AIr pollution problems in Georgia

1. Company
LOGO
haeris dabinZureba, როგორც garemos
janmrTelobis problema
nia giuaSvili
daavadebaTa kontrolisa da sazogadoebrivi
janmrTelobis erovnuli centri

2. daavadebaTa kontrolisa da sazogadoebrivi
janmrTelobis erovnuli centris kompetencia
rekomendaciebi sazogadoebrivi jandacvis politikisa da
strategiisaTvis
gadamdebi da aragadamdebi daavadebebis zedamxedveloba
imunizacia
biousafrTxoebis uzrunvelyofa
janmrTelobis determinantebis monitoringi
janmrTelobis sainformacio sistemis funqciuri uzrunvelyofa
garemos xarisxobrivi mdgomareobis normebis SemuSaveba
sazogadoebrivi jandacvis intervenciebis dagegmva-ganxorcieleba
janmrTelobis xelSewyoba

3. აარრააგგაადდაამმდდეებბიიდდაააავვაადდეებბეებბიისს სსაამმსსაახხუურრიი
გარემოს გავლენა ჯანმრთელობაზე
წყლის, ჰაერის და ნიადაგის
უსაფრთხოება
გარემოს ფიზიკური ფაქტორების
უსაფრთხოება (ხმაური, ვიბრაცია, ემგ და
სხვ.)
ქიმიური და რადიაციული უსაფრთხოება
სურსათის უსაფრთხოება
უსაფრთხო გარემო ბავშვთა და
მოზარდთათვის
უსაფრთხო საცხოვრისი და ჯანმრთელი
ურბანული გარემო
საგზაო უსაფრთხოება და ტრავმატიზმი
• ინფორმაციული და ანალიტიკური უზრუნველყოფა პოლიტიკის
შემუშავების პროცესისათვის
• ნორმების,სტანდარტების, რეგლამენტების, გაიდლაინების პროექტების
შემუშავება
• რისკის შეფასებისა და რისკის კომუნიკაციის უზრუნველყოფა
• კვლევების დაგეგმვა/ განხორციელება/ დაკვეთა
• საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სფეროში მონიტორინგის
განმახორციელებელ სტრუქტურებთან თანამშრომლობა, მონიტორინგის
მონაცემების შეგროვება/ დამუშავება/ანალიზი
• მონიტორინგის მეთოდოლოგიებისა და ინდიკატორების შემუშავება
• პროექტების (მ.შ. ნორმატიული აქტების პროექტების) ექსპერტიზა და
დაინტერესებულ პირთა კონსულტირება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის
სფეროში
• გარემოს საზიანო ზემოქმედებით გამოწვეული ავადობის, სიკვდილიანობის
ტენდენციების, ჯანმრთელობის რისკების განსაზღვრა
• საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სპეციალობათა განსაზღვრისა და
ადამიანური რესურსების განვითარების ხელშეწყობა
• ეროვნული და საერთაშორისო ანგარიშგება საზოგადოებრივი
ჯანმრთელობის სფეროში
პროფესიული ჯანმრთელობა და
საწარმოო ჰიგიენა
უსაფრთხო გარემო სამედიცინო
დაწესებულებებში

4. Environmental health
General information
Public health and environment
Fact sheets on environmental health
Environmental health Bulletin
Indoor air pollution
Outdoor air pollution
Chemical safety
Children's environmental health
Electromagnetic fields
Healthy settings
Ionizing radiation
Occupational health
Ultraviolet radiation
Water, sanitation and health
Preventing disease through healthy
environments: Towards an estimate of the
environmental burden of disease
Climate change and
human health
Public Health and
Environment (PHE)
WHO global strategy
for food safety:
safer food for
better health
The five keys
to safer food
Burden of disease from environmental noise.
Quantification of healthy life years lost in Europe

5. garemos risk-faqtorebi da maTTan
dakavSirebuli daavadebebi
• gonebrivi
CamorCeniloba
• gul-sisxlZarRvTa
daavadebebi
tyvia
• filtvis qronikuli
obstruqciuli daavadeba
• qveda sasunTqi gzebis
infeqciebi
• filtvis kibo
Senobebs SigniT arsebuli
haeris dabinZureba
ganpirobebuli myari
sawvavis gamoyenebiT
• respiratoruli infeqciebi
• kardiopulmonaruli
daavadebebi
• filtvis kibo
haeris dabinZureba

