Xq benh cot song thuong gap

1. X quang cét sèng
Gi¶i phÉu!
C¸c bÖnh th­êng gÆp!

2. cét sèng!
èng sèng chøa mµng cøng
bao quanh tñy sèng vµ c¸c
rÔ thÇn kinh sèng
• 7 ®èt sèng cæ
• 12 ®èt sèng ngùc
• 5 ®èt sèng th¾t l­ng
• ­ìn cét sèng cæ
• gï cét sèng ngùc
• ­ìn cét sèng th¾t l­ng

3. Tñy sèng!
Tñy sèng
• Tõ lç chÈm tíi L1-L2, dµi 43-45
cm. H×nh trô.
• Cã 2 ph×nh:
+ ph×nh cæ (C3-T2)
+ ph×nh l­ng (T9-L1)
• nãn tñy thu«n l¹i t¹o d©y tËn dÝnh
vµo c¸c ®èt sèng cïng-côt.
C¸c rÔ
• C¸c rÔ tr­íc/vËn ®éng, c¸c rÔ sau/
c¶m gi¸c.
+ 8 ®«i d©y t.k cæ (7 ®«i d©y ®Çu tiªn
theo sè cña ®èt sèng ngay d­íi),
®«i d©y cuèi gäi lµ C8.
+ 12 ®«i d©y ngùc.
+ 5 ®«i d©y l­ng.
+ 5 ®«i d©y cïng. 1 ®«i d©y côt.

4. Cét sèng cæ
• Chøc n¨ng: mang vµ t¹o
®é chÝnh x¸c (quay).
• Lµ ®­êng dÉn tñy gai, c¸c
rÔ vµ sù t­íi m¸u sä n·o.
• C¸c ®èt sèng tõ C3-C6 t­
¬ng ®èi gièng nhau.
• Tñy cæ vµ c¸c rÔ:
• + ph×nh cæ tõ C4 – T1
(®¸m rèi cæ-c¸nh tay)
• + 5 ®Õn 8 rÔ con qua 1 rÔ
• + ®­êng ®i hÇu nh­ n»m
ngang
• Th©n ®èt sèng h×nh hép ch÷ nhËt.
• Uncus = c¸c chç nh« h×nh l¨ng trô
cña mÆt trªn (mãc)
• Cung sau hay cung thÇn kinh

5. Cét sèng cæ
• Cung sau hay cung thÇn kinh:
+ c¸c cuèng: ng¾n, h×nh trô, h­íng
chÐo
tõ trong ra ngoµi (gãc 45°).
+ c¸c mám ngang: c¸c r·nh chÐo ra
ngoµi vµ xuèng d­íi; c¸c lç ngang,
cã thÓ cã lç thø hai; c¸c cñ tr­íc vµ
sau.
+ c¸c khèi khíp: c¸c mÆt khíp nhá
trong mÆt ph¼ng ®øng ngang
nghiªng 45° tõ tr­íc ra sau vµ tõ
trªn xuèng d­íi.
+ lç ghÐp: cïng h­íng víi mám ngang.
+ mám gai: m¶nh dÎ, ng¾n, chÎ ®«i.
Trõ C7 (kh«ng cã lç ngang)

6. Cét sèng cæ: XQ h­íng th¼ng
1- th©n ®èt sèng
2- Uncus
3- ®Üa ®Öm
4- khèi khíp
5- mám gai

7. Cét sèng cæ: XQ h­íng th¼ng

8. Cét sèng cæ: XQ h­íng bªn
1- th©n ®èt sèng; 2 - mám ngang; 3 - khèi khíp; 4 - uncus; 5 - m¶nh
6 - ®­êng gai-m¶nh; 7 - mám gai; 8 - ®Üa ®Öm; 10 - phÇn mÒm

9. Cét sèng cæ: XQ h­íng chÕch
1- th©n §S;
2- lç ghÐp ph¶i;
3- cuèng tr¸i;
4- cuèng ph¶i;
5- Uncus;
6- m¶nh;
7- khèi khíp

10. Cét sèng cæ: Lç ghÐp
• Thµnh phÇn cña lç ghÐp:
+ m¹ch: tÜnh m¹ch +++, ®¸m rèi tÜnh
mach+++ (1)
+ cã Ýt mét Ýt mì (1)
+ rÔ sau - c¶m gi¸c cã h¹ch gai (4)
+ rÔ tr­íc – vËn ®éng (5)
+ c¸c rÔ ®i ra ë phÇn d­íi lç ghÐp (ngang
hoÆc thÊp h¬n ®Üa ®Öm)
+ C8 ®i qua lç ghÐp C7-T1
• Giíi h¹n cña lç ghÐp (nh×n chÕch):
+ ë phÝa tr­íc, tõ cao xuèng thÊp: cuèng
cña ®èt trªn (6), th©n §S trªn, ®Üa ®Öm
(7), th©n vµ mám mãc d­íi (8), khíp
mám mãc (9)
+ ë phÝa sau: mÆt khíp nhá trªn vµ d­íi
cña khèi khíp (2 vµ 3)

