Βασικές αρχές που διέπουν τη θεωρία των Λειτουργικών Συστημάτων, όπως αναφέρονται στο βιβλίο "Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου" για τα Επαγγελματικά Λύκεια. Στις διαφάνειες παρουσιάζονται συνοπτικά βασικές αρχές και θεωρία από τα 5 πρώτα κεφάλαια.
2. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Οργάνωση ενός σύγχρονου Υπολογιστικού Συστήματος ή Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (Η/Υ)
Τα σύγχρονα συστήματα Η/Υ έχουν την παρακάτω οργάνωση:
Η/Υ
Λογισμικό
Λειτουργικό
Σύστημα
Εφαρμογές
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
Υλικό
Συσκευές
2 / 14
3. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Τι είναι Λειτουργικό Σύστημα
Λειτουργικό Σύστημα είναι ένα σύνολο προγραμμάτων το οποίο
βοηθά τον Η/Υ να ξεκινήσει,
ελέγχει την λειτουργία του,
παρέχει υπηρεσίες στους χρήστες του
(περιβάλλον επικοινωνίας – διαχείριση συσκευών – διαχείριση αρχείων – κτλ.) και
επιτρέπει την εκτέλεση άλλων προγραμμάτων
Β α σ ι κ ές α ρ μ ο δ ι ότη τες ε ν ό ς Λ ε ι το υ ργ ικού Σ υ σ τ ή μ ατος
Λειτουργεί ως ενδιάμεσος μεταξύ ανθρώπου και μηχανής
Διαχειρίζεται τις δυνατότητες και τους πόρους του συστήματος
Οργανώνει και να διαχειρίζεται τα αρχεία του συστήματος
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
3 / 14
4. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Βασικά μέρη ενός Λειτουργικού Συστήματος
Πυρήνας
Σύστημα Αρχείων
Διερμηνευτής Εντολών
ή Φλοιός
Πυρήνας
Το πιο βασικό κομμάτι του Λ/Σ το
οποίο φορτώνεται με την εκκίνηση
του Η/Υ και παραμένει συνεχώς
εκεί, και είναι αυτό το κομμάτι που
χειρίζεται το υλικό του υπολογιστή.
Σύστημα Αρχείων
Το μέρος του Λ/Σ που επιτρέπει την
οργάνωση και την διαχείριση των
αρχείων στους δίσκους του Η/Υ.
Διερμηνευτής Εντολών ή Φλοιός
Ένα σύνολο προγραμμάτων το
οποίο επιτρέπει τον χρήστη να
επικοινωνεί
με
το
Λ/Σ.
Η
επικοινωνία γίνεται είτε μέσω
απευθείας εντολών (command
mode)
είτε
μέσω
γραφικού
περιβάλλοντος (GUI - Graphic
User Interface).
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
4 / 14
5. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Ο Πυρήνας ενός Λειτουργικού Συστήματος
Οδηγοί Συσκευών – Device Drivers
Οδηγός Συσκευής (Driver) είναι λογισμικό που
χρησιμοποιείται από το Λ/Σ για την διαχείριση
συσκευών εισόδου/εξόδου.
Δ ι α κ οπ ές ( I n t e r r u p ts )
Οι Διακοπές (Interrupts) είναι κάποια ηλεκτρονικά
σήματα με τα οποία το υλικό δηλώνει τι ακριβώς
κάνει, π.χ. τώρα γίνεται εκτύπωση ή τώρα
πατιέται ένα κουμπί στο ποντίκι. Έτσι ο πυρήνας
επικοινωνεί με το υλικό του υπολογιστή.
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
5 / 14
6. Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Το Σύστημα Αρχείων ενός Λειτουργικού Συστήματος
Ονοματολογία και διαδρομή ενός αρχείου
Πλήρη διεύθυνση ή Απόλυτο Όνομα αρχείου
D: Γιάννης MP3 Μουσική Ελληνικά Μακρόπουλος – Θα Περνάω Καλά.mp3
Όνομα Δίσκου
Μονοπάτι
Όνομα αρχείου
Κατάληξη
Διαχείριση βασικών πληροφοριών
Οι βασικές πληροφορίες που κρατά ένα Λ/Σ για κάθε αρχείο είναι:
1) Όνομα
2) Μέγεθος
3) Δικαιώματα προσπέλασης
4) Ημ/νία τροποποίησης
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
6 / 14
7. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Διαχείριση μνήμης και μέσων αποθήκευσης δεδομένων
Το τμήμα του Λ/Σ που διαχειρίζεται τη μνήμη ονομάζεται Διαχειριστής Μνήμης (memory
manager). Μεταξύ άλλων ο διαχειριστής μνήμης παρακολουθεί ποια τμήματα της μνήμης είναι σε
χρήση και ποια όχι.
Μορφοποίηση ενός δίσκου για την αποθήκευση αρχείων
Με τη μορφοποίηση (format) ο σκληρός δίσκος χωρίζεται σε ομόκεντρους κύκλους που λέγονται
Ίχνη (tracks) και κάθε ίχνος χωρίζεται σε Τομείς (sectors).
