2. Lider – Liderlik
Lider, sözlük anlamı gereği, bir gücü, otoriteyi, emir vermeyi, ödüllendirmeyi,
izleyicilere sahip olmayı gerektirmektedir.
3. Lider – Liderlik
Lider kelime anlamıyla; yol gösteren, aydınlatan, ileriyi gösteren, öğreten, birlikte
çalıştığı kimselerin istek ve ihtiyaçlarını zamanında sezen yaratıcı kimsedir.
4. Lider – Liderlik
Lider, üyesi olduğu grubun amaç ve davranışlarının belirlenmesinde ya da
değiştirilmesinde etkili olan kişi olarak da tanımlanabilir
5. Lider – Liderlik
Liderlik, bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu
amaçları gerçekleştirebilmek için onları harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin
toplamı (Eren, 2001: 465)
yada belirli şartların oluşmasıyla bireysel veya grup
amaçlarının gerçekleştirilebilmesi için bir kişinin başka kişilerin faaliyetlerini
etkilemesi veya yönlendirilebilmesi olarak ifade edilebilir (Efil, 1996:5)
7. LİDERLİK ?
•Liderin sahip olduğu bireysel yetenek ve kişilik özellikleridir.
•Örgütün veya grubun özellikleri ve beklentileridir.
•Liderle izleyiciler arasındaki ilişkinin ortaya çıktığı durumdur.
•Etkileşimde bulunan lider ve takipçilerinin ortak amaçlarıdır.
Liderlik bu dört ana faktörün bir fonksiyonudur
8. Antik Çin ve Yunan liderleri
nasihat alınabilecek filozoflar olarak görülmüşlerdir.
11. Büyük Adamlar Teorisi
bazı bireylerin
tarihin herhangi bir periyodunda lider olmalarına imkân
verecek bazı özellikler ile doğdukları
varsayımına dayanmaktadır.
12. Özellikler Teorisi- M.Ö. 450- 1940’lı yıllar arası
Bu teoride liderlik özelliklerinin tamamıyla doğuştan gelmediği,
öğrenme ve deneyim yoluyla da
kazanılabileceği gerçeği kabul edilmiştir
13. Özellikler Teorisi
Özellikler Yaklaşımı’na göre, bir kişinin lider olarak kabul edilebilmesi için,
grup üyelerinden farklı özellikler taşıması gerekmektedir
i. Fiziksel özellikler: Enerji ve aktif olma.
ii. Zekâ ve yetenek: Yargılama, bilgi, akıcı konuşma ve kesinlik.
iii. Kişilik: Yaratıcılık, açık sözlülük, dürüstlük ve etik davranış.
iv. İş ile ilgili özellikler: Başarı güdüsü, ileride olma arzusu, sorumluluk güdüsü,
göreve dönüklük ve amaçlara ulaşmada sorumluluk alma.
v. Sosyal özellikler: İşbirliği yeteneği, prestij, popüler ve sosyal olma, kişiler arası
beceriler, sosyal katılım, nezaket ve zarafet şeklinde belirlemek mümkündür.
15. Davranışsal Liderlik Teorisi – 1940 -1960
LİDERLERİ başarılı ve etkili yapan hususun, liderin özelliklerinden
çok,
liderin liderlik yaparken gösterdiği DAVRANIŞLAR olduğudur...
16. Davranışsal Liderlik Teorisi
Liderin davranışlarını belirleyen değişkenler:
•Hitap ettiği grubun yapısına
•Amaç ve hedeflerin gerçekçi olup – olmaması
•Liderin kişisel özellikleri
•Ortam ve Dış Çevre Koşulları
17. Davranışsal Liderlik Teorisi
•Liderin kişiyi dikkate alan davranışları arttıkça, personel devir hızı ve
devamsızlığı azalmaktadır.
•Liderin inisiyatifi esas alan davranışları arttıkça, grup üyelerinin
performansı artmaktadır.
