Bai 13 siêu âm trong đa thai

1. SIÊU ÂM TRONG ĐA THAI BS Nguyễn Đình Vũ
Khoa CDHA-bv Hùng Vương

2. MỤC TIÊU
Hiểu về tầm quan trọng của song thai
Biết cách định số nhau, ối trong song thai
Biết cách tính tuổi thai trong song thai
Kể được các tiêu chuẩn chẩn đoán 3 biến chứng của song
thai: truyền máu song thai (TTTS), truyền máu đảo ngược
(TRAP), chậm tang trưởng.

3. TẦM QUAN TRỌNG CỦA
SONG THAI

4. GIỚI THIỆU
Ảnh hưởng của đa thai đối với thai kì:
 14-25% là thai chậm tăng trưởng
 25% phải nhập NCIU
 X4 tỉ lệ bại não
 X4 tỉ lệ chết chu sinh
 X7 tỉ lệ chết trong năm đầu
Nguyên nhân: sanh non, chậm tăng trưởng, tăng nguy cơ
bất thường cấu trúc và bất thường NST.
Tăng nguy cơ biến chứng mẹ (TSG, ĐTĐ thai kì)

5. TỈ LỆ SONG THAI
Song thai cùng trứng 3.5/1000 (1/3)
Song thai khác trứng 6.7/1000 – 40/1000 (ảnh hưởng bởi
tuổi mẹ, và việc áp dụng các pp hỗ trợ sinh sản) (2/3)

6. NGUỒN GỐC CỦA SONG THAI
Ngày thứ 0-3 (1/3)
Ngày thứ 4-8 (2/3)
Ngày thứ 9-12 (1%)

7. NGUỒN GỐC SONG THAI
Giới tính
Số nhau
TTTS
Song thai 1 ối,
acardiac, dính
80%
65%

8. CHẨN ĐOÁN SONG THAI
Trước khi có siêu âm 50% song thai được chẩn đoán trong khi
sanh, chẩn đoán chu yếu trước sanh dựa vào kích thước tử
cung lớn
Siêu âm đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán song thai.
Thường bác sĩ siêu âm sẽ quét đầu dò từ vùng dưới xương mu
đến đáy tử cung và đếm số thai. Việc này nên được thực hiện
thường quy mỗi lần siêu âm để không bị sót chẩn đoán song thai
Thường chẩn đoán song thai/ siêu âm thường sót trong trường
hợp siêu âm sớm. Chẩn đoán sẽ dễ dàng hơn khi thai > 8 tuần
Siêu âm 3D có khả năng chẩn đoán số thai chính xác hơn nhất
trong những trường hợp đa thai ở 3 tháng đầu

9. ĐA THAI SIÊU ÂM 2D – 3D

10. ẢNH HƯỞNG CỦA LOẠI SONG TRÊN
THAI KÌ
Đơn thai Song thai 2 nhau Song thai 1 nhau
Chết chu sinh 1/5 so với song thai 2% 5%
Sanh non 24-32w 1% 5% 10%
Chậm tăng trưởng 5% 20% 30%
TSG 1/4 so với song thai # #
Bất thường cấu trúc Giống đơn thai X2-3
Truyền máu song thai Không Không Có
Truyền máu đảo ngược
(TRAP)
Không Không Có
Chết ở 1 thai Không Có (~5% ảnh hưởng
thai còn lại)
Có (~30% ảnh hưởng
thai còn lại)
Số nhau có ý nghĩa trong tiên lượng kết cục hoặc biến chứng thai kì song thai

11. ĐỊNH SỐ NHAU, ỐI

12. XÁC ĐỊNH SỐ NHAU, ỐI
Trước 10 tuần:
Số phôi  số thai
Số túi thai  số nhau
Số túi ối
Số yolk sac
Từ 10-14 tuần:
• Dấu lamda (twin peak sign)
• T sign
• Tính chất màng ối
• Sự tách biệt của bánh nhau
• Khác biệt giới tính
Sau 14 tuần:
• Số nhau xác định khó khăn ( dựa trên các dh kể trên)
• Số ối vẫn còn dễ dàng xác định
Số túi ối
Số nhau MỤC TIÊU: XÁC ĐỊNH PHÔI, SỐ NHAU TRONG 3 THÁNG ĐẦU

13. TRƯỚC 10 TUẦN

14. SỐ TÚI THAI ~ SỐ NHAU
4 túi thai ~ 4 nhau
3 túi thai ~ 3 nhau
2 túi thai ~ 2 nhau

15. SỐ TÚI ỐI
2 túi ối ~ 1 nhau 2 ối
2 túi 2 túi thai ~ tam
thai 2 nhau 2 ối
2 túi thai 3 túi ối ~
2 nhau 3 ối

16. SỐ YOLK SAC ~ SỐ TÚI ỐI*
Số yolk ở đầu thai kì giúp dự
đoán số túi ối
Tuy nhiên theo nhiều báo cáo
gần đây điều này chỉ đúng
trong 85% trường hợp
15% trường hợp song thai 1
nhau 2 ối có 1 yolk sac hoặc
song thai 1 nhau 1 ối có 2 yolk
sac
 Nên kiểm tra lại số ối trong
những lần SA sau (sau 10
tuần)
Song thai 1 nhau 2 ối

