3. PHAÂN LOAÏI THEO VÒ TRÍ
NGOAØI MAØNG CÖÙNGNGOAØI MAØNG CÖÙNG
TRONG MAØNG CÖÙNG NGOAØITRONG MAØNG CÖÙNG NGOAØI
TUÛYTUÛY
TRONG TUÛYTRONG TUÛY
G
IU
Ù
P
TH
U
H
E
ÏP
CH
A
Å
N
Ñ
O
A
Ù
N
P
H
A
Â
N
B
IE
Ä
T
!
7. Chẩn đoán phân biệt các tổn thương
có phình tuỷ
U nguyên phát và di cănU nguyên phát và di căn
Viêm tuỷ, abscessViêm tuỷ, abscess
GranulomaGranuloma
MS cấpMS cấp
Rỗng tuỷ (nguyên phát/thứ phát)Rỗng tuỷ (nguyên phát/thứ phát)
Mạch máu-nhồi máu, phùMạch máu-nhồi máu, phù
Chấn thương-máu tụ, dập tuỷ, phùChấn thương-máu tụ, dập tuỷ, phù
15. EPENDYMOMA
Thöôøng gaëp nhaát trong caùc uThöôøng gaëp nhaát trong caùc u
noäi tuûy ôû ngöôøi lôùn, chieám #noäi tuûy ôû ngöôøi lôùn, chieám #
60%caùc u tk ñeäm tuûy.60%caùc u tk ñeäm tuûy.
Tuoåi trung bình 38-39 (38.8), NamTuoåi trung bình 38-39 (38.8), Nam
>nöõ>nöõ
Vò trí thöôøng gaëp: coå (Koeller etVò trí thöôøng gaëp: coå (Koeller et
al, Baleùriaux), choùp tuûy vaøal, Baleùriaux), choùp tuûy vaø
daây taän (A. Osborne, Robert A.daây taän (A. Osborne, Robert A.
Zimmerman et al).Zimmerman et al).
17. Ependymoma
90% các u nội tuỷ là glioma: ependymoma,90% các u nội tuỷ là glioma: ependymoma,
astrocytoma và oligodendrogliomaastrocytoma và oligodendroglioma
65% glioma tuỷ là ependymoma65% glioma tuỷ là ependymoma
60% ở dây tận (thể nhú nhầy)60% ở dây tận (thể nhú nhầy)
Ependymoma là u phát triển chậmEpendymoma là u phát triển chậm
-Mạch máu với các sản phẩm của máu – “nắp-Mạch máu với các sản phẩm của máu – “nắp
hemosiderin”hemosiderin”
-Thường thấy nang-Thường thấy nang
-Vùng đặc bắt thuốc mạnh đồng nhất-Vùng đặc bắt thuốc mạnh đồng nhất
-Giới hạn rõ và có thể cắt bỏ u được-Giới hạn rõ và có thể cắt bỏ u được
23. Ependymoma tuỷ
cổ
Lớn tuỷ dạng hình thoiLớn tuỷ dạng hình thoi
Nắp xuất huyết, thấyNắp xuất huyết, thấy
rõ hơn trên hình GRE,rõ hơn trên hình GRE,
SWISWI
27. Ependymoma dây tận
Khối giống hình xúc xích, lấp đầy ống trungKhối giống hình xúc xích, lấp đầy ống trung
tâm, bắt thuốc rõ.tâm, bắt thuốc rõ.
Vị trí thường gặp nhất của ependymoma cộtVị trí thường gặp nhất của ependymoma cột
sốngsống
31. 13% ependymoma cột13% ependymoma cột
sốngsống
Ưu thế nón tuỷ hoặc dâyƯu thế nón tuỷ hoặc dây
tậntận
Đôi khi gặp ở ngoài màngĐôi khi gặp ở ngoài màng
cứngcứng
Nhiều tổn thương: 14-43%Nhiều tổn thương: 14-43%
Khối mô mềm phân múi,Khối mô mềm phân múi,
thừong có vỏ baothừong có vỏ bao
Ependymoma nhú nhầy
46. Astrocytoma nhìn tương tự như
ependymoma, nhưng...