11. Cét sèng ngùc
• Chøc n¨ng chñ yÕu: b¶o vÖ trôc tñy sèng.
• Tham gia vµo sù duy tr× tÜnh vµ chuyÓn ®éng lµ
thø yÕu.
• C¸c ®Æc ®iÓm:
+ th©n T1 gièng th©n ®èt sèng cæ, diÖn s­ên trªn
hoµn toµn dµnh cho T1, mám ngang dµi.
+ th©n ®èt sèng T10 kh«ng cã diÖn s­ên d­íi.
+ ®èt sèng chuyÓn tiÕp T11-T12 gièng ®èt sèng
th¾t l­ng (kh«ng cã diÖn khíp s­ên, mám gai
h¬i chÐo xuèng d­íi vµ ra sau).
• Cã c¸c ®Æc ®iÓm chung tõ T2-T9.
• Th©n ®èt sèng h×nh trô (1):
+ Trßn ë tr­íc vµ bªn
+ MÆt sau lâm
+ MÆt trªn vµ d­íi lâm
+ C¸c diÖn khíp s­ên ë sau bªn (8)

12. Cét sèng ngùc
• Cung sau hay cung thÇn kinh:
+ C¸c cuèng (2) vu«ng gãc víi t­êng sau cña
th©n ®èt sèng
+ Kho¶ng gian cuèng t¨ng tõ T1-L1
+ C¸c m¶nh (5) h­íng xuèng d­íi, ra sau vµ
vµo trong
+ C¸c mám khíp cã h­íng ngang
+ C¸c mám ngang (4) h­íng lªn trªn, ra
ngoµi vµ ra sau; c¸c cñ vµ diÖn s­ên cña
mám ngang (9);
+ C¸c mám gai (5,6) h­íng th¼ng ®øng ra
sau vµ xuèng d­íi; c¸c d©y ch»ng gian gai

13. Cét sèng ngùc
1- th©n §S T6
3- x­¬ng ®ßn
4- x­¬ng s­ên 1
5- T1
7- mám khíp d­íi
11- cuèng
12- cuèng (tr¸i) T6
13- c¸c x­¬ng s­ên
15- ®Üa gian ®èt sèng
16- mám gai
17- mám gai T6
19- mám khíp trªn
21- mám ngang
22- mám ngang T6

14. Cét sèng ngùc: lç gian ®èt sèng
+ h×nh bÇu dôc, trôc lín th¼ng
®øng
+ c¸c giíi h¹n:
. ë trªn vµ d­íi lµ cuèng (3)
. ë phÝa tr­íc lµ thµnh sau
cña ®èt sèng s¸t trªn vµ ®Üa
®Öm gian ®èt sèng (2)
. ë phÝa sau: d©y ch»ng vµng
vµ mám khíp trªn cña ®èt
sèng s¸t d­íi (5)
th©n §S; 2. ®Üa gian §S; 3. cuèng;
4. lç gian §S; 5. khíp cña mám
(zygapophyse); 6. Mám ngang;
7. Mám gai

15. Cét sèng ngùc: lç gian ®èt sèng
1. Th©n §S;
2. Cuèng;
3. Mám khíp trªn;
4. DiÖn khíp d­íi;
5. Mám ngang;
6. Mám gai;
7. Lç gian §S

16. Cét sèng th¾t l­ng
• Hai chøc n¨ng:
- Gi÷ v÷ng ch¾c ®Ó ®¶m b¶o chuyÓn ®éng = gi¸ ba ch©n (mét cét tr­íc,
hai cét sau)
- B¶o vÖ c¸c cÊu tróc thÇn kinh (nãn tñy vµ c¸c rÔ)
-> C¸c dån nÐn lÆp l¹i h»ng ngµy
-> RÊt hay gÆp ®au th¾t l­ng vµ ®au thÇn kinh täa

17. Cét sèng th¾t l­ng
• §èt sèng th¾t l­ng
- Th©n ®èt (1) to, chiÒu ngang réng, lâm ë t­
êng sau, cã c¸c lç m¹ch
- C¸c cuèng (2) dµy, h­íng tr­íc-sau
- C¸c mám khíp (3) gÇn nh­ th¼ng ®øng
- C¸c mám ngang (4)
- C¸c m¶nh (5) h×nh vu«ng, dµy, ng¾n
- C¸c mám gai (6) to, n»m ngang

18. Cét sèng th¾t l­ng
1- th©n ®èt sèng L1
2- th©n ®èt sèng L2
3- th©n ®èt sèng T12
4- th©n ®èt sèng L5
5- mám khíp d­íi cña L2
6- lç ®èt sèng d­íi cña L2
9- cuèng ph¶i cña L2
10- x­¬ng s­ên 12 ph¶i
11- ô nh«
12- mám gai cña L2
13- mám khíp trªn cña L2
14- mám ngang cña L2

19. Cét sèng th¾t l­ng
3- th©n ®èt sèng T12
5- mám khíp d­íi cña L2
8- khe khíp
9- cuèng ph¶i cña L2
13- mám khíp trªn cña L2
14- mám ngang tr¸i cña L2

