Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου

1. Ενότητα 19
Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862)
Μπακάλης Κώστας (history-logotexnia.blogspot.com)

2. A.ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

3. Μετά το κίνημα της
3ης Σεπτ. 1843
συγκλήθηκε
Εθνοσυνέλευση
Το 1844 ψήφισε
Σύνταγμα 
Πολίτευμα:
Συνταγματική
Μοναρχία

4. ►« Οι αλλαγές της3ης Σεπ τεμβρίου»,
γελοιογραφία του1856. Κοιτώντας τη
βλέπ ουμε ένα χαρούμενο Έλληνα π ου
ονειρεύεται το σύνταγμα. Αν τη γυρίσουμε
ανάπ οδα τον βλέπ ουμε να κλαίει για όσα
συμβαίνουν.

5. Πώς κρίνετε τις επιλογές του Συντάγματος του 1844;
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
• Βασιλιάς
• Γερουσία (διορισμένη ισόβια από βασιλιά)
• Βουλή (εκλεγμένη από το λαό)
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
• Βασιλιάς μέσω υπουργών
• που ο ίδιος διόριζε ή έπαυε, χωρίς την έγκριση της
Βουλής
ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
• Οι δικαστές (δικαστική εξουσία)
• Διορίζονταν και παύονταν από το βασιλιά.
Πάντως το Σύνταγμα διέθετε και ορισμένα φιλελεύθερα στοιχεία  άρθρα για
τις ατομικές ελευθερίες

6. Β. Η ΔΙΑΜΑΧΗ
ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ - ΕΤΕΡΟΧΘΟΝΩΝ

7. Αυτοχθόνων
(=Έλληνες από
περιοχές
ενταγμένες στο νέο
κράτος)
Ετεροχθόνων
(=Έλληνες εκτός
συνόρων νέου
κράτους).
Στην Εθνοσυνέλευση εμφανίστηκε
διαμάχη μεταξύ:

8. Οι αυτόχθονες διαμαρτύρονταν
• επειδή οι ετερόχθονες είχαν
καταλάβει, χάρη στη
μόρφωση που συνήθως
διέθεταν, πολλές από τις θέσεις
της δημόσιας διοίκησης,
• πράγμα που κατά τη γνώμη
των πρώτων δεν ήταν δίκαιο.
Αποφάσεις Εθνοσυνέλευσης
(πλειοψηφία αυτοχθόνων)
• αποφασίστηκε οι ετερόχθονες,
δίχως να χάσουν το δικαίωμα
του Έλληνα πολίτη, να μην
επιτρέπεται να διοριστούν σε
θέσεις της διοίκησης (δεν
αποκλείονταν από την
εκπαίδευση και τον στρατό).
• Επίσης, ετερόχθονες
μπορούσαν να εκλεγούν
βουλευτές μόνο σε οικισμούς
ετεροχθόνων, εάν αυτοί
διέθεταν ορισμένο αριθμό
κατοίκων.

9. Γ. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
Η συνταγματική μοναρχία (1844–1862)

10. Θετικά +
καθιέρωση
κοινοβουλευτικών
θεσμών
Αρνητικά-
υπερεξουσίες βασιλιά 
νοθεία δημοκρατικού
χαρακτήρα
πολιτεύματος
Παράλληλα, τα κόμματα συνέχιζαν να αναπτύσσουν δράση, δίχως, όμως, να είναι
επίσημα αναγνωρισμένα.

11. Εκλογές 1844 (πρώτες εκλογές στην Ελλάδα)
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:
Χρησιμοποιήθηκαν αθέμιτα μέσα
• καλπονοθεία,
• εκβιασμοί,
• Χρηματισμοί
κυρίως από το γαλλικό κόμμα.

12. Ιωάννης Κωλέττης νικητής εκλογών  πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδος (1844-
1847) με καταγωγή από το Συρράκο Ιωαννίνων. Οι αγωνιστές του 1821 τον αποκαλούσαν
"τζίτζιλε φίτζιλε», λόγω βλαχικής καταγωγής.
► Ηπ ειρώτηςπ ολιτικός
π ουπ ρωταγωνίστησε
στην π ολιτική ζωή του
ελληνικού κράτους στις
δεκαετίες του1830 και
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ
Συνεργασία με Όθωνα
Καταπάτηση
Συντάγματος
Άγνοια Βουλής
Καταπάτηση
κρατικών πόρων
του1840. Υπ ήρξε
ηγέτης του γαλλικού
κόμματος και στήριζε τη
δύναμή του στις σχέσεις
του με τους ρουμελιώτες
καπ ετάνιους αλλά και
στην ικανότητά του να
εξουδετερώνει τους
αντιπ άλους του
δρώντας
π αρασκηνιακά.
http://www.ime.gr/chro
nos/12/gr/general/gal
lery/073.html

