7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Alicja Jędrzejczyk
Przygotowanie materiałów stomatologicznych
322[01]Z1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
dr n. med. Małgorzata Figurska
mgr Katarzyna Zarębska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Alicja Jędrzejczyk
Konsultacja:
mgr inŜ. Halina Śledziona
Poradnik stanowi podstawę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01]Z1.02
„Przygotowanie materiałów stomatologicznych”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Klasyfikacja materiałów stomatologicznych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Materiały do wypełnień czasowych 12
4.3. Materiały podkładowe 16
4.4. Materiały do wypełnień stałych i uŜywane w profilaktyce 20
4.5. Materiały uŜywane w endodoncji, w protetyce i ortodoncji 24
4.6. Materiały sanitarne i implantologiczne 28
5. Sprawdzian osiągnięć 31
6. Literatura 35

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej
przygotowania i zastosowania materiałów stomatologicznych.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinieneś posiadać
przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,
− cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności opanujesz po przeprowadzeniu procesu
kształcenia,
− materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby umoŜliwić
wykonanie ich w praktyce,
− pytania sprawdzające, które umoŜliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń
potwierdzających nabycie umiejętności,
− ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierają: polecenie, sposób wykonania oraz
wykaz materiałów do wykonania ćwiczenia, pomogą ukształtować umiejętności
praktyczne i zweryfikować nabytą wiedzę teoretyczną,
− sprawdzian postępów pomoŜe ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,
− sprawdzian osiągnięć, po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki modułowej
pozwoli ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia,
− wykaz literatury.

4
Schemat układu jednostek modułowych
322[01]Z1
Organizacja pracy
w gabinecie
stomatologicznym
322[01]Z1.01
Przygotowanie gabinetu
stomatologicznego do pracy
322[01]Z1.02
Przygotowanie materiałów
stomatologicznych
322[01]Z1.03
Przygotowanie aparatury
oraz instrumentów
stomatologicznych

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
środowiska,
− organizować pracę w gabinecie stomatologicznym,
− stosować wiadomości dotyczące budowy anatomicznej, fizjologii i patofizjologii narządu
Ŝucia,
− przeprowadzać badania jamy ustnej,
− przeprowadzać wywiad chorobowy,
− opracować plan profilaktyczno-leczniczy, stosować zasady prowadzenia dokumentacji
medycznej.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− dokonać klasyfikacji materiałów stomatologicznych,
− scharakteryzować materiały do wypełnień czasowych i określić zasady ich
przygotowywania,
− przygotować materiały do wypełnień czasowych,
− rozróŜnić materiały do wypełnień ostatecznych,
− scharakteryzować cementy fosforanowe, krzemowe, karboksylowe i wodorotlenkowo-
wapniowe,
− określić zasady przechowywania cementów,
− określić zasady przygotowywania cementów,
− zaplanować pracę i zorganizować stanowisko pracy,
− dobrać materiały stomatologiczne do rodzaju zabiegu i wypełnienia,
− przygotować cementy fosforanowe, krzemowe, karboksylowe, lecznicze i tlenkowo-
cynkowo-eugenolowe,
− rozróŜnić i określić zastosowanie materiałów złoŜonych,
− określić wady i zalety amalgamatu,
− określić zasady postępowania z resztkami amalgamatu,
− scharakteryzować materiały do wypełniania kanałów korzeniowych,
− przygotować materiały do wypełnień kanałów korzeniowych,
− scharakteryzować materiały stosowane w protetyce i ortodoncji,
− przygotować materiały do wykonania wycisków,
− dokonać oceny przygotowanych materiałów stomatologicznych,
− określić asortyment i zastosowanie implantów,
− scharakteryzować materiały pomocnicze,
− scharakteryzować materiały opatrunkowe stosowane w stomatologii,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Klasyfikacja materiałów stomatologicznych
4.1.1. Materiał nauczania
Materiałoznawstwo stomatologiczne znajduje się w programach nauczania jako osobna
dyscyplina naukowa. Zespół stomatologiczny realizuje świadczenia lecznicze w zakresie
stomatologii, dlatego waŜne jest, aby kaŜdy z członków zespołu posiadał gruntowną wiedzę
i umiejętności stosowania, przygotowania i doboru materiałów dentystycznych.
Dla uŜytkowników materiałów stomatologicznych waŜnymi informacjami o materiale
czy leku są:
1) charakterystyka biofizykochemiczna materiału czy leku,
2) wpływ miejscowy i ogólny na tkanki ustroju,
3) zastosowanie, wskazania do uŜycia (szczególnie waŜne),
4) sposób przygotowania postaci uŜytkowej (gotowy, ręczny, mechaniczny, automatyczny),
5) zasady przechowywania,
6) bezpieczeństwo dla personelu i pacjenta w czasie stosowania, np. amalgamat,
7) certyfikacja
WaŜne są takŜe informacje o dostępności na rynku, zgodności z innymi materiałami, np.
podkładowymi i wypełnieniowymi oraz cena.
Wszystkie materiały i leki stomatologiczne stosowane w praktyce muszą mieć atesty
krajowe i międzynarodowe oraz uzyskać atest Zakładu Materiałów Medycznych Instytutu
Leków.
Od 1 maja 2004 r., czyli od dnia uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii
Europejskiej, obowiązuje Dyrektywa nr 93/583 EWO. Stosowanie jakichkolwiek materiałów,
będących wyrobami medycznymi, bez tego atestu jest bezprawne i ryzykowne.
Podstawowe wymagania uŜytkowe, dotyczące wszystkich materiałów
stomatologicznych, sprowadzić moŜna do następujących:
1) bezpieczeństwo biologiczne dla tkanek i całego ustroju,
2) neutralność chemiczna w środowisku ustrojowym - obojętność dla tkanek i obojętność
wobec aktywności biochemicznej tkanek,
3) wymagana dla danej grupy materiału odporność mechaniczna,
4) zespół właściwości fizycznych, odrębnych jakościowo dla kaŜdej z grup uŜytkowych
omawianych materiałów, takich jak:
a) szczelność brzeŜna, hermetyczność,
b) twardość i odporność na działanie sił Ŝucia,
c) homogenność wewnętrzna i porowatość zewnętrzna,
d) rozszerzalność liniowa i objętościowa,
e) trwałość uŜytkowa właściwa dla danej grupy,
f) aktywność leczniczo-profilaktyczna.
Cechy idealnego materiału do wypełniania ubytków twardych tkanek zęba
(wg Skawińskiego) to:
1) odpowiednią twardość i wytrzymałość na szkodliwe oddziaływanie wpływów
mechanicznych,
2) odporność na działanie czynników chemicznych i elektrochemicznych,