20. Cét sèng th¾t l­ng
• èng x­¬ng sèng:
- èng trung t©m (*)
- èng rÔ thÇn kinh (mòi tªn) hay
r·nh bªn (¸p dông cho c¸c rÔ L3,
L4, L5 vµ S1):
+ tÇng sau ®Üa ®Öm (1)
+ tÇng c¹nh cuèng:
. ®o¹n trªn (2)
. ®o¹n d­íi (3) cña r·nh
bªn
+ tÇng lç ghÐp (4)
(*)

21. D©y ch»ng cét sèng
• D©y ch»ng däc tr­íc: réng vµ dµy. Réng nhÊt vµ dµy nhÊt ë tÇng ngùc
• D©y ch»ng liªn gai vµ liªn mám ngang

22. D©y ch»ng cét sèng
• D©y ch»ng däc sau: cã cÇu dµy vµ réng b¸m vµo c¸c vßng x¬ cña
®Üa ®Öm
• D©y ch»ng vµng nèi c¸c m¶nh cña c¸c ®èt sèng s¸t nhau, cã vai trß
b¶o vÖ

23. Gi¶i phÉu khíp gian ®èt sèng
• Nh©n thÞt (nucleus) n»m h¬i lÖch sau,
®­îc bao bëi c¸c sîi cña vßng x¬.
• Th©n ®èt sèng cã viÒn x­¬ng nh« cao,
trung t©m lâm ®­îc phñ bëi ®Üa sôn,
bªn d­íi nã lµ b¶n x­¬ng d­íi sôn
• Vßng x¬ g¾n víi ®Üa sôn vµ viÒn x­
¬ng b»ng sôn v«i hãa (mòi tªn rçng).
• C¸c sîi vßng ë phÝa tr­íc mãc vµo
mÆt tr­íc th©n ®èt gäi lµ sîi Sharpey
(®Çu mòi tªn).
• D©y ch»ng däc tr­íc dÝnh chÆt ë gi÷a
th©n ®èt sèng, láng ë mÆt tr­íc vßng
x¬

24. C¸c bÖnh tho¸i hãa cña cét sèng
• C¸c khíp cña cét sèng kh¸c nhau vÒ gi¶i phÉu -> tiÕn triÓn bÖnh lý
kh¸c nhau.
Lo¹i khíp/d©y ch»ng C¸c lo¹i bÖnh tho¸i hãa cña cét sèng
C¸c khíp sôn
(nèi ®Üa ®Öm-cét sèng)
BÖnh tho¸i hãa x­¬ng-sôn gian ®èt sèng (Intervertebral
(osteo)chondrosis)
Tho¸i hãa ®èt sèng biÕn d¹ng/gai x­¬ng cét sèng
(Spondylosis deformans)
C¸c khíp mãc
( th©n ®èt sèng C3-C7)
Tho¸i hãa khíp (Arthosis)
C¸c khíp ho¹t dÞch (c¸c
mÊu khíp)
Tho¸i hãa mÊu khíp (Apophyseal joint osteoarthritis)
Tho¸i ho¸ khíp s­ên-sèng (Costovertebral joint
osteoarthritis)
C¸c khíp sîi vµ d©y
ch»ng
Chøng dµy x­¬ng lan to¶ tù ph¸t (Diffuse idiophathic
skeletal hyperostosis)
Cèt hãa d©y ch»ng däc sau
Tho¸i hãa d©y ch»ng vµng, d/c trªn gai, d/c liªn gai vµ d/c
th¾t l­ng chËu

25. C¸c bÖnh tho¸i hãa cña cét sèng
BÖnh tho¸i ho¸ x­
¬ng - sôn gian ®èt
sèng
Tho¸i hãa ®èt
sèng biÕn d¹ng
Tho¸i hãa x­
¬ng khíp
(osteoarthritis)
VÞ trÝ chÝnh cña
bÊt th­êng
Nh©n thÞt cña ®Üa ®Öm Vßng sîi cña ®Üa
®Öm
MÊu khíp vµ khíp
s­ên sèng
§Üa ®Öm gian
®èt sèng
ChiÒu cao gi¶m võa
hoÆc nhiÒu;
HiÖn t­îng ch©n kh«ng
ChiÒu cao b×nh th­
êng hoÆc gi¶m nhÑ
B×nh th­êng
Th©n ®èt sèng X¬ cøng bÒ mÆt trªn vµ
d­íi;
C¸c nèt d­íi sôn
Gai x­¬ng B×nh th­êng
C¸c mÊu khíp
vµ khíp s­ên-
sèng
B×nh th­êng B×nh th­êng Khe khíp hÑp vµ
x¬ cøng

26. Tho¸i hãa x­¬ng sôn gian ®èt sèng
• Sù l·o hãa g©y mÊt n­íc vµ
mÊt ®µn håi m« ®Üa ®Öm ->
tho¸i hãa x­¬ng sôn gian ®èt
sèng
• HiÖn t­îng ch©n kh«ng = d¶i
khÝ ë trung t©m ®Üa ®Öm. Ph©n
biÖt: ho¹i tö th©n ®èt sèng vµ
tho¸i hãa ®èt sèng biÕn d¹ng.
• BÖnh næi tréi ë cét sèng th¾t
l­ng vµ cét sèng cæ