Thường trẻ hơnThường trẻ hơn
-Trẻ em có pilocystic astrocytoma-Trẻ em có pilocystic astrocytoma
Tổn thương tuỷ cổ hoặc ngực nhiều hơnTổn thương tuỷ cổ hoặc ngực nhiều hơn
-Ít gặp ở chóp tuỷ-Ít gặp ở chóp tuỷ
Tổn thương ít khi có máu, hiếm cóTổn thương ít khi có máu, hiếm có
hemosiderinhemosiderin
Bắt thuốc kém liên quan với mô học-khôngBắt thuốc kém liên quan với mô học-không
giống u nội sọgiống u nội sọ
47. ASTROCYTOMA
Chieám khoaûng 1/3 caùc u thaàn kinhChieám khoaûng 1/3 caùc u thaàn kinh
ñeäm tuûy soáng.ñeäm tuûy soáng.
U noäi tuûy thöôøng gaëp nhaát ôû treûU noäi tuûy thöôøng gaëp nhaát ôû treû
em.em.
Tuoåi trung bình 29, M>FTuoåi trung bình 29, M>F
Vò trí: tuûy ngöïc (67%), coå 49%,Vò trí: tuûy ngöïc (67%), coå 49%,
choùp cuøng tuûy (3%)choùp cuøng tuûy (3%)
59. Hemangioblastoma
Nguồn gốc tế bao: mạch máu, nội mô?Nguồn gốc tế bao: mạch máu, nội mô?
Liên quan: von Hippel-Lindau (20%), (đa ổ 5%Liên quan: von Hippel-Lindau (20%), (đa ổ 5%
không có VHLkhông có VHL
Tần suất: 1-3% các u nội sọTần suất: 1-3% các u nội sọ
Tuổi: 30-45 (đỉnh 33/35)Tuổi: 30-45 (đỉnh 33/35)
Giới: 1-2M/1FGiới: 1-2M/1F
Vị trí: dưới màng mềm tiểu não>hành tuỷ>cộtVị trí: dưới màng mềm tiểu não>hành tuỷ>cột
sống.sống.
Điều trị: phẫu thuật, xạ trịĐiều trị: phẫu thuật, xạ trị
Tiên lượng 92% 5 năm.Tiên lượng 92% 5 năm.
60. Hemangioblastoma
1-15% u tuỷ1-15% u tuỷ
85-90% nội tủy85-90% nội tủy
10-15% ở các rễ thần kinh10-15% ở các rễ thần kinh
50% ngực, 15% cổ50% ngực, 15% cổ
20% nhiều ổ20% nhiều ổ
1/3 có VHL1/3 có VHL
Gợi ýGợi ý HemangioblastomaHemangioblastoma
-Nang (bắt thuốc viền)-Nang (bắt thuốc viền)
-Flow voids (giàu mạch máu)-Flow voids (giàu mạch máu)
-Dấu hiệu xuất huyết-Dấu hiệu xuất huyết
61. HEMANGIOBLASTOMA
Chieám 1.0-7.2% caùc u tuûyChieám 1.0-7.2% caùc u tuûy
Khoâng coù öu theá giôùi tínhKhoâng coù öu theá giôùi tính
Haàu heát ôû trong tuûy (75%) nhöng vaãnHaàu heát ôû trong tuûy (75%) nhöng vaãn
coù theå ôû khoang trong maøng cöùngcoù theå ôû khoang trong maøng cöùng
hoaëc ngoaøi maøng cöùng.hoaëc ngoaøi maøng cöùng.