13. ► Κάλπ η με σφαιρίδια. Σε κάθε
εκλογικό τμήμα, για κάθε
υπ οψήφιο υπ ήρχε μία κάλπ η,
π ου ήταν χωρισμένη σε δύο
μέρη: το ένα ήταν για το« ναι»
( απ’ έξω ήταν άσπ ρο) και ένα
ήταν για το« όχι» ( απ’ έξω ήταν
μαύρο). Ο ψηφοφόρος έβαζε το
χέρι του στη σωλήνα και έριχνε
την ψήφο, π ου ήταν μια μικρή
μπ άλα( συνήθως απ ό μολύβι),
στο« ναι», αν τον ψήφιζε, ή στο
« όχι», αν δεν τον ψήφιζε.
Ανάλογα με τοπ όσα σφαιρίδια
βρίσκονταν στο άσπ ρο ή στο
μαύρο μέρος, ο υπ οψήφιος
εκλεγόταν ή όχι. Απ ό εκεί βγήκε
και η έκφραση:
«τον μαύρισαν στις εκλογές».

14. Δ. ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ - ΑΛΥΤΡΩΤΙΣΜΟΣ

15. ΜΕΓΑΛΗ
ΙΔΕΑ
Ελλάδα φτωχή, περισσότεροι Έλληνες ζούσαν
εκτός συνόρων. Για να αναπτυχθεί η χώρα,
διατυπώθηκε η άποψη:
έπρεπε να διευρυνθούν τα σύνορα και να
ενταχθούν περιοχές με ελληνικό πληθυσμό υπό
ξένη κυριαρχία (τουρκοκρατούμενο =
αλύτρωτο)  αλυτρωτισμός.
Η άποψη έγινε δεκτή από την ελληνική
κοινωνία και υιοθετήθηκε ως επίσημη κρατική
πολιτική «Μεγάλη Ιδέα»  σφράγισε ζωή και
ιδεολογία ελληνισμού μέχρι αρχές 20ου αι.

16. ▲ Η Ελλάδα κοιμάται και ονειρεύεται τις
Μεγάλες Δυνάμεις να την οδηγούν στην
Κωνσταντινούπ ολη και στο θρόνο της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
◄ Γελοιογραφία απ ό το σατιρικόπ εριοδικό
Νέος Αριστοφάνης: Οι« αλύτρωτες»
π εριοχές είναι ταπ ουλερικάπ ου ταΐζει η
Ελλάδα.
http://museduc.gr/docs/Istoria/C/LAI
_ K03_K04.pdf

17. ◄ τον όρο Μεγάλη Ιδέα χρησιμοποίησε ο Ιωάννης
Κωλέττης στην Εθνοσυνέλευση του 1844.
► Ποια είναι η δική σας άπ οψη;
► Αλέξ. Μαυροκορδάτος (αγγλικό κόμμα):
π ρέπ ει ναπ ροηγηθεί η οικονομική
ανάπ τυξη Ελλάδας και μόνο τότε θα
ήταν εφικτή η εδαφική επ έκτασή της.
Λίγοι υποστηρικτές

18. 1. Να μελετήσετε την πηγή α.
α. Ποια είναι η αποστολή της Ελλάδας, σύμφωνα με το κείμενο;
β. Ποια σημεία του κειμένου δείχνουν ότι ο Κωλέττης αναφέρεται στην εδαφική
επέκταση της Ελλάδας;
2. Ποια στάση τηρεί απέναντι στη Μεγάλη Ιδέα ο συντάκτης της πηγής β; Προτείνει
κάποιο εναλλακτικό σχέδιο δράσης για την πρόοδο του ελληνισμού; Αν ναι, ποιο είναι
αυτό;

19. Ε. ΚΡΙΜΑΪΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
(1854-1856)

20. Η ΝΑ Ευρώπη στα μέσα του 19ου αι.
► Σκίτσοπ ου δημοσιεύτηκε το1853 στο
βρετανικόπ εριοδικό Παντς: Η Οθωμανική
Αυτοκρατορία είναι ο« μεγάλος ασθενής» στο
κρεβάτι και ο χάρος ετοιμάζεται να τον π άρει.
Δίπ λα δύο Ευρωπ αίοι ηγέτες συζητούν για το
τιπ ρέπ ει να κάνουν.

