rumangkat, ong ogumu,
ulun kilau dupot
milch, adj. i kisusu
36
milch cow, n. sapi do kisusu
mild, adj. orimomol, amu ogorot, amu onsom,
amu akansang osuau
mildness, n. kosuavan
mildew, n. kulat dot opodok sid roun do kazu,
opurak o buatan
mile, batu, 1760 hela konoruvo
milestone, i vatu di tanda do konoruvo dot alun-
alun
military, adj. i hal do sojal
milk, n. susu, gatas, v. i gama mongidu do susu
sid sapi
milkmaid, n. it ondu di mongidu do gatas sid
sapi
milkman, n. i kusai di mongojuval do gatas do
sapi
mill, n. enjin di mongogiling, papermill > i kadai
i mangagama di karatas, v. mongogiling
millstone, n. kinsaran
miller, n. it ulun di kienjin do mongogiling, i
mongogilin
milli, prefix, i piribuvan
million, n. saribu-inrinibuvan, 1 OOO OOO
mimic, adj. osusui, v. sumusui, momoi do
sumusui
minaret, n. i tiningusan do maskit
mince, v. momigis dot onsi dot opodok o pigis
mind, n. udok, ginavo, v. to keep in mind, >
mongohondom, i gama mongitung, out of mind >
mulau, v. mongontupat,
mine, n. luvang do pongonuvan dot amas ko
perak ko basi, v. manganu do vatu basi, ko amas
ko perak
mine, n. bomb dit inukat sid tana, kodung
alatakan, nga mulapak om mamatai di man-
galatak
mine pro, n. dohon
mingle, v. gumavul
miniature, n. suntuan do gama, opodok banal
minimum, n., adj. it a-milo kurangon, it opodok
banal
minister, n. montiri do pomogunan, pandita do
piumpugan dit ulun Kristian, v. monulung,
tumabang
ministry, n. i hoturan do montiri ko pandita
minor, adj. opodok-po mantad, amu-po osukod,
omulok-po
minority, n. i kogumuo dot okurang o rumbul,
asaap do majority, it okudik mantad di vokon
mint, n. i kadai i pangagama do ringgit
minus, prep., adj. okurang, humino, ohino,
pokurang
minute, n. minit, iso pionom hopod do jaham, 2.
i surat di pangahandaman do miting minute, adj.
opodok banal
miracle, n. kosunduvo
miraculous, adj. osundu
mirror, n. jaramin
miscarriage, n. i kousuvan dot a-po nemongo it
anak i neduan
miscarry, v. musu dot a-po nemongo, medu
miscellaneous, adj. tasantanid-tanid
mischief, n. kobungahan, kogolivongo
misconduct, n. aso bahazan
miser, n. ulun dot odoot, i monongkudau, i ragai
miserable, adj. obingsusa
misery, n. i kosusaan
misfire, v. monimbak dot a-kolombus i piruru,
amu konong i gama monimbak, ko enjin mulapak
misfortune, n. nasip dot araat,
misguided, adj. pinalid dot ulun
mislay, v. patahu dot amu andaman i potohuan
mislead, v. mamalid dot ulun
misprint, v., n. asala monurat
miss, v. amu konong, 2. amu kengkosup, 3.
lumangat dot ulun, tu nokoling, miss out >
mangalai
missing, adj. amu otoron, okonko sid pentaranan
ko potohuan
Miss, n. pongoretan dot ondu dit aso-po savo
mission, n. kinumpugan dot ulun dit sinuhu sid
sodu
missionary, n. ulun do pazazad dot ugama
mist, n. kavud, vaig agavul sid barat
misty, adj. amu atarang ot adau
mistake, n. sala do pongitungan ko kagamaan, v.
mongindos, intaman
mistress, n. ondu di mangahatul do valai ko
sikul, 2. i sanganu do valai ko guakap (ong ondu)
mistrust, v. amu humarap dot ulun
misunderstand, v. amu horotizan
mix, v. pagavul, momurug
mixed, adj. tasantanid-tanid
mixture, n. it igavul
moan, v., n. mongohomu, i pongohomu
mob, n. i kogumuo dot ulun dit aso hoturan
arampus kavi
mobile, adj. apanau, oturug
mobilize, v. mongumpug om monodia do sojal
mock, v. mangagauk,
mode, n. vazaan om undang-undang do
manampakai
model, n. suntuan, v. monuntuan, monuriban
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary
English Rungus Dictionary

More Related Content

Featured

PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at WorkGetSmarter
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...DevGAMM Conference
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationErica Santiago
 

Featured (20)

PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy Presentation
 

English Rungus Dictionary

  • 1. 1 ENGLISH-RUNGUS DICTIONARY Web Edition 2009 based on 3rd Edition 1992 Kudat, Malaysia
  • 2. 2
  • 3. 3 INTRODUCTION This dictionary is a first attempt to assist Momogunpeople to find equivalents ofbasic English words in their own language. This edition has been enlarged and revised from an earlier one, produced in the late six- ties in a hectographed form. The following abbreviations indicate usage of each word adj. - adjective adv. - adverb n. - noun v. - verb prep. - preposition pron. - pronoun pref. - prefix conj. - conjunction sing. - singular pl. - plural opp. - opposite p.t. - past tense p.p. - past perfect cont. - continous tense coll. - colloquial sl. - slang excl. - exclamation e.g. - example given etc. - et cetera cf. - confere num. - numeral US - USA-English Readers are encouraged to contribute towards an improved and enlarged version. Kudat, September 1992 T.A. Forschner Revised 2009 for Web Publication UMPATOD Iti buuk diti nga poniiman di monulung do Momogun do memot do pongoretan do Momogun di kopionong di Inggeris Iti edisi nga varo nomungan sid nagama laid diri i hiza di onom nopodon do bai varo stensil diri. Varo pongoretan di nempodok di mamalang di tinomod dit ipat-ipat pongoretan. i kumuro do kavazao do hal i manarang di vaza mangagama i ngaran do hal, barang, pakakas i mangagama manarang di siombo ko ponong mongontok di hal ko ulun i bahagi do pongoretan di monimban ko pamung do harati ponuputan do pongoretan om kapamarasan i bai iso-no >hakod i laba mantadko bai iso-no > ongohakod i pongoretan di sumaap dino > asavat <osibak > anaru <onibak > araat <avantang ginama e.g. minakan nopongo laid e.g. nakakan kakali mangagama e.g. -nopo boros sid ongokoubasan pamarasan dit amu atag banal boros di mongimbulai kavangaan suntuan om vokon-po di iadino imatai-po sid > hal do kogumuo, rumbul Inggeris di dang USA imbulit i pongoretan Isai-nopo i mamakai di buuk diti avantang ong monulung iosido do mangatag om posurut ponong sid gama mongimvagu di buuk diti.
  • 4. 4
  • 5. 5 aback, adv. (taken aback) nengkosupan abandon, v. opung, mangada, abandoned > niada abbreviate, v. ponibak do (tuturan, ngaran, hal) abdicate, v. pouli do pangkat, tumuhun antad pangkat, kuasa abdomen, n. tizan abhor, v. asahakan, asanaan, araatan abide, v. mintoron, monoruvang, sumuhut, tumahan, tumandan ability, n. kelaan do gama, vazaan do gamaon, i vazaan di gama ablaze, adv. ahandab, osorob, osikit able, adj. oilo do gama, kelo, abnormal, adj . kivangun do tanid, norungoi i vangun abnormality, n. pitonidan do kovongunan dau, tanid mantad kotuobasan aboard, adj., prep. oudan, (sid alud, baas, kapal) abolish, v. pengkod, pentoron, (do rumpak, hoturan) about, adv., prep. fasal, hal dot, kananganko above, adv., prep. sid savat, asavat abreast, adv. kopirompit, abridge, v. poonibakon, muonsi abroad, adv. sid tanid o pomogunan, okolingi abrupt, adj. tigogi, amu engat, (boros, kavazao, surat) abscess, n. kupos absent, v. kumoling, to beaway from place, opp. otoron absolute, adj. amu osimban, otimung, arangkap absolve, v. manalahas dot aso sala, pada do sala absorb, v. masak i vaig sid vagas, sid tana, iadko i kazu di mangakan dit umau, saat, abstain, b. tumahan (a-kenum do tarak, amu monigup) abstinence, n. katahanan do kinomol, manahan di kenginan abstract, adj. okonko i hal banal, bai oumba, kiroon, sid pongitungan rontob, bai kaluto ong absurd, adj. olovong, sumaap di koubasan, hoturan abundance, n. karangkapan, kalaba antadko miuma abuse, v. mamakai dit a-onong, tomod mongorungoi, mongo- lupu do koruhang, ulun, academic, adj. hal di sikul dot asavat, universiti academy, n. sikul dot asavat, mad universiti accelerate, v. pangalangkas, pahago, patangkus, pologot accent, n. vazaan do momoros, (pavagat do boros) accentuate, v. i gama momihot do boros ko lago do boros, mongohontol do hal accept, v. mongoho, mangasip, tumorima access, n. i vazaan rumikot, ralan, accident, n. kopunavatan, aksiden accommodate, v. moubas do tanid o pomogunan, pentoron di monoruvang, kumerad dit ulun vokon, minsomok sid accompany, v. kumoruhang, mozo, accomplish, v. mongompus do gama, monuluk, pempongo accord, n. misanggong, aranggong, mionong do dolou account, v. manarang, pavalang, manalasai do siin accumulate, v. mongumpug, mangamung do barang, mongindugut accurate, adj. otopot, aso sala, onong banal, oontok accuse, v. manala, (minsanko aso sala ko amu- po atalahas) accustom, v. moubas dot adat vokon, mamung sid vokon, ache, n. oruol, enggol (dot ulu) achieve, v. momongo, poimpongo, sumunggu, kamanang acknowledge, v. mongoho, mangarasit, mangakun, accustic, adj. kiuningou, acquaint, tumoronong sid ulun, mongubas dot ulun, tumanggai acquire, v. manansanganu, dumagang, acre, n. eikal, i kogozoo do tana (hopod rantai persegi) across, adv., prep. otimpadang, mitupak, act, v. mangagama, gama, sumuhut do hoturan, posunu do hal action, n. gama, out of action > a-kagama active, adj. ulun dot obinggama actor, n. ulun do mangagama do wayang, film, actual, adj. it otopot, okon-ko baiko buatan, it abanal adapt, v. monimban, supaya oonong add, v. mangamung, popiamung addition, v. i gama om vaza mangamung ko popiamung do rumbul address, n. ulu do surat, i rikoton do surat, v. momoros sid ulun dot okonko varo-po bantaran adequate, adj. kopionong, onong sid sangu, miuma, kouma adhere, v. sumokot, kumapit
  • 6. 6 adhesive, adj. osokot, opulud, adjacent, adj. osomok, orompit, sid sombol, adjective, adj. pongoretan di manalahas di kobuatano do barang adjourn, v. pentoron do miting, mihas sid piumpugan adjust, v. monimban, supaya oonong-no vagu administer, v. mangahatul, mamakai, administration, n. upis, i vaza mangahatul, administrasi admirable, adj. arazou, oindazou admiral, n. kopitan keso do kalasi admire, v. mangarazou, mongindazou, mongoguna admit, v. mangakun, mongoho, posuvang sid rumah sakit admonish, v. mongimuhun, mongira adolescent, n., adj. sumukod, minsusukod, kava- zao dot minsusukod adopt, v. pokoanak adore., v. sumamba adrift, adv., adj. murulun, rumulun adult, n. osukod adultery, n. i kaagazan advance, v. sumurut (horogo), polos, pangkat, minsomok advent, n. i korikatan, Advent, n. i korikatan do Kristus adventure, n. i panahon antava gamaon dot tiponuvot om mokisusa adverb, n. boros di manalahas do kuran antava siombo om soira adversary, n. sangod advertize, v. manarang do kojuvaran do barang, porongou advice, n. monuku, porongou, manahak do kovosihan advocate, n. ulion sid court, i tumabang aerial, n. davai do radio aeroplane, tarabang, aerodrome, padang do tarabang aesthetic, adj. avantang, ong apajak oboroson, orongod adavasih affair, n. hal affection, n. samod, koginavaan affectionate, adj. asamadan affiliate, v. mananganak, paamung sid kumbani affinity, n. koubasan, kensamakan, mad varis affirm, v. mamatos, momoros dot olumbatos affirmative, adj. . oho affix, n. prefix antava infix antava suffix, it aamung sid gulu ko sid tanga ko sid tohudi: porikot = prefix, rumikot = infix, rikoton = suffix afford, v. poriat do hal affire, adj. osorob afloat, adv., adj. alantung afraid, adj. orosi afresh., adv. insan-po, avagu after, adv., prep., conj. tohudi afternoon, n. i minsodop afterwards, adv. tohudi again, adv. insan-po against, prep. asaap age, n. umul, ontok, hiza aged, adj. osukod, lumohing, otuo agency, n. kumbani agent, n. ulun do mongontok do kumbani aggravate, v. pavagato, posusa, posurut do kosusaan aggression, n. pogoduan, pongorumpakan aggressive, adj. obinggodu agitate, v. mongunang, mangasau ago, adv. i gulu agony, n. korualan, kosusaan, kapagasan agree, v. misuhut, miupakat agreement, n. upakat, piupakatan agriculture, n. hal do mukabun, mutanom aground, adv. asandal ahead, adv. sid gulu, otoguvang aid, v. kotulungan, v. monguru, tumabang aim, v. mongonong, (senapang, boros) air, n. barat, hal i sid savat, v. posidang airborne, adj. sid savat airconditioned, adj. osinang o kolosuan, aerkon aircraft, n. tarabang airy, adj. oongis ajar, adv. akabang o rongobon akimbo, adv. i palad sid avak, (miampaping), okintup akin, adj. avaris alacrity, n. kosiladan alarm, n. uni do porongou do kopunavatan antava kosusaan alcohol, n. tarak, vaig do paavuk dot ulun ale, adj. biil, (inumon) alert, adj. osilad, obingontupat algebra, n. hal do rumbul, antakan do hurup alibi, n. kososizan dot a-otoron antava amu osomok iosido sid karaatan alien, adj. tanid do bansa, ombuvoi alight, adj. otutudan, anavau, v. tumuhun, tumundal (antad
