1. 6. Η ίδρυση, η εξέλιξη και ο εκχριστιανισμός του Ρωσικού Κράτους
Μπακάλης Κώστας: history-logotexnia.blogspot.com

2. Η διαμόρφωση
του έθνους των
Ρώσων,
ηγεμονία του
Κιέβου,
εκστρατείες,
εκχριστιανισμός
των Ρώσων.
εμπορικές
συνθήκες,
Όροι-κλειδιά της ενότητας

3. Με αφορμή τις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ελλήνων κυρίως στα
χρόνια της Οθωμανικής Κυριαρχίας ας αναζητήσουμε τις απαρχές της Ρωσικής Ιστορίας
και τη συνάφειά της με τη Βυζαντινή.
► Σκίτσοπ ου δείχνει τη
Ρωσία
( ως αρκούδα) ναπ ροσφέρει
σε ορθόδοξο( εικονίζεται ως μικρό
π αιδί) την Κωνσταντινούπ ολη. Στο
δεύτερο μισό του18ου αιώνα όλο
καιπ ερισσότεροι ορθόδοξοι
άρχισαν ναπ ιστεύουν ότι η ισχυρή
Ρωσία μπ ορούσε να διαλύσει την
Οθωμανική Αυτοκρατορία, π ου είχε
π ια εξασθενήσει.

4. α. Η διαμόρφωση του έθνους των Ρώσων

5. ► Απ ό τον8ο αιώνα
οι Βίκινγκς έκαναν
επ ιδρομές ενάντια σε
διάφορεςπ εριοχές
στη δυτική και στην
ανατολική Ευρώπ η.
Ήτανπ ολύ ικανοί
ναυτικοί και έμπ οροι.
Έκαναν συνήθως
εμπ όριο με γούνες,
χαυλιόδοντες και
δούλους στις θάλασσες
της βόρειας Ευρώπ ης,
στη Βυζαντινή
Αυτοκρατορία και στις
μουσουλμανικές
χώρες.

6. ΟΡΙΣΜΟΣ:
Οι Βάραγγοι,
τους οποίους οι
ανατολικοί
Σλάβοι ονόμαζαν
Ρώς, ήταν
σκανδιναβικά
φύλα που
εμφανίστηκαν
στο ιστορικό
παρασκήνιο τον
9ο αι.
Συνδύαζαν εμπορικές και πειρατικές
δραστηριότητες
Στη Δύση ήταν γνωστοί ως Βίκινγκς και
Νορμανδοί.
Στο χώρο της σημερινής Ρωσίας
αξιοποίησαν για εμπορικές δραστηριότητες
τους υδάτινους δρόμους και ιδίως το
δρόμο από τους Βαράγγους στους Έλληνες,
μέσω του οποίου έφθαναν στον Εύξεινο
και τη Βασιλεύουσα.

7. ► Το Κράτος των Ρως. Ο χάρτης
είναι ανιστορικός- απ εικονίζει τους
βασικούςπ υρήνες του κράτους και
όχι την εδαφική του επ ικράτεια μια
συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
http://el.wikipedia.org/wiki
◄ Σκηνές απ ό τον Τάπ ητα του
Μπ αγιέ. Εικονίζει το στόλο των
Νορμανδώνπ ου κατέκτησε
την Αγγλία. 1080, Μπ αγιέ
( Γαλλία), Μουσείο Ταπ ισερί.

8. Οι Βάραγγοι ή Ρως αναμείχθηκαν με τους ανατολικούς Σλάβους
και δημιούργησαν βαθμιαία ένα νέο λαό.
ΡΩΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΙ ΣΛΑΒΟΙ
ΟΝΟΜΑ ΓΛΩΣΣΑ
ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΛΑΪΚΗ ΒΑΣΗ
ΕΠΟΙΚΟΙ ΓΗΓΕΝΕΙΣ
Ρως + Ανατολικοί Σλάβοι = Ρώσοι
Εθνογένεση ονομάζεται η διαμόρφωση ενός έθνους. Σε τι μοιάζει η εθνογένεση των
Ρώσων με αυτή των Βουλγάρων;

9. β. Ίδρυση κράτους-Σχέσεις με το Βυζάντιο

10. Στα μέσα του 9ου αι.
σχηματίστηκε το πρώτο
σημαντικό ρωσικό κράτος.
Ήταν η ηγεμονία του
Κιέβου, η οποία έλεγχε το
δρόμο του ποταμού Ντον
και έκανε εμπόριο με το
Βυζάντιο και το Χαλιφάτο.
Χάρτης από το λογισμικό
CENTENNIA

11. Πόλεμος Εμπόριο
Αυτό το δίπτυχο χαρακτηρίζει τις σχέσεις Ρωσίας – Βυζαντίου μέχρι τον
εκχριστιανισμό των Ρως (989). Ο εκχριστιανισμός προετοιμάστηκε από το εμπόριο.