11. gul-sisxlZarRvTa daavadebebis prevalentobisa da
incidentobis maCveneblebi. saqarTvelo. 2001-2010

12. ZiriTadi kardiovaskuluri daavadebebis prevalentobis
maCveneblebi. saqarTvelo. 2001-2010

13. 10 ZiriTadi daavadebis wili saerTo
sikvdilobaSi, saqarTvelo, 2002
42,4%
25,6%
1,2%
1,3%
1,4%
1,4%
1,5%
1,9%
2,0%
2,7%
tub erkulozi
kuWis kibo
resp inf
ZuZus kibo
per in at mdg
filtvis kibo
diab eti
RviZlis cirozi
cvd
gid
European health report 2005: Public health action for healthier children and populations

14. 10 ZiriTadi risk-faqtoris wili saerTo
sikvdilobaSi, saqarTvelo, 2002
22,9% 48,8%
17,3%
9,3%
10,6%
11,1%
0,7%
1,5%
2,6%
4,6%
safrTx se q si
ty v ia
gare mo faqtore b i
alkoholi
Tam b aqo
hipodin am ia
ar asak m arisi x ili/ bost
m aRali sm i
m aRali qolesteroli
hip erton ia
European health report 2005: Public health action for healthier children and populations

15. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უმაღლესი დონის შეხვედრა
არაგადამდები დაავადებების პრევენციისა და კონტროლის შესახებ
2011 წლის 19-20 სექტემბერი
ნიუ იორკი, აშშ

16. aragadamdebi daavadebebi
‰ gul-sisxlZarRvTa daavadebebi,
insulti
‰ simsivneebi
‰ qronikuli respiratoruli
daavadebebi
‰ diabeti

17. CONCEPT PAPER ON NON-COMMUNICABLE DISEASES
STRATEGIC HIGHLIGHTS
9 წინასიტყვაობა
9 სიტუაციური ანალიზი
9 ზოგადი ვითარება. არაგადამდები დაავადები - ციფრები და ტენდენციები.
9 საქართველოს სიტუაციური ანალიზი
9 გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები
9 ქრონიკული რესპირატორული დაავადება
9 დიაბეტი
9 სიმსივნეები
9 თამბაქო
9 ალოკოჰოლი
9 სურსათი და საკვები ნივთიერებები
9 ფიზიკური აქტივობა
9 არაგადამდები დაავადებების ეროვნული პოლიტიკის ამოცანები
9 მიზნები და ღონისძიებები
9 სამედიცინო სერვისები
9 არაგადამდები დაავადებების ზედამხედველობა,
მონაცემების შეგროვება და ანალიზი
9 არაგადამდები დაავადებების ეროვნული სამოქმედო გეგმა

18. აარრააგგაადდაამმდდეებბ დდაააავვაადდეებბაათთაა რრიისსკკ-ფფააქქტტოორრეებბიისს
2010 [STEPS] პრევალენსი (%) კაცი ქალი სულ
თამბაქოს მოხმარება 51.1 4 27.7
დაბალი ფიზიკური აქტივობა 20.9 22.3 21.6
ალკოჰოლის მოხმარება 59.4 23.4 41
ხილისა და ბოსტნეულის
69.6 70.7 68.6
მოხმარება
2010 [STEPS] პრევალენსი (%) კაცი ქალი სულ
მომატებული არტერიული წნევა 37.1 29.8 33.4
მომატებული გლუკოზა სისხლში 23.1 18.6 20.9
ჭარბი წონა 58.6 54.2 56.4
სიმსუქნე 21.8 28.5 25.1
მაღალი ქოლესტეროლი 14.9 20.9 18.1
ძირითადი მაჩვენებლები
საშუალო სისტოლური წნევა 133 125.7 129.3
საშუალო დიასტოლური წნევა 83 79.6 81.3
სხეულის მასის საშუალო ინდექსი 26.6 26.8 26.7
გლუკოზის საშუალო მაჩვენებელი უზმოზე 104.1 98.1 101.2
საერთო ქოლესტეროლის საშუალო
169.6 175.8 172.9
მაჩვენებელი
ქცევითი რისკ-ფაქტორები
მეტაბოლური რისკ-ფაქტორები
კკვვლლეევვაა სსააქქაარრთთვვეელლოოშშიი 2010