  • 7. 7 sid baas) alike, adj. oirad alive, adj. apasi, mizau, kakali all, adj. pron, sokoviai, kavi allege, v. manalahas dot iti-no ot otopot allegiance, n. kosuhutan sid porintah, i gama do mozo sid vozoon alliance, n. sompiizaan, parti, bansa alligator, n. buazo, mandahatan allot, v. pamahagi do tana allow, v. mongoho, poimozo, imozo almighty, adj. kikuasa dot aso koirad, the Almighty God, i monguasa di sokoviai almost, adv. siri-siri, sisiri alms, n. ringgit, barang, sulung, itahak sid ulun do mosikim (pongorukut) alone, adv. iseso, aso koruhang along, prep., adv. sid somok, isuhut alongside, adv. orompit (alud, kapal) sid jambatan, pangkalan already, adv. opongo laid, noko- also, adv. kagi altar, n. meja do kinoringan, pasambaan, padaha alter, v. monimban alternate, adj. ovoli, v. mivoli, povoli although, conj. minsan-ko, dolu-po altimeter, n. pakakas do monukat di kasavato altitude, n. i kasavato (antad sid rahat osukat) altogether, adv. ong kiroon kavi aluminium, n. tima always., adv. okon-ko baiko insan, sera-sera amalgamate, v. pagavul, paamung (basi, tima) amateur, n. misingtukang amaze, v. pogolivong, potigog ambassador, n. i mongontok do pomogunan dau sid tanid do bansa ambiguity, n. okon-ko atarang o boros, hal opiduvo o harati ambulance, n. kurita do mangatod dot ulun sumakit ambush, magavang amend, v. paamung do hoturan amid, prep. sid tanga ammunition, n. i koumpugan do piruru do sojal, rumpak amnesty, n. kovosihan do porintah sid ulun do kumodou om sumana among, prep. sid pialatan (amongst) amount, v. merad, n. i kogumuo amphibian, n. dupot, apasi sid tindal omsid vaig kurita do kapanau sid tindal om sid vaig ample, adj. osongou amplify, v. manarang, pavalang amputate, v. popokong amulet, n. ubat dot mangasad di sanganu amuse, v. pohigak analyse, v. monodiri, mongohuzas, supaya osodiri anarchy, n. aso hoturan, aso porintah ancestor, n. aki lombus anchor, n. lobi ancient, adj. i kodori, i gulu anew, adv. insanpo, avagu angel, n. maleikat anger, n. kohungatan angry, adj. ohungot angle, n. sunduk, v. magapon Anglican, n., adj. hal dot Anglican Church Anglo- hal dot Inggeris animal, n. dupot ankle, n. votis annex, v. paamung, monolot, humamil announce, v. pahabal, porongou, pentahan, annoy, v. pohungot, ipasana annual, adj. toun-toun anoint, v. mongumau (harati mamangkat) anonymous, adj. osusut o ngaran, olingob another, adj. pro, n. tanid, vokon answer, n. timpa, v. monimpa, ambat ant, n. kilau ante- prefix, i gulu anticipate, v. mogulu mangagama, gama dot a- po korikot i janji, ohorotizan dot a-po opongo antiseptic, adj., n. i hal do patanus dit ongosakit antad sid asakau anvil, n. podzupuon anxiety, n. i kopurimanan dot hal dit a-po kembulai, korosizan, antava kohigakan any, pro, n., adj. isai-nopo apartment, n. ongkob, intoronon sid valai dot agazo apologize, v. mokimahap apostle, n. rasul apparatus, n. enjin, pakakas apparent, adj. atalahas appeal, v. a- for, mongoduat dot mindamo, mogkovosihan, mokihukum vagu appear, v. mimbulai, ipemot appease, v. pemozo, pandus appetite, n. tiakan application, n. pologisin apply, v. mokitanak, mindamo appoint, v. mamangkat, mangarait, potugas
  • 8. 8 appreciate, v. mongoguna apprehend, v. humarati approach, v. minsomok appropriate, adj. orongod, oonong, v. manansanganu approve, v. pavantangan, momoduli approval, n. avantangan, podulion approximate, adj. osomok, siri-siri architect, n. tukang do mamalan do valai area, n. i kalaabo om kogozoo om kosongoho argue, v. dumahava arise, v. mimbulai, jumadi, sumilau, tumungag aristocracy, n. tirizan dot asavat ark, n. alud di Noa arm, n. longon armchair, n. ogomon dot kikovidan omsondihon army, n. koumpugan dot sojal arrange, v. mumba, mongumba, mangatag arrest, v. potorungku arrive, v. rumikot arrow, n. ramok art, n. keloo do tukang article, n. barang artificial, adj. okon-ko vangun, ginama artillery, n. bajil as, conj. iadko ascend, v. minsavat, tumakad, (kumaa sid savat) ascertain, v. monodiri, mogihim dot otopot ash, n. avun ashamed, adj. amalu ashore, adv. sid tindal aside, adv. sid lisang, natahu-no ask, v. mongoduat asleep, adv., adj. oodop aspect, n. kavazao, kobuatano ass, n. i keledai assassinate, v. mamatai dot ulun, tu i gima politics assemble, v., n. miumpug, assembly piumpugan assent, v., n. miakun, kookunan assert, v. porongou, pentahan, 2. mogihimdi dau do kabanaran assess, v. manarang do horogo assign, v. papangkat, ipagama assimilate, v. mizo, mongizo assist, v. tumabang associate, v. kumoruhang, mamung, popiamung assorted, adj. boginisan assume, v. mangalu, intaman, indoson assure, v. mongolumpatos astern, adv. sid komudi astonish, v. pogolivong, potigog astray, adj., adv. apalid astride, adv. asakai, asako atheism, n. i kiroon dot ulun dot aso Kinoringan attach, v. paamung, momihot, pakapit attack, v. sumaap attain, v. rumikot, (dapat) attempt, v. moniim, tumiim attention, n. i gama mongontupat attitude, n. i kavasao dot ulun attract, v. mogihim do kematen, dot ulun attribute, n. boroson do manarang do kuran i kavazao do noun audit, v. momorisa aunt, n. inai, kominan authentic, adj. it otopot authority, n. i kuasa do mangahatul automatic, adj. mad enjin o gama, okon-ko mongitung-po laid om gamaon-ogi autumn, n. ontok do vulan sembilan sampai sebelas auxiliary, adj. hal do baiko monulung avail, v., n. varo, sisino avenge, v. porundun, monorundun average, n. i sid tanga, okon-ko it anaru antava it onibak avoid, v. mantas, amu maza await., v. minud awake, adj. amu oodop award, n. prais (it itahak, ong kamanang), hadiah aware, adv. ohondom away, adv. a-otoron, sori awkward, adj. avantul, ohigong, okilong axe, n. kapak baby, n. anak dot rumagang-po, opodok-po bachelor, n. tamanang, anak vagu back, n. likud, to go back: miguli background, n. it inantadon bad, adj. araat bag, n. boboon bail, v. manahid do vaig (sid boloji) bail, n. ringgit dot nitahu sid kourt, supaya okon- ko otorungku a-po nasala bait, n. upan, v. mongupan bake, v. magazau dot roti (dot asot umau) balance, n. timbang, ponimbangan, v. amu ahaba, monimbang bald, adj. asot obuk ball, n. bola ballast, n. poimvagatan dot alud
  • 9. 9 ballot, n. surat dot pomilian (osusut), calon bamboo, n. poring, sumbiling, tivung ban, v., n. poniagan do gama, boros banana, n. punti band, n. polihan dot alambi, banang bandit, n. i mangarampas banish, v. monunsub dot ulun antad sid pomogunan bank, n. pantai sid rahat-lumongon, 2. valai do potohuan om pangkaton do ringgit bankrupt, n., adj. asot ikapus ong kadai baptism, n. kopomodsuan, tanda do kosuvang sid piumpugan dot ulun Kristian bar, n. inan, (sabun, kazu) tulang, batang, 2. i parapad sid kourt, 3. i pokopian barb, n. lavis, iadko apon barbed, adj. kirugi, davai do kirugi barbarian, n. ulun dot arampus, aso bahazan barber, n. tukang do momutul om momudung dot obuk bare, adj. alabas, amu olopot, 2. bai ngaran dot miuma, v. posoribau, pedu do tombol bargain, n. midahava do horogo bark, n. kulit do kazu, v. mongusig ong asu, karagasu barrack, n. valai do sojal barrel, n. daram, (drum), pongisanan do paku, vaig, biil barrier, n. pintu sid alun alun barrow, n. mangkok do kihakod-ipangatod do tana, vatu - isurung dot ulun barter, v., n. midagang do barang ipongohorogo base, n. i puun, it inantadon, ulion basic, adj. i hal do puun basin, n. mundam dot osongou o kabang basket, bakul, raga bat, n. sunsud, dupot do modop ong adau bath, n. kopodsuan bathe, v. modsu sid vaig, bavang, rahat battery, n. ipangapui do lampu, dot okon-ko antad sid puun, ubat do sotirip bay, n. lubok beach, n. timbang do rahat- kipantai bead, n. tinggol beak, n. tinduk dot ombolog beam, n. vahat, babaal, songkol do valai bean, n. palatung bear, v. mamabo, 2. pembulai, pousu, 3. tumahan, n. bovang beard, n. bongit beast, n. dupot dot orongit beat, v. mangalapos, momobog, mamampang, 2. monori, kamanang beautiful, adj. avasih beauty, n. vinasih because, conj. sabap become, v. jumadi bed, n. odopon, pangadapan bee, n. potizukan beef, n. onsi do sapi beer, n. biil beetle, n. lipos befall, v. okosupan do, rumaliu (ong sakit) before, prep. -conj. gulu beforehand, adv. nokoumba-no laid beg, v. mindamo, mokitahak, I beg your pardon mokimahap beget, v. mogontizan, mimbulai, mongimbulai beggar, n. ulun do mongimumuk begin, v. tumimpuun, monimpuun behalf, n. fasal, on behalf: mongontok do behavior, n. bahazan behead, v. momudung do liou behind, prep. sid tohudi, sid likud, otoliban behold, v. imatai-po being, v. vangun, vinangun, i varo belief, n. koosipan believe, v. mangasip, sumuhut bell, n. ilunsing bellow, v. monguni, ong sapi belly, n. tizan belong, v. asanganu do belongings, n. barang dot ulun beloved, n., adj. asamadan below, adv., prep. sid sunsud, osibak belt, n. hogkos, kolopindang, Gons. kolopinggang bench, n. ogomon dot anaru bend, v. pokilong, adj. okilong beneath, prep., adv. sid sunsud, sid sibak benediction, n. barakat benefactor, n. ulun do mongumbasih benefit, n. kohuntungan, kogunaan berry, n. uva dot opodok, iadko baving berth, n. inintoron dot kapal sidbavang-olungan, (odopon sid kurita) beseech, v. mindamo, mindamo do kigaratan beside, prep. kagi-po best, adj. avantang banal bet, v. mintikam betray, v. monipu dot ulun betroth, v. rumait
  • 10. 10 better, adj. avantang-ko, get the better of: - monori between, prep. sid pialatan beware, v. mongontupat, mangapad beyond, adv., prep. sid sampaping bi- duvo, induvo Bible, n. buuk do Kinoringan bicycle, n. besikal bid, v. mangakun do horogo, dumagang big, adj. agazo bigamy, n. i gama magapid bill, n. surat do horogo, utang bin, n. pati pongizanan do somumut bind, v. mongohongkos, mongogos bird, n. ombolog birth, n. kousuvan, kalandazan (ong anak boroson) biscuit, n. kinulat, roti bishop, n. pandita do kipangkat (sid daera) bite, v. (ong vulanut) tinduk, moninduk, (ulun- dupot) > mongokop bitter, adj. opoit, olonsi black, adj. etom (oitom) blacken, v. mongetom, -pongindaraat blacksmith, n. i modzupu bladder, n. sosobuvon blade, n. pisau, kitarom blame, v. manala blank, adj. aso surat, atarang blanket, n. kempanas blaspheme, n. mongindaraat, mongimbuhal do Kinoringan blast, n. barat antad suling-bomb, tohugi blaze, n. apui dot ahakang bleach, v. popurak bleed, v. paraha blend, v. pangagavul bless, v. mamarakat blind, adj. obolou blister, n. olonit o kulit do kivaig block, n. agazo o kazu, vatu, - kavavalazan dot agazo, blood, n. raha bloom, n., v. vusak, momusak blossom, n. vusak, v. momusak blouse, n. rili, badu blow, v. tumohugi, 2. lumapak (taial) blue, adj. otomou bluff, v. mokiindazou do monipu blunt, adj. angarol blush, v. rumagang boar, n. takal, banggala do vogok board, n. karatas dot akapal, 2. tumpuk mangahatul boast, v. momuruvak, mokindazou boat, n. alud, kapal body, n. inan, guvas boil, v., n. rumidi, 2. kupos bold, adj. osiou, arampus bolt, n. simpong bomb, n. bomb bond, n. sanda bone, n. tulang bonus, n. bunga do share, hadiah book, n. guup border, n. rontob, volit, pangarantaban bore, v. momoribud bore, v. momoros dot tomod boroson borrow, v. mangkat, molos bosom, n. ginavo, 2. poo, kangkap boss, n. mosital, i mandul both, adj. sompi- bother, v. posusa bottle, n. tirapus bottom, n. busul-, sid saralom bounce, v. tumindak vagu (bola) bound, n. pangarantaban; v. tumindak bounty, n. kamamasan, i gama manahak dot amu odoot bow, n. pana; 2. dulung dot alud, v. tumuku bowl, n. mundam box, n. pati, tuung boy, n. anak do kusai, 2. kuli brain, n. utok brainless, adj. olovong brake, n. berek, enjin do patahan do kurita bran, n. bubuk branch, n. raan, 2. bahagido kumbani ko bank brand, n. chap brandy, n. tarak brass, n. saring brave, adj. osiou, katama, kobulun brawl, v. migagut breach, n. karanggalan do hukum bread, n. ruti breadth, n. kosongoho, kalaabo breed, v. mangaranzat breeze, n. koongisan, breezy: oongis brethren, n. ongoulun dit iseso ot ugama, mad miobpinai, sing. brother > obpinai bribe, v. mangapil brick, n. vatu do dinadang
  • 11. 11 bride, n. ondu do sumavo, i mokisavo ontok do mogontong bridegroom, n. tuminong bridal, adj. hal dot mogontong bridge, n. jambatan brief, adj. onibak, oduruk bright, adj. opondou, osirou, anavau brilliant, adj. osirou, opondou bring, v. mangatod, mongovit, mongimbulai British, adj. hal dot Inggeris broad, adj. alaab, osongou broadcast, v., n. pazazad do habal sid radio, radio brook, n. bavang, vozoi brother, n. obpinai dot kusai brotherhood, n. koobpinaizan dot ongokusai di kijanji brown, adj. aragang build, v. mangagama do valai, poturug bulb, n. onsi (iadko bavang, kanda), 2. balb do lampu bulk, n. apajak, okon-ko okudik bull, n. banggala, do sapi bulldozer, n. burudoser (enjin do mangagama dot alun- alun, pangarantai) bullet, n. piruru do senapang bump, n., v. mongodumpau, -hodtung, kopisandangan bunch, n. hongkos do songsuni bundle, n. i nokohongkos buoy, v. ikogos dot kapal burden, n. nemvagatan, nosusaan bureau, n. upis burial, n. i gama mongolobong burn, v. monutud cabbage, n. tododukon iadko tabako, kubis cabinet, n. piumpugan dit ongosukod do pomogunan cable, n. davai dot elektrik, habal do nokorim sid sodu cafe, n. kadai do kupi cage, n. kurungan cake, n. kinulat calamity, n. kopunavatan calculate, v. pongoriat do rumbul calender, n. i pongumpugan dot adau omminggu om vulan call, v. kodim, mongodim calm, n. olinau, ozom camp, n. intoron dot sojal sid tanga ralan camel, n. unta can, n. metal, pongizanan do vaig (umau, susu) tin, v. adapat, ko- cancel, v. a-posunu do hal candid, adj. oboros candidate, n. ulun do mokijadi do pangkat candle, n. rilin, duzan cane, n. topu, sumbiling, sogo cannibal, n. bansa dot ulun do mangakan do riniba canoe, n. alud cannot, v. amu adapat canvas, n. kumut dot apapag (igama do tompa, bababo, kema) cap, n. sirung tombol capable, adj. adapat cape, n. sunduk iogomsid vaig, tanggui, pompod tana capital, n. ulu do pomogunan, ibu kuta, hurup do agazo capitulate, v. sumamba do sangod, mandus do sangod capsize, tumogop ot alud captain, n. kopitan captive, n. otorungku capture, v. patangkap, potorungku car, n. kurita caramel, n. gula-gula carbuncle, n. idi do kupos (vaha) carburettor, n. karburettor, hal dot injin card, n. karatas dot akapal om apapag care, n. mitamong, mongontupat cargo, n. barang sid kapal carpenter, n. tukang kayu carpet, n. ikam carriage, n. kurita carry, v. mamabo, sumaan, mangakat, mongovit, carry out > mangagama cart, n. kurita do itarek do kuda, (karabau) carton, n. karatas, pati do karatas cartridge, n. piruru do tunggal carve, v. mamais, (pais-carving knife) case, n. hal dot, 2. pati, tuung, 3. kiis mihukum cash, n. ringgit banal sid palad cast, v. iada, pada poturug (basi, tima) cast away, n. ulun dot otindal vagu antad kapal dot notogop sid tanid do pomogunan castrate, v. mogontolu casual, adj. okon-ko tomodon, bai ahajangan cat, n. using catarrh, n., v. mongikod, longohon