8
3) trwałość kształtu i objętości zarówno w okresie kondensacji, jak i po całkowitym
związaniu materiału,
4) minimalny stopień przewodnictwa cieplnego, wysoki stopień przylegania do ścian ubytku
zarówno w stanie plastycznym, jak i później po jego ostatecznym utwardzeniu,
5) odpowiedni, zbliŜony do zęba naturalnego, połysk, wygląd i barwę,
6) łatwość obróbki i moŜliwość usuwania bez znacznej szkody dla tkanek zębowych,
7) moŜliwość oddziaływania przeciwbakteryjnego.
WaŜne przy wyborze materiału są praktyczne właściwości, np.:
1) łatwość i bezpieczeństwo stosowania w warunkach jamy ustnej,
2) łatwość przygotowania postaci uŜytkowej,
3) plastyczność uŜytkowa,
4) data produkcji i termin waŜności,
5) odporność na czynniki środowiska.
Ze względu na zastosowanie materiały stomatologiczne (z wyjątkiem materiałów
laboratoryjno-protetycznych i ortodontycznych) moŜna podzielić na:
− podstawowe,
− pomocnicze
− leki do stosowania miejscowego.
W tradycyjnym podziale materiałów stomatologicznych, podawanych w większości
publikacji, wyróŜnia się:
1) materiały do wypełnień czasowych, zwane stomatologicznymi materiałami
opatrunkowymi,
2) materiały podkładowe, zwane cementami podkładowymi, w tym cementy lecznicze,
3) cementy glassjonomerowe – GI (glassjonomery),
4) konwencjonalne materiały do wypełnień ostatecznych - trwałych, stałych:
a) cementy krzemowe, tzw. porcelany,
b) amalgamaty,
5) materiały kompozycyjne, kompomerowe, ormocerowe i preparaty pomocnicze
(wytrawiacze, systemy wiąŜące)
6) materiały wypełnieniowe, np. stopy złota, tworzywa akrylowe,
7) materiały do leczenia endodontycznego,
8) laki i lakiery profilaktyczne,
9) masy wyciskowe.
Uwzględniając przeznaczenie uŜytkowe, wyróŜnia się:
1) materiały do wypełniania zębów:
a) czasowe (opatrunkowe),
b) podkładowe,
c) do wypełnień stałych (trwałych),
2) materiały endodontyczne (pasty),
3) materiały wyciskowe (masy),
4) laboratoryjne materiały protetyczno-ortodontyczne,
5) leki stomatologiczne,
6) materiały i preparaty pomocnicze,
7) laki i uszczelniacze bruzd.

9
W opracowaniu pod redakcją prof. Ilewicza - „Materiały do wypełnień we współczesnej
dentystyce odtwórczej" znajdujemy aktualny podział materiałów, w którym autorzy
wyróŜniają:
1. Materiały tymczasowe:
− dentyna wodna,
− eugenolan cynku,
− masy samoutwardzalne,
− cementy prowizoryczne.
2. Materiały podkładowe - materiały izolacyjne:
− cementy fosforanowe,
− cementy karboksylowe,
− cementy szkło-jonomerowe (glassjonomerowe),
− lakiery podkładowe,
− linery na bazie Ŝywic polimerowych.
3. Materiały izolacyjno-lecznicze:
− eugenolan cynku/cementy cynkowo-eugenolowe,
− twardniejące preparaty na bazie wodorotlenku wapnia.
4. Materiały lecznicze:
− nietwardniejące preparaty na bazie wodorotlenku wapnia,
− biopreparaty.
5. Materiały do wypełnień stałych - materiały ceramiczne:
− cementy krzemowe,
− cementy krzemowo
− fosforanowe.
6. Materiały ceramiczno-organiczne:
− cementy szkło-jonomerowe (glassjonomerowe).
7. Materiały złoŜone na bazie Ŝywic polimerowych:
− materiały kompozytowe,
− ormocery,
− kompomery.
8. Materiały organiczne:
− szybko polimeryzujące masy akrylanowe.
9. Stopy i roztwory metali:
− amalgamaty srebra,
− złoto kohezywne. Materiały do profilaktycznego wypełniania bruzd
międzyguzkowych/wypełniacze szczelin/laki szczelinowe:
− laki na bazie materiałów kompozycyjnych,
− laki na bazie kompomerów,
− laki na bazie cementów szkło-jonomerowych (glassjonomerowych).
Wszystkie preparaty naleŜ przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta.
Przestrzegać daty waŜności oraz unikać ekspozycji na światło, ciepło oraz wilgoci.

10
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są najwaŜniejsze informacje o materiale czy leku.
2. Jak dzielimy materiały ze względu na zastosowanie?
3. Jak dzielimy materiały ze względu na przeznaczenie uŜytkowe?
4. Jaki jest aktualny podział materiałów do wypełnień?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału materiałów stomatologicznych ze względu na zastosowanie
i przeznaczenie uŜytkowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować artykuły piśmienne,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) wykonać tabelę,
5) zadbać o bhp i ochronę osobistą,
6) dokonać podziału,
7) zaprezentować otrzymane wyniki.
Podział wg zastosowania Podział wg przeznaczenia
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− broszury i instrukcje,
− artykuły piśmienne,
− odzieŜ ochronna,
− materiały wypełnieniowe,
− narzędzia do przygotowania materiałów,
− poradnik dla ucznia.

