ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

1. II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ
Μπακάλης Κώστας: history-logotexnia.blogspot.com

2. ▲ Μέσα σε 120 π ερίπ ου χρόνια (634–750) οι Άραβες μουσουλμάνοι κατέκτησαν μεγάλες
π εριοχές απ ό την Ιβηρική χερσόνησο μέχρι την κεντρική Ασία και τις Ινδίες και δημιούργησαν
τοΑραβοϊσλαμικό Χαλιφάτο. Ο στρατός του Βασιλείου των Φράγκων σταμάτησε τους Άραβες
στη σημερινή κεντρική Γαλλία και ο στρατός του βυζαντινού αυτοκράτορα κατάφερε να
κρατήσει τη΄Μικρά Ασία. http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO_B.pdf

4. α. Η ανάπτυξη του εμπορίου

6. ΜΕΤΑΠΡΑΤΕΣ
Από τα μέσα του 8ου αι. οι Άραβες και οι Εβραίοι δραστηριοποιήθηκαν στο διεθνές
εμπόριο και έγιναν οι μεταπράτες του διεθνούς εμπορίου. Σ' αυτό συνέβαλαν
ΑΙΤΙΑ: Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ
Α. η εξαίρετη γεωγραφική θέση του Χαλιφάτου μεταξύ Ανατολής και Δύσης
Β. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΟΡΥΧΕΙΩΝ
Β. η εκμετάλλευση των ορυχείων χρυσού και αργύρου της Δυτ. Αφρικής και της Σαχάρας.

7. ▲ Μικρογραφία π ου εικονίζει έναν Εβραίο ( αριστερά) και ένα
μουσουλμάνο ( δεξιά) να π αίζουν σκάκι. 1283, Μαδρίτη
( Ισπ ανία), Βιβλιοθήκη του Εσκοριάλ.

8. Εμπορικές αποικίες
Από τα μέσα του 9ου αι.
στις ακτές των Ινδιών, της
ΝΑ Ασίας και της Κίνας
Η δυναστεία των
Φατιμιδών στην Αίγυπτο
(10ο αι.) ενθάρρυνε τις
εμπορικές σχέσεις με τις
Ινδίες διάμέσου της
Ερυθράς Θάλασσας.
Προϊόντα
Από την Ανατολή μετέφεραν
μπαχαρικά και άλλα είδη
πολυτελείας, κυρίως μέσω Ιράκ,
στις αραβικές και βυζαντινές
αγορές, αποκομίζοντας τεράστια
κέρδη.
Η ζήτηση που είχαν τα προϊόντα
αυτά στις ακτές της Μεσογείου
καθόριζε τις διεθνείς τους τιμές
Αποδέκτης και καταναλωτής των εξωτικών προϊόντων της Ανατολής ήταν κατά κύριο
λόγο το Βυζάντιο και δευτερευόντως η Δύση.

10. ◄ Χρυσά νομίσματα( δηνάρια) του
Αραβοϊσλαμικού Χαλιφάτουπ ου κόπ ηκαν στη
Συρία. Το νόμισμα στην εικόνα2.30 χρονολογείται
το692–694 και το σχέδιό του αντιγράφει τα
νομίσματα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το
νόμισμα στην εικόνα2.31 χρονολογείται ανάμεσα
στο696–697 και έχει επ ιγραφές στην αραβική
γλώσσα. Νέα Υόρκη (HΠA), Αμερικανικός
Νομισματικός Σύλλογος
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEF
ALAIO_B.pdf
► Απ όδειξη για την αγοραπ ωλησία13 π ροβάτων. Μελάνι
σεπ άπ υρο. 723, Λονδίνο (MεγάληBρετανία), Συλλογή
Νάσερ Ντ. Χαλίλι.
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO
_B.pdf

11. Εμπορική επιστολή, σταλμένη από
την Αλεξάνδρεια στο Παλαιό Κάιρο
(τέλη 11ου αι.)
Παρακαλώ, λάβε υπόψη ότι δεν
υπάρχουν πιπέρι, κανέλλα και
ζιγγίβερι (ή τζίντζερ, είδος
αρωματικής ρίζας) διαθέσιμα στο
παζάρι της Αλεξάνδρειας. Αν έχεις από
αυτά, κράτησέ τα, γιατί οι ρωμαίοι
έμποροι μόνο αυτά αναζητούν με
πάθος. Όλοι οι ρωμαίοι έμποροι είναι
έτοιμοι να ξεκινήσουν για το Παλαιό
Κάιρο. Περιμένουν μόνο την άφιξη
δύο πρόσθετων πλοίων από την
Κωνσταντινούπολη.
S.D. Goitein, Letters of Medieval
Jewish
Traders, Πρίνστον 1973, 44.
▲ Εμπορικοί δρόμοι που συνδέουν τη
Μεσόγειο με την Ανατολή
Συνδυάζοντας τα δεδομένα του χάρτη και της εμπορικής επιστολής να ανασυνθέσεις τη
διαδρομή του ταξιδιού που έκαναν οι ρωμαίοι έμποροι, για να προμηθευτούν μπαχαρικά.