27. Tho¸i hãa ®èt sèng biÕn d¹ng
• Sù g¾n liÒn gi÷a sîi ngo¹i vi ®Üa ®Öm
vµ viÒn x­¬ng bÞ ph¸ vì -> chåi x­¬ng
râ ë mÆt tr­íc bªn cét sèng
• Gai x­¬ng c¸ch chç nèi ®Üa ®Öm-®èt
sèng vµi milimet.
• Cã hai lo¹i chåi x­¬ng: h×nh vuèt nhän
vµ chåi ngang (do kÐo!)
• Nh©n ®Üa ®Öm di lÖch ra tr­íc

28. Tho¸i hãa mám mãc
• N¨m th©n ®èt sèng cæ d­íi (C3 – C7)
• Tho¸i hãa mám mãc -> chåi x­¬ng g©y hÑp
lç ghÐp
• XQ th¼ng: mám mãc trßn, khe khíp hÑp, x¬
cøng x­¬ng
• XQ nghiªng: ®­êng s¸ng ch¹y ngang th©n
®èt sèng víi bê x¬ cøng (H×nh). Hay bÞ
nhÇm víi ®­êng g·y
• Chôp chÕch 550: béc lé tèt lç ghÐp (H×nh)

29. Tho¸i hãa c¸c khíp ho¹t dÞch
• Tho¸i hãa mÊu khíp
- > 60 tuæi, ®o¹n gi÷a vµ thÊp CS cæ, ®o¹n
cao vµ ®o¹n gi÷a CS ngùc, ®o¹n thÊp CS
th¾t l­ng. KÝch thÝch TK bao khíp, chÌn Ðp
tñy sèng hoÆc rÔ.
- Møc ®é XQ: 0 = khíp b×nh th­êng; 1 =
hÑp khe khíp; 2 = hÑp vµ ph× ®¹i; 3 = hÑp,
x¬ cøng vµ chåi x­¬ng
• Tho¸i hãa khíp s­ên – sèng: khã ph¸t
hiÖn b»ng Xq
• Tho¸i hãa khíp cïng chËu: khã ph¸t hiÖn
b»ng Xq

30. Tho¸i hãa khíp sîi vµ d©y ch»ng cét sèng
• Cèt hãa d©y ch»ng däc sau
- N.nh©n kh«ng biÕt. 40-70 tuæi
- B.n cã hoÆc kh«ng cã tr.chøng
- C3-C5 / T3-T7: d¶i x­¬ng dµy
1-5mm däc theo bê sau th©n
c¸c ®èt sèng.

31. Tho¸i hãa khíp sîi vµ d©y ch»ng cét sèng
• BÖnh Baastrups (kissing spines)
- Cét sèng th¾t l­ng qu¸ ­ìn/hÑp khe ®Üa
®Öm ->mám gai s¸t nhau vµ tho¸i ho¸ d©y
ch»ng gian gai
- XQ nghiªng (cói vµ ­ìn): c¸c mám gai to,
s¸t nhau, bê x¬ cøng, dÑt ë bê trªn vµ d­
íi.
- Th­êng cã nang bao khíp gian gai
- ChÈn ®o¸n #: ph× ®¹i chám cña mám gai
(bÖnh “cùa gµ”) ë ng­êi giµ do x¬ hãa vµ
cèt hãa d©y ch»ng ch»ng trªn gai

32. Tho¸i hãa khíp sîi vµ d©y ch»ng cét sèng
• Chøng ph× ®¹i bé x­¬ng tù ph¸t lan táa
(DISH) - bÖnh Forestier
- B¾t ®Çu tõ tuæi trung niªn, cèt hãa mÆt tr­íc
bªn cét sèng ngùc ®o¹n gi÷a vµ thÊp (trõ bªn
tr¸i).
- Cã mét d¶i s¸ng gi÷a x­¬ng l¾ng ®äng vµ mÆt
tr­íc th©n ®èt sèng (Kh¸c viªm cét sèng dÝnh
khíp)
- Ph× ®¹i x­¬ng ë chç b¸m d©y ch»ng vµ g©n
- CÇu x­¬ng ë Ýt nhÊt 4 tht©n ®èt sèng
- Khe khíp kh«ng hÑp, chåi x­¬ng lín

33. C¸c biÕn chøng cña bÖnh tho¸i
hãa ®èt sèng
• Tr­ît ®èt sèng tho¸i hãa
- Do tho¸i hãa mÊu khíp, ngay c¶ khi kh«ng
cã tiªu x­¬ng. DiÖn khíp L5-S1 h­íng
®øng däc h¬n (tr­íc-sau)
- 4 møc ®é tr­ît ra tr­íc
- KÕt hîp tho¸i hãa x­¬ng sôn gian ®èt sèng:
hÑp khe khíp, ®èt sèng trªn tr­ît sau. Hay
x¶y ra ë vïng vËn ®éng (cæ, th¾t l­ng)