11
Ćwiczenie 2
Dokonaj podziału tabelarycznego materiałów podkładowych.
1) przygotować artykuły piśmienne,
4) wykonać tabelę,
6) dokonać podziału,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać najwaŜniejsze informacje, jakie trzeba wiedzieć o materiale
stomatologicznym czy leku?
2) podzielić materiały stomatologiczne ze względu na zastosowanie?
3) podzielić materiały ze względu na przeznaczenie uŜytkowe?
4) wskazać materiały do wypełnień wg aktualnego podziału?

12
4.2. Materiały do wypełnień czasowych
Materiałami czasowymi zwanymi tez opatrunkami są:
1) gutaperka,
2) cement cynkowo-siarczanowy,
3) cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy,
4) materiały samotwardniejące:
a) chemoutwardzalne w warunkach jamy ustnej,
b) światłoutwardzalne,
5) cementy prowizoryczne.
Są to materiały stosowane czasowo, przed załoŜeniem materiału ostatecznego. Trwałość
tych materiałów określona jest na kilkanaście dni – do kilku tygodni.
Powinny być łatwe do zakładania i łatwe do usuwania z ubytku.
WaŜną praktyczną cechą tych materiałów powinna być neutralność wobec leków, które
stosujemy w leczeniu, oraz korzystne oddziaływanie na tkanki zęba i przyzębia, szczególnie
na miazgę.
Gutaperka
Jest to Ŝywica roślinna o właściwościach termoplastycznych (w temperaturze 50-60o
C)
i chemoplastycznych (w obecności eteru lub chloroformu). Stosuje się ją bardzo rzadko jako
opatrunek, głównym jej zastosowaniem jest uszczelnianie kanałów w leczeniu endodontycznym
w postaci pałeczek dokanałowych.
Cement cynkowo-siarczanowy
Potocznie zwany fleczerem. Jest to materiał wieloskładnikowy, produkowany do uŜytku
stomatologicznego w postaci proszku i płynu.
Skład proszku: tlenek cynku, bezwodny siarczan cynku, tymol, mastyks, sproszkowana
guma arabska, dekstryna, magnezja.
Skład płynu: aqua destillata jako samodzielny składnik, często dodaje się fabrycznie
eugenol, fenol, boraks, gumę arabską.
Fleczer - bezpośrednio przed uŜyciem – zarabia się metalową szpatułką na matowej
powierzchni szklanej płytki, mieszając proszek z równą ilością płynu i dosypując porcjami
proszek do płynu.
Czas zarabiania, w zaleŜności od Ŝądanej konsystencji masy, wynosi od 15 do 25 s. Czas
wiązania uzaleŜniony jest od konsystencji masy, temperatury otoczenia, temperatury płynu
i od techniki mieszania. Cement cynkowo-siarczanowy poza przeznaczeniem opatrunkowym
znajduje zastosowanie do czasowego mocowania elementów protetycznych, np. koron;
zarabia się go wówczas do konsystencji zagęszczonej śmietany. Dla celów opatrunkowych
sporządza się pastę konsystencji kitu.
Rys 1. Przykłady cementu cynkowo-siarczynowego [rysunek autora]
FLECZER
Multidentin, Tymodentin, Aquadentin,
Oxidentin, Fletscher, Providentin

13
Do tej grupy naleŜą równieŜ pasty fleczerowe– preparaty samotwardniejące. WiąŜą one
pod wpływem temperatury i wilgoci w jamie ustnej. Materiały te nie wymagają
przygotowania, są w postaci gotowej do uŜycia.
Rys 2. Przykłady past fleczerowych [rysunek autora]
Materiały samotwardniejące
Są zbliŜone do past fleczerowych. W ich składzie znajduje się: tlenek cynku, dwutlenek
krzemu i składniki syntetyczne. Są w postaci gotowej pasty.
Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy
Wśród materiałów stomatologicznych do czasowych wypełnień znaczące miejsce
zajmuje cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy. Podstawowy skład materiału to proszek
i płyn.
Proszek Płyn
tlenek cynku – 60%,
dwutlenek krzemu – 34% i kalafonia
eugenol – 37,5%,
kwas ortoetoksybenzoesowy – 62,5%.
Zaletami uŜytkowymi cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolowego są:
1) działanie lecznicze – odontropowe, przeciwbólowe, wysuszające,
2) działanie bakteriobójcze (eugenol),
3) dobra adhezja do ścian ubytku, zapewniająca hermetyczność,
4) homogenność masy,
5) wiązanie w obecności śliny,
6) duŜa trwałość w jamie ustnej (sięgająca kilku tygodni),
7) długi czas plastyczności poza jamą ustną (jednorazowe zarobienie większej ilości
materiału).
Wadami są:
1) aktywność chemiczna z innymi materiałami, np. kompozycyjnymi,
2) moŜliwość uszkodzenia miazgi przy niewłaściwym zarobieniu,
3) utrzymujące się zaburzenia smaku (goździkowy).
Zarabianie: na matowej powierzchni płytki szklanej szpatułką metalową do odmierzonej
ilości płynu dodaje się porcjami proszek - nieustannie mieszając, aŜ do uzyskania
jednorodnej, połyskliwej masy, o plastelinowej konsystencji. Efektywny czas zarabiania,
w zaleŜności od ilości materiału, wynosi od 60 do 90 s. Dobrze zarobiony materiał zachowuje
plastyczność uŜytkową do 3 godzin, którą moŜna przedłuŜyć przechowując go w zamkniętym
szczelnie słoiczku.
Głównym wskazaniem do stosowania cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolo-wego jest
próchnica głęboka niepowikłana oraz zaopatrzenie czasowe ubytków w leczeniu planowym
próchnicy z wysokim wskaźnikiem PUW.
Do tej grupy materiałów, nazywanych cementami cynkowo-eugenolowymi, zaliczamy
np.: Caryosan, Oxycinc, Vivat, Super EBA, Harvard Eugenat i inne.
PASTY
FLECZEROWE
Chemiczne: Provident, Cavit G i M,
Improvin, Temprit, Citodur, Coltosol,
Provipast, Światłoutwardzalne: Clip F

