panahon ng Bagong lipunan, Kotemporaryo, Amerikano, Hapon, Kastila, Kalayaan. FIL11

1. Pag-unlad ng
Panitikan
(Pahapyaw na pagtatalakay)

2. Mga Pamantayang Pangnilalaman
• Nabibigyang-halaga ang kasaysayan ng pag-
unlad ng panitikan sa Pilipinas.
• Nabibigyang linaw ang iba’t ibang katangian ng
panitikan sa bawat panahong hinati-hati ang
kasaysayan ng pag-unlad nito.
• Naiisa-isa ang pagkakaiba-iba sa paksa sa
bawat panahon sa kasaysayan ng pag-unlad ng
panitikang Pilipino.
• Naiuugnay sa kasalukuyan ang mga pinag-
daanang karanasan ng mga manunulat sa iba’t
ibang panahon.

3. Panahong Pre-Kolonyal
• Ang ating mga ninuno ay may sarili nang
panitikan bago pa dumating ang mga
Kastila dito sa Pilipinas. Ngatataglay ang
panitikang ito ng kasaysayan ng ating
lah, mga kwentong bayan, alamat, epiko,
kantahing bayan, salawikain, kasabihan,
bugtong, palaisipan at iba pa.

4. Nag-aangkin din ang ating mag ninuno
ng sariling baybayin o alpabeto na kaiba
sa kasalukuyang alpabeto Romanong
dala rito ng mga kasitila.

5. Ang katutubong Abakada na tinawag
na Alibata

6. Sinaunang Panitikang Pilipino
Katulad ng maraming mga banyagang
kabihasnan, mayroon nang panitikan sa
Pilipinas noong unang mga kapanahunan.
Nagbuhat ang panitikan ng Pilipinas mula sa
sari-saring mga lipon at pangkat ng mga
taong dumating sa mga kapuluan nito. May
pagkaka-agwat-agwat na dumating sa
sinaunang Pilipinas ang mga Negrito, mga
Indones, at mga Malay.

7. • Ang baybayin, ang isa sa mga pagpapatibay
na mayroon nang sistema ng pagsulat at
pasalita sa sinaunang Pilipinas bago pa man
dumating ang mga pangkat ng mga dayuhan
nagmula sa Kanlurang bahagi ng mundo.
Subalit karamihan sa mga naisulat na
panitikang katha ng sinaunang mga tao sa
Pilipinas ang sinunog ng mga Kastila.
Nangabulok at natunaw naman ang ibang
naisatitik sa ibabaw lamang ng mga balat ng
punong kahoy at mga dahon ng mga
halaman.

8. Panahong Kolonyal
• 1521- dumating ang mag kastila sa Pilipinas. Ang
layunin nila’y hindi lamang pananakop bagkus
mapalaganap ang kristiyanismo sa mga unang
Pilipino.
• Ginamit ng mga kastila sa panulat ang alpabetong
Romano bilang kapalit ng abakadang Alibata o
baybayin.
• Limbagan ng Pamantasan ng Santo Tomas-
kinilalang kauna-unahang limbagan sa Pilipinas.

9. Katangian ng Panitikan
Tatlong anyo ng panitikan ang lumaganap noong
panahon ng Kastila. Ito’y ang mga sumusunod:
Patula- berso, awiting-bayan, dalit, dasal,
pasyon, awit at korido
Tuluyan- nobena o talambuhay ng mga santo,
mahahabang salaysay at kwento
Dula- (a)dulang panlansangan
(b)dulang pantanghalan o entablado
(c) dulang Pantahanan

10. Propaganda at Himagsikan
• Ang mga katutubong panitikan ng mga Pilipino ay
nabihisan ng kulturang Kastila at paksaing
panrelihiyon
• Mahigpit na gumapos ito sa puso’t diwa ng mga
unang Pilipino hanggang tuluyang sakupin at
umabuso sa kapangyarihan ang mga nandayuhan
• Sa ganitong kalagayan, ang mga Pilipinong may
isip at mulat sa katotohanan ay hindi matanggap
ang kawalan ng karapatan at kalayaan ng kanyang
mga lahi