U phaùt trieån chaämU phaùt trieån chaäm
Tuûy ngöïc 50%, tuûy coå 40%Tuûy ngöïc 50%, tuûy coå 40%
80% ñôn ñoäc. Nhieàu toån thöông gaëp80% ñôn ñoäc. Nhieàu toån thöông gaëp
trong hoäi chöùng Von Hippel-Lindautrong hoäi chöùng Von Hippel-Lindau
62. Hemangioblastoma
U nguồn gốc nội mô thực sựU nguồn gốc nội mô thực sự
Giàu mạch máuGiàu mạch máu
-Mao mạch đến dạng xoang-Mao mạch đến dạng xoang
-Dãn động mạch nuôi-Dãn động mạch nuôi
-Dãn tĩnh mạch dẫn lưu-Dãn tĩnh mạch dẫn lưu
-Dòng chảy chậm-Dòng chảy chậm
Tế bào mô đệmTế bào mô đệm
65. Von Hippel-Lindau:
Hemangioblastoma
Tiểu não 66%Tiểu não 66%
Võng mạc (“angioma”) 58%Võng mạc (“angioma”) 58%
Tuỷ sống/rễ 28%Tuỷ sống/rễ 28%
Hành tuỷ 14%Hành tuỷ 14%
66. Hemangioblastoma và VHL
1/5-1/6 Hemangioblastomas tiểu não đơn1/5-1/6 Hemangioblastomas tiểu não đơn
độc liên quan với VHLđộc liên quan với VHL
½ hemangioblastoma nội tuỷ gặp trong½ hemangioblastoma nội tuỷ gặp trong
VHLVHL
““tất cả” hemnagioblastoma đa ổ là VHLtất cả” hemnagioblastoma đa ổ là VHL
80. CAÙC TOÅN THÖÔNG
DAÏNG NANG TRONG TUÛY
HYDROMYELIAHYDROMYELIA
SYRINGOMYELIASYRINGOMYELIA
CAÙC NANG TRONG U (IntratumoralCAÙC NANG TRONG U (Intratumoral
cyst)cyst)
89. CAÙC U TRONG MAØNG
CÖÙNG NGOAØI TUÛY
U MAØNG NAÕO TUÛY (Meningioma)U MAØNG NAÕO TUÛY (Meningioma)
CAÙC U BAO THAÀN KINHCAÙC U BAO THAÀN KINH
-Schwannoma-Schwannoma
-Neurofibroma-Neurofibroma
CAÙC U NGUOÀN GOÁC PHOÂICAÙC U NGUOÀN GOÁC PHOÂI
(Embryonal tumors)(Embryonal tumors)
DI CAÊN (drop metastasis)DI CAÊN (drop metastasis)
90. U màng não tuỷ
Phần lớn ở tuỷ ngựcPhần lớn ở tuỷ ngực
Thường gặp tuổi trungThường gặp tuổi trung
niênniên
>90% WHO grade I>90% WHO grade I
Phần lớn trong màngPhần lớn trong màng
cứng (3.5-7% ngoàicứng (3.5-7% ngoài
màng cứng)màng cứng)
Không lan vào lỗ liênKhông lan vào lỗ liên
hợphợp
91. HÌNH AÛNH
MRI
Ñoàng tín hieäu vôùi chaát xaùm
treân T1W, T2W
Taêng tín hieäu trung bình sau
tieâm Gd
Ñoùng voâi coù tín hieäu thaáp
treân T1W, T2W
U MAØNG NAÕO
TUÛY
134. Di căn theo dịch não tủy
Ngoại bì thần kinhNgoại bì thần kinh
PNETPNET
GBM (đến não thất hoặc màng mềm)GBM (đến não thất hoặc màng mềm)
EpendymomaEpendymoma
OligodendrogliomaOligodendroglioma
Carcinoma đám rối mạch mạc hoặc u nhú đám rối mạch mạcCarcinoma đám rối mạch mạc hoặc u nhú đám rối mạch mạc
Không thần kinh đệmKhông thần kinh đệm
GerminomaGerminoma
Lymphoma (thường thứ phát)Lymphoma (thường thứ phát)
LeukemiaLeukemia
Carcinomatosis màng nãoCarcinomatosis màng não
143. CAÙC U TRONG OÁNG
SOÁNG
vò trí
Trong tuûy (intramedullary): 4-Trong tuûy (intramedullary): 4-
10% caùc u CNS.10% caùc u CNS.