12. ▲ Φιλικές σχέσεις συνέδεαν το βυζαντινό κράτος με αυτό
των Ρως. Στην εικόνα η επ ίσκεψη στηνKωνσταντινούπ ολη
της Όλγας, μητέρας του Ρώσου ηγεμόνα Σβιατοσλάβου.
Μικρογραφία απ ό το Χρονικό Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη12ου-
αρχές13ου αιώνα. Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 135b.
© Biblioteca Nacional, Madrid
http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/p
13fp1.html

13. Διαβάστε με προσοχή τα σχετικά παραθέματα.
Ποια προϊόντα διακινούσαν οι ρώσοι έμποροι;
Δρομολόγια των ρώσων εμπόρων
Οι Ρως, που είναι Σλάβοι, μεταβαίνουν
από τις απώτερες σλαβικές περιοχές στη
Ρωμαϊκή (=Μαύρη) Θάλασσα και πουλούν
δέρματα κάστορα και μαύρης αλεπούς
όπως και ξίφη. Ο ρωμαίος ηγεμόνας
επιβάλλει τη δεκάτη στα εμπορεύματά
τους. Άλλοτε οι Ρως καταπλέουν το
σλαβικό ποτάμι Ντον και περνούν από την
πρωτεύουσα των Χαζάρων (λαού της
στέππας) Khamlig, όπου ο ηγεμόνας της
χώρας τους επιβάλλει το φόρο της
δεκάτης. Ακολούθως επιβιβάζονται για την
Κασπία [...]. Από την πόλη της Κασπίας
μεταφέρουν εμπορεύματα με καμήλες ως
τη Βαγδάτη. Εδώ υπάρχουν σλάβοι
ευνούχοι που τους εξυπηρετούν ως
διερμηνείς.
Ibn Khorddhbeh, Το βιβλίο των δρόμων
και των βασιλείων, έκδ.M. J. DeGoeje,
BGA6 (Λυών 1967) 115-116.
Φύση του ρωσοβυζαντινού εμπορίου
Σχετικά με τη φύση του ρωσοβυζαντινού
εμπορίου της εποχής, το Ρωσικό Χρονικό
περιορίζεται στη δήλωση ότι ο Ολέγκ έφερε
στην πατρίδα από την Κωνσταντινούπολη
«χρυσό, μεταξωτά, φρούτα, κρασί και όλων
των ειδών τα στολίδια». Εκτός από το χρυσό,
τα άλλα προϊόντα ήταν πράγματι τα βασικά
εμπορεύματα που εξήγε το Βυζάντιο στην
Ανατολική Ευρώπη. Όλα τους είδη
πολυτελείας προορίζονταν για τις ανώτερες
τάξεις αυτών των χωρών που είχαν μάθει να
εκτιμούν τις ραπτικές και μαγειρικές
απολαύσεις του βυζαντινού πολιτισμού. Τα
αγαθά που μεταφέρονταν από τη Ρωσία στην
Κωνσταντινούπολη είναι γνωστά από άλλες
πηγές. Σ' αυτά περιλαμβάνονταν, δούλοι,
γούνες (κάστορα, ζιμπελίν, ερμίνας, μαύρης
αλεπούς και σκίουρου), κερί και μέλι.
D.Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία,
Θεσσαλονίκη 1991, 307-308.

14. 10ος αιώνας : ΡΩΣΟΙ
2 ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
2 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (911 και 944)
Οι συνθήκες αυτές
επέτρεπαν στους
Ρώσους να
ταξιδεύουν και να
εμπορεύονται στην
Κωνσταντινούπολη.
Οι έμποροι και οι
διπλωμάτες που
ταξίδευαν μεταξύ
Κιέβου και
Βυζαντίου ήταν
φορείς ιδεών και
πεποιθήσεων.
Έτσι οι εμπορικές
σχέσεις των δύο
κρατών
προετοίμασαν τον
εκχριστιανισμό των
Ρώσων που άρχισε
στα τέλη του 10ου
αι.