11. • Ginamit ng mga Pilipino ang
panukat bilang sandata upang
maipahatid sa kapwa Pilipino
ang tunay na kalagayan ng
bansa
• Ang mga ito’y isinulat sa
wikang Espanyol sa pagnanais
na mabaho nila ang kastila.
• Ang ilang halimbawa sa mga
pahayagang pampropaganda
ay ang Diariong Tagalog na
tinatag ni Marcelo del Pilar at
ang La Solidaridad

12. • Ang taltong paring sina Mariano Gomez, Jose
Burgos at Jacinto Zamora ay pinabitay ng mga
Kastila sa pamamgitan ng ‘garote’ sa salang
pamumuno sa mga propagandista at paglabag
sa batas ng mga kastila.
• Sumiklab ang pulitikal at literaturang
paghihimagsik ng mga Pilipino at tuluyang
tinuligsa ang mga Kastila

13. Katangian ng Panitikan
- Nanatili ang mga anyo ng Panitikan mula sa
patula hanggang sa tuluyan sa panahon ng
propaganda at himagsikan. Ang tanging nagbago
sa panitikan sa panahong nabanggit ay ang
layunin ng mga manunulat sa pagbubuo ng
bawat akdang pampanitikan at mga paksain
ginamit nila.

14. Layunin ng mga Manunulat
Mamulat ang mga Pilipino sa :
• Katotohanan
• Kaabusuhang ginagawa ng mga dayuhan
• Maling paniniwala sa relihiyon at mga
namumuno nito
Nanguna sa pagsulat ng Makabayang Panitikan
Jose Rizal
Marcelo H. Del Pilar
Graciano Lopez Jaena

15. Panahon ng Americano
• Agosto 13, 1898 – lubusang pinaubaya ng Espanya sa
lahat ng kanyang karapatan sa Pilipinas sa bansang
Amerika sa halagang $20,000,000
• Sa kabila ng paggamit ng lakas ng America upang
mapasuko ang mga manghihimagsik ay pinagaralan din
nila ang sanhi ng paghihimagsik ng mga katutubo laban
sa nakaraang pamahalaan
• Sinasabing ang pinakamahalagang ambag ng mga
Amerikano sa Pilipinas ay ang edukasyon

16. • Ang pagdating ng mga Thomasites ang
nagbibigay-daan sa pagkakaroon ng
pampublikong edukasyon kung saan ipinasok ang
kurikulum ng pagtuturo sa Ingles
• Unti unting nanamlay ang wikang Kastila dahil sa
pagpasok ng wikang Ingles
• Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang
tumatalakay sa paksang romantisista
• Maramdamin ang mga manunulat na dulot ng
nakaraang karanasan.

17. Katangian ng Panitikan
1. Namayani ang diwang makabayan o
nasyonalismo
2. Naging maramdamin ang mga manunulat dulot
ng nakaraan
3. Pagpasok ng ROMANTISISMO ; namayani ang
damdaming pagibig
Tatlong Uri ng Manunulat
• Ginagamit ang wikang Kastila
• Ginagamit ang wikang Tagalog
• Ginagamit ang wikang Ingles

18. Panahon ng Hapon
Mula nong 1935-1941 ay ang biglang pagdating ng
mga Hapones.
Nagsara ang mga palimbagan maging Ingles at Tagalog.
Subalit pagkalipas ng ilang buwan, pagkatapos
pumasok ng mga hapones, pinahintulutan ding
buksang muli ang lingguhang magasing Liwayway.
Sumunod na ring buksan ang Pahayagang Taliba.
Haikku- higit na maikli kaysa tanaga. Binubuo ito ng 17
pantig na ikinalat sa tatlong taludtod na 5-7-5. Ang
tanaga’y nabuhay na muli . Ito’y may apat na taludtod
na ang bawat taludtod ay may pitong pantig.

19. Katangian ng Panitikan
 Naging Paksain ang mga katutubong ugali sa bukid at
pakikipagsapalaran sa lungsod bunga ng pagpapalaganap ng
simulaing dinala rito ng Hapon na ang Asyano ay para sa Asya.
 Nabigyan ng pagkakataon ang mga bagong manunulat na
pumaimbulog sa larangan ng panitikan, sumulat ng kahit na
anong paksa maliban sa pulitika at sasang-ayon sa
panuntunan ng Censor- Ang Manila Shimbun-sha.
 Naging malaya ang lahat ng manunulat sa punto ng porma,
teknik ng pagsulat at anyo bagama’t naging maingat sa
pagsanggi sa pagmamalabis ng bagong nandayuhan.