14
Cementy prowizoryczne
W poszukiwaniu materiałów trwalszych materiałów szczelniejszych od materiałów
opatrunkowych wprowadzono tzw. cementy prowizoryczne. Materiały te oparte są na
mieszaninie tlenków cynku i krzemu, zarabianych roztworem kwasu fosforowego techniką
analogiczną do techniki sporządzania cementów fosforanowych czy krzemowych.
Zastosowanie: długoterminowe opatrunki, czasowe wypełnienia.
Wskazaniami do stosowania cementów prowizorycznych są:
1) konieczność załoŜenia hermetycznego opatrunku leczniczego na pośrednie lub
bezpośrednie przykrycie miazgi preparatami wodorotlenku wapnia,
2) konieczność załoŜenia szczelnego, długoterminowego opatrunku w leczeniu
endodontycznym,
3) w trudnych warunkach dla retencji materiału typu fleczer lub podobnego,
4) w przypadku przewidywanych długich przerw w leczeniu (urlop, choroba),
5) w razie klinicznej potrzeby odroczenia ostatecznego wypełnienia.
Przykładami sa.: Multiplen, Plerodont, Harvard Verschluss-cement, Septo-Pack, Tem-
Pack, Ultraphos Temporary-Pack, Vonder-Pack.
1. Jakie znasz materiały do wypełnień czasowych?
2. Jaki jest skład i sposób zarabiania fleczeru?
3. Jaki jest skład i sposób zarabiania cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolowego?
4. Jakie znasz materiały samotwardniejące?
5. Jakie znasz cementy prowizoryczne?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj cement cementowo-siarczanowy do czasowego zamocowania korony i do
opatrunku. WskaŜ róŜnice w konsystencji.
1) zgromadzić odpowiednie narzędzia i wypełnienia,
5) wykonać polecenie i zarobić preparat,
− narzędzia do przygotowania preparatu,
− cement cynkowo-siarczanowy,

15
Ćwiczenie 2
Przygotuj cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy. Omów jego właściwości.
1) zgromadzić odpowiednie narzędzia i wypełnienia,
5) wykonać polecenie i zarobić preparat,
− narzędzia do przygotowania preparatu,
− cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać materiały do wypełnień czasowych?
2) omówić skład i sposób zarabiania fleczeru?
3) omówić skład i sposób zarabiania cementu tlenkowo-cynkowo-
eugenolowego?
4) wskazać materiały samotwardniejące.
5) wskazać cementy prowizoryczne

16
4.3. Materiały podkładowe
4.3.1 Materiał nauczania
Ta grupa materiałów stosowana jest jako zabezpieczenie miazgi zęba, leczonego
z powodu uszkodzenia twardych tkanek (ubytek), przed szkodliwym, toksycznym działaniem
materiałów uŜywanych do wypełnień ostatecznych (stałych).MoŜna je nazwać materiałami
izolującymi.
Cementy podkładowe, poza zastosowaniem wynikającym z ich nazwy, uŜywane są
szeroko jako materiały mocujące elementy protetyczne, np. korony czy wkłady protetyczne.
Stosuje się je często jako materiał wypełnieniowy w zębach mlecznych, niekiedy
w endodoncji.
Do cementów podkładowych zalicza się;
1. Cynkowo-fosforanowe (fosforanowe), uŜywane pod materiały wypełnieniowe, jakimi są
amalgamaty i cementy krzemowe.
NaleŜą tu np.:Agatos – „W" i „S", Adhesor, Harvard cement, Poscal, Elitę Cement,
Variofix.
Przygotowanie:
− na matowej stronie płytki szklanej, metalową szpatułką,
− bezwzględna czystość narzędzi (płytki i szpatułki),
− właściwa, 12–18°C, temperatura płynu i płytki,
− czas zarabiania: 30–45 s.,
− dokładne proporcje składników: proszek + płyn (wg zaleceń producenta),
− równomierne mieszanie, z dodawaniem proszku do płynu, bez zmiany proporcji,
− zakaz mieszania składników cementu od róŜnych producentów.
2. Polikarboksylowe, stosowane są do cementowania koron protetycznych, oraz jako
materiały podkładowe. NaleŜą tu np.: Harvard Cement CC, Adhesor.
Technika zarabiania:
− właściwe dla danego cementu, zgodne z instrukcją producenta proporcje, najczęściej
1,5–2,5części proszku na 1 część płynu,
− odpowiedni czas zarabiania, zaleŜny od przeznaczenia, ale nie dłuŜszy niŜ 30 s do
uzyskania masy połyskującej,
− zarabianie na płytkach papierowych szpatułkami z tworzywa syntetycznego lub
metalowymi,
− umycie pod bieŜącą wodą szpatułki i uŜywanych instrumentów (nakładacz, upychadło),
póki materiał jest plastyczny, lub zamoczenie po jego stwardnieniu w 10% roztworze
ługu sodowego.
3. Wodorotlenkowo-wapniowe, uŜywane głównie do bezpośredniego pokrycia miazgi oraz
w leczeniu endodontycznym. Uznawane są za cementy lecznicze, poniewaŜ:
− silnie alkalizują środowisko – pH od 10 do 12,5,
− działają odontotropowo na miazgę, działają przeciwbakteryjne,
− nie działają draŜniąco na miazgę. NaleŜą tu np.: Biopulp, Calcipulpe, Roegan, Calxyl,
Dycal, Life, Ultra-Blend,Cavallite.