  • 12. 12 catch, v. monimbing, mongingkosup, manangkap catechism, n. i boros do koosipan caterpillar, n. gizok catholic, adj. ensanan, R. C. ulun do geraja do Rom cattle, n. plural of > bansa do sapi (ogumu o sapi) cause, n. sabap, tomod, mongimbulai caution, n. i gama mongontupat cave, n. luvang, okubong sid tana cease, v. mengkod ceaseless, adj. asot koingkadan cede, v. engkod, mongingkod ceiling, n. abai celebrate, v. mongohondom do hal celebration, n. poginakanan celerity, n. kalangkasan celestial, adj. hal do surga celibate, n., adj. ulun dot okon-ko musavo antava mokisavo, simfuk cell, n. ongkob dot opodok, sid turungku cement, n. simin cemetry, n. pangalabangan census, n. pongizapan do penghuni do pomogunan cent, n. siin centipede, n. angkalamai centre, n. tanga century, n. hatus toun, abad ceremony, n. vazaan, ralan do sambayang certain, adj. olumbatos certificate, n. kabanaran certify, v. mamanal chain, n. 1. rantai, 2. rantai = 66 kaki chair, n. ogomon, korusi chalk, n. kapur challenge, n. milavan, mianggan chamber, n. ongkob chameleon, n. pakugandang chance, n. kotibangan, koriatan change, v. sumiliu, moniliu, manalin channel, n. vazaan do vaig do nagama chant, n. momurinait- vazaan do longozon chapel, n. panambayangan chapter, n. fasal sid Kitab character, n. bahazan char-coal, n. arong charge, n. iruput, v. mongoruput charity, n. kosianan, hal do ginavo dot olomi charm, n. obat do rogon, sabul chase, v. mongogusa chaste, adj. omomos chastise, v. momogos, popogos chat, v. moros-boros dot aso tantu chauffeur, n. drebar, i mong-enjin do kurita, baas cheap, adj. omura cheat, v. momusing check, v. momorisa cheek, n. poriling cheer, v. pohigak cherry, african-, n. rondogung chest, n. pati, tuung, kodongon chew, v. menggat chicken, n. manuk, ongo-manuk (plur. ) chief, n. susuhuon, ulion, osukod chiefly, adv. rumbul satu child, n. anak chill, n. sogiton chilli, n. bansa do lada chilly, adj. osogit chin, n. tinimbuku chisel, n. panangkap choice, n. pilihon, i gama momili choose, v. momili chop, v. monodia do podzudu, momudung do kazu christen, v. popodsu dot anak (posuvang sid ulun do Kristian) christian, adj. hal dot ulun Kristian, antad Yesus Kristus chronic, adj. iguli-guli o sakit church, n. gereja, piumpugan dot ulun Kristian, 2. valai do panambayangan cigar, n. sigup dot olundunan cigarette, n. sigup dot olundunan do karatas cinema, n. vayang circle, n. orod, intutuk; v. mongintutuk, intutuk circulate, v. pentikid circumference, n. i gama monukat dot intutuk circumstance, n. ontok citizen, n. ulun do pomogunan, beranakan citizenship, n. i kuasa do beranakan citron, n. limau city, n. ulu do pomogunan, bandar dot agazo civilize, v. pamatsu do pomogunan claim, v. mumpalad, momoros dot iadko otopot clamp, n. malap clap, v. mangalapis do palad, mamapap clarify, v. manalahas clash, v., n. misandang
  • 13. 13 class, n. darja classify, v. monodiri clay, n. tana dot osilou (vatu do dinadang) clean, adj. oborseh, osusi clear, adj. atarang, atalahas cleave, v. mangalapak clement, adj. omomos clergy, n. it ongopandita do gereja clerk, n. karani dot upis clever, adj. elo, elo do mongoug, osilad climate, n. i hal dot adau om darun, kobuatano dot adau climb, v. mindakod (sid kazu), tumakad (sid burul) clinic, n. rumah sakit dot opodok clock, n. jaham close, v. potutup, potombol, pensomok, adj. osomok cloth, n. kumut clothe, v. mamakai, manampakai, mononsulung clothes, n. pakazan, sulung, kikiitan cloud, n. kavut, mituvong club, n. kalab, piniizaan dot ulun cluster, n. tumpuk coach, n. baas do daerah coal, n. vatu do sinikit coalition, n. upakat dot duvo kesaan ko parti ong mangahatul do pomogunan coarse, adj. arampus, asalau coast, n. tombing, timbang do rahat cock, n. andaha cockcrow, n. (daylight) minsusuvab, 2. uni dot andaha cockroach, n. lipos coconut, n. nizu, (dungul) coffee, n. kopi coffin, n. lungun coil, n. gulung coin, n. mato do siin coincide, v. mihiza jumadi cold, adj. azami, osogit collaborate, v. tumabang, mitabang collapse, v. muhut, (puhut) ong valai ovunusan ong ulun colleague, n. koruhang collect, v. mongumpug, mongindugut college, n. sikul dot asavat collide, v. misandang colony, n. pomogunan dot asanganu do perentah colossal, adj. agazo banal colour, n. varna, saat collumn, n. mad origi dot vatu o ginama comb, n. salambad, sisil combat, n., v. sumaap combine, v. mivozo sid gama, popiamung come, v. rikot comfort, n., v. i gama monginsasamod comma, n. koma command, v. monuhu commemorate, v. mongohondomdot ulun, hal di gulu commence, v. tumimpuun commend, v. porongou do kavantangan comment, v., n. momoros do pongitungan commerce, n. i hal do midagang commission, n. pangkat bahagi iso hal, i suul do pangkat dino commit, v. monimbaru do sala committee, n. piumpugan dot ulun napangkat bahagi commission common, adj. koubasan communal, adj. dang pomogunan commmunicate, v. pazazad do habal communion, n. piniizaan, 2. poginakanan di Tuhan Yesus communism, n. kesaan dot ulun dit sangsanganu community, n. it songulun do pomogunan, masyrakat companion, n. koruhang compare, v. i gama popierad compartment, n. ongkob sid kurita api-api. bahagi do almari compass, n. kiduman compel, v. mongogorot compensate, v. paganti compete, v. milavan dot ijuval, etc. competent, adj. elo, koma do hal compile, v. mongumpug do habal complete, adj. oompus, otuluk, arangkap complicate, v. apagon do gama, mangagama dot apagon, pongohigong complication, n. kohigangan comply, v. sumuhut dot indoomon comprehend, v. humarati compress, v. mangadzip compromise, n. mogihim do pialatan, ~ do pintangaon concave, adj. okulung convex, adj. opurun concede, v. pemozo, mongoho conceive, v. mogontizan (ong ondu) ong kiroon, monguog, sumondot do harati
  • 14. 14 concept, n. i puun do pongitungan conciliate, v. miandus concise, adj. onibak o boros, olumbatos conclude, v. mompus concrete, n. okon-ko bai pongitungan, barang, 2. i ginovulan di simin concubine, n. it apit condemn, v. manala dot ulun condense, v. poponu, pahakang, mongonsi, mongimpuun condition, n. kavazao conduct, n. kobuatano confer, v. miupakat conference, n. miting confess, v. mangakun, mongoho confide, v. porongou dot hal dot osusut confidence, n. i gama humarap sid vokon confirm, v. momihot, mamanal conflict, n. pioduhan conform, v. sumuhut, pemozo, mangakun confront, v. tumoguvang confuse, v. mangasau, mongunang congested, adj. opusok congratulate, v. mangarazou congregate, v. miumpug congregation, n. piumpugan di sumambayang congress, n. miting dot ulun do kesaan conjugal, adj. hal di misavo connect, v. posuput conquer, v. manansanganu, do pomogunan conscience, n. ginavo dot avasih, it monodiri dit avantang om araat conscious, adj. ohondom, elaan consecrate, v. posusi, patanid do hal consent, v. mangakun, mongoho consequence, n. i kosungguvo consider, v. mongitung considerate, adj. ouog consist, v. agama dot. . . console, v. monginsasamod conspire, v. mupakat dot osusut constable, n. mata-mata constant, adj. amu osimban constipation, n. a-katai constitution, n. hoturan do mangahatul do pomogunan construct, v. pengkakat do valai, muvalai, injin consul, n. i mongontok do pomogunan sid tanid o bansa consult, v. sumuku consume, v. mangakan, minum, mamakai - mangavi do kakanan contain, v. osuvang, izon contaminate, v. mangasakau content, adj. a-engin vagu, miuma, n. i. suvang contest, v. milavan continent, n. puun do pomogunan continue, v. momongo contra, prep. asaap contract, n. janji, piupakatan contract, v. . mimpodok contradict, v. bolintang contrast, n. mamung, pamung contrite, adj. oopus o ginavo control, n. hoturan convenient, adj. osinang, oriat, otibang, asampat converge, v. misamung conversation, n. miboboros convert, v. sumimban, sumiliu convey, v. pavaliu convict, v. pasala dot ulun, posondot do sala convince, v. mongogorot do boros, posuhut ong boros, pongitungan, panarang convoke, v. mongingut, popiumpug convoy, v. mihiza mamanau, supaya amu arampasan convulse, v. kumakau cook, v. magazau cool, adj. osogit, azami, 2. odomon coolie, n. kuli co-operate, v. mirogop, mivozo do gama co-operative, adj. shareikat cope, v. (cope with) elo mamakai copper, n. tumbaga copra, n. onsi do nizu copy, n. batu karang coral, n. batu karang cord, n. polihan corn, n. linsou dot iadko parai, dalai corner, n. sunduk coronation, n. ganavari corpse, n. buntung corpulent, adj. olomu ot ulun correct, adj. otopot, aso sala correspond, v. kumiboros sid surat corrode, v. tumogol corrugated, adj. okilong iadko atap seng corrupt, adj. ulun do mokiapil, v. mangapil cost, n. horogo costume, n. pakazan dot ondu cot, n. pangadapan dot anak cotton, n. koton, gapas
  • 15. 15 cough, v. mongikot council, n. kunsil counsel, n., v. manansadang, tumabang sid pihu- kuman sadangan, kovosihan count, v. mongizap counter, adv. sumaap counterbalance, v. potimbang, n. popitimbangan country, n. pomogunan couple, n. sompi-, duvo, iso pasang kopitalus, i minisavo courage, n. katama course, n. vazaan court, n. pihukuman courteous, adj. kibahazan cousin, n. pinsan covenant, n. janji, batos cover, v. tutup, potombol, tumongkop, n. tombol cow, n. sapi coward, n. ulun dot a-katama, atalou crab, n. udang, gipa, kabou crack, n. amaru, ababak, narangab cradle, n. odopon dot anak dot opodok, dazung craft, n. i pigagama dot ulun cramp, n. olupu crane, n. pangakatan crash, v. tumumpau crawl, v. monungkamang crazy, adj. oulau creak, v. monguni, mungarak cream, n. lunok do susu create, v. mamangun, mongurug creator, n. i minamangun creation, n. i vinangun creature, n. vangun credentials, n. kabanaran dot ulun credit, n. pangkat, harapan, ngaran creed, n. kosipan creek, n. palu creep, v. momondoi, (vondoi) cremate, v. monorob do buntung crew, n. kuli do kapal, anakoda crime, n. karanggalan cripple, n. pokong critical, adj. ensosok crock, n. gumoroi crocodile, n. buazo crook, n. susukod, do kisiit crop, n. it omot dot sontoun cross, n. otimpadang cross-examine, v. monginsosok cross-road, n. pisimpangan do ralan crow, n. kuruvak, gorudau crown, n. makota, sigal crucifix, n. suntuan do salib crude, adj. ong basi, a-po oludou, ong umau tana amu-po natahas dad, (daddy), n. pongoretan dot anganak, ama dagger, n. karis daily, adj. suvab-suvab, tikid adau dam, n. timpun, vokok damage, n. korungazan, ipaganti do korungazan damn, v. manala, posondot do hukum, mongolupu damp, adj. ozopos dance, v. megol, sumundai danger, n. kopunavatan, kahajangan dare, v. katama, kobulun dark, adj. otuvong darkness, n. kotuvangan darling, n. asamadan, pongoretando savo antava sovoon darn, v. monombong, monombil dart, n. ramok dash, v. madhago date, n. hiza, ontok, out of date, a-apakai biano daughter, n. anak dot ondu daughter-in-law, n. savo dot anak kusai, i nokotokin (on-du) dawn, n. sumilau it adau, i kosilahan, v. sumilau day, n. adau dazzle, v. popondou deacon, n. ponulung sid gereja dead, adj. apatai, olonot, 2. ompus banal deadlock, n. aso kosurutan dot upakat deaf, adj. bongung deal, n. bahagi dot, a great deal, ogumu banal deal, v. mangagama ponong, manahak sid, 2. midagang dear, adj. asamadan, 2. amahal death, n. kapatazan debate, v. miboboros, midahava dept, n. utang, deptor, n. ulun do kiutang decay, v. rumobuk, masa deceive, v. mangakal, monipu decent, adj. orongot, apakai decide, v. olumbatos o boroson, ~pongitungan mongumba do pongitungan, momutus decimal, adj. pihodopon decision, n. kompusan dot upakat, koputusan do pongitungan decisive, adj. hal dot agazo o harati
  • 16. 16 deck, n. i rinantai sid kapal declare, v. mongintahan, porongou, sumasi decline, v. mangamu, sumibak, humino decompose, v. masa, obinasa decorate, v. monumpakai, pavantang do valai, manaat decorum, n. kavazao dot atag o bahazan decree, n. sinuhu deduct, v. monulak, manganu deep, adj. aralom, deepen, v. porolomon deer, n. tambang deface, v. mongorungoi do buatan, -soribau default, v. amu posunu do rogop, -do mangapus do nisuhu defeat, v. monori, kamanang defence, n. i gama mangapad, ~monunda defend, v. mangapad deficient, adj. okurang, ohinaan deform, v. monimban do buatan defy, v. mongotial, kumodou, gumuvail degrade, v. posibak do pangkat deity, n. pinokokinoringan delay, v. popohinud, polaidon, poboloti delegate, v. mongontok delegation, n. it ongoulun di mongontok delete., v. mamatai do surat deliberate, v. momoros do tomodon, adj. otomodon delicate, adj. obingbabak, orimomol, onipis, amu ahakang delicious, adj. angod delight, v. mongimbulai do kohigakan, pounsopot deliver, v. porikot do surat, barang sid rikoton delude, v. mangakal, monipu deluge, n. linusuvon demand, v. monuhu, mongogorot democracy, n. hoturan dot ulun demolish, v. mongorungoi, mongohuzas demon, n. rogon demonstrate, v. pemot, mangagama do suntuan, pongimot demoralize, v. mangasau, mongorungoi do bahazan dot ulun dense, adj. ohubang, opusok dent, n. okumpit, v. pokumpit dental, adj. hal do nipon deny, v. a-koho, mangamu depart, v. iduan, mogidu departure, n. keduan department, n. iso raan dot upis depend, v. ataud, apasi antad, sumokot deplore, v. oupus deport, v. parangkat sid sodu, pavaliu dot ulun deportation, n. kapanga-rakapan deposit, n. itahu sid bank depress, v. monuvil (a lever-suvil), adj. olungui depth, n. korolomo derive, v. mantad, it inantad derogatery, adj. ousiba descent, v. tumuhun, n. mongkupu describe, v. manarang, manalahas do kobuatan dessert, v. mogidu, dot okon-ko nakun, kumozou, n. balantara deserve, v. it apatut do varo, onong it orongod jumadi design, n. pongumbaan, v. monuntuan desire, n. keningan, v. engin ozi desk, n. meja dot anganak, meja sid upis despair, v., n. humongkob, olungui despise, v. mongusiba despite, n. in spite of, dolu-po, ong, nga despot, n. momorinta dot okodou o hoturan destination, n. rikoton destroy, v. mongorungoi, mongohuzas, mananus detach, v. patanid, mongohuzas, posodiri detail, n. hal dot opodok, antad it agazo detain, v. popohinud, manahan, potorungku detect, v. mongimbulai, posoribau deteriorate, v. humino o horogo, guna determine, v. momutus dot upakat, polumbatos develop, v. pamaju device, n. koumbaan devil, n. vozoon do rogon devote, v. elin, omomos, okosog dew, n. bolobou diabolic, adj. araat banal, iadko rogon diagonal, adj. timpadang dialect, n. vazaan do momoros dot iso bansa ko daerah diameter, n. kakapalo dot kazu diarrhoea, n. oruol dot tizan dot titai, asarok tumai diction, n. kavazao do momoros dictionary, n. buuk do mongohondom dot ongo- pongoretan, isuhut do abc die, v. matai diet, n. akanon bahagi ulun do sumakit differ, v. tumanid different, adj. osodiri, tanid difficult, adj. ohigong, apagon diffident, adj. amu aharap, asazau