19. Hiç bir Davranış
• Fakat hiçbir özellik tüm etkili liderler için müşterek değildir.
• Hiçbir davranış tüm durumlarda etkili değildir.
20. Durumsallık Teorisi
Durumsallık
teorisinin temel varsayımı, uygun liderin davranışının durumdan duruma değişeceği
yönündedir.
Kilit durumsal faktörleri tanımlamak ve uygun lider davranışını belirlemek için
birbirlerini nasıl etkilediklerini açıkça belirtmektir.
21. Dönüşümcü Liderlik
Dönüşümcü lider, belli bir vizyona sahip liderdir, (Hinkin ve Tracey,1999: 105; Karakaya, 205: 86).
Dönüşümcü lider, sahip olduğu vizyonu, kelimelerle, sembollerle ulaşmayı sağlayacak şekle
sokarak aralarında ilişki kurar (Karakaya, 2005: 86)..
Dönüşümcü liderlik, değişime yönelik bir liderlik modeli olup; dönüşüm sürecinin çeşitli
aşamalarında gerekli davranışları göstererek, değişimin başarıyla gerçekleştirilmesine olanak sağlar
(Eisenbach vd., 1999: 84).
Dönüşümcü lider, insan davranışlarını amaçlara yönlendirir (Keçecioğlu, 1998: 28; Kelloway vd.,
2000: 145).
Dönüşümcü lider, tutarlı davranarak taraftarların güvenini kazanır,kendine bir yön belirler ve o
doğrultuda ilerler; bunun sonucunda örgütsel bütünlük sağlanır (Karakaya, 2005: 86).
Dönüşümcü liderlik becerileri arasında, iletişim önemli bir yer tutmaktadır.
Dönüşümcü liderlik, izleyicileri, kişisel kazanç ve çıkarlardan ziyade
örgütün yararı için çalışmaları konusunda motive etmektedir (Bolat ve Seymen,
2003: 65).
24. Dönüşümcü Liderlik
Kendilerini değişimin temsilcileri olarak görürler
İnsanların ihtiyaçlarına duyarlıdırlar
Esnek ve öğrenmeye açıktırlar
Analitik becerileri iyidir
Risk almadan önce iyice düşünürler
25. ÖĞRENEN LİDER
Öğrenen örgüt modeline uygun davranışlar gösterebilen liderdir.
Öğrenen örgütü oluşturmaya çalışır.
Öğrenmeye açıktır ve takım halinde öğrenmeye imkan sağlar
26. STRATEJİK LİDER
Geleceği öngörerek şekillendirebilmek,
Bunun için gerekli stratejik yönetim anlayışını oluşturabilmek
Bu doğrultuda diğer yönetici ve çalışanları yetkilendirerek, onları kuruluş vizyonu
doğrultusunda ;
yenilikçi ve yaratıcı hedeflere yönlendiren,
gerektiğinde hızlı ve radikal değişimi sağlayabilen liderdir.
27. ENTELEKTÜEL LİDER
Performans ve kişilikleri ile örnek model olmaya aday kişiler.
Pozisyondan gelen gücüne değil, daha çok karakter gücüne, bilgi gücüne güvenir.
Profesiyonel yetkinliğin yanında, duygusal ve sosyal yetkinlikleri de gelişmiştir.
Doğru hedefler koyar.
Olaylara ve problemlere bütünsel olarak bakar.
Grubun yeteneklerini bir orkestra şefi gibi yöneten ve onların destekleyen bir liderdir.
28. ETİK LİDER
Etik bir lider, moral ve bürokratik gücü
kişiliğinde birleştirmiş, doğruyu
tanımlamaya ilişkin bir değerler ve
inançlar sistemi oluşturmuş dengeli bir
liderdir.