21. ▲ Ο Κριμαϊκός π όλεμος (1854 –1856) ξεκίνησε όταν η Ρωσία απ αίτησε να π ροστατεύει η
ίδια τους Άγιους Τόπ ους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αρνήθηκε και το 1853 κήρυξε π όλεμο
στη Ρωσία. Με την Οθωμανική Αυτοκρατορία συμμάχησαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία,
π ου ήθελαν να σταματήσουν την επ εκτατική π ολιτική της Ρωσίας. Έτσι, έστειλαν στρατό
στην Κριμαία, στη Μαύρη Θάλασσα. Ο π όλεμος τέλειωσε όταν η Ρωσία, π ου νικήθηκε,
υπ έγραψε συνθήκη ειρήνης το Μάρτιο του1856.
Πηγή: http://museduc.gr/docs/Istoria/C/065-084_C_GYM_KEF_04.pdf

22. ► Σκίτσο του1855 π ουπ αρουσιάζει το Ρώσο
τσάρο Νικόλαο Α΄ στην Κριμαία, σαν τον
Κολοσσό της Ρόδου, τον οπ οίο οι Οθωμανοί, οι
Βρετανοί και οι Γάλλοι π ροσπ αθούν να τον
γκρεμίσουν. Αμέσως μόλις κηρύχθηκε ο
Κριμαϊκός π όλεμος εξεγέρθηκαν οι ελληνικοί
π ληθυσμοί στην Ήπ ειρο, τη Θεσσαλία και τη
Μακεδονία. Ο Όθωνας και η κυβέρνηση
υπ οστήριξαν τις εξεγέρσεις, γιατίπ ίστευαν ότι
είχαν μια ευκαιρία να μεγαλώσουν τη χώρα. Τότε
η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έστειλαν στρατό
στην Αθήνα και στον Πειραιά. Τα στρατεύματα
έμειναν στη χώρα μέχρι το1857.
◄ Κατάλογος με Έλληνες εθελοντές απ ό την Οδησσό
π ουπ ολέμησαν μαζί με τους Ρώσους στον Κριμαϊκό
π όλεμο. 1854–1856.

23. Αντίκτυπος: Όθων κι Έλληνες
Εξεγέρσεις
Αντίδραση: Κατάληψη Πειραιά
Αγγλικά-γαλλικά στρατεύματα
καταλαμβάνουν Πειραιά
απαιτώντας ουδετερότητα από Όθωνα
(απομάκρυνση φιλορωσικής κυβέρνησης).
Αρχές 1854
εξεγέρσεις σε Θεσσαλία, Ήπειρο και
Μακεδονία.
θεωρούν ότι δίνεται ευκαιρία για
επέκταση των συνόρων
Παρότρυνση Ρωσίας

24. Χάτι Χουμαγιούν, 1856
• Ο Σουλτάνος πιεζόμενος από τις Δυνάμεις
προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις, γνωστές
ως Χάτι Χουμαγιούν
Hatt-iHumayun = Νόμοι Ευεργετικοί
• Στόχος η διασφάλιση της ισότητας όλων
των υπηκόων της Οθωμ. Αυτοκρατορίας
Ανεξαρτήτως θρησκείας ή φυλής
• Περίοδος ανάπτυξης Ελληνισμού εντός της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
▲ Αβδούλ Μετζίτ

25. Στην Ελλάδα:
• Παύουν να υπάρχουν τα τρία κόμματα
(αγγλικό, γαλλικό, ρωσικό)
• αφού οι Έλληνες έχουν χάσει την
εμπιστοσύνη τους στις Μεγάλες Δυνάμεις.

26. ▲ Γελοιογραφία του 1850 από την Τρακατρούκα
(σατιρική εφημερίδα):τρεις οπαδοί, ένας του αγγλικού,
ένας του γαλλικού και ένας του ρωσικού κόμματος
συζητούν σ’ ένα φαρμακείο.

27. ► Πορτρέτο απ ό το
π εριοδικό Νέος
Αριστοφάνης με
τον Αλέξανδρο
Κουμουνδούρο
(1817–1883). Ο
Κουμουνδούρος
καταγόταν απ ό τη
Μάνη, σπ ούδασε
νομικά στην Αθήνα
και απ ό το1853
εκλεγόταν
βουλευτής
Μεσσηνίας. Στα
1857 και1859
έγινε υπ ουργός
Οικονομικών. Έγινε
π ρωθυπ ουργός
π ολλές φορές
ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ
▲ Πορτρέτο απ ό τοπ εριοδικό Νέος
Αριστοφάνης με τον Επ αμεινώνδα
Δεληγιώργη(1829 –1879). Ο
Δεληγιώργης καταγόταν απ ό το
Μεσολόγγι, σπ ούδασε νομικά στην
Αθήνα και εργάστηκε ως δικηγόρος και
δημοσιογράφος. Εκλέχτηκε το1859
βουλευτής Μεσολογγίου. Έγινε
π ρωθυπ ουργόςπ ολλές φορές.