17
Mogą występować w postaci:
− jako dwie pasty,
− jako proszek i płyn (0,9% NaCl),
− jako pasta samoutwardzalna,
− jako liner światłoutwardzalny.
Przygotowanie:
Wymagające ręcznego zarabiania przygotowuje się z zachowaniem zasad aseptyki
(jałowa szpatułka i jałowa płytka). Konsystencja uzaleŜniona jest od wykorzystania. Mogą
być w postaci dwóch past, które łączymy w równych proporcjach, w samomieszającej
strzykawce lub w postaci kapsułek do przygotowania w utrząsarce ewentualnie nakładamy
bezpośrednio ze strzykawki i utwardzamy lampą polimeryzacyjną.
4. Glassjonomerowe (GI) inaczej szklano-jonomerowe lub szkło-jonomerowe, stosuje się do
odbudowy ubytków twardych tkanek zęba niepróchnicowego pochodzenia, wypełniania
ubytków próchnicowych w zębach mlecznych, jako podkłady wielowarstwowe pod
wypełnienia konwencjonalne, a szczególnie kompozycyjne, jako podkłady linearne
w płytkich ubytkach, do uszczelniania bruzd, szczelin, rowków i dołków szkliwnych,
stanowiących miejsca i punkty zmniejszonej odporności na próchnicę, do cementowania
ćwieków okołomiazgowych, wkładów dokanałowych, oraz odbudowy koron na
wkładach dla celów protetycznych.
Cementy te wymagają ścisłego przestrzegania instrukcji określającej zasady
przygotowywania materiału do uŜytku.
Technika przygotowania:
− uŜywamy czystych narzędzi do zarabiania (najlepiej narzędzi jednorazowego uŜytku, np.
szpatułka i płytka papierowa),
− przestrzegamy suchości narzędzi,
− właściwie dozujemy składniki: proszek + płyn,
− przechowujemy składniki w warunkach zalecanych przez producenta (temperatura,
suchość),
− zabezpieczamy materiały gotowych przed dostępem światła i eliminujemy naświetlenie
5. Cementy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe (omówione wcześniej).
1. Jakie znasz materiały podkładowe?
2. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów fosforanowych?
3. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów polikarboksylowych?
4. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów wodorotlenkowo – wapniowych?
5. Jaki jest sposób zarabiania i wykorzystania cementów glassjonomerowych?

18
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wpisz do tabeli przykłady odpowiednich cementów.
3) zaplanować tok postępowania, wykonać tabelę
4) dokonać podziału cementów,
Cementy
fosforanowe
Cementy
polikarboksylowe
Cementy
wodorotlenkowo-
wapniowe
Cementy GI
− materiały cementowe,
Ćwiczenie 2
Wybierz i przygotuj cementy wodorotlenkowo- wapniowe. Zwróć uwagę na sposoby
zarabiania.
4) dokonać podziału cementów wodorotlenkowo - wapniowych,
5) wykonać polecenie,

19
− materiały cementowe,
− narzędzia do przygotowania cementów,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać materiały podkładowe?
2) wyjaśnić sposób zarabiania i wykorzystania cementów
fosforanowych?
polikarboksylowych?
wodorotlenkowo – wapniowych?
glassjonomerowych?

20
4.4. Materiały do wypełnień stałych i uŜywane w profilaktyce
Do wypełnień stałych jako wypełnienia ostateczne oprócz omówionych wcześniej
glassjonomerów zaliczamy:
1) cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe
2) amalgamaty (ortęcia).
3) materiały złoŜone (kompozycyjne),
4) materiały kompomerowe,
5) materiały ormocerowe.
Cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe
Składają się z płynu i proszku. Przykładem są tu: Achatit, Silicap, Keratit, Cristal.
PoniewaŜ podczas mieszania proszku z płynem następuje uwalnianie wolnego kwasu
krzemowego, istnieje niebezpieczeństwo chemicznego uszkodzenia miazg (martwica
kwasowa). W związku z tym przy zakładaniu wypełnień tzw. krzemowych obowiązuje
zakładanie cementu podkładowego, np. fosforanowego, glassjonomerowego, z wodorotlenku
wapnia bądź podwójnego.
Do zmieszania proszku z płynem stosujemy gładką powierzchnię płytki szklanej
i niemetalową szpatułkę. Mieszamy w proporcjach zalecanych przez producenta. Cementy te
występują takŜe w postaci kapsułek.
Amalgamaty (ortęcia)
Podstawowymi składnikami amalgamatów stomatologicznych są rtęć i srebro.
Amalgamaty dzielimy na:
1) wysokosrebrowe,
2) niskosrebrowe,
3) wysokomiedziowe,
4) niskomiedziowe.
Techniki przygotowania amalgamatu:
1) kapsułkowane – wstrząsarki,
2) w mieszalnikach ze wstrząsarką - automatyczne dozowanie i wstrząsanie w kapsułce,
3) ręczne zarabianie – w moździerzu i pistelem szklanym, po uprzednim dokładnym
odmierzeniu, wymaganych do wielkości wypełnienia, ilości składników: rtęci i opiłków
metali w proporcji wagowej 1:1.
Zaletami materiałów amalgamatowych, są:
− trwałość,
− tolerancja na warunki jamy ustnej podczas ich zakładania, szczególnie na wilgotność,
− łatwość i szybkość zakładania,
− nieszkodliwość dla tkanek zęba i przyzębia,
− działanie przeciwpróchnicowe (przez dodawanie fluoru w postaci fluorku cynawego),
− taniość materiału i jego dostępność.
Wady amalgamatów:
− niskie walory kosmetyczne, ograniczenie zastosowania do zębów bocznych,
− metaliczne przewodnictwo termiczne,