ÖRN: GANDİ
Sergiovanni’ye göre; etik liderlik, moral güce
dayanarak astlarını etkilemeye yönelik bir
liderlik biçimi olarak tanımlanmakta, etik
liderliğin en belirgin özelliği ise liderliğinin
güç kaynağının moral güce dayanması ifade
edilmektedir.
30. TRANSAKSİYONEL LİDER
Transaksiyonel liderin mevcut sisteme
bağlılığı yüksektir. Mevcut sistemler ile
şirket kültürünü değiştirmekten çok
güçlendirme eğilimindedir.
İşlemci (Etkileşimci) liderlik, karşılıklı alış-
verişi gerektirir ki bu alış-verişte
liderler izleyicilerine verilen görevleri
yapmalarını, örgüte bağlılık ve sadakat
göstermelerini teşvik eden ödüller ve
müeyyideler kullanır
32. SÜPER LİDERLİK
Süper liderlik yaklaşımı
insanın kendi
potansiyelini
geliştirmesi açısından
büyük önem arz
etmektedir.
Bu yaklaşımla insanın
sürekli kendisini
geliştirebileceği ve
böylece kendi kendinin
lideri olabileceği
savunulmaktadır.
33. KALİTE LİDERLİĞİ
Toplam Kalite Liderliği, kalitenin artırılmasında üst düzey
yöneticilerin önemli sorumlulukları bulunduğunu kabul
etmekle birlikte, liderliği paylaşılmış bir süreç olarak görür.
Kalite liderliği, müşteri merkezli davranmaya yönelik bir
liderlik biçimidir.
34. KÜLTÜREL LİDERLİK
Kültürel liderlik örgütsel kültürü kurmaya ve
geliştirmeye yönelik bir liderlik biçimidir.
Kültürel lider, kültürel değerlerin bekçiliğini yapar, önemli
kültürel anlamları açıklar ve kilit değerleri kurum ortamında
canlı tutar. Kültür genel olarak örgüte bakış açısını
yansıtmaktadır. Örgütsel kültür evrimsel bir doğaya sahiptir
35. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ ve ÖRGÜT İKLİMİ
• Örgüt Kültürü: Bir örgütü
bütünleştiren, paylaşılan
felsefeler, beklentiler, tutumlar
ve normlar, davranışlar, tepkiler,
değerler…
36. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ ve ÖRGÜT İKLİMİ
• “Bir organizasyonun üyeleri tarafından paylaşılan
değerler sistemi”
• “Güçlü,geniş ölçüde paylaşılan temel değerler“
• “İşler burada böyle yürür biçiminde ifade edilen yargılar“
• “Kolektif olarak programlanmış düşünceler”
• “İş yaşamında yaratılan sürekli ve semboller aracılığı ile
iletilen inançlar ve değerler”
• “Organizasyonun çalışanlarına verdiği değer ve
inançlarla ilişkili semboller,törenler ve mitler bütünü”
37. VİZYONER LİDERLİK
Gerçekleştirilmesi öngörülen amacı açıkça ifade eden,
vizyonuyla aynı kapsamda örgütsel kültürün
transformasyonunu sağlamayı başat görev olarak
algılayan kişi vizyoner liderlerdir.