18. SAU 10 TUẦN

19. DẤU LAMDA (TWIN PEAK SIGN - Λ)
Là nơi hợp của hai túi thai trong
song thai 2 nhau
Tạo thành bởi 2 lớp màng ối bọc
giữa 2 phần bánh nhau hợp nhất
Trong 3 tháng đầu ở song thai 2
nhau 97% sẽ thấy được dấu hiệu
này
Mất đi trong những tam cá
nguyệt sau 85% ở tam cá nguyệt
2, 60% đầu tam cá nguyệt 3 
không thấy dấu lamda ở T2,3
không kết luận đc là song thai 1
nhau

20. T SIGN
Là nơi hợp giữa 2 màng ối
Không chứa phần nhau ở giữa
Có thể mô tả “ không thấy dấu
lamda” trong trường hợp này

21. TÍNH CHẤT MÀNG ỐI
Song thai 2 nhau
 Được tạo thành bởi 4 lớp: 2 lớp màng
ối, 2 lớp màng đệm
 Dày > 2 mm
Song thai 1 nhau
 Được tạo thành bởi 2 lớp màng ối
 Dày ≤ 2mm
 Nếu không thấy màng ối  song thai 1
ối

22. Màng ối của song thai 2 nhauMàng ối của song thai 1 nhau

23. DẤU TÁCH MÀNG ỐI

24. TÓM TẮT
Hai bánh nhau Một bánh nhau
Màng ối Dày >2mm
> 2 lớp màng
Dấu tách màng ối
Mỏng ≤ 2mm
≤ 2 lớp màng
Dấu lamda Có Không
Bánh nhau Hai bánh nhau:
- Tách rời
- Hợp nhất
Một bánh nhau
Giới tính Có thể giống hoặc khác nhau Luôn giống nhau
Dưới 14 tuần : khả năng chẩn đoán số nhau, ối của song thai chính xác ~ 99%
Trên 14 tuần : dựa trên các dấu hiệu trên khả năng chẩn đoán ~ 91%

25. TÍNH TUỔI THAI TRONG SONG THAI
Trong song thai thường có
sự chênh lệch về số đo của
2 phôi/thai
Tốt nhất tính theo ngày
chuyển phôi (IVF)
Tính tuổi thai tốt nhất trong
3 tháng đầu (3 tháng giữa
nếu ≤ 20 tuần)
Tính theo thai có số đo lớn

26. SIÊU ÂM ỐI TRONG SONG THAI
Phải ước tính lượng nước ối của hai thai nếu có 2 ối
Những phương pháp đo được chấp nhận:
 Xoang ối lớn nhất
 Diện tích xoang ối
 Chủ quan (tuy nhiên khi ối có vẻ nhiều hoặc ít  chuyển qua đo
xoang ối lớn nhất)
Đa ối được định nghĩa xoang ối lớn nhất >8cm, thiểu ối khi
<2cm (tiêu chuẩn của Mỹ)

27. CÁC BIẾN CHỨNG CỦA
SONG THAI

28. CÁC BIẾN CHỨNG CỦA SONG THAI
Song thai 2 nhau Song thai 1 nhau 2 ối Song thai 1 nhau 1 ối
Chậm tăng trưởng Có Có Có
Truyền máu song thai
(TTTS-TOPS)
Không Có Hiếm
Truyền máu đảo ngược
(TRAP)
Không Có Có
Quấn dây rốn Không (có khi vỡ màng
ối)
Không (Có khi vỡ màng
ối)
Có (thường xảy ra)
Song thai dinh Không Không Có
* Chưa bao gồm TAPS (Twin anemia polycythemia sequence)

29. SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA THAI TRONG
THAI KÌ ĐA THAI
Giống như tốc độ phát triển
của đơn thai cho đến 30-32
tuần
Sau 32 tuần, tốc độ sẽ chậm
lại so với đơn thai
Nên sử dụng bảng ước tính
cân nặng cho song thai

30. CHẬM TĂNG TRƯỞNG
Chậm tăng trưởng ở hai
thai ~ giống đơn thai
Thai có chu vi vòng bụng
(AC) hoặc cân nặng ước
(EFW) tính nhỏ hơn bách vị
thứ 10
Tốc độ tăng trưởng chiều
hướng đi xuống

31. CHẬM TĂNG TRƯỞNG
Bất cân xứng về kích thước thai
Trong 3 tháng đầu thai kì được định nghĩa là chênh lệch 10%
chiều dài đầu mông  có ý nghĩa tiên lượng kết cục xấu (sanh
non, Apgar xấu, nhập nhi, cân nặng)
Trong 3 tháng sau, được định nghĩa:
 Chênh lệch > 20% cân nặng ước tính (Chênh lệch = (CN1-CN2)/CN1x100%)
 Chênh lệch vòng bụng (AC) >20mm
 Thai nhi có thể chậm tăng trưởng mà không bất cân xứng
và ngược lại. Tuy nhiên 1 khi 1 trong 2 tình trạng xảy ra đều cần
theo dõi sát