34. C¸c biÕn chøng cña bÖnh tho¸i
hãa ®èt sèng
• Di lÖch ®Üa ®Öm gian ®èt sèng
- Di lÖch tæ chøc ®Üa ®Öm ra tr­íc vµ
tr­íc bªn -> tho¸i hãa ®èt sèng biÕn
d¹ng
- Di lÖch tæ chøc ®Üa ®Öm ra sau vµ sau
bªn -> tho¸t vÞ ®Üa ®Öm èng sèng.
- Xuyªn qua ®Üa sôn vµo th©n ®èt sèng
-> nèt sôn hoÆc nèt Schmorl. BÊt th­
êng ë chç nèi ®Üa ®Öm-®èt sèng. Tû
lÖ ng­êi trÎ = ng­êi giµ
- C¸c thay ®æi x­¬ng d­íi b¶n sôn: a =
nèt sôn; c = h×nh cung cña thÇn ¸i
t×nh; e = vì x­¬ng

35. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• Låi trong x­¬ng (enostosis) = ®¶o x­¬ng
- Th©n ®èt T1-T7, L2-L3.
- æ ®Æc x­¬ng trong x­¬ng xèp s¸t vá, bê cã
gai, c¸c bÌ x­¬ng xung quanh b×nh th­êng.
KÝch th­íc cã thÓ > 2cm
- Kh«ng t¨ng tËp trung radionuclide
U lµnh tÝnh

36. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U m¹ch ®èt sèng
(Hemangioma)
- Cã c¸c kªnh m¹ch: hang, mao
m¹ch vµ tÜnh m¹ch.
- 10% d©n sè. PhÇn lín kh«ng
triÖu chøng.
- XQ: H×nh khÝa to th¼ng ®øng
(nhung kÎ) ë th©n ®èt, cã thÓ
lan vµo c¸c cuèng vµ m¶nh. Cã
thÓ cã æ s¸ng t¹o h×nh cÇu ong.
- Cã thÓ vì vá vµ lan vµo m«
mÒm
U lµnh tÝnh

37. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U x­¬ng d¹ng x­¬ng (osteoid osteoma)
- LS: vÑo cét sèng do ®au; ®au m¹nh vÒ
®ªm; gi¶m ®au b»ng nonsteroid.
- Tuæi: 10-20.
- Liªn quan thµnh phÇn sau, chØ 7% ë th©n
®èt sèng.
- XQ: khuyÕt trßn s¸ng, viÒn x¬ cøng. Do
gi¶i phÉu CS phøc t¹p -> ®Æc cuèng sèng.
- CT: kÝch th­íc < 1,5-2cm, viÒn x¬ cøng
U lµnh tÝnh

38. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U nguyªn bµo x­¬ng (osteoblastoma)
- LS: ®au khu tró ©m Ø; tr.chøng thÇn kinh
do chÌn Ðp .
- Tuæi: 3-72 tuæi; 10-20 tuæi trong 90%.
- Liªn quan thµnh phÇn sau, 42% lan vµo
th©n ®èt sèng.
- XQ 3 d¹ng: a) khuyÕt trßn s¸ng, viÒn x¬
cøng, d > 1,5cm; b) tiªu phång x­¬ng
kÌm c¸c chÊm v«i, viÒn x¬ cøng; c)
phång, ph¸ huû x­¬ng, th©m nhiÔm m«
mÒm, v«i hãa chÊt c¬ b¶n u.
- CT: kÝch th­íc > 1,5-2cm, viÒn x¬ cøng
U lµnh tÝnh

39. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U tÕ bµo khæng lå (Giant Cell Tumor)
- LS: ®au theo rÔ; yÕu chi, rèi lo¹n c¶m
gi¸c.
- Tuæi: th­êng < 40 tuæi
- 90% ë x­¬ng dµi; x­¬ng cïng > ®èt sèng.
- XQ: tiªu phång x­¬ng, hiÕm khi cã viÒn
x¬ cøng, chÊt c¬ b¶n u kh«ng v«i hãa;
+ ë x­¬ng cïng: liªn quan c¶ hai bªn ®­êng
gi÷a, th­êng ph¸ c¸c lç cïng, cã thÓ v­ît
qua khíp cïng chËu
U lµnh tÝnh

40. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U tÕ bµo khæng lå (Giant Cell
Tumor)
- LS: ®au theo rÔ; yÕu chi, rèi lo¹n
c¶m gi¸c.
- Tuæi: th­êng < 40 tuæi
- 90% ë x­¬ng dµi; x­¬ng cïng > ®èt
sèng.
- XQ: tiªu phång x­¬ng, hiÕm khi cã
viÒn x¬ cøng, chÊt c¬ b¶n u kh«ng
v«i hãa;
+ ë ®èt sèng: th­êng ë th©n, kÐo dµi
vµo c¸c yÕu tè sau vµ m« mÒm; 50%
cã v¸ch kh«ng liªn kÕt; t¸c ®éng tíi
®Üa ®Öm vµ c¸c ®èt sèng kÒ cËn
U lµnh tÝnh

41. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• Nang x­¬ng ph×nh m¹ch
(Aneurysmal bone cyst )
- M« häc: c¸c khoang chøa ®Çy m¸u
- LS: ®au, chÌn Ðp thÇn kinh.
- Tuæi: 80% < 20 tuæi
- XQ: tiªu phång x­¬ng, liªn quan
®Õn c¸c thµnh phÇn sau cña ®èt
sèng, th­êng më réng vµo th©n.
- Khi liªn quan ®Õn gai vµ mám ngang
ë ng­êi trÎ -> cã thÓ chÈn ®o¸n
chÝnh x¸c b»ng xq
U lµnh tÝnh

42. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U x­¬ng sôn (Osteochondroma)
- 4% u ®Æc cña cét sèng. Chñ yÕu ë cét
sèng cæ, ®Æc biÖt lµ C2.
- LS: nuèt khã, hµn tiÕng, biÕn chøng
m¹ch m¸u.
- XQ: khã chÈn ®o¸n; vá vµ tñy x­¬ng
liªn tiÕp víi c¸c thµnh phÇn cña ®èt sèng
- ë ng­êi lín, chám sôn cña chåi x­¬ng
dµy > 1 - 2cm -> nghi ngê chuyÓn ®æi
¸c tÝnh thµnh chondrosarcoma.

43. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• U nguyªn sèng (Chordoma)
- 0,5/ triÖu. U hay gÆp nhÊt ë ng­êi lín.
- B×nh th­êng biÕn thµnh nh©n ®Üa ®Öm.
- 30% ë vïng b­ím chÈm; 50% ë vïng
cïng côt (x­¬ng cïng thø 4 thø 5);
15% ë ®èt sèng (®Æc biÖt C2 vµ ®o¹n
th¾t l­ng).
- XQ: tæn th­¬ng ph¸ hñy trung t©m
®èt sèng ë ®­êng gi÷a kÌm khèi m«
mÒm lín; phång x­¬ng; chÊm, l­íi
v«i hãa ë ngo¹i vi;
- ë ®èt sèng tæn th­¬ng Ýt phång, cã
thÓ x¬ cøng (®èt sèng ngµ), hÑp khe
khíp.
U ¸c tÝnh

44. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• Sac«m sôn (Chondrosarcoma)
- U hay gÆp thø hai ë ng­êi lín.
- 15% ë ; 40% ë c¸c yÕu tè sau; 45%
ë c¶ hai.
- XQ: tæn th­¬ng ph¸ hñy cã chÊt nÒn
v«i hãa (h×nh cung hoÆc vßng); lu«n
ph¸ hñy vá, vµ hay lan vµo m« mÒm
xung quanh; lan ®Õn ®èt sèng vµ x­
¬ng s­ên
U ¸c tÝnh

45. C¸c khèi u nguyªn ph¸t cña cét sèng
• Sac«m Ewing vµ PNET (U ngo¹i
b× thÇn kinh nguyªn ph¸t)
- 10 – 30 tuæi.
- PhÇn lín ë vïng cïng côt.
- §iÓn h×nh ë th©n ®èt, lan vµo cung
sau kh«ng ph¶i lµ hiÕm
- XQ: tiªu x­¬ng “thÊm”, phång x­
¬ng hoÆc x¬ cøng
U ¸c tÝnh

46. Di c¨n cét sèng
• C¸c ®­êng ph¸t t¸n u tíi cét sèng
- X©m lÊn trùc tiÕp: Khèi m« mÒm vµ
ph¸ hñy x­¬ng.
- §­êng b¹ch huyÕt: Khèi h¹ch c¹nh ®èt
sèng bÞ bµo mßn. Bªn tr¸i CS
- §­êng m¸u:
+ ®éng m¹ch;
+ tÜnh m¹ch: h­íng dßng ch¶y thay
®æi theo ¸p lùc.
- Trong cét sèng: dÞch n·o tñy
• §¸p øng cña x­¬ng víi u di c¨n
- Hñy x­¬ng
- T¹o x­¬ng

47. Di c¨n cét sèng
• C¸c dÊu hiÖu XQ
- Tiªu x­¬ng:
+ sím ë th©n ®èt. ThÊy trªn phim Xq:
50-70% c¸c bÌ x­¬ng bÞ ph¸ hñy
+ råi ®Õn cuèng
+ khe khíp: kh«ng hÑp
- XÑp ®èt sèng:
+ c¸c ®èt sèng ngùc trªn
+ khèi m« mÒm hoÆc tiªu cuèng
+ b¶n tËn biÕn d¹ng kh«ng ®Òu
- §Æc ®èt sèng
+ mét vïng ®Æc x­¬ng ë ng­êi giµ
+ ®Æc toµn bé th©n ®èt, kÝch th­íc kh«ng
thay ®æi