Kültürel lider, kültürel değerlerin bekçiliğini yapar, önemli
kültürel anlamları açıklar ve kilit değerleri kurum ortamında
canlı tutar. Kültür genel olarak örgüte bakış açısını
yansıtmaktadır. Örgütsel kültür evrimsel bir doğaya sahiptir
38. VİZYONER LİDERLİK
Vizyoner Liderlik Rolleri; Vizyon Geliştirme Süreci;
Dünyaya yeni bir bakış
Yolu Görmek
Düşünceye dayalı bireysel
Yolda yürümek vizyon
Yol olmak Düşünsel vizyonu paylaşma
Sezgiye dayalı bireysel vizyon
Sezgisel vizyonu paylaşma
Bütünleyici vizyon
Mevcut gerçeklik evresi
Eylem planı
Vizyonu yeniden gözden
geçirme
39. YÖNETİCİ LİDER
• İşletme amaçları • Vizyon
• Plana göre • Amaçlara uygun
• Kontrol • Güven
• Mantık/IQ • Duygular/EQ
• Düzenlilik • Yaratıcılık
• Yapılması gerekenler • Doğru olan
• Sevk ve idare • Yol gösterme
• İtaat • Sorgulama
• Denetim • Yetkilendirme
• Kitabına uygun • Kitaba rağmen
• Rakamlar • Kalite
• Anlatmak • Anlamak
• Ben • Biz
• Yazılı sistemi uygular • Sistemi yazar
• Yetkisini kullanır • Doğruyu objektif bilgiyle savunur
• Yetki-inisiyatif kullanır
40. BASKICI LİDERLİK
Geleneksel toplumlarda olur.
Otoritesini ve sorumluluğunu işgal ettiği makamdan alır.
Liderliğini yaptığı tüm ortamlarda bütün kararları kendisi verir.
Başkalarının kararlarına gerek duymaz.
İzleyenler ile ilişkisi az ve biçimseldir ve çok kural koyar.
İşgörenlerin işleri ile ilgili yakınmalarından hoşlanmaz.
İzleyenlerden itaat, bağlılık,uysallık ve sorun çıkarmama
davranışlarını ister.
Dikey iletişime güven duyar,tersine kuşku ile bakar.
Sadece örgütsel amaçların yüksek düzeyde
gerçekleştirilmesine önem verir.
Her görevi özenle belirler ve tanımlar.
Korku,tehdit ve ceza sistemi vardır.
Olağanüstü eylemler için ödül koyar.
41. BASKICI LİDERLİK
Liderin icra yöntemi Derhal itaat talep eder
Bir cümle ile stili “Ne diyorsam onu yap”
Duygusal Zeka Başarma hırsı, inisyatif, kendini
yetkinlikleri kontrol edebilme
Bu stil ne zaman en Bir krizde; bir durumu tersine
etkili olur döndürmek için atılan ilk
adımda; sorun yaratan bir
çalışanla
İklim üzerindeki genel Olumsuz
etkisi
42. BASKICI LİDERİN KİŞİLİĞİ
• Baskıcı,saldırgan,sert ve kararlı bir kişiliğe sahiptirler.
• Amaçlarına ulaşmak için mutlak itaat beklerler.
• Yetkilerini sonuna kadar kullanırlar.
• Özel yaşamlarını örgütsel yaşamlarından ayırmaya özen gösterirler
• İletişimleri tek yönlüdür .
• Denetleyici ve olumsuz olma eğilimindedirler ,
• Hedeflerine varıldığı sürece , izleyicilerinin tepki ve duyguları ile
ilgilenmezler.
• Adorno’nun baskıcı kişilik üzerine yaptığı inceleme sonucunda;
Topluma uymaya büyük önem verme
Değişiklikten hoşlanmama
İdarede amir-memur ilişkilerine önem verme
Gücü elinde tutan kişi ve gruplara dönük olma
Yabancı ve azınlık gruplarına müsamahasız olma
Tutucu ve geleneklerine bağlı görünme
Başkalarının cinslik suçlarına aşırı ilgi gösterme
43. BASKICI LİDER
YARARLARI SAKINCALARI
1. Toplum aşırı geleneksel, büyüğe 1. İzleyicilerin hiç dikkate alınmaması
aşırı saygılı ve kararı büyükten
bekleme alışkanlıklarına sahipse,
böyle bir toplumda baskıcı davranan 2. Yaratıcılığın azalması
lider, bilgili ve güven veren lider
olarak düşünüleceğinden başarılı 3. Örgütsel yenilik faaliyetlerinin asgariye
olacaktır. inmesidir.