Trong maøng cöùng ngoaøiTrong maøng cöùng ngoaøi
tuûy (extrmedullary intradural)tuûy (extrmedullary intradural)
Ngoaøi maøng cöùngNgoaøi maøng cöùng
(extradural)(extradural)
144. CAÙC U NGOAØI MAØNG
CÖÙNG
Chieám khoaûng 30% caùc u coätChieám khoaûng 30% caùc u coät
soáng.soáng.
Goàm caùc u nguyeân phaùt hoaëc diGoàm caùc u nguyeân phaùt hoaëc di
caên, laønh tính hoaëc aùc tính lieâncaên, laønh tính hoaëc aùc tính lieân
quan ñeán ñoát soáng, moâ moâ meàmquan ñeán ñoát soáng, moâ moâ meàm
caïnh soáng, caùc reã thaàn kinh vaøcaïnh soáng, caùc reã thaàn kinh vaø
maøng cöùng.maøng cöùng.
X quang quy öôùc vaø CT scannerX quang quy öôùc vaø CT scanner
ñaùnh giaù xöông, moâ caïnh soáng.ñaùnh giaù xöông, moâ caïnh soáng.
MRI ñaùnh giaù tuûy xöông, moâMRI ñaùnh giaù tuûy xöông, moâ
145. Cách đánh giá u cột sống.
Định vị: thân sống, thành phần sau; tầng đốtĐịnh vị: thân sống, thành phần sau; tầng đốt
sống, liên quan đĩa đệmsống, liên quan đĩa đệm
Cơ chất u: dạng xương, dạng sụn…Cơ chất u: dạng xương, dạng sụn…
Đường bờ và giới hạnĐường bờ và giới hạn
Các đặc điểm khác: mức dịch-dịch, cấu trúcCác đặc điểm khác: mức dịch-dịch, cấu trúc
bè xương…bè xương…
146. Lưu ý!
75% tổn
thương ở thân
sống là ác tính
70% tổn
thương lành tính
ở thành phần
sau
2/3 tổn
thương cột sống
ở trẻ em (< 18
tuổi) là lành
tính, người lớn
ngược lại
149. Hemangioma thân sống
Là tổn thương lành tính thường gặp, 10 %Là tổn thương lành tính thường gặp, 10 %
trên tử thiết.trên tử thiết.
25-30% tổn thương đa ổ.25-30% tổn thương đa ổ.
Thường phát hiện tình cờ, không có triệuThường phát hiện tình cờ, không có triệu
chứngchứng
Dạng hang và dạng mao mạch.Dạng hang và dạng mao mạch.
155. Đảo xương (enostosis)
Phát hiện tính cờPhát hiện tính cờ
Xơ xương, bờXơ xương, bờ
không đềukhông đều
Tín hiệu thấp trênTín hiệu thấp trên
T1W và T2W.T1W và T2W.
174. Phân loạiPhân loại
--Có shuntCó shunt: AVM, AVF: AVM, AVF
--Không có shuntKhông có shunt: dãn mao mạch (capillary: dãn mao mạch (capillary
telengiectasia), dị dạng hang (cavernoustelengiectasia), dị dạng hang (cavernous
malformation)malformation)
Dò động tĩnh mạch màng cứng thường gặp nhấtDò động tĩnh mạch màng cứng thường gặp nhất
trong các dị dạng mạch máu, chiếm 50-85%trong các dị dạng mạch máu, chiếm 50-85%
Chẩn đoán trể do lâm sàng không đặc hiệuChẩn đoán trể do lâm sàng không đặc hiệu
Hình ảnh học đóng vai trò chính trong chẩn đoánHình ảnh học đóng vai trò chính trong chẩn đoán
và điều trị.và điều trị.
