2. 2
Gjenealogjia e popujve te Ballkanit.
Rreth 100 vjet me pare u popullua Ballkani Italia. Pelagos dmth i mocem. Etrusket dhe
pellasget kishin nje origjine. Etrusket ishin banore te gadishullit italic. Ardhja e dyndjeve nga
veriu beri qe nje pjese mesapet japiget te dynden ne rajonin e Pulias kurse Briget qe jetonin
ne Velesin e sotem te dynden aty ku eshte Troja. Popullsia ne perendim te ballkanit ngeli e
paprekur ne veri u persie pra dako getet ne jug u shkri helenet .Kjo popullsi qe morri emrin
ilir kishte tipare te ngjashme me helenet. Po ashtu edhe ne itali pati nje persierje te tille.
Iliotet e spartes , plebejte e romes sklleverit e atikes nuk ishin vecse vendas. Thesalianet ne
kete kohe do ishin nje popullsi e persier iliro helene. Nderkohe lufta akease trojane eshte
pikerisht lufta mes ter ardhurve dhe vendasve .Arsyeja qe iliret mbanin anen e trojanve ishte
pikerisht kjo origjina e perbashket. Ne anen tjeter ne qender te Ballkanit u krijua nje rajon me
emrin Maqedoni 67mij km2 ku ne jug jetonin popullsi helenofolese po jo helene ngjashme
me himariotet ne lindje fisi ilir pajoneve ne perendim traket qe ishin pellasgo dak .
Gjithashtu edhe rreth Zvicres popullsia rete u asimilua ne austri popullsia nore u asimilua me
sakte moren gjuhet por jo genet .Kjo eshte arsyeja qe Hitleri e quante veten ilir se ishte nga
austria .
Rreth shek viies dynden sllavet. Pjesa ne veri te gjirit kotorit u asimilua. Kurse Ultesita
bregdetare pra shteti ilir ai dardan dhe ai epirot si edhe pajonet edhe per shkak se popullsia
ishte e dendur nuk u asimiluan.
Tani ishin ne siperfaqe 130mij km2 . Kjo popullsi ne jug gjirit kotorrit do merte emrin
arberor
Lufta Gjergj eles alise muji dhe halili ka te beje pikerisht me luften iliro sllave.
Bullgaret e simeonit si romaket u pushtuan nga sllavet moren gjuhen po jo identitetin. Ata
jane turq me origjine qe asimiluan traket qe per hir vertetes ishin romanisuar.
Boshnjaket u asimiluan ne shek xies .Kurse serbet e bosnjes dhe kroacise pra krajina ishin
romanisuan dhe me pas u sllavizuan.
Shek xvi es do sjelle dhe asimilimin e malazezeve por deri ne podgorice. Ketu do krijohet nje
popullsi moracet podgoricanet dy gjuhesh shqiptaro sllave. Pushtimi serb stefan dushanit do
sjelle dhe qe goranet sotem apo edhe gollobordasit te flasin nje gjuhe me fjale sllave turke
shqipe
Nderkohe boshnjaket do myslimanisoheshin .Gjitashtu pushtimi osman do sillte
myslimanizimin e nje pjese te popullsise arberore. Tashme kjo popullsi katoliko ortodokse
myslimane po flasin nje gjuhe ate te shqipeve do quhet shqiptare
Shek xviii mehmet ali pasha me bekimin napoleonit dhe katerines ruse do hedhe iden per dy
shtete shqiptare. Por rotullajt karahmuti pasha ali pashe tepelena u zune njeri me tjetrin.
Plani B ishte krijimi nje kombi serb. Ne 1820 erdhen 200mije sllave bjellorus. Gabimi ky
ishte por edhe percarja shqiptare. Gjuha bizantine triumfoi ndaj asaj arvanitase me nje vote.
Shek xvi maqedonia deri ne veles kishte shumice shqiptare . Kurse me perjashtim rajonit
manastir selanik thesali do ishte nje popullsi romanofolese ose vllahe.Kurse rajoni ne
maqedoni jugore do ishte nje gjuhe vllaho greke. Ketu ka bazen Apostol margariti qe thote
nje shtet shqiptaro vllah do ishte paqe ne ballkan
Deri ne krushjevc ishin shqiptaret. Viti 1840 do sjelle asimilimin e tyre . Nishi ne viti 1840.
Ne vitin 1878 do largohen shqiptaret nga Nishi. Ne mes shek xx do sjelle nga largimi
shqiptareve pra do sjelle maqedonisimin e Manastirit kurse vllaheve do ushtrohet presion per
sllavizim.
