.

1. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου
Κ. Ν. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Β΄ Γ/σίου Όνομα: ____ Φ 9η
ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ήταν πρώην αγρότες, που
εγκατέλειπαν τα χωράφια και τις οικογένειές τους και ανέβαιναν στα βουνά
δημιουργώντας ένοπλες παράνομες ομάδες ανταρτών, που αρνούνταν να
υποταχτούν στην Οθωμανική κυριαρχία. Οι συνθήκες διαβίωσής τους ήταν
δύσκολες, ήταν σε επιφυλακή και μετακινούνταν ή μάχονταν συνεχώς. Οι
εξεγέρσεις και η ατρόμητη στάση τους συνέβαλαν στη δημιουργία του κλίματος
που οδήγησε στην Επανάσταση του 1821. Αποτελούσαν πρότυπο αντίστασης και
τιμήθηκαν από το λαό, μέσω των κλέφτικών τραγουδιών.
********************************************
1. Ποιες θετικές συνέπειες θα έχει, σύμφωνα με τη μάνα, η απόφαση του
Βασίλη να καθίσει φρόνιμα; Τι περιεχόμενο δίνετε στη λέξη;
2. Ο Βασίλης αντικρούει τα επιχειρήματά της: ποια στοιχεία από τη ζωή που του προτείνεται απορρίπτει;
3. Ποια είναι τα ιδανικά, οι αξίες από τις οποίες εμφορείται (=κυριαρχείται) ο Βασίλης;
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
4. Ποιες πτυχές της προσωπικότητάς του αναδεικνύονται από τα λόγια και τις ενέργειές του;
5. Ποιες πληροφορίες για τη ζωή των κλεφτών αντλούμε από το ποίημα;
6. Μελετήστε τη γλώσσα του τραγουδιού: η απλή δημοτική εμπλουτίζεται με ιδιωματισμούς, πολυσύνδετα
και ασύνδετα σχήματα. Να εντοπίσετε παραδείγματα για κάθε χαρακτηριστικό:
Ιδιωματισμοί: ...........................................................................................................................................
Ασύνδετο σχήμα: ......................................................................................................................................
Πολυσύνδετο σχήμα: .................................................................................................................................
7. Επισημάνετε χαρακτηριστικά της στιχουργικής των δημοτικών τραγουδιών.
8. Να κάνετε τις αντιστοιχίσεις:
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ 1. Φέρε μου τ' αλαφρό σπαθί και το βαρύ τουφέκι
ΑΝΤΙΘΕΣΗ
2. Γεια σας βουνά με τους γκρεμνούς, λαγκάδια με τις πάχνες!
- Καλώς το τ' άξιο το παιδί και τ' άξιο παλικάρι».
ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ 3. να πεταχτώ σαν το πουλί ψηλά στα κορφοβούνια
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ 4. Πουρνό φιλεί τη μάνα του, πουρνό ξεπροβοδιέται.
ΚΛΕΦΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Του Βασίλη σελ. 75

2. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου
 Ο Βασίλης του τραγουδιού δέχτηκε συμβουλές από τη μάνα του να καθίσει φρόνιμα για να γίνει νοικοκύρης
αλλά υπόδουλος των Τούρκων. Στο ποίημα του Αζίζ Νεσίν, σε ποιες καταστάσεις της καθημερινότητας ο
αφηγητής κλήθηκε, από τον περίγυρό του, να σωπάσει; Πώς καταλαβαίνετε το «χρόνια δίσεκτα»;
 Στηριζόμενοι στην προσωπική σας εμπειρία ή στα ακούσματά σας, υπήρξαν περιπτώσεις που ως «συνετή»
στάση προβλήθηκε το «σώπα, μην ανακατεύεσαι»; Τι αποτέλεσμα είχε η υιοθέτηση μιας τέτοιας στάσης;
 Η γλώσσα, για τον Νεσίν, είναι όργανο για να αντιστεκόμαστε. Αν αυτό δεν γίνεται, τι τύχη της επιφυλάσσει;
Σώπα μη μιλάς! (Αζίζ Νεσίν)
Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή
Κόψ΄ τη φωνή σου
σώπασε επιτέλους
κι αν ο λόγος είναι αργυρός
η σιωπή είναι χρυσός.
Τα πρώτα λόγια που άκουσα από παιδί
έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μου λέγανε:
«σώπα».
Στο σχολείο μου κρύψαν την αλήθεια τη μισή,
μου λέγανε : «εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!»
Με φιλούσε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα και μου λέγανε:
«κοίτα μην πεις τίποτα, σσσσ… σώπα!»
Κόψε τη φωνή σου και μη μιλάς, σώπαινε.
Και αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσι μου χρόνια.
Ο λόγος του μεγάλου
η σιωπή του μικρού.
Έβλεπα αίματα στο πεζοδρόμιο,
«Τι σε νοιάζει εσένα;», μου λέγανε,
«θα βρεις το μπελά σου, σώπα».
Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάμενοι
«Μη χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα»
Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά,
ο άντρας μου ήταν τίμιος κι εργατικός και
ήξερε να σωπαίνει.
Είχε μάνα συνετή , που του έλεγε «Σώπα».
Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες με συμβουλεύανε :
«Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα»
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμίες ζηλευτές,
με τους γείτονες, μας ένωνε , όμως, το Σώπα.
Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι και οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσα μας.
Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του «Σώπα»
και μαζευτήκαμε πολλοί
μία πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη ,αλλά μουγκή!
Πετύχαμε πολλά, φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα,
τα πάντα κι όλα πολύ.
Εύκολα , μόνο με το Σώπα.
Μεγάλη τέχνη αυτό το «Σώπα».
Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου
κι όταν νιώσεις ανάγκη να μιλήσεις ξερίζωσε τη γλώσσα σου και κάν’
την να σωπάσει.
Κόψ ’την σύρριζα.
Πέτα την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο από τη στιγμή
που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.
Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αμφιβολίες.
Δε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου και θα γλιτώσεις
από το βραχνά να μιλάς , χωρίς να μιλάς
να λες «έχετε δίκιο, είμαι σαν κι εσάς»
Αχ! Πόσο θα ΄θελα να μιλήσω ο κερατάς.
και δεν θα μιλάς,
θα γίνεις φαφλατάς,
θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς .
Κόψε τη γλώσσα σου, κόψ’ την αμέσως.
Δεν έχεις περιθώρια.
Γίνε μουγκός.
Αφού δε θα μιλήσεις , καλύτερα να το τολμήσεις
Κόψε τη γλώσσα σου.
Για να είσαι τουλάχιστον σωστός στα σχέδια και στα όνειρά μου.
Ανάμεσα σε λυγμούς και σε παροξυσμούς
κρατώ τη γλώσσα μου,
γιατί νομίζω πως θα’ ρθει η στιγμή που δεν θα αντέξω
και θα ξεσπάσω και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω
και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω με ένα φθόγγο ,
με έναν ψίθυρο , με ένα τραύλισμα ,
με μια κραυγή που θα μου λέει:
ΜΙΛΑ!...
.....................................................................................
Αζίζ Νεσίν (1915-1995)
Τούρκος λογοτέχνης, αριστερών πεποιθήσεων, που
αφιερώθηκε στην πάλη τόσο εναντίον των δικτατοριών της
χώρας του όσο και του θρησκευτικού φανατισμού. Το έργο
του αντιμετωπίστηκε με λογοκρισία, φυλακίσεις, κάψιμο
του εκδοτικού του οίκου και απόπειρες δολοφονίας.