28. ΣΤ. Η ΕΞΩΣΗ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ(1862)

29. 1
• Βαθμιαία αστικοποίηση Ελλάδας,
2
• νέα γενιά φιλελεύθερωνπ ολιτικών: εκτιμούν ότι ο
Όθων δεν μπορεί να προσφέρει κάτι παραπάνω στη
χώρα.
3
• 1859-1862: περίοδος αντιοθωνικού ρεύματος με
κέντρο το Ναύπλιο.

30. Εξεγέρσεις – Έξωση Όθωνα
► Όθωνας και η Αμαλία φεύγουν απ ό
την Ελλάδα, 12 Οκτωβρίου1862.
1η Φεβρουαρίου
1862:
Οκτώβριος 1862: 1867
επανάσταση στο Ναύπλιο
(Ναυπλιακά)  αποτυχία
εξέγερση φρουράς Αθηνών
 Όθων έκπτωτος,
υποχρεώνεται να
εγκαταλείψει τη χώρα
Πεθαίνει στο Μόναχο.

31. Τα βάσανα της π ατρίδας
σταμάτησαν. Όλες οι επ αρχίες και η
π ρωτεύουσα ενώθηκαν με το στρατό
και έβαλαν τέλος σε αυτά. Πιστοί σε
όσα απ οφάσισε όλο το ελληνικό
έθνος, διακηρύσσουμε και
απ οφασίζουμε:
Η βασιλεία του Όθωνα καταργείται,
η αντιβασιλεία της Αμαλίας
καταργείται. Μέχρι να συγκληθεί η
Εθνική Συνέλευση σχηματίζεται
π ροσωρινή κυβέρνηση για να
κυβερνήσει το κράτος απ ό τους εξής
π ολίτες: Δ. Βούλγαρη, Κ. Κανάρη, Β.
Ρούφο. Εθνική Συνέλευση
συγκαλείται αμέσως για να συντάξει
σύνταγμα και να εκλέξει βασιλιά.
Ζήτω το έθνος!
Ζήτω ηπ ατρίδα!
Προκήρυξη προσωρινής
κυβέρνησης, 11 Οκτωβρίου 1862
Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα
Έλληνες! Μετά τα τελευταία γεγονότα σε διάφορα
μέρη του βασιλείου και ιδίως στηνπ ρωτεύουσα,
π ιστεύω ότι αν μείνω στην Ελλάδα αυτό μπ ορεί να
φέρει στους κατοίκους της αιματηρές ταραχές[…].
[ Έτσι] απ οφάσισα ν’ αναχωρήσω απ ό αυτό τον τόπ ο
π ου αγάπ ησα και ακόμη αγαπ ώ καιπ ου για την
ευτυχία του δε σκέφτηκα εδώ και τριάντα χρόνια ούτε
φροντίδες ούτε κόπ ους. Απ έφυγα κάθε επ ίδειξη και
είχα μπ ροστά στα μάτια μου μόνο τα αληθινά
συμφέροντα της Ελλάδας. Με όλες μου τις δυνάμεις
π ροσπ άθησα να ενισχύσω την υλική και την ηθική
της ανάπ τυξη και έδειξα ιδιαίτερη φροντίδα ώστε να
υπ άρχει δικαιοσύνη για όλους[…]. Επ ιστρέφω στη γη
π ου γεννήθηκα και λυπ άμαι καθώς σκέφτομαι τις
συμφορέςπ ου απ ειλούν την αγαπ ητή μου Ελλάδα
έτσι όπ ως ήρθαν ταπ ράγματα. Παρακαλώ το
σπ λαχνικό Θεό να φροντίζει για την τύχη της
Ελλάδας.
Εκδόθηκε απ ό το λιμάνι της Σαλαμίνας στις12
Οκτωβρίου1862. Όθωνας.
Διάγγελμα του Όθωνα, 1862
Απόδοση στη σύγχρονη γλώσσα

32. Αναλογιστείτε τι συνέβη ανάμεσα στα δύο γεγονότα:
α) 1833 Άφιξη Όθωνα
β) 1862 Έξωση Όθωνα

33. ◄ Γαλλική γελοιογραφία: Ο
Όθωναςπ ου έχει χάσει δύο
θρόνους, της Ελλάδας και της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
► Το
τελευταίο
διάγγελμα
του Όθωνα
στις12
Οκτωβρίου
1862.

34. ▲ Σκίτσο του 1862 από γερμανική εφημερίδα: Ο Όθωνας με φουστανέλα φτάνει στο
λιμάνι, όπου τον περιμένει η Αμαλία, για να φύγουν. Στο πίσω μέρος οι Έλληνες
πανηγυρίζουν, και κάποιος έχει κρεμάσει μια πινακίδα που γράφει «Προσωρινή
κυβέρνηση».

35. ▲ Πηγή: http://museduc.gr/docs/Istoria/C/LAI_K03_K04.pdf