15. Από τη δεύτερη βυζαντινορωσική
συνθήκη (944)
Όταν οι ρώσοι πρεσβευτές και οι έμποροι
φτάσουν στη Βασιλεύουσα, οφείλουν να
καταλύσουν κοντά στο ναό του Αγίου
Μάμαντα. Εκεί θα στείλουμε ένα υπάλληλο,
που θα καταγράψει τα ονόματά τους, και θα
λάβουν μηνιαίο βοήθημα. Οι Ρώσοι πρέπει
να μπαίνουν στην Πόλη από ορισμένη πύλη,
συνοδευόμενοι από υπαλλήλους, άοπλοι και
σε ομάδες 50 ανδρών κάθε φορά.
Επιτρέπεται να εμπορεύονται ανά-λογα με
τις ανάγκες τους και να επιστρέφουν πάλι
στη χώρα τους. Οι αποχωρούντες Ρως
λαμβάνουν από εμάς εφόδια και ό,τι
χρειάζονται για τον εξοπλισμό των πλοίων
τους. [...] Δεν επιτρέπεται όμως να
ξεχειμωνιάζουν κοντά στο ναό του Αγίου
Μάμαντα. Παλαιορωσικό Χρονικό του
Νέστορος, γερμ. έκδ. R.
Trautmann, Λειψία 1931, 30-31.
◄ Διαβάστε με προσοχή τους
όρους της συνθήκης του 944. Σε
ποιους περιορισμούς υπέκειτο η
παραμονή των ρώσων εμπόρων
στην Κωνσταντινούπολη;

16. ◄ Ρωσοβυζαντινόςπ όλεμος:
Ο Ιωάννης Τσιμισκής
αντιμετωπ ίζει επ ιτυχώς τον
Σβιατοσλάβ, π ου είχε βλέψεις
εναντίον της Κων/π ολης. Θάνατος
του τελευταίου σε ενέδρα
των Πετσενέγων.
http://el.wikipedia.org/wiki

17. γ. Εκχριστιανισμός Ρώσων

18. ▲ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄
- ΑΙΤΗΣΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ από ΒΛΑΔΙΜΗΡΟ (Ρώσος ηγεμόνας)
- ΣΤΟΧΟΣ: αντιμετώπιση ανταρσίας βυζαντινών γαιοκτημόνων
- ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ: την αδελφή του ΑΝΝΑ ως σύζυγο στο ΒΛΑΔΙΜΗΡΟ
Ο ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ ΑΠΑΝΤΑ ΘΕΤΙΚΑ
Ενέργειες ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΥ:
1. Αποστολή επικουρικού στρατιωτικού σώματος.
2. Συντριβή ανταρσίας βυζαντινών γαιοκτημόνων
• ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄: Λησμόνησε την υπόσχεση
Τότε ο Βλαδίμηρος: Διάβασε την πηγή:
▲ ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

19. Η κατάληψη της Χερσώνας και ο εκχριστιανισμός των Ρώσων
Μετά παρέλευση ενός έτους, κατά το έτος 6496 (988) ο Βλαδίμηρος εκστράτευσε με
τους στρατιώτες του κατά της Χερσώνας, μιας ελληνικής πόλης. Οι κάτοικοι της
Χερσώνας οχυρώθηκαν μέσα στην πόλη, ενώ ο Βλαδίμηρος παρατάχθηκε στο λιμάνι, σε
απόσταση βολής τόξου από αυτή [...]. Οι Ρώσοι απέκοψαν τη ροή του νερού και οι
Χερσωνιτες δεν άντεξαν τη δίψα και παραδόθηκαν. Ο Βλαδίμηρος και η συνοδεία
(druzina) του εισήλθαν στην πόλη.
Ο Βλαδίμηρος έστειλε τότε απεσταλμένους στους αυτοκράτορες Βασίλειο και
Κωνσταντίνο με το ακόλουθο μήνυμα: «Κοιτάξτε, πήρα την περίφημη πόλη σας.
Πληροφορούμαι όμως ότι έχετε μια ανύπαντρη αδελφή. Αν δεν μου τη δώσετε για
γυναίκα, θα κάνω στην Κωνσταντινούπολη ό,τι έκανα και σ' αυτή εδώ την πόλη».
Όταν οι δύο αυτοκράτορες άκουσαν το μήνυμα, κυριεύτηκαν από θλίψη και έστειλαν
πρεσβεία με το ακόλουθο μήνυμα: «Δεν ταιριάζει στους Χριστιανούς να παντρεύουν τις
κόρες τους με εθνικούς. Αν βαπτιστείς, θα εξασφαλίσεις αυτό το πλεονέκτημα. Θα
δεχτείς τη Βασιλεία των Ουρανών και θα έχεις κοινή με εμάς πίστη.» [...]
Ο Βλαδίμηρος συγκατατέθηκε και αποφάσισε να βαπτιστεί. Ο επίσκοπος Χερσώνας
μαζί με τους ιερείς της αδελφής του αυτοκράτορα βάπτισε τον Βλαδίμηρο, αφού τον
κατήχησε στο Χριστιανισμό
Λαυρεντιανό Χρονικό, γερμ. μετ. Jo. Bujnoch (Slavische Geschichtsschreiber 1),
Γκρατς-Βιέννη- Κολονία 1958, 143-145.
Πώς συνδέεται στο Λαυρεντιανό Χρονικό ο εκχριστιανισμός των Ρώσων με τους γάμους
Βλαδιμήρου-Άννας;