  • 17. 17 dig, v. mongukad digest, v. i gama monguvo dot kakanan sid gituko ong kiroon, mongitung banal sid ginavo dignify, v. mongoguna dignity, n. pangkat, ulun dot ogunaan dike, dyke, n. timbun sid bavang, supaya a- kalapai it vaig sid tana-tindal dilapidate, adj. amu natagan, norungoi diligent, adj. aparu dilute, v. puvaigan dim, adj. amu anavau, amu otuvong dimension, n. kogozoo do (konoruvo, kosongoho, korolomo) dine, v. moginakan, dinner, ponginakanan dip, v. potolong, tumolong diplomacy, n. i vazaan miupakat it ongoperentah direct, adj. otulid, orurus, amu miapit-apit, v. monuduk, mangahatul dirt, n. odungit, rapak, asakau disagree, v. mangamu do boros dot ulun disappear, v. sumusut disappoint, v. amu osunuan o boros laid, amu jumadi i janji disarm, v. patangkap i pakakas do rumpak, supaya a-milo it ulun mongorumpak disaster, n. kosusaan do kopunavatan, vitil, sakit discard, v. pada discharge, v. idu, pongidu, (piruru, barang, ulun) disciple, n. i mozo, i mokituduk discipline, n. bahazan, it undang-undang do mokituduk disclose, v. mongimbulai, porongou discord, n. a-kopiso dot upakat, a-kosuhu discount, n. pokurangan do horogo discover, v. kemot discriminate, v. mongo-hukum do osodiri dot isai okon-ko enizo it ulun discuss, n. kumiboros do hal disease, n. sakit do rumaliu, panakit disgrace, n. rumaat, korungazan do ngaran dish, n. mundam, mangkok dishonour, n. cf. disgrace, v. amu mongitung do ngaran, pongorungoi do ngaran disillusion, v. manarang dit otopot, supaya aso harapan dot a-onong, a-otopot disinfect, v. mongidu dot asakau, panakit disintegrate, v. humuzas, mongohuzas dismantle, v. mongohuzas supaya iseso it ongobarang dismiss, v. monunsub, palapas disorder, n. otial, ounang, asakau disorganize, v. mangasau, mongunang dispatch, v. mongirim dispensary, n. rumah sakit dot opodok displace, v. pedu sid intoron dot otopot display, v. pemot, pogili dispose, v. patahu, 2. mangahatul, 3. pada dispute, v. dumahava, gumuvail, midahava disregard, v. a-oining disreputable, adj. kingaran dot aso bahazan dissent, v. atanid o pongitungan dissolve, v. udou, pongudou distance, n. pialatan, kosoduan, kosoduo distaste, n. a-ozi distil, v. magazau dot arak distinct, adj. osodiri, atalahas distinguish, v. monodiri, memot distress, n. kosusaan, oruol, kokurangan distribute, v. mamahagi district, n. daerah disturb, v. mongunang, mangasau ditch, n. parit diverge, v. misimpang diverse, adj. tasan-tanid-tanid divert, v. sumimpang divide, v. mamahagi divine, adj. hal do kinoringan divorce, v. hukum do miada dizzy, adj. avuk do, v. mangagama dock, n. intoron do kapal, ong atagan doctor, n. ulun do monguru dot panakit pangkat do sikul dot asavat doctrine, n. tudukan document, n. surat do kabanaran doc, n. asu dogma, n. koosipan dole, v. amu odoot, n. kotulungan bahagi dit ulun dit aso ponsohorian doll, n. tiningulun do zaza, anganak dot ondu dollar, n. ringgit dome, n. taap dot orod (aso tiningusan) iadko maskid domestic, adj. hal dot ongkob, -pangazam dominate, v. momorintah donate, v. manahak donkey, n. kaladai doom, n. kosusaan do rumikot door, n. rongobon, lalavangon dormitory, n. ongkob do modop, ong asrama dose, n. i kogumuo dot ubat, dot insan makan
  • 18. 18 dot, n. titik double, adj. induvo doubt, n. opiduvo o ginavo dove, n. ongkukul down, adv., prep. sid sibak downcast, adj. osusa o ginavo olungui downpour, n. asapou ot darun, manampangi downstairs, adv. ponong sid sava, sid sibak dozen, hopod om duvo doze, v. duduon dot tiodopon drain, n. parit, podsuran draw, v. tarik, dodong, anu, 2. ponoruvon, 3. monurat do gambal drawer, n. kodongon dream, n. ipi, v. monginipi dress, n. sulung, kikiitan drift, v. murulun drill, n. boribud, v. momoribud drink, v. minum, n. inumon drip, v. moniri, monihi drive, v. monginjin do kurita drought, n. ontok dot alaid aso darun drown, v. apatai sid vaig, tu a-kohobo, lumosod drownsy, adj. aavuk drug, n. ubat drunk, adj. aavuk do kinomol drunkard, n. obingavuk, magavuk dry, adj. otuu dual, adj. sompi-, hal dot duvo dubious, adj. amu atantu duck, n. titik due, adj. utang, - amilod-milod dull, adj. amu atarang, amu osodiri, amu atantu dumb, adj. bongung dummy, n. suntuan dot dump, n. pangadaan, v. mangada dung, n. tai dot pangazam duplicate., v., n. mangagama do kenduvo, koduvo durable, adj. otiru duration, n. kotiruan during, prep. ontok dot, humiza dusk, n. tumonob duty, n. sukoi dust, n. lisovu dwarf, n. korimpopotoi dwell, v. mintoron dye, v. mongitom panaat dynamic, adj. it asanganu do kuasa, kakansangan do guvas each, adj. ipat-ipat eager, adj. ozi, enging ear, n. tolingo, 2. ravo early, adj. osopung earn, v. gumaji, mokisusuul earnest, adj. otopot earth, n. pomogunan, tana ease, n. kalatangan, aso gama east, n. timul Easter, n. adau do kinogulianan di Yesus easy, adj. oruhai eat, v. mangakan, eatable, adj. aakan (edible, akanan) ebb, v. asak, i vaig ecclesiastical, adj. hal do gereja echo, n. uningou economy, n. i gama mamakai do ringgit dot asot orungoi antava aso guna tantu, hal do midagang do barang om kouvaan ecstacy, n. mad akabalan, sinorungan edge, n. tarom, sunduk edit, v. pimbulai do surat sid habal educate, v. posikul effect, v. pongimbulai, p- dot kanangan effort, n. magavi do gama egg, n. ontolu eight, adj. valu either, adj. sompionong elaborate, adj. ahatul o gama elapse, v. tumalib, ong hiza elastic, atarik, mad bungug elbow, n. siku elder, n. osukod elect, v. momili election, n. eleksin, kopomilian, kopiundian electricity, n. hal dot elektrik elegant, adj. avasih o buatan, randavi, nosodiri banal elementary, adj. hal do kotimpuunan elephant, n. godingan elevate, v. monginsavat eleven, hopod om iso eligible, adj. orongod dot opili eliminate, v. mananus elongate, v. ponoruvo elope, v. mogidu, (ong ondu-sumuni) muli sid kusai eloquence, n. ulun dot elo momoros, kihukum else, adv. tanid, elsewhere, tanid ot intoron embankment, n. tombing do rahat, timbang do vaig
  • 19. 19 embark, v. udan poudan sid kapal (alud) embarass, v. pongikum dot ulan, pekum dit ulun ember, v. domburan embrace, v. gumobu embroider, v. mangalangkit embryo, n. anak dot a-po nemongo emerge, v. imbulai, sumoribau emigrate, v. rumungkap sid pomogunan vokon, eminent, adj. oguna, ohormat emotion, n. ginavo, kopurimanan emperor, n. raja empire, n. karajaan employ, v. posuul empower, v. pamangkat empty, adj. aso suvang enable, v. pokuasa dot ulun encircle, v. mintutuk enclose, v. mangasal, mong-intutuk encounter, v. ingkosup, dot a-elaan, kahajang encourage, v. patatap end, v. mompus, mavi, n. kovian, kompusan endanger, v. popunovot endear, v. monongginavo endorse, v. sumain endure, v. opurimon, sumaan do kosusaan, tumahan enemy, sangod energy, n. kakansangan enfold, v. polopot enforce, v. mongogorot dot ulun engage, v. mihukum, mangajanji engaged, adj. notontuan do sovoon, rumait engine, n. injin enigma, n. suromo enlarge, v. pogozoo enlighten, v. monuduk, patalahas enormous, adj. agazo banal enough, adj. miuma enrich, v. ponukup enroll, v. mokisurat do ngaran, mamung do ngaran sid gup enslave, v. monguripon ensure, v. potopot enter, v. sumuvang, sumuva enterprise, n. gama entertain, v. popoginakan enthrone, v. papangkat entire, adj. oinsanan entrance, n. rongobon, navaon entrust, v. itahak i kuasa, paharap entry, n. navaon enumerate, v. mongizap, mongohondom do rumbul mangagarait do barang envelope, n. kuhakop do surat envy, v. mokisolon, mong-ivogu epidemic, ajd. sakit dot araliu epilepsy, n. huhumadan epistle, n. surat kodori, sid Kitab epoch, n. hiza, ontok do kodori equal, adj. mirad equality, n. aso pitonidan equianimity, n. kokosogo equate, v. mongitung do mirad equator, n. pintangaon do pomogunan equip, v. posukup do pakakas equity, n. kihukum dot abanal equivalent, adj. iseso horogo, harati era, n. hiza, ontok eradicate, v. mananus, momunso erase, v. mamatai do surat erect, v. pengkakat, poturug err, v. amu onong o gama, error, n. sala errand, n. kapalidan escape, v. mogidu, lumabus escort, n. i mangatod, v. mangatod, kumoruhang especial, adj. tanid essence, n. onsi do hal essential, adj. a-milo dot varo establish, v. pengkakat dot intaranan estate, n. kumbani dot sang-anu do kabun esteem, v. mongoguna estimate, v. malu-kalu, mo-ngiro estimation, n. kokoluvon estuary, n. olungan et ceterea, (onibak, etc. ) om it ongovokon eternal, adj. palaid-laid, salaid-laid, penlaid ethics, n. undang-undang, hal dot bahazan ko adat ethnology, n. i tudukan do hal dot ongobansa eulogy, n. i gama mongindazau euphemism, n. i gama momoros dot orongod, amu boroson iadko otopot evacuate, v. popogun do pomogunan, posunsub dot ulun evade, v. mongiva, peva, pantas evangelic, adj. it isuhut do Kitab, Injil evaporate, v. sumiliu do lizun (vaig, susu) eve, n. minsosodop, ong adau dot ohormatan, on the eve of > i gulu do hiza even, adj. arantai, oulud, merad, adv. minsanko. . nga evening, n. minsosodop
  • 20. 20 event, n. hal, kojodian eventual, adj. kalu-kalu ever, adv. kakali everlasting, adj. penlaid, amu engkod every, adj. ipat-ipat, tikid evidence, n. katalahasan do hal evident, adj. atalahas evil, adj. araat, n. karaatan evolution, n. kosurutan, 2. kembulazan do vinangun evolve, v. maju, mungkalad ex-(prefix), it gulu exact, adj. otopot, aso sala, atantu exactly, adv. nonong banal exaggerate, v. pogozoon do hal exalt, v. pongindazou, pasavat, examine, v. tumiim, monginsosok, mongimot, momorisa examination, n. kotiiman sid sikul, poporiksaan example, n. suriban, suntuan excavate, v. mongukat exceed, v. lumaba excellent, adj. avantang banal except, prep. tanid-ko, v. patanid exceptional, (ly), adj. okon-ko oubas excess, n. kilaba exchange, v. ipaganti, n. upis do telefon excise, n. sukoi sid pomogunan (ong barang dot nagama sid pomogunan excite, v. mangasau, pokodou, mongododol exclaim, v. mongodim, mamangakai exclude, v. pantas dot ulun, potobon exclusive, adj. a-kosuvang kavi excommunicate, v. posunsub dot ulun (ong gereja) excrement, n. tai excursion, n. panahon dot amu osodu, aso tomodon bai mirimpanau, mangaraun do pomogunan excuse, v. mokimahap execution, n. i gama mamatai dot ulun dot kisala exempt, v. pantas do sukoi, gama sid iso ot ulun exersise, n. i gama poubas do guvas, pongitungan, v. mongubas, do guvas, ginavo, utok exert, v. mamakai do kuasa, pangkat, kakansangan exhaust, v. mangavi do kakansangan, sampai opogos ovion do boros exhibit, v. pimbulai, pemot exhort, v. mongimuhun exile, n. i kentaranan dot ulun di nipedu sid dau do pomogunan exodus, n. i korungkapan, keduan sid pomogunan exonerate, v. palabus dot ulun sid gama, sala dau expand, v. mangalaab, gumazo expect, v. humarap, minud expedition, n. panahon do kitomod (mogihim do pomogunan) expense, n. horogo do napakai experience, n. keloo do hal, tu nakatalib, nokotoguvang experiment, n. potiiman, moniim expert, n. ulun dot oubas, elo expire, v. oumpus i janji, ovion i janji, 2. oingkono explain, v. manarang, manalahas explicit, adj. atarang, atalahas explode, v. muzung, tumimpak, mulapak exploit, v. monguripon, mumpalad explore, v. mangaraun export, v. mongirim do barang sid tanid o pomogunan expose, v. pembulai, posoribau, monidang express, v. pimbulai do pongitungan, 2. mongirim dot alangkas o gama mongirim expression, n. pamarasan extend, v. ponoruvon, 2. mongohontol extensive, adj. anaru banal, oinsanan exterior, adj., n. soribau exterminate, v. mananus external, adj. i sid soribau extinct, adj. opisok extinguish, v. momisok, mamatai do harapan extort, v. mongogorot supaya atahak o ringgit extra, adj., n. tanid-ko extract, v. mangarabut extraordinary, adj. okon-ko koubasan, tanid-ko it hoturan, undang-undang extravagant, adj. amu mongitung do ringgit, tomod dumagang om mangada di siin exult, v. mongohigak, humigak extreme, adj. it osudu, asavat, pongitungan eye, n. mato, eye-brow, n. sambakon, eye-lid, n. kirop eye-witness, n. ulun do nakasasi, tu nokemot fable, n. tangon fabric, n. kumut face, n. vuros, soribau, kobuatano, v.