12. Οι έμπ οροι του Ισλάμ υιοθέτησανπ ολλές καινοτομίες:
συγκρότησαν
εμπορικές
εταιρείες,
επινόησαν την
εμπορική
επιταγή (τσεκ)
και ανέπτυξαν
το πιστωτικό
σύστημα
(αργυραμοιβοί
και τράπεζες).
Οι καινοτομίες αυτές διευκόλυναν σημαντικά τις
συναλλαγές.

13. β. Γράμματα, επιστήμη και τέχνες

14. Επ ιδόσεις Αράβων στα Γράμματα και τις Επ ιστήμες
Βιβλιοθήκες – Πανεπιστήμια
Λογοτεχνία
Ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες και
πανεπιστήμια στην Κόρδοβα και τη
Βαγδάτη.
Η αραβική λογοτεχνία ήταν της
μόδας ακόμη και στους χριστιανούς
υπηκόους των αραβικών κρατών.
Βιβλιοπωλεία - Συλλέκτες
Μεταφράσεις
Στις μεγάλες πόλεις υπήρχαν βιβλιοπωλεία
για το ευρύ κοινό,
ενώ πολλοί χαλίφες ήταν μανιώδεις
συλλέκτες χειρογράφων.
Οι Άραβες μετέφρασαν τα έργα των Ινδών,
των Περσών και των Ελλήνων.
Οι μεταφράσεις του Αριστοτέλη και των
Νεοπλατωνικών επηρέασαν βαθιά την
αραβική σκέψη .

15. Ο Μαμούν και η ελληνική παιδεία
Ο χαλίφης Μαμούν δημιούργησε
σχέσεις με τους ρωμαίους
αυτοκράτορες: τους έκανε πλούσια
δώρα και τους ζήτησε να του δωρίσουν
βιβλία φιλοσοφίας. Εκείνοι του
έστειλαν έργα του Πλάτωνα, του
Αριστοτέλη, του Ιπποκράτη, του
Γαληνού του Ευκλείδη, του Πτολεμαίου
κ. ά. Ο Μαμούν διάλεξε τους καλύτερους
μεταφραστές και τους ανέθεσε να
μεταφράσουν αυτά τα έργα με κάθε
δυνατή προσοχή. Αφού μεταφράστηκαν
με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ο
χαλίφης παρακίνησε τους υπηκόους του
να τα διαβάσουν και τους ενθάρρυνε να
τα μελετήσουν. Έτσι στη συνέχεια της
διακυβέρνησης αυτού του ηγεμόνα
αναπτύχθηκε η επιστημονική σκέψη.
Σαΐντ αλ Ανταλουζί, Οι κατηγορίες
των εθνών, στο: M. Mollat, Ο
Μεσαίωνας, 47.
▲ Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Θεόφιλος
(829--842) είχε στενές σχέσεις με το
Χαλιφάτο των Αβασιδών. Ο χαλίφης Αλ
Μαμούν (813--833) ζήτησε απ ό το
Θεόφιλο να στείλει στη Βαγδάτη σοφούς
απ ό τη Βυζαντινή Aυτοκρατορία.
Μικρογραφία με το βυζαντινό
αυτοκράτορα Θεόφιλο ( στα αριστερά) και
το χαλίφη Αλ Μαμούν ( στα δεξιά) να
ανταλλάσσουν απ εσταλμένους. 12ος
αιώνας.
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02
_KEFALAIO_B.pdf

16. τέχνη
Ανεικονική Τεχνοτροπία δανείστηκε
τεχνικές,
τεχνίτες και
υλικά από
το Βυζάντιο
Απεικόνιση
θείου
προσβολή
στο Ισλάμ
Δημιουργήματα
Οι άραβες
καλλιτέχνες
φιλοτέχνησαν
λαμπρά έργα
μικροτεχνίας από
ελεφαντόδοντο
και άλλα υλικά.
Τα μωσαϊκά
(μεγάλου
Τεμένους) με τις
εξαίσιες φυτικές
παραστάσεις
κατασκευάστηκαν
από βυζαντινούς
τεχνίτες.
Τεμένη (τζαμιά).
Ξεχωρίζουν της
Κόρδοβας και το
μεγάλο τέμενος
της Δαμασκού
(αρχές 8ου αι.),