Gjithashtu termeti shkupit do sjelle kthimin e shkupit ne maqedonas pro qendra qyteti jo
periferia
Ne Greqi popullsia myslimane u largua kurse ndaj asaj vllahe dhe ortodokseve shqiptare u
bene perpjekje per asimilim
Kjo eshte gjenealogjia e trojeve shqiptare
3. 3
Shqipëriae etnike
Me kohë më ka lindur ideja për të shkruajtur një material lidhur me trojet etnike ku banojnë
shqiptarët,por edhe më gjerë.
Ky materia do të përfshijë këto kapituj.
Gjeografia e paraardhësve të shqiptarëve
Pellazgë
Ilirë
Arbërorë
Trojet anësore shqiptare
Shtrirja e shqiptarëve deri shek XIX
Kazaja e podgoricës
Sanxhaku i Nishit
Sanxhaku i Novi Pazarit
Sanxhaku i Shkupit
Sanxhaku i Janinës
Sanxhaku i Manastirit
Kazaja e Velesit
Diaspora shqiptare në shekXIX
Shqiptarët e Maqedonisë lindore dhe asaj greke
Shqiptarët e Thesalisë
Shqiptarët e Peloponezit
Shqiptarët e pashallëkut të beogradit
Shqiptarëte shtetit malazez të 1830
Trojet shqiptare sot
Shqiptarët e Maqedonisë
Shqiptarët e Malit të Zi
Shqiptarët e Greqisë
Shqiptarët e kosovës lindore
Shqiptarëte Kosovës
Shqiptarët e shtetit shqiptar
Diaspora shqiptare sot në
Greqi
Itali
Turqi
Serbi
Mali Zi
Bosnjës
Kroacisë
Spanjës
Francës
Gjermani
Bullgari
Rumani
Zvicër
Austri
Rusi
Estoni
Egjipt
Libi
Arabi Saudite
4. 4
Algjeri
Afrikë Jugut
SHBA
Kanada
Meksikë
Brazil
Argjentinë
Australi
Zelanda e Re
Rajonet ku banonin shqiptarët në fund të shek XIX ishin 80mijë km2 dhe nqs rendisim këtu
edhe kazanë e Krushjevcit shkonte në rreth 85mijë km2.Pikërisht në disa sanxhaqe si
Shkup,Nish,Manastir,Janinë dhe Novi Pazar e Taslixhe shqiptarët ishin pakicë si popullsi.
Pikërisht ky rajon zinte rreth 30mijë km2 dhe mbi 700mijë banorë ku shqiptarët përbënin
rreth 30% e popullsisë,por duke patur parasysh që këto rajone ishin heterogjene në pjesën më
të madhe të tyre ishin shumicë krahasuar me kombësitë e tjera.
Rudhja e trojeve shqiptare deri në shek XIX.
Në prejhistori në rajonet nga Italia në perëndim në Turqinë e sotme në lindje dhe nga Austria
dhe Zvicra në veri deri në Egje në jug sipas një autori kosovar në një sipërfaqe prej 1milion
km2 jetonte një popullsi që quhet me emrin pellazg.
Ata kishin jetua këtu më shumë se 100mijë vjet përpara.
Nga ana tjetër rreth 10mijë vjet më parë nga veriu u dynd një popullsi tjetër indoevropiane e
cila zhduku popullsinë vendase në Greqi në shumë raste veç Spartës ku iliotët vendas u
kthyen në skllevër nga spartanët e ardhur dhe lufta mes tyre ishte një luftë për jetë a vdekje.
Nga ana tjetër vendasit do të zhvendoseshin në veri të Atikës në Plakea.
Kurse në rajonin e Thesalisë do të përzien me të ardhurit dhe do formojnë një popullsi mikse
thesalët.
E njëjta gjë do të ndodhë edhe me banorët e bregdetit të Selanikut,por ata do të përftojnë këtu
gjuhën helene me disa simbioza.
Nga ana tjetër në veri retët dhe norët do të ishin përsëri një popullsi mikse vendasi me të
ardhurit ose më saktë keltët me pellazgët.
A nuk është çudi që më pas edhe retët dhe thesalët këto popullsi pa identitet të
romanizoheshin.
Nga ana tjetër dakët do dynden në jug dhe do shkrihen me vendasit duke formuar një popullsi
që quhet me emrin trakas.
E njëjta situata do ndodhë me banorët e bregdetit të Turqisë së sotme ku do krijohen frigasit.
Por popullsia do ngelë e paprekur në atë që do quhet më pas trungu ilir si edhe veriu i Italisë
Venetët.