  • 21. 21 tumoguvang facile, adj. oruhai facility, n. hal dot tumabang, supaya amu ohigong (panahon) fact, n. i hal, it otopot factory, n. kadai do mangagama fade, v. humugus i saat sid kumut, pongitungan humino i pangahandaman Fahrenheit, n. i kosukungan do kolosuo om kosogito ong 32° sumiliu i vaig dot vatu ong 212° rumidi i vaig fail, v. amu jumadi, amu apaas sid kotiiman faint, adj. aavuk, aso ginavo, ovunusan, v. munus faint-hearted, adj. amu katama, osizau fair, adj. otulid, orurus, 2. sid tanga, amu oholian, 3. ong kulit dot ulun, opurak, 4. ong kodori, adavasih, n. tamu besar fairy, n. ondu sid tangon dot okon-ko riniba faith, n. koosipan, ugama faithful, adj. obinsuhut fall, v. rumatu, fall in love: moginavo fall asleep: modop, n. vozoi, korotuan do vaig sid vozoi, murulun fallible, adj. obingratu false, adj. amu otopot fame, n. i ngaran dot nazazad, koronuvo familiar, adj. oubas, osomok, mad sid ongkob family, n. sirang, ongkob famine, n. it vitil, (antad aso darun -ko butu) famous, adj. kingaran fan, n. kipas, -ongkizus fancy, v. engin, n. it isuhut di keningan dot ulun okon-ko kiguna, sukul tomod kenginan umpak far, adv. osodu fare, n, tambang sid bas, (kurita) farm, n. kabun, v. mukabun fascinate, v. manangkap dot mato dot ulun, pogolivong fashion, n. undang-undang do pakazan fast, adj. osokot, opihot, 2. alangkas, v. momuasa fat, adj. olomu, n. lunok, fatten, v. polomu father, n. ama, father-in-law, it ivanon do kusai fathom, n. kosukungan, onom kaki korolomo sid rahat fault, n. sala, faultless, adj. aso sala favour, n. asamadan, kikovosihan, v. manamod dot tumalib i vokon fear, v. rumosi, rumonok, n. korosizan, karanakan feast, n. poginakanan feather, n. vulu do manuk (ombolog) feature, n. kobuatano federal, adj. hal do kesaan dot ongopomogunan federate, v. mongizo do pomogunan federation, n. kesaan do pomogunan fee, n. horogo do sid doktor, ko tukang ubat feed, v. pakan feel, v. momurimon, feeling, n. kopurimanan feet, n. ongohakod (sing. foot > hakod) fell, v. managad do kazu, pahaba fellow, n. koruhang, koubasan felt, n. vulu om kulit dot dupot female, adj. ondu feminine, adj. kobuatano dot ondu fence, n. ansal, v. mangansal, monobon fend, v. mangapad ferment, v. pavaliu di raza, n. tabpai fern, n. andahau ferry, n. alud dot mad jambatan, ipotupak dot ulun fertile, adj. orombung fertilize, v. mongubat do tana festival, n. poginakanan, pesta fetch, v. mongoi fetter, n. rantai do pokogos dot ulun sid torungku fever, n. i gama sumakit, i kolosuo dot guvas few, adj. okudik, alamat fiance, (e), n. sovoon ong kusai, (ondu) fiddle, n. sundatang field, n. akre, kabun, tagad fierce, adj. ahakang, (apui), ologot (barat) arampus (ulun) fig, n. nunuk (ong ulun) arampus fight, n. rumpak, v. mongorumpak figure, adj. suntuan, 2. rumbul filial, adj. hal dit anak dau fill, v. monuvang, momonu film, n. pilim filth, n. it asakau banal final, adj. it sid kompusan finance, n. hal dot ringgit find, v. kemot fine, adj. avantang (ong adau, okon-ko darun), 2. opodok banal ong pantai, 3. atarom banal ong kitarom4. osodiri banal (gula, basi), n. i kogozoo do sala ong ringgit finger, n. unturu finish, v. momongo finite, adj. orontob
  • 22. 22 fire, n. apui fire-arm, n. senapang firm, n. kadai, kumbani, adj. apapag firmament, n. avan first, adj., n. i gulu, keso fish, n. sada, v. monginsada fist, n. tumohon fit, adj. ali-ali, orongod, apapag, v. mangagama mamasang do hal, n. huhumadan, humali it ulun fix, v. mamasang, mangatag, popihot flag, n. bondira, tunggul flame, n. sinikit flat, adj. arantai, 2. amu angod, ong kakanan, 3. aso barat ong besikal ko taial flatter, v. mongindazou do mad sumamba flavour, n. it kaangadan do kakanan, v. paangod flee, v. mogidu fleet, n. kogumuan dot ongokapal (rumpak) flesh, n. onsi, okon-ko tulang flexible, adj. alanut, okon-ko obintipu flight, n. i gama mogidu flimsy, adj. kumut dot oruhai rumunggoi, otiniu fling, v. momilai flint, n. vatu do posak flirt, v. misisingkavaro dot ondu fload, v. mantung-lantung flock, n. bahanan, v. miumpug flood, n. lizud, flood-tide, n. ruvab floor, n. rantai, palampag flour, n. tapung flourish, v. rumombung, mongorombung flow, v. murulun flower, n. vusak, v. momusak flu, n. longohon fluctuate, v. sumimban, misimban-simban, okon- ko iseso asavat fluent, adj. oulud o boros, amu dumontol fluid, n. hal do vaig, okon-ko apapag flush, v. rumagang it ulun flute, n. suling fly, v. tumulud foam, n. it antad sabun, biil focus, n. i kopianangan do mato, antava pangagam- baran, turupung fold, v. mangatag do kumut folk, n. ulun, bansa follow, v. mozo, sumuhut folly, n. kobungahan fond of, adj. ozi dot food, n. akanon fool, n. obungou, ulun dot obungou foot, n. hakod, (plur. feet > ongohakod) for, prep. bahagi, conj. tu forbid, v. moniag force, v. mongogorot, n. i kesaan dot sojal sid rumpak forebode, v. (forecast) monorou forefathers, n. aki, aki lombus forefinger, n. tuduk foreground, n. sid tinoguvangon forehead, n. vuros, rabas foreign, adj. ulun dot tanid o bansa foreman, n. mandul, (plur. formen > ongomandul) foremost, adj. keso forest, n. himbaan, govuton forfeit, v. ololob o barang sid panandaan forge, v. modzupu, 2. monipu (gamaon do ringgit, sumain dot a-onong o gama) forget, v. olingan forgive, v. mangada do sala form, n. pom do pologisin, 2. kobuatano, kavazao, v. mongurug, mongorod former, adj. i gulu fort, n. kuta (fortress) fortify, v. pakansang, pokutaon fortitude, n. it atatap o ginavo fortnight, n. duvo o minggu fortune, n. surupu forward, adj. sid gulu, v. mongirim dot surat dit a-kengkosup foster, v. monunda, pakaanak foul, adj. apasa, araat ot ulun found, v. monimpuun fountain, n. ovud do vaig do sumoribau fox, n. dupod do mad kaparazan fracture, n. bahagi, notipu i tulang, hakod, longon fragile, adj. obintipu, obimbabak frail, adj. okugui frame, n. litang frank, adj. otulid fraternal, adj. mad miobpinai fray, v. kuminis, kumut free, adj. alabus freedom, n. merdheka freeze, v. zumami freight, n. horogo do gama mangatod do barang, tambang do barang sid kapal freighter, n. kapal do mangatod do barang frequent, adj. asarok fresh, adj. tahata friend, n. anggai-anggai
  • 23. 23 fright, n. korosizan frigid, adj. azami, okodou o ginavo frivolous, adj. misingkavaro fro, conj. to and fro, muli mantad frog, n. gata from, prep. antad front, n. toguvang, pangarantaban dot rumpak frontier, n. volit mivolit dot tanid o pomogunan frost, n. kavazao dot adau dot osogit, i vaig sumuliu dot vatu fruit, n. kouvaan fruitless, adj. porosuma frustrate, v. mangasau do gama dot ulun fry, v. mongogoring fuel, n. podsudu, minyak gas fulfil, v. monuluk full, adj. oponu fume, n. lizun fun, n. kohigakan function, n. kogunaan fundamental, ajd. hal dot agazo o harati funeral, n. i gama mongolobong, pangalabangan fungus, n. kulat funny, adj. otugerak fur, n. kulit do kivulu (dupot) furious, adj. obinghungot furlong, n. 220 hela, 10 rantai furlough, n. kalatangan furnace, n. pogozuvan do basi furnish, v. manahak dot ogomon, meja ko almari further, adv. alaid-po, 2. kagi-po further-more > kagi-po varo furtive, adj. it osusut o gama, a-engin dot oimot dot ulun futile, adj. aso kogunaan, aso tenganan future, n., adj. hiza di rumikot-ogi gain, v. mongohuntung, sumurut, n. kohuntungan gale, n. barat dot ologod gallant, adj. adavasih, atama gallon, n. gantang, ponukad do parai, vagas, vaig, minyak = 4 o liter gamble, n. misimomoi, momoi gangway, n. tukad dot kapal gap, n. pialatan, lata garage, n. valai do potohuon do kurita, workshop garden, n. kabun do mirimpanau (sid kavalazan) garment, n. sulung, kikiitan gas, n. gas, cf. minyak gas gasp, v. mongingab gastric, adj. hal do tizan gate, n. lalavangon gather, v. mumpug, mong-umpug (people) miumpug gathering, n. piumpugan gauze, n. kumut dot onipis gay, adj. ounsopot, ohigak, gaiety, n. kohigakan, 2. miginavo sompikusai gaze, v. sumirot banal, sumonsob gazette, n. surat habal do perentah gear, n. geal, hal dot injin, sid pialatan dot injin om i hakod do jeep geese, n. ongokansa (sing. goose > kansa (Mal) gem, n. tinggol, vatu do kihorogo genealogy, n. turunan general, adj. apajak, toinsanan generate, v. mangagama dot (electricity), mongimbulai generous, adj. amu odoot genesis, n. kotimpuunan genius, n. ulun dot osilad, elo banal gentile, adj., n. it ongobansa dot okon-ko Yahudi gentle, adj. omomos gentleman, n. ulun dot kibahazan (kusai) genuine, adj. it otopot, okon-ko bai buatan dot genus, n. bansa dot ongodupot (kusai-ondu) geography, hal do ongo-pomogunan geology, n. hal do tana geometry, n. i tudukn do monukung do tana, kalaabo ongosunduk germ, n. it opodok banal do mongimbulai do mizau, 2. dupot dot opodok banal, i mongimbulai dot sakit germinate, v. iposuni get, v. manganu, dumagang, mongoi, humarati, 2. jumadi, 3. gumamit get across, posondot do harati, get out, mogidu get round, mantas, get through, (pass) tumalib get up, tumungag ghost, n. bubuha giant, n. pandangan giddy, adj. aavuk, 2. ohigak banal gift, n. it itahak, patahak gigantic, adj. mad pandangan, agazo banal giggle, v. otugerak ginger, n. lazo girdle, n. hogkos girl, n. anak dot ondu girth, n. i kakapalo ong mintutuk (kazu) give, v. manahak, give up, mintoron give a hand, monulung, tumabang glad, adj. otomon glance, v. mimot dot oduruk
  • 24. 24 glare, v., n. opondou, popondou glass, n. galas, jaramin glide, v. tumongkihal, morusud, tumuhun glider, n. tarabang dot asot injin glitter, v. popondu gloom, n. okon-ko adau, okon-ko sodop, i pialatan dot adau om sodop glory, n. kohormatan glorify, v. mongohormat gloss, n. soribau dot oulud banal, mad galas glow, v. oozou ong kazu, kiapui dot okon-ko osikit glue, n. pulud, glutton, n. ulun do momodrusuk gluttonous, adj. odoot banal, mumpalad dot akanon, gamaon gnaw, v. kokot, mongokot go, v. mamanau goal, n. pintu, ong mimbola, 2. torungku goat, n. kambing god, n. pinokokinoringan God, n. Kinoringan gold, n. amas, bulavan gong, n. agong good, adj. avantang, avasih goose, n. kansa, (plur. geese > ongokansa) gorilla, n. kogiu gospel, n. injil, habal do kovosihan gossip, n. i gama miboboros dot aso tantu gourd, n. labuk, mad labuk govern, v. mangahatul, momorintah government, n. porintah gown, n. sulung dot ondu dot asasad grace, n. kovosihan graceful, adj. avasih gracious, adj. okosog graft, v. mangakavin, (ong kolopi) grain, n. linsou grammar, n. hoturan do boros gramophone, n. gramopoun grand, adj. rumbul satu, keso grandchild, n. muaki, -father > aki, -mother > odu grant, v. mangakun dot nindamaan, mamanal, n. it nitahak, kabanaran dot nokunan grape, n. anggul grapple, v. kumavid, mangagamit, 2. humarati rumamit grass, n. sakot grateful, adj. o gunaan it itahak gratis, adv., adj. aso horogo grave, adj. avagat, osusa, n. lobong grave-yard, n. pangalabangan gravel, n. vatu dot opodok, bahagi i soribau dot alun-alun gravity, n. kavagato gravy, n. tunguv graze, v. paakan dot karabau/sapi sid butul grease, n. lunok, umau, v. poumau great, adj. agazo greed, n. sumolon, i gama sumolon greedy, adj. osolon, odoot green, adj. ohijau, 2. a-po mansak greet, v. manansalamat, tumabi grey, adj. ovorok (amu etom, amu opurak) grief, n. kahangkaban grieve, v. humongkob grill, v. ponorob dot akanon - onsi - sid apui grim, adj. okodou, ohungot grind, v. tumudu, mongogiling do parai grip, v. kumavid groan, v. mongohomu grocer, n. ulun do mongojuval do barang gross, adj. arampus, 2. atalahas dot araat, a- onong, 3. avagat 4. apajak, n. 12 dasen = 144 ground, n. tana groundnut, n. kasang group, n. piumpugan grow, v. sumurut grown-up, adj. osukod grudge, v. humungot grumble, v. mibuburung guard, n. ulun do manaud, v. mongontupat manaud, mangapad guess, v., n. mongiro, malu-kalu, kokoluvon guest, n. i monoruvang guilt, n. i kelaan do varo sala dau gum, n. pulut gun, n. senapang gut, n. tinai gutter, n. podsuran habit, n. kavazao dot ulun, kobasan, habituate, v. mongobas hack, v. mangalapak, momudung do kazu haggle, v. miguvail do horogo hair, n. vulu, obuk half, n., adj. tanga, intanga hallo accl. vaza manansalamat hallow, v. patanid hallucination, n. kemot it a-ajadi, monorou, kasasarahan halt, v. mintoron