2. Baskıcı liderler kendilerini tam yetkili 4. Elemanları arasında kırgınlıkların gelişmesi
oldukları zaman etkili ve rahat
hissetmektedirler. Çünkü bu durum
liderde,bağımsız hareket edebilme 5. Bu insanlar arasında gruba
inanç ve güveni sağladığından ödül katılmalarla,ayrılmaların yüksek oranda
niteliği taşımaktadır.
görülmesidir.
3. Baskıcı lider daha fazla işi ile
ilgilenir,daha etkin ve hızlı karar
verir.
4. Yapılmasını istedikleri işler çabuk ve
istedikleri gibi yapılır.
44. DEMOKRATİK LİDERLİK
Liderin icra yöntemi Katılım yoluyla görüş ortaklığı
oluşmasını sağlar
Bir cümle ile stili “Ne dersin?”
Duygusal Zeka İşbirliği yapabilme, takım liderliği,
yetkinlikleri iletişim
Bu stil ne zaman en Konsensus yaratmak veya değerli
etkili olur çalışanlardan girdi sağlamak için
İklim üzerindeki Olumlu
genel etkisi
45. DEMOKRATİK LİDERLİN ÖZELLİKLERİ
• Lider amaçların, plan ve politikaların belirlenmesinde, iş
bölümünün yapılmasında ve iş emirlerinin oluşturulmasında
işgörenden aldığı öneriler doğrultusunda liderlik davranışını
belirlemeye özen gösterir (Eren, 1982, s.382).
• Lider, sorunların çözülmesi için gerekenleri izleyenlere
danışarak yapar
• Lider izleyenleri karar sürecine katılmaya cesaretlendirir.
• Kararların izleyenlerin görüşlerinden etkilenmesine ve
biçimlenmesine olanak sağlar.
• Lider cezalandırıcı değildir.
• Lider izleyenlerin onurunu incitmez,
onlara dostça davranır.
46. DEMOKRATİK LİDERLİK
Zararları
Yararları
• En önemli sakıncası zaman
• İzleyicilerin de lider kadar örgütü kayıplarına neden olması.
etkileyen koşullarla ilgilenip
amaç, karar, plan, politikalarla • Masrafların artmasına yol açar.
ilgili öneriler getirmesi. • Herkesin fikrinin alınması,
• Fikir, düşünce, inanç ve uzmanı olmadığı konularda fikir
arzularına değer verilen sorulması, izleyicileri zor
izleyicilerin işgörme arzusu ve durumda bırakabilmekte ve
güdülerinin olumlu biçimde yanlış bazı fikirlerin ortaya atılıp
etkilenmesi ve psikolojik tatmin savunulmasına yol
sağlamalarıdır. açabilmektedir.
• Grup içi tansiyon ve çatışmalar • Memnuniyetsizlik ve gücenme
ortadan kalkmakta, yerini yüksek durumları ortaya çıkar
çalışma gücü ve morale
bırakmaktadır.
• Kararların grup tarafından
alınmış olması nedeniyle
kararlara sadakat yüksektir.
47. HAKİM STİL LİDERLİK
Liderin icra yöntemi İnsanları bir vizyona doğru
harekete geçirir
Bir cümle ile stili “Benimle gel”
Duygusal Zeka Kendine güven, empati, değişime
yetkinlikleri aracılık
Bu stil ne zaman en Yeni bir vizyona ihtiyaç olduğunda
etkili olur ya da net bir yön bulunmadığında
ve gerektiğinde
İklim üzerindeki En güçlü biçimde olumlu
genel etkisi
48. YAKIN STİL LİDERLİK
Liderin icra yöntemi Uyum (harmoni) ve duygusal
bağlar yaratır
Bir cümle ile stili “Önce insanlar...”