20. ▲ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄ ▲ ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ
Ο Βλαδίμηρος καταλαμβάνει τη
Χερσώνα.
Ο Βασίλειος Β΄ τότε συναίνεσε στο γάμο, με
την πρόσθετη προϋπόθεση ότι ο Βλαδίμηρος
θα ασπαζόταν το Χριστιανισμό.
Ο Βλαδίμηρος αποδέχτηκε τους όρους
του Βασιλείου Β΄

21. ▲ Η βάπ τιση του Βλαδίμηρου, π ίνακας
του Βίκτορ Βασνέτσοβ(1890).
http://el.wikipedia.org/wiki
Η νύφη ταξίδεψε στη Χερσώνα, όπου
έγιναν η βάπτιση του Βλαδιμήρου και ο
βασιλικός γάμος. Επακολούθησε η
ομαδική βάπτιση των Ρώσων στα νερά
του Δνειπέρου (989).
▲ Ο Βλαδίμηρος βαπ τίζεται χριστιανός
http://history-gymelliniko. blogspot.
gr/2013/01/blog-post_21.html

22. ▲ Μικρογραφίαπ ου εικονίζει ομαδική βάφτιση στον π οταμό
Δνείπ ερο, στο Βασίλειο των Ρως. 14ος αιώνας, Βατικανό,
Αποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού.

23. Αποτελέσματα εκχριστιανισμού Ρώσων:
ΒΑΡΑΓΓΟΙ
Αυξήθηκε ο αριθμός
των βαράγγων και
ρώσων μισθοφόρων
που υπηρετούσαν
στην αυτοκρατορική
φρουρά και το
βυζαντινό στρατό.
ΕΜΠΟΡΙΟ
Οι εμπορικές
ανταλλαγές με το
Βυζάντιο
εντατικοποιήθηκαν.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η μεταβολή αυτή
επηρέασε
καθοριστικά τη
νοοτροπία και τον
πνευματικό και
υλικό πολιτισμό των
Ρώσων.
ΕΠΙΡΡΟΗ
Μια τεράστια
έκταση εντάχθηκε
στη σφαίρα επιρροής
της Ορθοδοξίας και
του βυζαντινού
πολιτισμού.

24. ▲ Ρωσική εκκλησία
( Μόσχα, Μονή
Ανδρονίκωφ, 1400
π ερίπ ου).
◄ Η Κοινωνία των
Απ οστόλων( ψηφιδωτή
εικόνα απ ό την Αγία Σοφία του
Κιέβου)
▲ Ναός Αγίου Νικολάου. Οι
καλλιτέχνες στο Βασίλειο
των Ρως δημιούργησαν μια
ξεχωριστή θρησκευτική
αρχιτεκτονικήπ ου
ταίριαζε στην αισθητική και
στις ανάγκες του τόπ ου τους.
► Εικόνα με την Παρθένο
του Βλαδιμίρ.
Φιλοτεχνήθηκε στην
Κωνσταντινούπ ολη π ερί
το1125 και μεταφέρθηκε
στη Ρωσία. Επ έδρασε
βαθιά στην τέχνη του
Κιέβου.

25. ► Ψηφιδωτό στη Νέα Μονή της Χίου το οπ οίο απ εικονίζει
τους Βαράγγους με τους χαρακτηριστικούςπ ελέκεις τους.
www.mixanitouxronou.gr
▲H Βαραγγική Φρουρά στο Χρονικό του Ι. Σκυλίτζη
http://www.mixanitouxronou.gr/varangi-i-tromeri-somatofilakes-
ton-vizantinon

26. ▲ Σκανδιναβός οπλίτης της Φρουράς των Βαράγγων (1204 μ.Χ.)
Ενδυματολογική έρευνα- εικονογράφηση του Χρήστου Γιαννόπ ουλου
για τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ. http://eclass31.weebly.com
▲ Πελεκυφόρος οπλίτης της Βαραγγείου
Φρουράς 1000-1050 μ.Χ.
Εικονογράφηση του Χρήστου Γιαννόπ ουλου
για τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ
http://eclass31.weebly.com