20.  Ginawang tagapag-agdong buhay lamang ang pagsulat kung
kaya’t karamihan sa mga akda ay huwad lamang at kapos sa lalim
ng tunay na pagpapakahulugan sa buhay gayon din sa makatas
na daloy ng pananagalog.
 Bagma’t may mangilan-ngilang akdang nakalusot sa sensor na
naglalarawan ng tunay na kalagayan sa buhay ng panahong iyon,
ang mga katanungan walang katapat na kasagutan tungkol sa
patuloy na paglambong ng kanilang hinaharap ay naroon pa rin.
 Muling pinabuksan ang SundayTribune Magazine, noong 1943.
Naglathala ng mga tula, kuwento at mga unang lathalain sa
niponggo. Ang mga paksain ay pawang pumupuri sa kadakilaan
ng mga Hapones.
 Pinahintulutang buksan ang mga pahayagang na sumasang-
ayon sa panuntunan ng Censor gaya ng Liwayway, Taliba,
Philippine Review, Filipiniana, shim Siete, Bagong Araw-New Day
at Pillars.

21. Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
Bunga ng mga nagaganap na malawakang kilos
protesta ng iba’t-ibang samahan at ang masigasig na
aktibismo ng mga kabataan noong Panahon ng
Isinauling Kalayaan, idineklara ni Pangulong Ferdinand
Marcos ang Batas Militar noong Setyembre 21, 1972.
Paano napaunlad ang wikang Pilipino sa panahong
ito?
Inilunsad ang bagong palatuntunan ng ministri ng
Edukasyon at Kultura, ito ay ang bilinggwalismo. Ito ay
ang pagtuturo ng dalawang wika: sa Pilipino at Ingles.

22. Tatlong mahalagang layunin ng bansa sa ilalim
ng Bagong Lipunan:
Kaunlarang Pangkabuhayan
Kaunlarang Panlipunan
Kaunlarang Pangkalinangan
Peace and Order (Kapayapaan)
Land Reform (Reporma sa Lupa)
Economic Reform (Reporma sa Pangkabuhayan
Development of Moral Values (Paglinang ng
Kahalagahang Pantao)
Government Reform (Repormang Pampamahalaan)
Educational Reform (Repormang Pampaaralan)
Social Reform (Repormang Panlipunan)

23. Katangian ng Panahon
• Kasabay ng deklarasyon ng Batas Militar anf
pansamantalang pag papahinto ng
publikasyon ng mga pahayagan, ang
sirkulasyon ng mga ito, pambansa man o
pampaaralan. Pinahinto rin ang pagpapalabas
ng mga panooring pantelebisyon at
pagtatanghal ng mga pelikula.
Pansamantalang ntigil ang mga programa sa
radyo .

24. Unang Ginang Imelda Marcos
Pinakamasiglang bahagi ng panitikan ng panahong
ito ang dula na nagkaroon ng pangunahing
tagapagtaguyod sa katauhan ng noon ay Unang
Ginang ng bansa na si Imelda Marcos.
Sa kanyang masugid na interes at pagtataguyod ay
pinasigla ng Unang Ginang Imelda Marcos ang dulaan
noong panahon ng Bagong Lipunan. Pangunahing
nakatulong sa pagpapasigla ng anyong ito ng
panitokan ang pagpapaayos ng lumang tanghalan
gaya ng Metropolitan Theatre.

25. Islogan
Isa sa mga bagay na laging maaalala sa panahon ng
Bagong Lipunan ang malaganap na popularidad ng mga
islogan.
Halimbawa:
Hinggil sa Kahalagahang pantao:
Sa ikauunlad ng bayan,
Disiplina ang kailangan.
Hinggil sa Programang pangkabuhayan:
Magplano ng pamilya,
Nang buhay ay lumigaya
Tayo’y magtanim
Upang mabuhay

26. Mga babasahin:
Napalitan ang mga negatibong balita ng mga balita
tungkol sa pangkaunlaran, pang-ekonomiko,
disiplina, pangkultura at iba pa.
Halimbawa ng Pahayagan:
1. Bulletin Today 6. Phil. Daily Express
2. Times Journal 7. Evening Express
3. People’s Journal 8. Evening Post
4. Balita
5. Pilipino Express