48. Lymphoma
- BÖnh Non-Hodgkin nhiÒu h¬n bÖnh Non-
Hodgkin 3 lÇn
- Hay liªn quan ®Õn x­¬ng
- BiÓu hiÖn Xq cña cét sèng:
+ th­êng ë ®o¹n ngùc vµ th¾t l­ng, Ýt ë
®o¹n cæ
+ tiªu x­¬ng lµ quy luËt,
+ cã thÓ ®Æc x­¬ng mét phÇn hoÆc toµn bé
còng nh­ tiªu hçn hîp vµ phång x­¬ng
+ xÑp ®èt sèng
+ lu«n cã khèi m« mÒm c¹nh cét sèng
+ c¸c khuyÕt trong ë bê tr­íc th©n ®èt sèng
do h¹ch bao mßn

49. §a u tñy x­¬ng (Multiple Myeloma)
- Cã 4 thÓ
+ tæn th­¬ng ®¬n ®éc
(plasmacytoma-u t­¬ng bµo): tiªu
x­¬ng
+ lan to¶ toµn bé x­¬ng
(myelomatosis-bÖnh u tñy): tiªu x­
¬ng kÝch th­íc gièng nhau, bê râ
+ lo·ng x­¬ng lan táa
+ x¬ cøng
- Tæn th­¬ng tiªu x­¬ng th©n ®èt
sèng, chõa c¸c thµnh phÇn sau ®èt
sèng

50. Lao cét sèng
• L©m sµng
- KÐo dµi 3-4 th¸ng tíi mét vµi n¨m
- §au l­ng, chÌn Ðp tñy, sèt, sót c©n
• C¸c dÊu hiÖu XQ
- th­êng liªn quan ®Õn cét sèng l­ng vµ th¾t
l­ng
- VÞ trÝ: (1) th©n ®èt, (2) c¸c x­¬ng sau vµ d©y
ch»ng Ýt h¬n, (3) lan tíi ®Üa ®Öm, (4) m«
c¹nh cét sèng, (5) lan d­íi d©y ch»ng
- Th­êng b¾t ®Çu tiªu x­¬ng ë mÆt tr­íc, gÇn
b¶n tËn -> xÑp ®èt sèng ®Æc tr­ng g©y gï.
Ph¶n øng x¬ cøng biÓu hiÖn tiÕn triÓn kÐo
dµi
- ¸p xe c¹nh sèng

51. ChÊn th­¬ng cét sèng
• Ph©n lo¹i
- VÞ trÝ gi¶i phÉu vµ chøc n¨ng: chÈm-trôc-®éi, cæ
thÊp, ngùc cao, ngùc – th¾t l­ng, vµ th¾t l­ng
thÊp
- Theo 3 cét:
+ cét tr­íc: d©y ch»ng däc tr­íc, phÇn tr­íc cña
vßng x¬ vµ nöa tr­íc th©n ®èt sèng
+ cét gi÷a: d©y ch»ng däc sau, phÇn sau cña
vßng x¬, nöa sau cña th©n ®èt sèng
+ cét sau: c¸c cung x­¬ng sau vµ d©y ch»ng sau

52. ChÊn th­¬ng cét sèng cæ
• T­ thÕ nghiªng b×nh th­êng

53. ChÊn th­¬ng cét sèng cæ
• Cã 4 c¬ chÕ chÊn th­¬ng chÝnh:
- GÊp (46-79%): -> ®øt c¸c d©y ch»ng sau
- KÐo (20 – 38%)
- Xoay (12%)
- NÐn (4%)

54. ChÊn th­¬ng cét sèng cæ
Lo¹i chÊn th­¬ng Tªn Sù æn ®Þnh
GÊp TrËt tr­íc
TrËt mÊu khíp 1 bªn
TrËt mÊu kh¬p 2 bªn
G·y nÐn h×nh chªm
G·y gÊp teardrop
G·y Clay Shoveler
V÷ng, mÊt v÷ng muén
V÷ng
Kh«ng v÷ng
V÷ng
Kh«ng v÷ng
V÷ng
KÐo G·y Hangman Kh«ng v÷ng
NÐn G·y Jefferson
G·y vì vôn
Kh«ng v÷ng
V÷ng
Phøc t¹p G·y mám nha

55. G·y Jefferson
- G·y nÐn cung x­¬ng C, c¸c khíp bªn
tr­ît sang bªn, r¸ch d.c ngang
- C¬ chÕ: lùc theo trôc cña ®Ønh ®Çu (thÝ
dô: lÆn)
- XQ: t­ thÕ h¸ miÖng. C¸c khèi bªn
cña C1 v­ît qu¸ bê cña th©n ®èt sèng
C2. > 2mm.
- Kh«ng v÷ng.
- Yªu cÇu chôp CT: x¸c ssÞnh c¸c m¶nh
x­¬ng vì trong èng sèng

56. G·y Mám Nha
- ThÊy râ ë t­ thÕ nghiªng: mám
nha ng¶ ra tr­íc. §­êng g·y ®­îc
ph¸t hiÖn tèt b»ng CT
- 3 lo¹i
+ Lo¹i I: g·y ®Ønh: hiÕm. TiÒm
n¨ng kh«ng v÷ng
+ Lo¹i II: g·y ë ®¸y: hay gÆp nhÊt.