21
− aktywność elektrochemiczna (elektrogalwamzacja jamy ustnej),
− konieczność wtórnego opracowywania (polerowanie).
Zalecenie bhp:
1) stosowanie bezpiecznych technik sporządzania amalgamatów, np. wstrząsarki,
mieszalniki z automatycznymi dozownikami,
2) stosowanie nowoczesnych materiałów, eliminujących ręczne zarabianie,
3) właściwe dozowanie materiału do wielkości ubytku, eliminujące powstawanie
szkodliwych resztek (kapsułki),
4) racjonalizowanie czynności usuwania amalgamatowych wypełnień – z maska ustno-
nosową, usuwanie na mokro, z uŜyciem spryskiwacza i chłodzenia wodnego,
5) przechowywanie składników (dotyczy rtęci i opiłków do ręcznego zarabiania)
w hermetycznych pojemnikach, w zamkniętych szafkach, dobrze oznakowanych,
6) przechowywanie odpadów amalgamatowych - nadmiaru wypełnienia, starych, usuniętych
wypełnień – w oznakowanych, hermetycznych słoiczkach szklanych lub porcelanowych,
wypełnionych 5% roztworem jodowym (Belladonny), traktujemy je jako
odpadyniebezpieczne,
7) obowiązkowe wietrzenie gabinetu lub stosowanie wymuszonej wentylacji.
Materiały złoŜone
Materiały kompozytowe, kompomerowe i ormocery mogą występować w postaci
rozrzedzonej tzw. flow oraz w postaci nierozrzedzonej.
Kompozyty – materiały estetyczne, polimeryzujące pod wpływem światła (np. Charisma,
Tetric, Te Econom, Miris, Enamel Plus) lub chemicznie (np. Isopast, Evicrol, Degufil) po
zmieszaniu bazy i katalizatora.
Kompomery – stanowią połączenie kompozytów z glassjonomerami, wiązanie ich następuje
dwufazowo pod wpływem działania światła oraz chemicznie, uwalniają fluor, np. Dyract
Extra, Twinky Star, Compoglass.
Ormocery – mają zdolność uwalniania fluoru, są alternatywą dla amalgamatów, np. Definite,
Admira.
Materiały pomocnicze
a) wytrawiacze,
b) systemy wiąŜące.
Nowoczesne systemy wiąŜące posiadają zdolność samowytrawiania, nie uŜywamy wtedy
wytrawiaczy w Ŝelu.
Materiały stosowane w profilaktyce
Do profilaktyki stosujemy:
− laki szczelinowe do uszczelniania bruzd,
− lakiery do impregnacji szkliwa,
− glassjonomery do uszczelniania bruzd.
Laki słuŜą do zabezpieczania zębów przed próchnicą w sposób mechaniczny
i chemiczny. Mechanicznie – blokują dostęp czynników kariogennych. Chemicznie –
impregnują szkliwo.
Lakiery stosujemy głównie do profilaktyki gładkich powierzchni szkliwa, wokół
aparatów ortodontycznych, remineralizacji, przy nadwraŜliwości szyjek zębów.

22
1. Jakie znasz lakiery i laki szczelinowe stosowane w profilaktyce?
2. Jakie znasz cementy krzemowe?
3. Jakie znasz sposoby zarabiania i postępowania z resztkami amalgamatów?
4. Czym róŜnią się materiały złoŜone: kompozyty, kompomery i ormocery?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj wypełnienie krzemowe. Podaj przykłady nazw fabrycznych dwóch preparatów
krzemowych.
1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia,
5) przygotować wypełnienie,
− narzędzia do przygotowania wypełnień,
Ćwiczenie 2
Przygotuj amalgamat do wypełnienia z uŜyciem wstrząsarki.
1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia i urządzenia,
5) przygotować wypełnienie,

23
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać lakiery i laki szczelinowe stosowane w profilaktyce?
2) wskazać cementy krzemowe?
3) scharakteryzować amalgamaty, sposoby zarabiania i postępowania
z resztkami?
4) wskazać materiały złoŜone: kompozyty, kompomery i ormocery?

24
4.5. Materiały uŜywane w endodoncji, w protetyce i ortodoncji
Materiały do leczenia endodontycznego
1. Środki do dewitalizacji miazgi – działają mumifikująco na miazgę, obecnie stosuje się
pasty bezarszenikowe. Wystepują wpostaci gotowych past. Przykładem są: Parapasta,
Caustinerff, Depulpin, Devipasta.
2. Leki endodontyczne – słuŜą do oczyszczania, poszerzania kanałów, leczenia stanów
zapalnych tkanek okołowierzchołkowych, stosujemy je w postaci wkładek lub płukanek.
Tabela 1. Przykłady leków endodontycznych
Nazwa leku Postać Zastosowanie
Antiforminum roztwór
OdkaŜanie kanałów korzeniowych
w przebiegu zgorzeli miazgi zęba
Biopulp
proszek wodorotlenku
wapnia
Pokrycie miazgi, leczenie tkanek
okołowierzchołkowych
Camfenol roztwór OdkaŜanie kanałów korzeniowych
Chakaem roztwór
OdkaŜanie kanałów korzeniowych
W leczeniu zgorzeli miazgi
Chloraminum roztwór Oczyszczanie kanału
Chlorphenol roztwór
PrzyŜeganie niedostatecznie
zdewitalizowanej miazgi
Endosal płyn Chemiczne opracowanie kanału
Eugenol płyn Do odkaŜania
Parapasta pasta Środek dewitalizacyjny
Tymol proszek OdkaŜanie kanałów
Maści i pasty o działaniu
bakteriobójczym,
przeciwzapalnym,
przeciwbólowym: np.
Dekadent maść
Leczenie zgorzeli i stanów zapalnych tkanek
okołowierzchołkowych
Pulpomixine maść
Grinazol pasta
3. Wypełnienia endodontyczne – pasty uszczelniające stosowane razem z gutaperką.
Przykładem są: Caryosan, Diaket, AH Plus, Apexit, Endomethason, Resilon.