DỊ DẠNG MẠCH MÁU TỦY
175. DỊ DẠNG MẠCH MÁU TỦY
Dị dạng động-tĩnh mạch (AVM)Dị dạng động-tĩnh mạch (AVM)
Dị dạng hang (cavernousDị dạng hang (cavernous
malformation)malformation)
Dò động tĩnh mạhc màng cứngDò động tĩnh mạhc màng cứng
Bẩm sinh
Mắc phải
176. Phân loại các dị dạng mạch máu tủy
LoạiLoại NguyênNguyên
nhânnhân
Động mạchĐộng mạch
nuôinuôi
Tĩnh mạchTĩnh mạch
dẫn lưudẫn lưu
Sinh lýSinh lý
bệnhbệnh
Tuổi khởiTuổi khởi
bệnhbệnh
Điều trịĐiều trị
AVMAVM Dò quanh tủyDò quanh tủy
(type I-III)(type I-III)
Hình cầuHình cầu
Người trẻNgười trẻ
Bẩm sinhBẩm sinh Rễ tủyRễ tủy Tĩnh mạchTĩnh mạch
tủy nông vàtủy nông và
nội tủy dẫnnội tủy dẫn
lưu về đámlưu về đám
rối tm ngoàirối tm ngoài
màng cứngmàng cứng
Xuất huyếtXuất huyết
nhu mô hoặcnhu mô hoặc
khoang dướikhoang dưới
nhện, xungnhện, xung
huyết tĩnhhuyết tĩnh
mạch mạnmạch mạn
tính, tổntính, tổn
thươngthương
choán chỗchoán chỗ
20-4020-40
<20<20
<15<15
Loại I: phẫuLoại I: phẫu
thuậtthuật
Loại II-III:Loại II-III:
thuyên tắcthuyên tắc
bằng coilbằng coil
Thuyên tắcThuyên tắc
bằng keobằng keo
hoặc hạthoặc hạt
Thuyên tắcThuyên tắc
và/hoặc phẫuvà/hoặc phẫu
thuậtthuậtCavernomaCavernoma Bẩm sinhBẩm sinh KhôngKhông KhôngKhông Xuất huyếtXuất huyết
và bệnh lývà bệnh lý
tủy tiến triểntủy tiến triển
20-6020-60 Phẫu thuậtPhẫu thuật
Dò màngDò màng
cứngcứng
Mắc phảiMắc phải Rễ tủyRễ tủy Tĩnh mạch rễTĩnh mạch rễ
dẫn lưu đếndẫn lưu đến
tĩnhtĩnh
mạchquanhmạchquanh
tủy (ngượctủy (ngược
dòng)dòng)
Xung huyếtXung huyết
tĩnh mạchtĩnh mạch
mạn tínhmạn tính
40-6040-60 Thuyên tắcThuyên tắc
bằng keobằng keo
hoặc phẫuhoặc phẫu
thuậtthuật
179. DAVF
Bất thường mạch maùu tủy thường gặpBất thường mạch maùu tủy thường gặp
nhất ở người lớn tuổinhất ở người lớn tuổi
80-90% nam, tuổi 40-5080-90% nam, tuổi 40-50
Bệnh lyù tủy tiến triển mạn tính vôùiBệnh lyù tủy tiến triển mạn tính vôùi
khieám khuyeát caû vaän ñoäng vaøkhieám khuyeát caû vaän ñoäng vaø
caûm giaùccaûm giaùc
Thöôøng gaëp ôû coät soáng ngöïc vaøThöôøng gaëp ôû coät soáng ngöïc vaø
thaét löng.thaét löng.
MRI: Phình tuûy, Taêng tín hieäu T2W,MRI: Phình tuûy, Taêng tín hieäu T2W,
daõn tónh maïch maøng meàm doïcdaõn tónh maïch maøng meàm doïc
180. Dấu hiệu MRI của AVF màng cứng
Phù tủyPhù tủy thiếu oxy mạn tínhthiếu oxy mạn tínhthiếu máu vàthiếu máu và
hoại tử: tăng tín hiệu trên T2W, giảm tín hiệuhoại tử: tăng tín hiệu trên T2W, giảm tín hiệu
trên T1W.trên T1W.