Duygusal Zeka Empati, ilişki kurabilme, iletişim
yetkinlikleri
Bu stil ne zaman en Bir ekipteki çatlakları tedavi
etmek ya da stresli durumlarda
etkili olur insanları motive etmek için
İklim üzerindeki genel
Olumlu
etkisi
49. STANDART KOYUCU LİDERLİK
Liderin icra Yüksek performans ölçütleri koyar ve
yöntemi kendi davranışlarıyla örnek olur
Bir cümle ile stili “Şimdi, benim yaptığımı yap”
Duygusal Zeka Başarma hırsı, inisyatif, yüksek vicdan
yetkinlikleri
Bu stil ne zaman en Yüksek motivasyonu olan ve yetkin
etkili olur bir ekipten hızlı sonuçlar almak için
İklim üzerindeki Olumsuz
genel etkisi
50. KOÇ STİL LİDERLİK
Liderin icra yöntemi İnsanları gelecek için yetiştirir
Bir cümle ile stili “Bunu dene”
Duygusal Zeka Diğerlerini geliştirme, empati,
yetkinlikleri kendinin farkında olma
Bu stil ne zaman en Bir çalışana, performansını
etkili olur iyileştirmede ya da uzun vadeli
güçler geliştirmede yardım etmek
için
İklim üzerindeki Olumlu
genel etkisi
51. LİDERİN VİZYON VE MİSYONU
• VİZYON: Her hal ve şartta Dünya’yı değiştirmeyi
öngörür. Gerçekleşmesi için çok güçlü arzu
duyduğumuz bir durum veya olaydır.
• MİSYON: Vizyonun gerçekleşmesi için gereken
değerleri ortaya koyar, ne yapılacak sorusuna cevap
arar.
• PRENSİPLER: Güven, dürüstlük, gerçekçilik, adalet,
bütünleşme, sadakat.
52. BİR BİLDİRGENİN, BİR İŞLETMENİN VİZYON BİLDİRGESİ OLABİLMESİ İÇİN
1.Kısa ve anlaşılabilir
2.Gelecekteki gelişmeleri öngörür
3.İdeal durumları tanımlayıcı
4.Bütün çalışanlara hitap edebilir
5.Çalışanları motive edici ve gayretlendirici
olması gerekir.
53. MİSYON
İşletmelerde :
1. Üretilen temel mal ve hizmetlerin neler olduğunun
2. Hangi müşteri kitlesi veya pazara hitap edildiğinin
3. Kullanılan temel teknolojilerin neler olduğunun
4. Genel iş yapma felsefesinin
5. Kendilik değerinin bir ifadesidir
İşletmelerin kendilerini ne tür bir işletme olarak görmek
istediklerinin açıklamasıdır. Stratejilerin temelidir.
54. ETKİN BİR LİDER
• Vizyon sahibidir
• Misyon Belirlidir
• Prensiplerini kavramsal hale getirmiştir.
* Kurum Kültürü
* Sistematik düşünce
* Çalışanın motivasyonu
* Yapılanma
Etkin liderin sorumluluklarıdır.
55. The Coca Cola Company
Vizyon :
Şirketimiz hem Pazar payını hem de müşteri
gözündeki imajını sürekli olarak geliştirecektir.
Misyon :
Sürekli olarak en gelişmiş teknolojileri kullanacak ve
müşteri tatminini sürekli arttıracağız.
Çalışanlarımıza tüm performanslarını ortaya
koyabilecekleri çalışma ortamları sunacağız.
Üretim kapasitemizi karlılık prensibiyle çelişmediği
müddetçe sürekli arttıracağız.
56. Honda Motor Company
Vizyon :
Müşterilerimizin ihtiyaçlarını karşılamak üzere,
makul fiyatlı, üstün nitelikli ürünler imal etmek ve
bu işi küresel perspektifte gerçekleştirmektir.
Misyon :
1.Özgün olmak
2.Hükümetlere bel bağlamamak
3.Kendimiz için çalışmak
4.Taklitle değil kendi öz teknolojinizle gelişmek