25
Materiały protetyczno-ortodontyczne
1) masy podścielające- czasowe i stałe,
2) materiały korekcyjne,
3) materiały do tymczasowych uzupełnień protetycznych,
4) kleje protetyczne,
5) cementy ortodontyczne,
6) zamki i pierścienie ortodontyczne.
7) materiały wyciskowe.
Masy wyciskowe dzielimy je na sztywne i elastyczne. Najczęściej stosowane są masy
elastyczne alginatowe, polisulfidowe, silikonowe i polieterowe. Mogą być mieszane
maszynowo w specjalnych mieszalnikach lub ręcznie wg. Instrukcji zarabiania.
*gips
* masy termoplastyczne
sztywne * woski wyciskowe
* masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe.
Masy agarowe - odwracalne
wyciskowe.
hydrokoloidowe
alginatowe - nieodwracalne
elastyczne polisulfidowe
kondensacyjny
Elastomery silikonowe
addycyjny
polieterowe
Rys 3. Schemat materiałów podobierania wycisków
1. Jakie znasz środki do dewitalizacji miazgi?
2. Jakie znasz leki stosowane w endodoncji?
3. Jakie znasz wypełnienia endodontyczne?
4. Jakie znasz masy wyciskowe?

26
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj dwa wypełnienia endodontyczne o róŜnym sposobie zarabiania.
1) zgromadzić odpowiednie wypełnienia i narzędzia,
5) przygotować wypełnienia,
Ćwiczenie 2
Przygotuj masę alginatową do wycisku, wg zaleceń producenta.
1) zgromadzić odpowiednią masę wyciskową i narzędzia,
5) przygotować masę do wycisku,
− materiały alginatowe stosowane do wycisków,
− narzędzia do przygotowania masy wyciskowej,

27
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić środki do dewitalizacji miazgi?
2) określić leki stosowane w endodoncji?
3) wskazać wypełnienia endodontyczne i opisać je?
4) określić masy wyciskowe?

28
4.6. Materiały sanitarne i implantologiczne
Materiały sanitarne – naleŜą do podstawowych i niezbędnych artykułów podczas
wykonywania zabiegów stomatologicznych.
Bezpieczeństwo pracy zapewnia, stosowanie sprzętu i materiałów jednorazowego uŜycia,
takich jak:
1) sterylne strzykawki i igły iniekcyjne,
2) tampony, gaziki, wałeczki, prostokąty,
3) rękawice ochronne,
4) maski, osłonki i okulary ochronne,
5) kubki, ślinociągi i ssaki,
6) śliniaki i serwety papierowo-foliowe,
7) ręczniki papierowe,
8) fartuchy, torebki i rękawy ochronne papierowo-foliowe,
9) opakowania zabezpieczające powierzchnie zabiegowe narzędzi itp.
Obecnie dostępne są fabrycznie przygotowane, sterylne i odpowiednio opakowane
materiały opatrunkowe i bielizna zabiegowa do jednorazowego uŜycia.
Materiały opatrunkowe
Do wykonywania materiałów opatrunkowych wykorzystywanych do zabiegów
stomatologicznych stosuje się watę, gazę i ligninę.
Wata
SłuŜy do przygotowania kulek i kuleczek stosowanych do przemywania ubytków
próchnicowych, sączków do leczenia kanałowego zębów oraz wacików
Sposób przygotowania. Z odpowiedniej ilości waty dłońmi obu rąk formuje się luźne
kulki (ok. 1x1 cm) oraz kciukiem i palcem wskazującym jednej ręki - kuleczki (ok. 1x1 mm).
Przygotowywanie sączków polega na nawijaniu, za pomocą kciuka i palca wskazującego,
małego paseczka waty na igłę Millera. Przygotowane materiały naleŜy poddać sterylizacji
w autoklawie, a najlepiej nabyć gotowe – sterylne, fabrycznie przygotowane.
Gaza
Gazy uŜywa się do wykonywania gazików, tamponów, sączków (seto-nów), opatrunków
uciskowych, stosowanych w chirurgii stomatologicznej i periodontologii.
Sposób przygotowania. Gaziki wykonuje się z płatka gazy (ok. 8x8 cm lub 10x10 cm),
której brzegi składa się do środka, a następnie wpół, do uzyskania gazika wielkości ok. 4x4 cm
lub 5x5 cm.
Tampony wykonuje się z płatka gazy ok. 8x8 cm, przez złoŜenie górnego i dolnego
brzegu do środka. Potem zwija się gazę tak, aby jej końce były idealnie schowane do środka
(nie mogą wystawać strzępy).
Sączki robi się z wąskiego paska gazy (szerokości 2–3 cm). Brzegi naleŜy złoŜyć
z dwóch stron do środka, całość złoŜyć wpół i ciasno nawinąć na siebie.
Lignina
Stosuje się ją do wykonywania róŜnej wielkości wałeczków (kwadracików,
prostokątów), mających na celu ochronę zębów przed dostępem śliny, oraz płatów do
przykrywania lub zawijania narzędzi.