32. TRUYỀN MÁU SONG THAI
TWIN OLIGOHYDRAMNIOS-
POLYHYDRAMNIOS SQUENCE
Xảy ra trong khoảng 15% song
thai 1 nhau 2 ối ( hiếm trong song
thai 1 ối)
Đặc điểm: 1 thai đa ối kích
thước lớn (thai nhận), 1 thai thiểu
ối nằm sát ở góc tử cung (thai
cho)
Nguyên nhân: do sự không cân
bằng giữa máu nuôi ở hai thai
Thường xảy ra từ 16-24 tuần
Tử vong có thể xảy ra ở thai
cho/nhận

33. TRUYỀN MÁU SONG THAI
TWIN OLIGOHYDRAMNIOS-
POLYHYDRAMNIOS SQUENCE
Đặc điểm chẩn đoán:
 Một bánh nhau
 Cùng giới tính
 Thiểu ối/vô ối ở 1 thai, đa ối ở thai còn lại
 Bàng quang lớn ở thai nhận (đa ối) và bàng quang nhỏ/không thấy
bang quang ở thai cho (thiểu ối)
 Chênh lệch kích thước giữa 2 thai đáng kể (không phải điều kiện
quan trọng)

34. TRUYỀN MÁU SONG THAI
TWIN OLIGOHYDRAMNIOS-
POLYHYDRAMNIOS SQUENCE
Phân loại truyền máu song thai: (theo Quitero)
 Giai đoạn I: Đa ối-thiểu ối
 Giai đoạn II: Không có bàng quang ở thai cho
 Giai đoạn III: Bất thường trên Doppler mạch máu
 Giai đoạn IV: Phù ở 1 thai
 Giai đoạn V: Chết ở 1 thai
Tiến triển
50% sẽ gia tăng giai đoạn
30% sẽ giữ nguyên và
20% sẽ cải thiện

36. TRUYỀN MÁU ĐẢO NGƯỢC
TWIN REVERSED ATERIAL PERFUSION
Còn gọi là song thai không tim
Một thai phát triển bình thường,
một thai không tạo thành được tim.
Máu nuôi dưỡng thai này được lấy
từ thai bình thường.
Tỉ lệ hiếm (1:35000)
Thai bệnh chỉ phát triển được 1
phần cơ thể và tiếp tục lớn lên nếu
còn máu nuôi
Thai bình thường có nguy cơ suy
tim do tăng gánh tim
Thai kì có 90% nguy sanh non

40. QUẤN DÂY RỐN
Gần như chỉ xảy ra ở song
thai 1 ối
Quấn dây rốn xảy ra rất
thường xuyên ở song thai 1
ối.
Là nguyên nhân tử vong
quan trọng khi thai >32 tuần

41. QUẤN DÂY RỐN
Tiêu chuẩn chẩn đoán:
 Chỗ cắm 2 dây rốn nằm gần
nhau
 Thấy hình ảnh “V shape”
Doppler màu và siêu âm 3D
giúp dễ nhận diện ra
Doppler ĐMR tăng trở
kháng, biểu đồ tim thai bất
thường khi dây rốn thắt chặt

42. SONG THAI DÍNH
Chỉ xải ra trên song thai 1 ối
Do sự tách trễ của phôi từ
ngày 13-15
Có nhiều dạng dính nhau, tùy
theo vị trí dính mà người ta gọi
tên (vd: thoracopagus – dính
phần ngực)
Thường gặp nhất là dính
phần ngực hoặc phần bụng.
Tiên lượng tốt nhất cho dính
vùng bụng

43. SONG THAI DÍNH
Chẩn đoán trên siêu âm thường
dễ dàng trong 3 tháng đầu/giữa
Khi đã chẩn đoán, phải khảo sát
hình thái thai  tìm những bộ
phận chính phần nào là riêng
biệt, phần nào dính, mạch máu
nuôi
Chụp MRI hỗ trợ

44. MỘT THAI LƯU TRONG SONG THAI
Khi thai lưu sớm, tiên lượng rất tốt
Thai lưu ở một thai xảy ra 2-5% song thai 3 tháng
giữa/cuối. Ở tam thai thậm chí còn cao hơn nữa (14-17%)
Song thai 1 nhau tỉ lệ một thai lưu cao gấp 3-4 lần song
thai 2 nhau
Nguy cơ cho thai sống:
 50-80% sanh non ở cả song thai 1 nhau/2 nhau
 Tổn thương đa cơ quan do thiếu máu (thận, lách, da, tiêu hóa và não)
 20-30% có xảy ra tổn thương não trên thai sống (thường là tổn thương nhũn não)

46. KẾT LUẬN
Thai kì đa thai là một thai kì nguy cơ
Và việc xác định số nhau/ối là rất cần thiết cho tiên lượng
và xử trí về sau
Ba tháng đầu thai kì là thời điểm xác định số nhau/ối tốt
nhất
Luôn đo xoang ối của hai thai
Siêu âm trong song thai cần biết được loại song thai nhằm
đánh giá đúng về những nguy cơ cho thai kì