57. G·y Mám Nha
- Nh×n râ ë t­ thÕ nghiªng: mám
nha ng¶ ra tr­íc. §­êng g·y ®­îc
ph¸t hiÖn tèt b»ng CT
- 3 lo¹i
+ Lo¹i III: g·y qua ®¸y, xuyªn vµo
th©n ®èt trôc.

58. G·y Hangman
- G·y qua phÇn liªn khíp cña ®èt trôc do qu¸
duçi vµ kÐo.
- C¬ chÕ: qu¸ duçi (treo)
- ThÊy râ ë h­íng nghiªng:
+ S­ng m« mÒm tr­íc cét sèng
+ G·y giËt gãc tr­íc d­íi cña C2 kÌm ®øt
d©y ch»ng däc tr­íc
+ TrËt C2 ra tr­íc
+ G·y phÇn liªn m¸u khíp hai bªn
- §é æn ®Þnh: kh«ng v÷ng

59. G·y gËp teardrop
- §øt d©y ch»ng sau vµ g·y nÐn tr­íc th©n ®èt
sèng do chÊn th­¬ng gÊp m¹nh
- C¬ chÕ: qua gÊp vµ nÐn
- ThÊy râ ë t­ thÕ nghiªng:
+ S­ng m« tr­íc cét sèng kÌm ®øt d©y ch»ng
däc tr­íc
+ M¶nh g·y rêi do g·y giËt ®øt phÇn tr­íc
th©n ®èt sèng
+ TrËt ®èt sèng ra sau chÌn vµo èng sèng
+ ChÌn Ðp tñy sèng do di lÖch th©n ®èt sèng
+ G·y mám gai
- §é æn ®Þnh: kh«ng v÷ng

60. TrËt mÊu khíp 2 bªn
- TrËt ®èt sèng ra tr­íc do chÊn th­¬ng gËp qu¸
møc. Th­êng phèi hîp víi tæn th­¬ng tñy
- C¬ chÕ: qu¸ gÊp mµ kh«ng cã lùc Ðp theo trôc
- ThÊy râ ë t­ thÕ nghiªng:
+ TrËt ®èt sèng ra tr­íc > 1/2 ®­êng kÝnh tr­íc
sau
+ §øt c¸c d©y ch»ng däc sau vµ d.c däc tr­íc
+ H×nh c¸nh b­ím cña c¸c diÖn khíp bÞ khãa
- §é æn ®Þnh: kh«ng v÷ng

61. TrËt mÊu khíp 1 bªn
- TrËt mÊu khíp vµ ®øt d©y ch»ng mÊu khíp do
chÊn th­¬ng xoay cña cét sèng cæ
- C¬ chÕ: gÊp vµ xoay ®ång thêi
- ThÊy râ ë t­ thÕ nghiªng vµ chÕch:
+ TrËt ®èt sèng ra tr­íc < 1/2 ®­êng kÝnh tr­íc
sau
+ Xoay tr¸i chiÒu cña c¸c ®o¹n trªn vµ d­íi
+ Khe ®Üa ®Öm réng
+ H×nh c¸nh b­ím cua c¸c diÖn khíp bÞ khãa
- §é æn ®Þnh: v÷ng

62. TrËt tr­íc
- §øt cña phøc hîp d.c däc sau do qu¸ gÊp. Khã chÈn ®o¸n do
co c¬. B¸n trËt tr­íc cã thÓ v÷ng lóc ®Çu, 25-50% sau ®ã mÊt
v÷ng. Chôp thªm t­ thÕ gÊp vµ ­ìn
- C¬ chÕ: qu¸ gÊp cæ
- ThÊy râ ë t­ thÕ nghiªng vµ chÕch:
+ MÊt ®­êng cong sinh lý (mÊt ­ìn cæ)
+ Th©n ®èt sèng trËt ra tr­íc
+ Kho¶ng c¸ch liªn gai réng ra.
- DÊu hiÖu XQ cña chÊn th­¬ng kh«ng v÷ng:
+ TrËt tr­íc > 4mm
+ G·y nÐn > 25% th©n ®èt sèng
+ T¨ng hoÆc gi¶m chiÒu cao ®Üa ®Öm
+ Kho¶ng c¸ch liªn gai réng ra

63. G·y Clay Shoveler
- G·y mám gai C6 ®Õn T1
- C¬ chÕ: gÊp m¹nh, th­êng kÕt hîp víi co
c¸c c¬ c¹nh gai
- ThÊy râ ë h­íng nghiªng:
+ G·y mám gai
+ DÊu hiÖu ma trªn phim th¼ng (thÊy 2
mám gai)
- §é æn ®Þnh: v÷ng

64. G·y vì vôn
- G·y C3 - C7 do nÐn theo trôc. ChÊn th­
¬ng tñy sèng do m¶nh vì di lÖch sau.
- Yªu cÇu chôp CT ®Ó ®¸nh gi¸ lan réng
- C¬ chÕ: nÐn theo trôc
- §é æn ®Þnh: v÷ng