19. aarraaggaaddaammddeebbii ddaaaavvaaddeebbeebbii,, ssaaqqaarrTTvveelloo
Kkardiovaskuluri
davadebebi

20. garemos janmrTeloba da avadobis tvirTi
(sikvdilianoba)

21. garemos janmrTeloba da avadobis tvirTi
(invalidobis Sedegad dakarguli wlebi)

22. garemo faqtorebis saziano zemoqmedebiT ganpirobebuli
avadobis tvirTis wili (%)
zeda sasunTqi gzebis infeqciebi da otitebi
globaluri 25
ganviTarebadi qveynebi 24
ganviTarebuli qveynebi 12
filtvis kibo
globaluri 19
ganviTarebadi qveynebi/ mamakacebi 33
ganviTarebuli qveynebi/mamakacebi 30
ganviTarebadi qveynebi/qalebi 25
ganviTarebuli qveynebi/qalebi 30
gul-sisxlZarRvTa daavadebebi
globaluri 14
filtvis qronikuli obstruqciuli daavadeba
evropis subregioni A/mamakacebi 22
evropis subregioni A/qalebi 5
evropis subregioni B/mamakacebi 29
evropis subregioni B/qalebi 32

23. mTliani da saxelmwifo danaxarjebi aragadamdebi
mTliani da saxelmwifo danaxarjebi aragadamdebi
daavadebebis mkurnalobasa da prevenciaze,
daavadebebis mkurnalobasa da prevenciaze,
wamlebze ambulatoriuli danaxarjebis gareSe. 2001-2008
wamlebze ambulatoriuli danaxarjebis gareSe. 2001-2008

24. Political Declaration of the High-level
Meeting of the General Assembly on
the Prevention and Control of
Non-communicable Diseases
We, Heads of State and Government and representatives of States and Governments, assembled at the
United Nations from 19 to 20 September 2011, to address the prevention and control of non-communicable
diseases worldwide, with a particular focus on developmental and other challenges and social and economic
impacts, particularly for developing countries.
A challenge of epidemic proportions and its socio-economic and
developmental impacts
Responding to the challenge: a whole-of-government and a
whole-of-society effort
Reduce risk factors and create health-promoting environments
Strengthen national policies and health system
International cooperation, including collaborative partnership
Research and development
Monitoring and evaluation
Follow-up

25. janmrTelobis msoflio organizacia
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministro
saqarTvelos garemos higienis samoqmedo
erovnuli gegma –
“garemo da janmrTeloba”
damtkicebulia saqarTvelos prezidentis
2003 wlis 24 martis #326 gankargulebiT

26. EEnnvviirroonnmeennttaall HHeeaalltthh AAccttiioonn PPllaann ffoorr EEuurrooppee
miRebulia garemosa da
janmrTelobis meore
evropul konferenciaze
helsinki, 1994 wlis 20-22 ivnisi

27. Chiilldrreen''ss eenvviirronmeenttaall heeaalltth
Global Plan of Action for Children's
Health and the Environment
Helping to protect children from the
harmful effects of chemicals

28. funqciaTa gadanawileba sazogadoebrivi
jandacvis sferoSi
sasmeli wylis
xelmisawvdomoba da
wyalarineba
regionuli ganviTarebisa da
infrastruqturis saministro
sasjelaRsrulebis, probaciisa da
iuridiuli daxmarebis saministro
ganaTlebisa da mecnierebis
saministro
adgilobrivi TviTmmarTveloba
garemos dacvis saministro
Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministro
san-epid reJimi
saganmanaTleblo
dawesebulebebSi
sazogadoebrivi jandacvis
politika da normireba
soflis meurneobis saministro
Tavdacvis saministro
san-epid
reJimi
cixeebSi
Sinagan saqmeTa saministro
san-epid reJimi
samxedro
formirebebSi sagangebo
situaciebisas
sanitariuli
normebis dacva
sanitariuli normebis
dacvis uzrunvelyofa
adgilobriv doneze
sursaTis uvnebloba,
pesticidebi, sasmeli
wylis monitoringi
garemosdacviTi
da SefasebiTi
menejmenti

29. ppaarrtnniiorrii ssaaxxeelmmwwiiffo uuwwyyeebbeebbii

30. პარტნიორი სამეცნიერო და
საზოგადოებრივი ინსტიტუციები

31. madloba yuradRebisaTvis!