  • 25. 25 halter, n. polihan do pomogos do karabau (kuda) halve, v. pintanga, piduvoon hammer, n. dunsul hand, n. palad, v. kumavid manahak handful, n. a-songkuro, okudik handy, adj. amu apagon, oruhai, osomok, 2. elo ot ulun mamakai do pakakas handkerchief, n. sapu tangan (Mal. ) handle, n. kokovidan, ulu do pakakas handsome, adj. avasih, (ong ulun), avantang (ong barang) hang, v. oginit, poginit hang about, mirimpanau dot osomok, amu mogidu hangar, n. valai do tarabang happen, v. jumadi happy, adj. otomon, unsopot, ohigak, osinang happiness, n. kosinangan harbour, n. bangkalan, jambatan dot kapal, kentaranan dot ongokapal hard, adj. okodou, n. hard luck > kopunavatan, kahajangan harden, v. kumodou hardship, n. kosusaan, kapagasan, kavagatan hardly, adj. bai ngaran, hardly any, a-kopiro hare, n. pavus harm, v. mangadamat, pongoruol harmony, n. karangadan dot onguni, miantan ot uni harrow, n. surud harsh, adj. arampus harvest, n. omot, hiza do mongotu, v. mongomot haste, n. kahagaan, hasten, v. humago hasty, adj. hahago o gama (amu arantang o gama tu ahago) hat, n. topi, sirung, torindak hatch, n. i tombol dot kapal (it isuvang do barang) hatchet, n. vasoi hate, v. sumana, n. kasanaan (hatred) haul, v. manarik, mangagasat (ong avagat do barang, kazu) haunt, v. sumanong, rumusod, n. rusod hawk, n. koniu, hay, n. sakot dot nonolot bahagi pakan dot pangazam hazard, n. kahajangan, kopunavatan, v. mokipunovot he, pro, n. ialo, iosido (onmg kusai) head, n. ulu, 2. osukod do valai, sikul, pomogunan, v. ponong sid, kakaa ponong head-dress, n. sigal, sirung, torindak headstrong, adj. obinguvail heal, v. lumingos health, n. kosihatan, healthy, adj. ali-ali heap, n. koumpugan, pongumpugan, v. mongumpug hear, v. mongining, orongou heart, n. phys. undundu, psych. ginavo heart-ache, n. oruol do ginavo heart-broken, adj. olungui heartless, adj. amu obinsinanan hearty, adj. asamod hearth, n. ropuhan heat, n. kolosuan heathen, n., adj. ulun dot okon-ko ulun dot Israil ulun dot amu mangasip sid Kinoringan heave, v. mangakat, pasavat heaven, n. avan, surga heavy, adj. avagat hedge, n. ansal dot ongokazu dit tinamon, rantaban heed, v. mongontupat height, n. kogozoo, kasavato heir, n. i monungkus heiress, n. i monungkus (ong ondu) heirloom, n. i tinungkusan helicopter, n. tarabang do okon-ko kialad, bai ongkizus do minturug hell, n. naraka helmet, n. topi do basi help, v. monulung, tumabang hen, n. manuk, punan hen-pecked, adj. kusai dot it savo o mononsoval hence, adv. antad i biano, sabap ino her, pro, n. dau (ong ondu) hers, dau do barang herself, iosido kondiro ong ondu herald, n. i mangahabal (antad porintah, pintahan) herb, n. ongosakot do kiguna (ponguru do sakit) herd, n. bahanan here, adv. siti hereditary, adj. tungkus-monungkus heresy, n. koosipan dot a-onong dot ugama hero, n. ulun dot osiou hesitate, v. obohinud hide, v. sumusut high, adj. asavat Highness, n. (HH) Yang Berhormat hill, n. ompulongon him, pro, n. dau, ong kusai
  • 26. 26 hinder, v. mangasau hinge, n. simpong hip, n. obik hire, v. mongolos, polos, purchase, n. mangahatang dot okon-ko ensanan igili do horogo history, n. i gama mongimbulit do hiza di katalib hit, v. mamambang, mobobog hitch, v. momutus, kumogos hoarse, adj. arampus o boros hoe, n. sangkul, v. manangkul hog, n. boli hoist, v. mamakai do ponorikan hold, v. kumavid, mangagamit, v. hold back > manahan, n. pentaranan, potohuan do barang sid kapal hole, n. luvang, v. mongukat, mongoluvang holiday, n. kalatangan holiness, n. tolidangan, kosusian hollow, adj. kiluvang, okubong, asot onsi holy, adj. olidang, osusi home, n. valai, it niginit i pusod homeless, adj. aso kentaranan, homesick, tilangad, home-made, adj. nagama kondiri homeward, prep. ponong sid dau, muli hone, n. vatu do pangasaan, v. mangasa do tarom honest, adj. otulid i ginavo, amu monipu honey, n. paha honorary, adj. gumama dot okon-ko mokisuul, bai ohormatan honour, n. hormat, pangkat hook, n. sisiit, v. moniit hoot, n. it uni do kurita do pentahan it korikatan mad suling hop, v. tumindak dot mihiza i duvo hakod hope, n. kaharapan, v. humarap, monginud horizon, n. isan do tana om avan, i pangarantaban do mato horn, n. sangau hornet, n. surun horror, n. korosizan dot araat banal horse, n. kuda H. P. i kakansangan dor injin narait antad H. P. kakansangan do kuda hose, n. bungug dot kiluvang, vazaan do vaig hospitable, adj. ulun dot pendakod di vokon hospital, n. rumah sakit host, n. i sanganu do valai, i pogomompakan dit ulun di monoruvang, 2. kogumuan dot ulun hostel, n. i valai dot intoronon dot angaanak sikul dit osudu ot inantadon hostile, adj. asangod, asana hot, adj. alasu hotel, n. guakap hour, n. jaham house, n. valai, longhouse, binatang how, adj. kuran however, adv. topot bang. . ., conj. -songkuro- songkuro hug, v. gumobu huge, adj. agazo banal human, adj. i dang riniba humble, adj. osibak i ginavo humid, adj. ozopos o barat, ohungos humidity, n. kohungasan humiliate, v. mongusiba dot ulun I, pro, n. ioku, suffix -oku ice, n. ais (translit. of English) idea, n. koumbaan, pongitungan, palan ideal, adj. it onong banal identical, adj. merad banal identify, v. mongintutun idiom, n. vazaan do momoros, arantang do boros idiot, n. ulun dot mulau, lovong idiotic, adj. oulau idle, adj. obul, aso gama aso guna idol, n. tiningulun do pinokokinoringan idolatry, n. i gama sumamba do tiningulun if, conj. bang, ong ignite, v. monutut, posikit ignorant, adj. a-elaan, aso pongitungan il-, pref. amu, asaap it oboros ill, adj. sakit, amu ali-ali ill-bred, adj. aso bahazan illness, n. sakit, koruolan illiterate, n. ulun dot a-elo monurat, buda hurup, adj. it a-elo do monurat illuminate, v. panavau illusion, n. harapan dot amu otopot illustrate, v. monuriban, manarang do monuriban illustrious, adj. ohormat, abantug image, n. koluuo, suntuan imagine, v. monuromo, jaraman immaginary, adj. amu otopot, bai kiroon dot amu otopot imitate, v. sumusui, muhut-suhut do kavazao dot ulun (lumuu do vokon), immediate, adj. didino, aso pialatan do hiza immense, adj. agazo banal
  • 27. 27 immerse, v. potolong sid vaig immersion, n. katalangan sid vaig immigrate, v. mamung sid pomogunan vokon, rumangkat imminent, adj. oduruk-po om ajadi-ogi, tijadi immortal, adj. a-matai penlaid immune, adj. a-otogu do sakit, bambang, ko hukum do karaatan, kobol impartial, adj. amu monodiri dot isai, iseso o kovosihan sid kavi impede, v. monunang, mangasau impel, v. mongogorot, monudsul impending, adj. osomok, oduruk om varo imperative, adj. ogorot, osuhu, a-milo-milod osuhut imperial, adj. antad sid raja, hal do raja impersonal, adj. okonko dang ulun, okonko it iso ot ulun boroson impersonate, v. momoi dot iadko tanid ot ulun iosido misingkuvo impertinent, adj. arampus imperturable, adj. ulun dot ozom, omomos impetus, n. kahakangan do guvas impius, adj. amu elin, araat implicit, adj. amu mangarait do hal, nga atalahas-no iadnoko noboros implore, v. mindamo banal imply, v. patalahasan do kenginan dot okonko oboros import, v. posuvang do barang sid pomogunan dau, mongirim antad tanid o pomogunan important, adj. hal do agazo o harati impose, v. momorintah, humambil impotent, adj. orukung, a-kogos, okurang ot kansang impoverish, v. posikim dot ulun imprison, v. potorungku impromptu, adj. a-nokumba, laid improve, v. poumbasih, posurut do katangan impudent, adj. imbuhalon in, prep. sid in as much, adv. sabap inaugurate, v. mongimbulai do hal do kipoginakanan inborn, inbred, adj. vangun, antad di kinosinaan incense, n. montorik inch, n. insi incident, n. hal kahajangan, hal dot okonko agazo o harati incision, n. pinudung, kotobokan inclination, n. tomod, keningan dot ulun incline, v. ahaba sid ponong include, v. paamung income, n. gaji, kohuntungan incomparable, adj. aso kerad incongruous, adj. amu asangu, a-kerad do vokon incorporate, v. paamung sid kompugan, miting increase, v. pogozoon, pagazo indepted, adj. kiutang indeed, adv. banal, ko, otopotko indelible, adj. a-ohugus (ong surat, tanda, kalas) indemnify, v. mangaganti dot utang, horogo, kosusaan independent, adj. aso porinta, dau do kuasa, kokondiri indicate, v. ponuduk, patalahas indifferent, adj. amu engin, okonko a-engin, aso kenginan dot nunu-nopo bozoturut kavi indigenous, adj. pasok indigestion, n. oruol dot tizan antad kakanan dot amu asangu dot gituko indignant, adj. humungot, tu amu otopot kisala, mongorodus tu nasalaan dot amu otopotko sala dau indispensable, adj. a milo-milo varo indisposed, adj. amu ali-ali, amu otibang individual, adj. okonko apajak o boros, ikid ulun it hal dot iso indolent, adj. obul, malan indoor, adj. i sid rinuvang, sid valai, sid suvang do valai induce, v. pasip, mongolumbok do pasip industry, n. koporuan, i vaza monginggumu do barang hal dit ongokilang industrious, adj. aparu inevitable, adj. a-milo ajadi, kopunavatan, kabambaran inexperience, n. a-nokelo laid, a-insan nokotiim infallible, adj. a-insan kisala ko a-onong infamous, adj. araat, aso bahazan infant, n. i rumagang-po, anak dot opodok-po infect, v. mangaraliu do sakit, paraliu infection, n. i sakit dot rumaliu, lumonit i karaliu sid guvas inferior, adj. duduzan, osibak infernal, adj. hal do naraka infidel, n. ulun dot a-kesip infiltrate, v. tumanga sid sangod, sumusut sid sangod infinite, adj aso kovian, salaid-laid infinity, n. i hal dot aso kovian, aso karantaban infirm, adj. okugui, orukung
  • 28. 28 inflame, v. lumonit rumagang, tu alasu inflammable, adj. osorob, oruhai posikiton inflate, v. posuvang do barat, pakambang inflict, v. poruol, posusa, pabambaron influence, n. kuasa do mangatul, v. mongogorot, mamakai do kuasa dau influence, n. sakit, do karaliu - longohon inform, v. pangahabal, pentahan infuriate, v. pohungot, porodus dot ulun ingenious, adj oilo, kikelaan do mangama dot enjin inhabit, v. mintoron, mizon sid inhale, v. pomuhobo, monorut inherit, v. otungkus, monongkus inhuman, adj. arampus, okonko isuhut do bahazan do riniba, iadko dupot inimical, adj. asangod iniquity, adj. karaatan, kasalaan initial, adj. i sid kotimpuunan, oimbulai-ogi initiate, v. mongimbulai initiative, n. i gama mogulu di vokon, mangagazad di vokon inject, v. monusuk injection, n. i gama monusuk monodok injure, v. padamat, posusa dot ulun injustice, n. monipu di kabanaran ink, n. davat inland, n. sid sogit sid tanga do pomogunan inlet, n. olungan inmate, n. kopiruzod, sid torungku (ko rumah sakit) inn, n. guakap inner, adj. i sid saralom innocent, adj. aso sala, aso kelaan do karaatan innovation, n. i hoturan vagu, vazaan vagu innumerable, adj. a-kezap, songguyan inoculate, v. monodok, monusuk, monunggip supaya a-onong do sakit inquire, v. monginsosok inquisitive, adj. otuding, insatiable, adj. orusuk, mongorusuk inscribe, v. posurat, manain do buuk inscription, n. surat sid buuk, vatu, pangahandaman insect, n. dupot dot opodok banal dot onom o hakod om asot oruntod insecticide, n. ubat do mamatai dot insects insensible, adj. a-kopurimon dot oruol, a-engat it osusa insert, v. posusuk, patahu sid pialatan inside, n., adj., adv., prep. sid saralom insight, n. kelaan dot aralom insipid, adj. aso rasa insist, v. mongogorot insolent, adj. arampus, mongimbuhal o gama insomnia, n. sakit dot a-modop inspect, v. momorisa, mongimot instance, n. suntuan instant, adj. didino instead, adv. ipongontok instinct, n. kovongunan institute, n. kumbani, parti, kesaan, v. mongimbulai do kesaan instruct, v. monuduk, mangajal instrument, n. pakakas insubordinate, adj. oguvail, obingguvail insular, adj. hal do puru insulate, v. patanid, mangalapik do davai, supaya a-oromut i davai- electricity insult, v. mongimbuhal insurance, n. insuran intact, adj. a-orungoi, amu araag integral, adj. okosog, arangkap intellect, n. kuasa do mongitung, monguog intellectual, adj. i kikelaan intelligence, n. kouogan, kelaan intelligent, adj. oilo, ouog intend, v. kitomod, posurut do tomod intense, adj. ahakang o kiroon, pogitungan, kenginan intensify, v. pahakang do kelaan, kenginan, pongitungan intent, adj. ogorot intention, n. tomod, okonko bambaran, tomodon inter, v. polobong prefix sid pialatan, sid tanga intercede, v. mongontok mindamo intercession, n. i gama mongontok mindamo intercept, v. pentoron sid tanga, magavang sid tanga do ralan interchange, v. popiganti, kumiboros intercourse, n. mikoruhang, mianggai, mivozo, mizut interest, n. 1. i gama tiining do hal dot ulun, 2. i hal dot atag porongou do vokon, 3. i kosungguvo dot ulun 4. i kohuntungan 5. i bunga do ringgit interfere, v. mongunang, mangasau interim, n. pongodumparan interior, n., adj. i sid sogit intermediary, n., adj. i sid tanga, sid pialatan, abantaran intern, v. potorungku do sangod internal, adj. hal sid saralom