Các mạch máu trong màng cứng dãn lớn,Các mạch máu trong màng cứng dãn lớn,
ngoằn ngoèo dọc theo mặt trước và mặt saungoằn ngoèo dọc theo mặt trước và mặt sau
tủytủy
181. Dấu hiệu MRI của AVF màng cứng
Hình
ảnh MRI
ở 3 bệnh
nhân
Krings T, Geibprasert S. Spinal dural arteriovenous fistulas. AJNR Am
182. Dò động-tĩnh mạch màng
cứng
Tăng tín hiệu
và phình chóp
tủy
DSA cho thấy
dò ngay dưới
cuống T5 trái,
được nuôi bởi
nhánh lưng
của động
mạch gian
sườn 5
Tĩnh mạch
183. Dấu hiệu MRI của AVF màng cứng
Phù tủyPhù tủy thiếu oxy mạn tínhthiếu oxy mạn tínhthiếu máuthiếu máu
và hoại tử: tăng tín hiệu trên T2W, giảmvà hoại tử: tăng tín hiệu trên T2W, giảm
tín hiệu trên T1W.tín hiệu trên T1W.
Các mạch máu trong màng cứng dãn lớn,Các mạch máu trong màng cứng dãn lớn,
ngoằn ngoèo dọc theo mặt trước và mặtngoằn ngoèo dọc theo mặt trước và mặt
sau tủysau tủy
184. Dấu hiệu MRI của AVF màng cứng
Hình
ảnh MRI
ở 3 bệnh
nhân
Krings T, Geibprasert S. Spinal dural arteriovenous fistulas. AJNR Am
185. Dò động-tĩnh mạch màng cứng ngang
mức T9, không tăng tín hiệu và bắt thuốc
tủy
Tĩnh
mạch
quanh
tủy bị
động
mạch
hóa
186. CISS 3D
Nếu lâm sàng nghiNếu lâm sàng nghi
ngờ nhiều, hình MRIngờ nhiều, hình MRI
ban đầu không rõ,ban đầu không rõ,
cần tiêm Gd và /cần tiêm Gd và /
hoặc chuỗi xunghoặc chuỗi xung
myelography [CISS-myelography [CISS-
3D, T2 SPACE3D, T2 SPACE
(Siemens), PC-(Siemens), PC-
FIESTA (GE)]FIESTA (GE)]
N Ramli et al., High resolution CISS imaging of the spine BJR
September 1, 2001 vol. 74 no. 885 862-873
187. So sánh
T2W TSE
với heavily
T2W
(FIESTA, 3D
T2 TSE hoặc
CISS)
Phù tủy
Tín
hiệu
mạch
máu
Krings T, Geibprasert S. Spinal dural arteriovenous fistulas. AJNR Am
188. SDAVF-vai trò của Gd
Nhận diện bắt thuốc tổnNhận diện bắt thuốc tổn
thương tủythương tủy
Thấy rõ đám rối tĩnhThấy rõ đám rối tĩnh
mạch quanh tủy dãn lớnmạch quanh tủy dãn lớn
và tĩnh mạch dọc ngoằnvà tĩnh mạch dọc ngoằn
ngoèo bị ẩn trên T2W dongoèo bị ẩn trên T2W do
artifact dòng chảy hoặcartifact dòng chảy hoặc
mạch, hoặc bị ép do phùmạch, hoặc bị ép do phù
tủytủy
189. MRA
Khi nghi ngờ SDAVF trên MRI thường qui,Khi nghi ngờ SDAVF trên MRI thường qui,
cần chụp MRA.cần chụp MRA.
Đoạn tủy tăng tín hiệu trên T2W, bắt thuốcĐoạn tủy tăng tín hiệu trên T2W, bắt thuốc
hoặc phù tủy không dự đoán được mức đốthoặc phù tủy không dự đoán được mức đốt
sống có dòsống có dò
Trước khi có MRA, bệnh nhân phải trải quaTrước khi có MRA, bệnh nhân phải trải qua
chụp mạch chọn lọc ở tất cả các động mạchchụp mạch chọn lọc ở tất cả các động mạch
nuôi tủynuôi tủy có thể phải làm thủ thuật nhiềucó thể phải làm thủ thuật nhiều
lần.lần.