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
7 / 14
8. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Διαχείριση μνήμης και μέσων αποθήκευσης δεδομένων
Τα χ ύ τ η τ α σ κ λ η ρ ο ύ δ ί σ κ ο υ
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα εξυπηρέτησης ενός δίσκου είναι:
1. χρόνος Αναμονής
(χρόνος για να ενεργοποιηθούν οι βραχίονες και να ξεκινήσει η περιστροφή)
2. χρόνος Αναζήτησης
(χρόνος εύρεσης ίχνους – track)
3. χρόνος Περιστροφής
(χρόνος εύρεσης τομέα – sector)
4. χρόνος Μεταφοράς
(χρόνος ανάγνωσης ή εγγραφής των δεδομένων στη θέση τους)
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
8 / 14
9. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Διαχείριση μνήμης και μέσων αποθήκευσης δεδομένων
Κατακερματισμός μνήμης (fragmentation)
Με την συνεχή εναλλαγή διεργασιών στη μνήμη και την δέσμευση της κατάλληλης περιοχής σε
αυτή, δημιουργούνται μικρές περιοχές στην μνήμη που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αυτό
λέγεται κατακερματισμός μνήμης. Για να δουλεύει καλύτερα ο Η/Υ πρέπει να γίνεται
ανασυγκρότηση μνήμης (defragment) ανά διαστήματα.
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
9 / 14
10. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Διαχείριση μνήμης και μέσων αποθήκευσης δεδομένων
Μνήμη και Εικονική μνήμη
Γενικότερα με τον όρο Μνήμη αναφερόμαστε στη
φυσική μνήμη τυχαίας προσπέλασης (RAM) του Η/Υ.
Η εικονική μνήμη βασίζεται στην ιδέα ότι το μέγεθος
ενός προγράμματος και των δεδομένων του μπορεί να
ξεπερνά τα όρια της διαθέσιμης φυσικής μνήμης που
απαιτείται για να το φορτώσει και να το εκτελέσει, οπότε
«προσομοιώνεται» ένα κομμάτι του σκληρού δίσκου σαν
επιπλέον μνήμη RAM.
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
10 / 14
11. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Φλοιός και Περιβάλλον εργασίας ή Διεπαφή ενός Λειτουργικού Συστήματος
Το Περιβάλλον Εργασίας ή Διεπαφή είναι ο “κόσμος” που βλέπει ο χρήστης
(διάφορα προγράμματα, η επιφάνεια εργασίας) μέσω του Λειτουργικού Συστήματος.
Apple Macintosh
Linux
Windows
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
11 / 14
12. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Διαχείριση Συσκευών
Α πο κ λ ει στ ικ ές Σ υ σ κ ε υ ές
Είναι οι συσκευές που διατίθενται αποκλειστικά σε ένα και
μόνο πρόγραμμα κάθε φορά π.χ. εκτυπωτής ή χειριστήριο
παιχνιδιών (joystick).
Μ ε ρ ι ζό μ εν ες Σ υ σ κ ε υ ές
Είναι οι συσκευές που μπορούν να χρησιμοποιούνται από
πολλά προγράμματα ταυτόχρονα π.χ. σκληρός δίσκος ή
ηχεία.
Ε ι κ ον ικ ές Σ υ σ κ ε υ ές
Είναι συσκευές που εμφανίζονται ως μέρος του υλικού του
Η/Υ, αλλά δεν είναι πραγματικές συσκευές. Απλά το Λ/Σ
«δημιουργεί» μία νοητή συσκευή και έτσι εμφανίζεται στο
περιβάλλον (χρήστη, προγράμματα) σαν να έχει μία τέτοια
φυσική συσκευή με συγκεκριμένες παραμέτρους χρήσης
(π.χ. εικονική συσκευή cd recorder, εικονικό εκτυπωτή
κλπ).
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
12 / 14
13. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Λειτουργικό Σύστημα πολυπρογραμματισμού
Αν ένα Λειτουργικό Σύστημα μπορεί να εκτελεί «ταυτόχρονα» περισσότερα από ένα προγράμματα,
του ίδιου ή πολλών χρηστών, τότε λέμε ότι είναι σύστημα πολυπρογραμματισμού.
Λειτουργικό Σύστημα πολλών χρηστών
Αν ένα Λειτουργικό Σύστημα μπορεί να εξυπηρετεί ταυτόχρονα περισσότερους από ένα χρήστες
ονομάζεται σύστημα πολλών χρηστών.
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
13 / 14
14. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Λειτουργικά Συστήματα Α’ & Β’ Τάξης 1ου Κύκλου – ΕΠΑΛ
Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα πολυπρογραμματισμού
Μειώνεται ο συνολικός χρόνος εκτέλεσης των προγραμμάτων μέσω της
καλύτερης αξιοποίησης των πόρων του συστήματος. Γίνεται καλύτερη διαχείριση του
χρόνου εκτέλεσης που απαιτούν τα προγράμματα.
Η ύπαρξη πολλών προγραμμάτων στην μνήμη δημιουργεί προβλήματα προστασίας του
ενός από του άλλου και το Λειτουργικό Σύστημα γίνεται αρκετά περίπλοκο για να τον
υποστηρίζει.
Δημόπουλος Ιωάννης – Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 – Π.Π.Σ. Πληροφορική & Π.Μ.Σ. η-Μάθηση
14 / 14