  • 29. 29 international, adj. i hal sid pialatan dot ongobansa interpret, v. manalin do boros, manarang, patalahas interrogate, v. mongoduat, monginsosok interrupt, v. pongunang, pentoron do panahon do vokon interval, n. hiza sid pialatan intervene, v. momialatan interview, n., v. miting domiboboros, kumiboros dot ulun intestine, n. tinai intimate, adj. osomok, mianggai, oubas, v. porongou do mangakun intimidate, v. pendorosi intone, v. mindolongoi, lumago intoxicate, v. paavuk intricate, adj. ohigong, ogolivong introduce, v. pembulai, pamung sidulun, supaya kopoilo, kopitutun it ulun intrude, monoruvang inundate, v. poveigan invade, v. humambil do pomogunan invasion, n. i kahambilan do pomogunan vokon invalid, n., adj. okugui, opokong, a-milo do ma- ngagama invaluable, adj. oholian do horogo invent, v. mongimbulai do hal vagu, injin dot aso laid diri, poturug invert, v. mongolumpatiu do hal invest, v. patahu do ringgit sid kumbani, dumagang do shael (share) investigate, v. monginsosok invite, v. pendakod, mongingut dot ulun invoice, n. surat do barang di nokirim di manarang do horogo involuntary, adj. nagama dot okonko tomodon involve, v. potombil do vokon sid kasalaan inward, adj. sid saralom, ponong sid suvang irate, adj. ohungot, asana ire, n. kasanaan iron, n. basi irony, n. it aralom o boros dot olumbatiu noboros, supaya kosondot banal i harati irrestible, adj. a-kasaap irrespective, adj. it a-ohondom do hal irresponsible, adj. mangagama do iadko a- netung laid, a-kiro dot kosungguvo irrigate, v. momokok do vaig, manahan do vaig irrigation, n. i gama momokok om monimbun dot napu supaya atanom o parai irritate, v. pohungot, ipasana dot ulun island, n. puru isolate, v. patanid, posodiri issue, v. mimbulai, lumabus, 2. palabus, mamahagi, n. i kembulazan, 2. hal itch, v., n. akatol ivory, n. gading jab, v. mamambang, momobog jack, n. injin do pasavat dot avagat o barang jacket, n. jacket, badu jal, n. torungku jam, v. misandang, misokot, a-kapanau, n. kouvan dot nagazau um gavul-po jar, n. kiluvang jaundice, n. sakit do obinsilou it mato om guvas javelin, n. pilok jaw, n. i tulang do kinipon jealous, adj. mongivogu jet, n. injin do tarabang dot okonko kikipas jetty, n. jambatan do kapal jewel, n. vatu do kihorogo, butiza job, n. gagamaon join, v. popisamung, popikaput, posuput joint, n. vuku jolly, adj. ohigak journal, n. surat habal journey, n. kapanahan joy, n. kohigakan, katamanan jubilant, adj. ounsopot jubilee, n. it ontok do mongohondom do hal, ulang toun judge, n. hakim, v. mongohukum judgement, n. hukum jug, n. pongisanan do vaig juice, n. vonod, saap jumble, v. gumavul, mangagavul, pagavul jump, v. tumindak junction, n. kopisimpangan jungle, n. himbaan, secondary j. govuton junior, n. omulok-po, minsusukod jury, n. i piumpugan dot ongosukod do mongohukum just, adj. otopot justify, v. mamanal juventile, n. i hal dot minsusukod-po Keel, n. taradas dot alud keen, adj. ozi banal, agazo o ginavo sid hal keep, v. 1. kumavid, mumpalad, 2. mongohondomdo hoturan, 3. momiara, manaud,
  • 30. 30 4. manansanganu, 5. posusut, 6. posurut do gama, ko ralan ko panahon, 7. patahu dot kakanan, supaya a-masa, 8. manahan dot amu mangagama kennel, n. kukurungan dot asu, insod, tolutug kerb, n. kokol kernel, n. onsi dokouvan kerosine, n. minyak gas, umau tana kettle, n. sili key, n. kunsi khaki, n. obulat (, adj. ) kick, v. manadu kidnap, v. manakau dot anak, manangkap dot ulun tu monusa om mokitahak do siin/vokon kid, n. anak do kambing, sl. opodok ot anak kidney, n. soiso-iso kill, v. mamatai kin, n. ongkob, kovorisan kind, adj. omomos, n. ginis, boginis-ginisan, bansa kindness, n. kibahazan kindred, n. kovorisan king, n. raja kingdom, n. karajaan kinsfolk, n. kovorisan kiss, v. dumungu, midungu kit, n. pakakas om barang dot ulun do kigamaon, klasi, tukang kitchen, n. ropuhan kite, n. layang-layang kitten, n. anak dot using knee, n. otud kneel, v. sumingkudou knife, n. pisau knob, n. kokovidan sid kodongon knock, v. koritik, mongoritik knot, n. kaput in wood, guung, v. manangkaput, pokogos know, v. milo, elaan knowledge, n. kelaan knuckle, n. vuku dot unturu kowtow, v. sumamba sid ulun, monginsiba lane, n. alun-alun dot opiit language, n. boros lantern, n. politaan, titiu lap, n. poo, v. porili, polopot, popilapik, 2. minum iadko using lapse, n. atatak o boros, pongitungan, kiroon lard, n. lunok do vogok larder, n. potohuan do kakanan large, adj. agazo lark, n. ombolog larva, n. gizok lash, v. monibas, mamambang, n. lalapos lasso, n. polihan do posulung do kuda, susulung last, adj. i nokotohudi banal, v. otiru, tumiru, amu mavi latch, n. kunsi, simbong late, adj. oboloti, 2. minatai, 3. i gulu lately, adj. a-songkuro diri latest, adj. i nokotohudi banal latent, adj. otoron, topot osusut, a-otimpan latitude, n. kosongoho do pomogugan, hoturan do monukad do pomogunan latrine, n jamban, totezon latter, adj. i tohudi laugh, v. mongirak laughter, n. kerakan launch, v. palantung sid vaig (alud, kapal), 2. monimpuun sumaap, sumana launder, v. mobpupu laundry, n. kadai do mobpupu lava, n. i murulun antad burul di mulapak (gunung api) lavatory, n. valai do totezon sid pomogunan, sid guakap, opis, om popotsuon lavish, v. manahak dot amu odoot law, n. hoturan do pomogunan, ~do kabanaran hukum, undang-undang do porinta law-abiding, adj. obinsuhut ot ulun lawyer, n. ulun dot elo sid pihukuman lawn, n. padang, buvatan lax, adj. a-ontupat, a-opihot lay, adj. okonko gama dau, nga sumuhuti, v. modop-odop, ogili sid soribau lay eggs, > mogontolu layer, n. kakapalo, ong tasan-tanid o lapik varo layout, n. i gama mongumba, posuntu do hal lazy, adj. obul, malan lead, n. gundol, v. mangagazad, monuduk leader, n. it ulun di mangagazad leaf, n. roun league, n. kesaan do bansa antava piumpugan dot ulun di mogihim do ralan do koopudan leak, n. bubus, v. moniri, tu obubus, monihi lean, n. humaba, sumondiu, adj. it onsi dit aso lunok leap, v. tumindak leap-year, n. tarapat-apat toun, varo toun do varo nakamung isot adau ko 29 di vulan duvo
  • 31. 31 learn, v. misisingilo learned, adj. ulun dot elo lease, n. garan do tana, valai di nosiva-no least, adj., n. sukul-po leather, n. kulit do dupot - agama leave, v. tumongkizad, iduan, n. kalatangan leave out > olingan, oopung leaven, n. pangambang lecture, n. tudukan, v. mangajal lee, n. sid sampaping do barat leech, n. limbata left, n. gibang leg, n. hakod legacy, n. ringgit do kotungkusan legal, adj. hal do hukum, (hoturan) legation, n. ongoponuhu do mamanau (okonko bai iso) legend, n. tangon legible, adj. opibasa, avalang o surat legislate, v. mangahatul do hukum om hoturan do pomogunan legislation, n. i vaza mangagama do hoturan do pomogunan legitimate, adj. it isuhut do hoturan, it abanal, 2. it inusu dot molohing di minisavo leisure, n. kalatangan dot oduruk lemon, n. limahon lend, v. polos, pangkat length, n. konoruvo lenient, adj. bozoturut lens, n. i jaramin sid turupung Lent, n. hiza do gulu dit adau do kinapatazan di Tuhan Yesus, 4O tinadahan leopard, n. dupot do mangakan dot onsi, mad orimau leper, n. ulun do kibalang, leprosy > sakit do balang less, adj. okurang, ohino lessen, v. pokurangon, pohinoon, mongohino lesson, n. tudukan lest, conj. supaya amu, -tu rumosi dot let, v. 1. mongoho, bozoturut, 2. let down (barang) amu manahan sumibak let down (ulun) amu tumabang dot ulun, 3. let go, palabus 4. posiva do valai, polos 5. let us go > tokou-no! letter, n. surat level, n. it arantai, v. mangarantai, momopol sea- level > asavat iadko i rahat on level with > orompok lever, v. monuvil, n. susuvil levy, v. posukoi dot ulun levy war > mongimbulai do rumpak, mongorumpuk liable, adj. onong do sala, ong varot anak-ko savo do kisala, aantakan ot ulun liability, n. mad utang liar, n. i momudut libel, n. i gama mongindaraat do ngaran do vokon sid surat habal liberal, adj. amu odoot, okosog, mad agazo o ginavo sid vokon, a-mongogorot, pemozoon di bahazan/korompuso dot ulun, ombo ioti! liberate, v. palabus, liberation, n. i gama mangalabus liberty, n. kamardakaan library, n. valai dot ongobuuk licence, n. laisin, katarangan lick, v. monila lid, n. tombol lie, lied, lying, v. momudut, n. i kovudut lie, lay, lain, v. modop-odop dot oliad; lie in, mintoron sid odopon, amu tumungag life, n. koposizan (pl. lives) dot ulun, 2. i mizau (okonko iadko vatu), 3. it umul dot isot ulun, 4. it tuturan dot isot ulun life-belt, n. i ikapit sid guvas ong nokotolong sid rahat, ontok otogop ot alud life-boat, n. alud do monindal dot ulun dot osusa sid rahat lifeless, adj. apatai lifelong, adj. i konoruvo dot sukud lift, v. mangakat, kakat, n. enjin di pensavat sid valai, i gama povozo dot ulun sid kurita light, v. monutut, n. panganavau, titiu lighten, v. manganavau, lightening, n. gonit light, adj. agaan, amu apagon, oruhai lightheaded, adj. aavuk, lighthearted, adj. ohigak, obinghigak lighter, n. alud do mangakut do barang likable, adj. osuau like, adj. merad, v. engin, ozi likely, adj. kalu-kalu. kaluto likeness, n. keradan likewise, adv. pengkaa liking, n. i kenginan limb, n. hakod, ko longon lime, n. apu, 2. limahon dot onsom limit, n. i rontob, karantaban limited, adj. amu ogumu, amu agazo, varo rontob limitation, n. karantaban limp, adj. orukung, amu apapag, okimai, v. kakung, sangkahaba-haba
  • 32. 32 line, n. garit, 2. banang, polihan, 3. ayat, 4. surat dot onibak, v. mangagarit, 2. mangalapis do pakazan liner, n. kapal do miparang lining, n. kumut dot mangalapis do pakazan linen, n. ginama do gapas dot anaru o vulu, it apapag i gapas linger, v. mumboloti, mirimpanau linguist, n. it ulun dot elo do hoturan dot boros dot ulun link, n. isot vuku sid rantai = valu inchi, 2. i momialatan, v. posuput lint, n. kumut do hongkos, ipongohongkos do nuko, damat lion, n. mondou lip, n. munung, lip-service, v. mongoguna kapamarasan, v. monguji kapamarasan liquid, n. mad vaig, okonko okodou, okonko iad barat liquidate, v. mangapus dot utang., 2. mongojuval do kadai om onuvon i horogo tu ipangapus dit utang di sanganu liquor, n. tarak list, n. surat dot ongongaran ko barang listen, v. mongining sid radio, mongining banal literacy, n. i hal dot elo mamasa om monurat literal, adj. isuhut do boros, it upakat literate, n. it elo mamasa om monurat literature, n. i ongohal sid ongobuuk di natahu- no do tinungkusan dit angaki kodori litter, n. somumut little, adj. opodok, omulok, amu agazo live, v. apasi, masi, mizau livelihood, n. koposizon lively, adj. ohigak, amu mogkotoron, osizau livestock, n. pangazam living, adj. apasi, mizau livingroom, n. ongkob liver, n. ongkovizau, atoi lizard, n. pokisig, (pokosog) load, n. i kavagato, it vagat, it niudan, v. mongudan, potimpak, posuvang do piruru loaf, n. batang do roti loan, lent, lent, v. polos, pangkat, n. it inangkat loath, adj. agaratan a-engin, a-ozi lobster, n. banaran, kiot local, adj. i sid pomogunan kondiri locality, n. it inintoronon locate, v. mokitalahas, manahalas di siombo it isai lock, n. kunsi, sid senepang, sid bavang, i pasavat om posibak dot kapal sid novokok o bavang rongobon lock in, v. potutup do rongobon locker, n. almari do kikunsi locust, n. butu lodge, n. valai dot opodok, sulap, bahagi it "boy" lodger, n. ulun do moniva dot ongkob lodging, n. valai-ko ongkob dot nosiva lodging-house, n. guakap loft, n. i sid abai log, n. batang, pudung do kazu logic, adj. i tudukan dit ihimon ot otopot loin, n. obik loiter, v. mirimpanau, asot tantu o panau loll, v. mobul lonely, adj. iseso long, adj. anaru, v. tilangat, lumangat look, v. mimot, n. i kavazao ~ after > momiara, manaud, ~ down on kumihi, ~ forward to > minud, ~ out > mongontupat, ~ over, momorisa, ~ up mogihim, ~ up to > mongoguna, mongohormat loom, n. enjin do mangavol loop, n. ikogos loose, adj. alabus, osizau, (ong boros)aso bahazan loosen, v. zazak, palabus loot, v. mangarampas ontok sid rumpak lop, v. gutas, lop-sided, adj. olinggin Lord, Tuhan Kinoringan lord, n. tuan, v. momorinta lore, n. tangon, folklore, tangon dot aki lorry, n. kurita do mangatod do barang, lose, v. tumatag, amu kengkosup ong jaham, otood loss, n. it natagak lot, n. it ensanan, 2. it nopili, i bahagi, saparu lottery, n. loterei loud, adj. ogulou, opuhod, ologod lounge, v. songogom-ogom, n. apad louse, (lice), n. kutu love, n. samod, v. manamod lovable, adj. asamadan lover, n. it ulun di monongginavo love-sick, adj. oruol i ginavo lovely, adj. adavasih, avasih low, adj. osibak lower, v. posibak, potuhun loyal, adj. atatap, obinsuhut loyalty, n. kobinsuhutan lubricate, v. pongumau