27. Mga Magasin:
1. Liwayway
2. Kislap
3. Bulaklak
4. Extra Hot
5. Jingle
Sensation
Mga Komiks:
1. Pilipino
2. Extra
3. Love Life
4. Hiwaga
5. Klasik
6. Espesyal

28. Pangkalahatang Pananaw sa Panitikan
sa Panahon ng Bagong Lipunan
Sa kabuuan, bagaman nagkaroon ng sensura sa
mga paksaing maaring talakayin ang mga
manunulat sa Panahon ng Bagong Lipunan,
nagpatuloy pa rin sa pag-unlad ang panitikan.
Naging mabunga ang panahong ito sa pagpukaw
sa interes ng mga Pilipino sa mga bagay na
pangkalinangan na naipahayag sa uri ng mga
dulang naitanghal, awitin at musikang naisulat
at mga pelikulang naipalabas.

29. Panahong Kotemporaryo
Pagkaraan ng walong taong pagpapasailalim sa bansa sa
Batas-Militar at sa paniniwalang nagbalik na ang normalisasyon sa
buong kapuluan, ibinaba ng Pangulong Marcos ang isang kautusan
na nag-aalis ng Batas-Militar noong Enero 17, 1981. Kasabay nito ay
ang pagsilang ng Bagong Republika.
Dahil sa pagtatatag na ito ng Bagong republika, inaasahan ang
higit na maunlad na Pilipinas sa darating pang mga taon at ang
sentro ng pag-unlad ay ang TAO. Inaasahan ang isang mamamayang
may tiwala sa sarili, produktibo lumalahok sa mga gawaing
panlipunan at pampamahalaan.
Sa harap ng ganitong pag-asam inulunsad ang bagong
palatuntunan ng pamahalaan, ang simulaing Isang Bansa, Isang
Diwa. Binigyang pansin ang pagbibigay sa bawat Pilipino ng
kakayahan, kaalaman at pananaw na teknikal, panlipunan at
pampamahalaan.

30. Katangian ng Panahon
Nagpatuloy pa rin ang Liwayway sa paglalahathala ng mga
akdang likha ng ating manunulat, lalo’t higit iyong mga nagsisimula
pa lamang sa larangang ito ng pagsulat. Maging ang mga komiks
magasin ay nagkaroon ng mga pagbabago sa kanilang porma at
nilalaman at umayon sa hinihingi ng mga simulain ng bagong
Republika.
Gayundin, ang mga dulang Pilipino ay nagkaroon ng higit na
ningning sapagkat tuluyang nag-ibayo ang pagtatanghal ng mga ito sa
iba’t ibang pook-tanghalan mula sa mga paaralan hanggang sa CCP,
Metropolitan Theater, Dulaang Raha Sulayman, San Miguel
Auditorium, Insular Life, Philamlife at sa pagtataguyod ng Bulwagang
Gantimpala, Teatro Pilipino, Repertory Philippines, at ng mga iba
pang tagatangkilik ng mga akdang Pilipino.

31. Ang nag-aalab na damdamin ng mga manunulat na
makalikha ng mga obra-maestra ng kasalukuyang panahon
ang nagbunsod ng Writers Union of the Philippines (ngayon ay
UMPIL na o Unyon ng mga Manunulat sa Pilipino) upang
ilabas ang Mithi. Ito ay isang magasing inilathala upang
makatugon sa pagkauhaw ng mga mambabasa sa mga akdang
tunay na naglalarawan ng buhay-Pilipino sa kasalukuyang
panahon.
Ang Carlos Palanca Memorial Awards ay nagpatuloy sa
pagkilala sa mga manunulat ng ating bayan sa pamamagitan
ng patuloy na pagbibigay ng mga gawad taun-taon. Gayundin
ang ginawa ng Cultural Center of the Philippines at mga iba
pang nanatiling patron ng Panitikang Pilipino. Maging sa mga
paaralan, mula sa elementarya hanggang sa kolehiyo ay
nagkaroon ng sigla ang larangan ng panitikan sa pamamagitan
ng pagdaraos ng mga literary contest.