17. ▲ Απ ό τα π ιο σπ ουδαία τζαμιά αυτή την επ οχή είναι το Τέμενος του Βράχου
στην Ιερουσαλήμ (I σραήλ). Το τζαμί έχει π ολλές επ ιδράσεις απ ό τη θρησκευτική
τέχνη στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Είναι ένα οκταγωνικό κτίριο με χρυσό θόλο.
Άρχισε να χτίζεται μετά το691.

18. ▲ Το Μεγάλο Τζαμί στη Δαμασκό ( Συρία) είναι ένα απ ό τα
π ιο σημαντικά την π ερίοδο αυτή. Πάνω αναπ αράσταση του
τζαμιού και η είσοδός του . Κάτω ψηφιδωτό απ ό τη
διακόσμησή του. Πρόσωπ α και ζώα δεν εικονίζονται. Για το
ισλάμ απ αγορεύεται να υπ άρχουν π ρόσωπ α στους χώρους
και στα κείμενα π ου έχουν σχέση με τη θρησκεία, γιατί
κανείς δεν μπ ορεί να φτιάξει αυτό π ου έφτιαξε ο Θεός, όσο
τέλεια το έφτιαξε εκείνος. Μετά το706.
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO
_B.pdf

19. ▲ Γενική άπ οψη απ ό το εσωτερικό του ΜεγάλουTζαμιού στην Κόρδοβα ( Ισπ ανία) και
λεπ τομέρεια απ ό τη διακόσμησή του. Δεύτερο μισό8ου-- δεύτερο μισό10ου αιώνα.
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO_B.pdf

20. ▲ Ο χάρτης απ εικονίζει στην ίδια κλίμακα τις π όλεις Άαχεν, Κωνσταντινούπ ολη,
Βαγδάτη, Τσανγκ Αν και Κόρδοβα. Στις αρχές του 9ου αιώνα η Βαγδάτη και το
Τσανγκ Αν, η π ρωτεύουσα της Κίνας, ήταν οι μεγαλύτερες π όλεις στον κόσμο.
Είχαν π ληθυσμό π ερίπ ου 1.000.000 κατοίκους η καθεμιά. Η Κωνσταντινούπ ολη
είχε την ίδια π ερίοδο γύρω στους 250.000 κατοίκους. Δυτικά της
Κωνσταντινούπ ολης η σημαντικότερη π όλη ήταν η Κόρδοβα στην Ιβηρική
χερσόνησο. Το Άαχεν στη σημερινή Γερμανία είχε 2.000--3.000 κατοίκους
π ερίπ ου.
http://museduc.gr/docs/Istoria/B/02_KEFALAIO_B.pdf

21. γ. Επίδραση του αραβικού πολιτισμού

22. Ιατρική
καθιέρωσαν
νέα φάρμακα
και
πραγματοποίησαν
πολύπλοκες
εγχειρήσεις
Χημεία
ανακάλυψαν
το θειικό οξύ
και το
οινόπνευμα
Επιστημονικές επιδόσεις των Αράβων:
Αστρονομία
υπολόγισαν
ακριβώς την
τροχιά του
ήλιου και των
πλανητών
Γεωγραφία
οργάνωσαν
μακρινά
ταξίδια
Μαθηματικά
Οι Άραβες
καθιέρωσαν
την ινδική
αρίθμηση

23. Λέξεις αραβικής προέλευσης
Άλγεβρα, ζενίθ, ναδίρ, τζίφρα, ταρίφα,
αλχημεία, αλκάλιον, αλκοόλ, ρύζι, σιρόπι, τσεκ,
μουσελίνα, σαφράνι, ταμπουράς.

24. Εισαγωγή νέων προϊόντων σε Βυζάντιο και Δύση:
Χαρτί
• κινεζική
εφεύρεση
Καλλιέργειες
• βερίκοκο,
αγκινάρα,
βαμβάκι, λεμόνι,
σακχαροκάλαμο
Λεξιλόγιο
• Η παρουσία
πολλών
αραβικών λέξεων
στις ευρωπαϊκές
γλώσσες δείχνει
το μέγεθος της
επίδρασης των
Αράβων στη
Δύση.