  • 33. 33 lucid, adj. atalahas luck, n. kosurupuvan, surupu luggage, n. barang, dit iovit lukewarm, adj. amu alasu, amu azami, nakalamata lull, v. mobul, lumatang lullaby, n. bahul lumber, n. kazu do bai noposogizan, a-po napapan luminous, adj. atarang, osirou lump, n. katul lunar, adj. hal do vulan, lunar month = 28 ot adau lunatic, n. mulau, lunacy, n. koulahan lunch, n. kakanan do tanga hari lung, n. i pomuhobo lurk, v. magavang lust, n. kakanggahan lustre, n. i kouludan, orimomol o barang luxuriant, adj. orombung ong suni, oholian avantang luxury, n. kikosukupan, kotimungan lynch, v. mamatai dot amu ohukuman machine, n. enjin mackerel, n. saradin, sada dot opodok macintosh, n. kain hujan mad, adj. mulau, oulau, to madden, v. pokulau, v. monginsasana magazine, n. potohuan do piruru, ong senapang, 2. surat habal di vulan-vulan kembulai maggot, n. gizuk magic, n. osundu/magician, n. ulun do kisendaat sinorungan magistrate, n. hakim magnanimous, adj. kikovosihan, agazo o ginavo magnet, n. basi berani magnificent, adj. avantang banal, avasi o buatan magnify, v. monginggazo, pogozoon, mongindazou magnitude, n. kogozoo, kagazaan maid, n. sumuni, anak dot ondu, kinambo dot ondu mail, n. hal do surat, surat, v. mongirim do surat main, adj. i keso, randavi, i puun mainland, n. pomogunan pasok, okonko puru ko tomui mainly, adv. keso maize, n. dalai, nonsi majesty, n. Yang Pertuan Agong major, adj. agazo mantadko it majority, n. i kogumuo mantad ko it intanga vokon make, v. mangagama, mongurug, momonsoi, 2. mongogorot, 3. monuluk 4. mongitung, ~ off > mogidu, ~ up > mamadak do vuros makebelief, n. misingkavaro Maker, n. Kinoringan mal- prefix, it araat o barang malady, n. sakit, korualan malaria, n. i sumakit male, adj. kusai, n. ulun do kusai malformation, n. vangun dot araat, tanda do kosinaan malice, n. i gama mangaraat do koruhang, tomod mangaraat, karaatan malicious, adj. araat, obinggraat maligne, v. mongindaraat dot ulun, momudut, momudali mallet, n. dunsul do kazu o ginama, mongodunsul do sangkap malnutricion, n. i sakit antad amu osukup ot akanon, amu osukup o raha malt, n. gandum bansa do gandum maltreat, v. posusa dot ulun momobog, mamambang om iadino mamma, coll., n. pongoretan dot anak, > idi, > indi mammal, n. bansa do dupot di posusu dot anak man, n. ulun (kusai), 2. riniba mankind, n. riniba manful, adj. katama, kobulun manhood, n. kosukadan manslaughter, n. i gama mamatai dot ulun dot okonko tomod, kabambaran manacle, n. i rantai dot pokogos dot ulun sid torungku manage, v. mangahatul dot (kadai), kelo do manga- gama management, n. i mangahatul, kumbani manager, n. i mangahatul do kumbani mandate, n. hoturan, isuhu, i tugas di notugasan mane, v. vulu dot anaru sid liou do kuda, mondou mange, n. panakit dot asu, idu it vulu sid kulit manger, n. susumadan mangle, v. mongohuzas (kertas, kumut), 2. mamaga do kumut dit nopupu-no mangrove, n. bangkan, kazu sid katangaran mania, n. koulahan dot sumaap, 2. oholian sid iso o hal, e. g. obinsukan, obimbola manifest, adj. atarang, v. manarang manifestation, n. katalahasan, katarangan
  • 34. 34 manifold, adj. oginisan, tasantanid-tanid o kogunaan manipulate, v. elo mamakai, tomod monimban, mongogorot manner, n. bahazan, 2. undang-undang, 3. kotubasan, 4. boginisan ill-mannered, aso bahazan well-mannered, kibahazan mannish, adj. (ondu do kikavazao dot mad kusai iosido) mansion, n. valai dot agazo mantle, n. tinai do lampu, kempanas manual, adj. agama do palad, n. buuk do manarang do vazaan mamakai manufacture, n. i vazaan mangagama, v. mangagama dot ahatul o gamaon manufacturer, n. i mangagama, i tukang manure, n. tai di pangazam, apakai iadko vaja, v. mamaja do tana manuscript, n. buuk, ong kakali palad o minonurat, osurat do palad, a-po kataip many, adj. ogumu map, n. palan do pomogunan om nunu-nopo, gambar marble, n. vatu dot okodou, mad galas march, v. mimbaris iadko sojal, n. i gama mimbaris margarine, n. umau dot akanon, ginama dot tinanaman margin, n. i koribing (sid karatas) i pialatan marginal, adj. sid koribing marine, adj. i hal do rahat mark, n. tanda, v. momorisa, mananda, mark off, mamahagi market, tuhunan, badi, pasal marquee, n. dundung dot agazo, kumut ot ipanaap marrow, n. davadak, kolumbu, totodukon, 2. tivak do kazu mad nizu marry, v. musavo, pasavo (ong anak) marriage, n. i kopisavaan, kapagantangan marriageable, adj. osukup ot umul musavo marsh, n. tampak martial, adj. hal do rumpak, om sojal martyr, n. ulun do pinatai, tu i kosipan dau, v. i gama mamatai om momogos dot ulun tu i kosipan dau marvel, n. kavangaan marvellous, adj. ovongo-vongo masculine, adj. hal do kusai mass, n. kogozoo, kogumo, pongumpugan massacre, n. i gama mamatai dot ogumu ot ulun massive, adj. apapag, atahan mast, n. tangkai do lasag master, n. mosital mat, n. ikam match, n. masis, 2. kopilavanan, mianggan, kopisavaan, v. mianggan, milavan matchless, adj. aso kerad mate, n. koruhang sid gamaon (savo ong dupot), v. mamaganak, misabu (ong dupot) material, n. barang ipongonuvan do mangagama do nunu maternal, adj. hal dot idi maternity, n. hal do musu, maganak mathematics, n. tudukan do rumbul matriculate, v. mokisuvang do sikul dot asava mokidaftar sid universiti matriculation, n. koporisaan do kosuvang ko amu sid sikul dot asavat matrimony, n. i kopisavaan matron, n. ondu di mangahatul do rumah sakit ko guakap matter, n. hal, printed matter, surat dot ataip mattock, n. sangkul burung mattress, n. tilom mature, v. lumoun, nansak, sumukod maturity, n. kosukadan maxim, n. katapatan, kosungguvo do bahazan maximal, adj. it aso katalib kagazo may, v. engin may be, kalu-kalu mayor, n. ulion do pomogunan dot agazo me, pro, n. dohon meadow, n. butul meagre, adj. okugui, agahui meal, n. akanon, 2. tapung mean, v. humarati, meaning, harati meaningless, adj. aso harati mean, adj. odoot, amu avantang, 2., n. sid tanga, atanga, n. i vazaan mangagama, pakakas measles, n. ubil measure, v. i gama monukung, monukat measure, n. i kogozoo, 2. i vazaan mangarait do kogozoo om kogumuo iadko kaki, hela, gantang, kosukatan measurement, n. i hal do konoruvo, kosongkoho om kasavato meat, n. onsi, onsi dot pangazam ong nagaras- no, opp. flesh > onsi di mizaui mechanic, n. tukang do basi mechanical, adj. ginama dot enjin mechanism, n. hal dot enjin mechanize, v. i gama mamakai dot enjin, okonko
  • 35. 35 ulun medal, n. bintang iadko siin, ipongohormat dot ulun meddle, v. mongunang, mangasau mediate, v. momialatan mediator, n. i momialatan, i bantaran medical, adj. i hal dot ubat medicine, n. it ubat, 2. i tudukan do monguru medicine-man, n. it elo monguru, moguru, meditate, v. mongitung kondiri meditation, n. i gama mongitung kondiri, monuog dot iseso it ulun, momorisa do ginavo medium, v. vazaan do gama., 2. sid tanga meek, adj. okosog, avanus meekness, n. kovonusan meet, v. miumpug, misamung meet with, > ahajangan, minud dot ulun meeting, n. piumpugan, miting melancholy, n., adj. olongui, kolunguzan melody, n. uni, lago do longoi melon, n. bansa do labuk, kolumbu, davadak etc. melt, v. mudou member, n. ulun do kamung, ahli (Mal. ) membership, n. i kuasa do kaamung sid parti syareikat om nunu-nopo membrane, n. kulit dot onipis, (sid tolingo) memory, n. i gama mongohondom memorable, adj. i hal dot atag ong ohondom memorial, n., adj. i ginama, tu andaman i hal ko it ulun memorize, v. mongohondom, patahu sid ginavo supaya amu olingan men, n. ongokusai, sing. man > kusai menace, n. kendorosizan mend, v. mangatag mental, adj. hal dot utok, hal do ginavo mentality, n. i hal do ginavo dot ulun mention, v. popuhondom, pelo dot ulun menu, n. i surat di panalahas do kakanan sid guakap ko kadai makan merchandise, n. i barang dit idagang merchant, n. it ulun do midagang mercy, n. kobinsianan merciful, adj. obinsianan merciless, adj. amu obinsianan mere, adj. rontob, baiko merge, v. monginizo, miamung merit, n. i kogunaan dot ulun merry, adj. ohigak mesh, n. rambat i pialatan sid rambat mess, n. kasakahan, v. monginsakau, 2. pongumpugan dot ulun di mihiza mangakan, 3. i pangakanon dot ulun dino message, n. habal di nokirim sid vokon Messiah, n. Kristus = i Manapul, i Minananggung Messrs, n. pongoretan dot ogumu ot ulun, > ongomosital, sing. Mr > mosital metal, n. bansa do basi ko tima ko perak ko tumbaga metaphor, n. pamarasan dot aralom o harati meteor, n. bubuluzan di kosondot sid tana (vatu) meteorology, n. i tudukan di kobuatan do pomogunan om darun ko kolosuan meter, n. pakakas do monukat method, n i hoturan do vazaan mangagama methylated, spirit, n. supirit, arak do ginovulan do kavanit metre, (US), n. iso metre, 39, 37 inchi metric, adj. i vazaan mongiro do ringgit do pihotusan metropolis, n. it ulu do pomogunan, ibu kota mice, n. pl. > ongogunsuri, sing. > mouse = gonsuri microbe, n. dupot dit a-kosonsob, opodok, banal, i mongimbulai do sakit, mongonsom do kinomol microphone, n. i ponuvangan do dolou sid radio microscope, n. i turupung do doktor mid, adj. sid tanga midmost, adj. sid tanga banal mid-~, pref. sid tanga dot midday, n. tanga hari, sumakai ot adau midnight, n. tanga do sodop midway, adv. sid tanga do ralan middle, n., adj. sid tanga dot, otoliban do minsusukod, a-po oloun middleman, n. it ulun midagang (i sid pialatan do mangagama om i mamakai do barang), lumintanga middling, adj., adv. amu agazo, amu opodok midget, n. korumpopotoi midst, n. sid tanga, in our midst, > sid tanga tokou midwife, n. it mongohogkon (ondu) might, n. agazo o kuasa mighty, adj. it agazo o kuasa, kakansangan migrate, v. rumangkat, mivavaliu migrant, n. ulun ko ombolog di mirarangkat- rangkat migration, n. i gama rumangkat, ong ogumu, ulun kilau dupot milch, adj. i kisusu
  • 36. 36 milch cow, n. sapi do kisusu mild, adj. orimomol, amu ogorot, amu onsom, amu akansang osuau mildness, n. kosuavan mildew, n. kulat dot opodok sid roun do kazu, opurak o buatan mile, batu, 1760 hela konoruvo milestone, i vatu di tanda do konoruvo dot alun- alun military, adj. i hal do sojal milk, n. susu, gatas, v. i gama mongidu do susu sid sapi milkmaid, n. it ondu di mongidu do gatas sid sapi milkman, n. i kusai di mongojuval do gatas do sapi mill, n. enjin di mongogiling, papermill > i kadai i mangagama di karatas, v. mongogiling millstone, n. kinsaran miller, n. it ulun di kienjin do mongogiling, i mongogilin milli, prefix, i piribuvan million, n. saribu-inrinibuvan, 1 OOO OOO mimic, adj. osusui, v. sumusui, momoi do sumusui minaret, n. i tiningusan do maskit mince, v. momigis dot onsi dot opodok o pigis mind, n. udok, ginavo, v. to keep in mind, > mongohondom, i gama mongitung, out of mind > mulau, v. mongontupat, mine, n. luvang do pongonuvan dot amas ko perak ko basi, v. manganu do vatu basi, ko amas ko perak mine, n. bomb dit inukat sid tana, kodung alatakan, nga mulapak om mamatai di man- galatak mine pro, n. dohon mingle, v. gumavul miniature, n. suntuan do gama, opodok banal minimum, n., adj. it a-milo kurangon, it opodok banal minister, n. montiri do pomogunan, pandita do piumpugan dit ulun Kristian, v. monulung, tumabang ministry, n. i hoturan do montiri ko pandita minor, adj. opodok-po mantad, amu-po osukod, omulok-po minority, n. i kogumuo dot okurang o rumbul, asaap do majority, it okudik mantad di vokon mint, n. i kadai i pangagama do ringgit minus, prep., adj. okurang, humino, ohino, pokurang minute, n. minit, iso pionom hopod do jaham, 2. i surat di pangahandaman do miting minute, adj. opodok banal miracle, n. kosunduvo miraculous, adj. osundu mirror, n. jaramin miscarriage, n. i kousuvan dot a-po nemongo it anak i neduan miscarry, v. musu dot a-po nemongo, medu miscellaneous, adj. tasantanid-tanid mischief, n. kobungahan, kogolivongo misconduct, n. aso bahazan miser, n. ulun dot odoot, i monongkudau, i ragai miserable, adj. obingsusa misery, n. i kosusaan misfire, v. monimbak dot a-kolombus i piruru, amu konong i gama monimbak, ko enjin mulapak misfortune, n. nasip dot araat, misguided, adj. pinalid dot ulun mislay, v. patahu dot amu andaman i potohuan mislead, v. mamalid dot ulun misprint, v., n. asala monurat miss, v. amu konong, 2. amu kengkosup, 3. lumangat dot ulun, tu nokoling, miss out > mangalai missing, adj. amu otoron, okonko sid pentaranan ko potohuan Miss, n. pongoretan dot ondu dit aso-po savo mission, n. kinumpugan dot ulun dit sinuhu sid sodu missionary, n. ulun do pazazad dot ugama mist, n. kavud, vaig agavul sid barat misty, adj. amu atarang ot adau mistake, n. sala do pongitungan ko kagamaan, v. mongindos, intaman mistress, n. ondu di mangahatul do valai ko sikul, 2. i sanganu do valai ko guakap (ong ondu) mistrust, v. amu humarap dot ulun misunderstand, v. amu horotizan mix, v. pagavul, momurug mixed, adj. tasantanid-tanid mixture, n. it igavul moan, v., n. mongohomu, i pongohomu mob, n. i kogumuo dot ulun dit aso hoturan arampus kavi mobile, adj. apanau, oturug mobilize, v. mongumpug om monodia do sojal mock, v. mangagauk, mode, n. vazaan om undang-undang do manampakai model, n. suntuan, v. monuntuan, monuriban