29
Sposób przygotowania. Zwijając płatek ligniny w rulonik za pomocą np. łopatki
metalowej, a następnie tnąc go noŜyczkami otrzymuje się odpowiedniej wielkości wałeczki
(ok. 2x1 cm lub 3x1 cm). ZłoŜenie kilku płatów ligniny i odpowiednie ich pocięcie pozwoli
uzyskać kwadraty (prostokąty) wielkości ok. 2x2 cm lub 3x4 cm. Materiały te moŜna nabyć
gotowe, róŜnej wielkości, z udogodnieniami, sterylne [2].
Implanty
W zaleŜności od tkanek do, których je wprowadzamy moŜemy podzielić na:
− podokostnowe,
− śluzówkowe,
− endodontyczne,
− wewnątrzkostne.
Implanty wewnątrzkostne stanowią najbardziej rozpowszechnioną grupę. Wprowadza się
je do kości po wykonaniu tunelu frezem lub wiertłem. Implant składa się z części znajdującej
się w kości i z części znajdującej się w jamie ustnej. Po wprowadzeniu chirurgicznym
i okresie gojenia zaopatruje się go protetycznie. Nadbudowę stanowi łącznik protetyczny
i właściwe uzupełnienie. Implanty wykonane są z tytanu bądź materiału ceramicznego, mogą
teŜ być tytanowe pokryte ceramiką. Kształt implantów wewnątrzkostnych najczęściej jest
cylindryczny lub stoŜkowy, nagwintowanie przebiega na całej ich długości z pominięciem
szyjki. Do implantacji potrzebny jest specjalny zestaw narzędzi oraz fizjodyspenser.
W implantologii oprócz samych implantów stosuje się równieŜ materiały kościozastępcze
oraz membrany do odbudowy wyrostka zębodołowego i kości.
4.6.2 Pytania sprawdzające
1. Jakie znasz materiały sanitarne?
2. W jakim celu stosujemy: watę, gazę i ligninę?
3. Co to są implanty?
4. Do czego słuŜą materiały kościozastępcze?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj kuleczki z waty do zastosowania w leczeniu stomatologicznym.
1) zgromadzić odpowiednie materiały,
5) wykonać ćwiczenie,

30
− wata,
− pojemniczek na kuleczki z waty,
Ćwiczenie 2
Wykonaj wałeczki z ligniny słuŜące do izolacji od śliny.
1) zgromadzić odpowiednie materiały,
5) wykonać ćwiczenie,
− lignina, łopatka,
− pojemniczek na wałeczki,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać materiały sanitarne?
2) określić cel stosowania: waty, gazy i ligniny?
3) zdefiniować implanty?
4) określić zastosowanie materiały kościozastępczych?

31
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zestaw zawiera 20 zadań.
5. Do kaŜdego zadania przyporządkowane są 4 moŜliwości odpowiedzi, jedna odpowiedź
jest prawdziwa.
6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak X. W przypadku
pomyłki zakreśl błędną odpowiedź kółkiem i zaznacz x odpowiedź prawidłową.
7. Za kaŜdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
0 punktów.
8. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
ZESTAW PYTAŃ TESTOWYCH
1. Preparatem, który nie naleŜy do materiałów czasowych jest
a) fleczer.
b) ormocer.
c) tlenek cynku z eugenolem.
d) cement prowizoryczny.
2. Materiały kompozytowe nie mają w swoim składzie
a) eugenolu.
b) wypełniacza
c) Ŝywicy.
d) substancji polimerycznej.
3. Przygotowanie amalgamatu wymaga
a) przygotowaniu płytki szklanej.
b) szpatułki metalowej.
c) utrząsarki.
d) a i b prawidłowe.
4. Usuwanie resztek amalgamatu polega na
a) wyrzuceniu do śmieci.
b) traktowania jako materiał łatwopalny.
c) traktowania jako materiał niebezpieczny.
d) wyrzuceniudo kanalizacji.
5. Do cementów fosforanowych zaliczamy
a) fleczer.
b) agatos.
c) adhesor.
d) amalgamat.

32
6. Preparatem nie zaliczanym do grupy cementów wodorotlenkowo-wapniowych jest
a) Agatos.
b) Biopulp.
c) Calxyl.
d) Calcipulpe.
7. Płytki papierowe słuŜą do
a) przygotowania materiałów do wypełnień
b) podawania narzędzi
c) demonstracji higienicznych
d) sprawdzania działania wierteł.
8. Materiałem nie zaliczanym do opatrunków jest
a) wata.
b) gaza.
c) ręcznik.
d) lignina
9. Do wykonania wałeczków chroniących od śliny stosujemy
a) watę.
b) gazę.
c) włókninę.
d) ligninę.
10. Lakiery uszczelniające naleŜą do
a) narzędzi chirurgicznych.
b) materiałów profilaktycznych.
c) materiałów izolacyjnych.
d) materiałów wyciskowych.
11. Fleczer to
a) materiał profilaktyczny.
b) podkład.
c) materiał endodontyczny.
d) cement cynkowo-siarczanowy.
12. Fluor nie jest uwalniany przez materiały z grupy
a) ormocerów.
b) kompomerów.
c) amalgamatów.
d) glassjonomerów.
13. W postaci tzw. flow mogą występować
a) kompomery.
b) cementy krzemowe.
c) fleczer.
d) środki do dewitalizacji.

33
14. Ormocery mają właściwości
a) kompomerów i fleczeru.
b) amalgamatów i glassjonomerów.
c) cementów krzemowych.
d) kompozytów i i glassjonomerów.
15. Resilon to
a) materiał tymczasowy.
b) gutaperka.
c) masa wyciskowa.
d) materiał do wypełnień kanałowych.
16. Cementy wodorotlenkowo-wapniowe
a) uwalniają fluor.
b) nie działają odontotropowo.
c) alkalizują środowisko.
d) zakładamy je z formówkami.
17. Preparatem, którego nie moŜemy zaliczyć do leków endodontycznych jest
a) Dikamfen.
b) Biopulp.
c) Agatos.
d) Kamfenol.
18. Parapasta jest preparatem do
a) endodoncji.
b) wypełnień czasowych.
c) stosowania w pracowni protetycznej.
d) wypełnień stałych.
19. Preparatem nie zaliczanym do uszczelniaczy kanałowych jest
a) ormocer.
b) Endomethason.
c) Apexit.
d) AH Plus.
20. Rtęć wchodzi w skład
a) ormocerów.
b) kompozytów.
c) amalgamatów.
d) podkładów.

34
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Przygotowanie materiałów stomatologicznych
Zakreśl poprawną odpowiedź
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

35
6. LITERATURA
1. Brandy H. H.: „Wprowadzenie do implantologii”. Urban & Partner, Wrocław 1998
2. Jańczuk Z.: „Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych”. PZWL,
Warszawa 2006

7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych

Similar to 7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych (20)

7. Przygotowanie materiałów stomatologicznych