Nga ana tjetër si pasojë e kësa dëndje popullsie shumë fise ilire do shkojnë drejt jugut të
Italisë si mesapët dhe japigët.
Në rajonin e etrurisë vendasit do shkrihen me të ardhurit.
Për këto ngjarje flet edhe lufta e Trojës ku Troja ishte Smirna ose Izmiri i sotëm.
Kjo është arsyeja që ilirët qenë përkrah trojanëve dhe jo akeasve në këtë luftë.
Nga ana tjetër brigët e rajonit të Astibos ose Shtipit të sotëm do shkojnë në grykën e
dardaneleve ose më saktë quhen edhe dardanët e Azisë së vogël,nga e morri emrin dhe kjo
grykë.
Kjo është arsyeja që edhe etruskët, ilirët, retët, norët,thesalët,dardanët,frigët,trakët janë një
trung dhe jo latinët,helenët,dakët.
Nga studimet gjenetike llogaritet që sot në botë të ketë me gjak pellazgu 60milion vetë.
Nga ana tjetër këta janë pjesë e trungut indoevropianët që sot llogariten mbi 1miliard njerëz.
5. 5
Iliria tani do shtrihen në një sipërfaqe pre rreth 240mijë km2 ku Iliria Ballkanike 180mijë
km2,venetët 30mijë në veri dhe mesapët 30mijë në jug të Italisë.
Kurse rajoni miks iliro-popullsi tjetër do ishte edhe 100mijë km2 të tjerë si retët,norët në
Austri dhe Zvicër dhe panonët në Hungari që ishin iliro-kelt.
Një rajon mik do ishte edhe Maqedonia antike ku në 30mijë km2 do jetonin fiset ilire të
panonëve,lynkestëve dhe orestëve,në perëndim dhe në lindje në 25mijë km2 thrakët dhe në
15mijë km2 në jug fise të ngjashme me grekët, por jo grek që i përmendëm më lart.
Vetë Aleksandri të ëmën e kishte epirote molose dhe e ëma e të atit Filipit ishte epirote po
nga kjo derë.
Kurse i ati i Filipit ishte thrakas.
Pajonët vetë krijuan një shtet prej 10mijë km2
Nga ana tjetër në jug jetonin fiset epirote prej 15mijë km2 si në reth Janinës së sotme
molosët,në jug të tyre thesprotë paraardhësit e çamërve të sotëm dhe në Gjirokastrën e sotme
kaonët.
Kurse në veri të pajonëve në një sipërfaqe prej 35mijë km2 jetonin fiset dardane që edhe këta
formonin shtet.
Në veri të epirotëve dhe perëndim të dardanëve dhe pajonëve u krijua shteti ilir bregdetar pre
30mijë km2.
Tërë ky rajon i përbërë prej shtetit dardan,ilir, epirot dhe pajon pre 90mijë km2 do marrë një
emër konvencional Iliria e jugut.
Do jetë pikërisht ky rajon që nuk do asimilohet nga dyndja e sllavëve në shek VI-VII.
Faktorët e këtij mosasimilimi do jenë
Popullsi e dendur
Dyndje e pakët e sllavëve
Shtet formimi i tyre
Romanizimi i paktë
Tani popullsia vendasi do marrë një emër arbër.Kufijtë e Arbërisë do ishin nga Kotorri në
veri në Prevezë në jug dhe nga Adriatik në perëndim në Shtip në lindje me një sipërfaqe
130mijë km2.
Në vitet që pasojnë do kemi rrudhje të mëtejshme të trojeve shqiptare dhe në trojet e
përmendur më poshtë ata do jenë heterogjenë, por në shumicën e rasteve gjithsesi shumicë.
Shtetet e hershme ballkanike dhe shqiptarët.
Këtu ne nuk do të flasim për shtetin serb të Dushanit,as për atë malazeze të Nemanjës,por për
shtetet moderne Ballkanike që fituan pavarësinë që në fillimet e shek XIX.
Kështu mali Zi u shpall peshkopatë autonome e pavarur në 1815.
Nga 100mijë banorë sa kishte ky shtet me 4000km2 mbi 20mijë ishin myslimane dhe 12mijë
shqiptare.
Shqiptarët do të jetonin në qendrë malazeze të Cetinjës ku nga 12mijë 2mijë shqiptarë
Në Nikshiq 3000,etj
Ata ishin vendosur këtu në fillimet e shek XVIII dhe kishin pronat e tyre.
Nga ana tjetër shumë fise malazeze e kujtonin origjinën e tyre arbërore.Gazeta Kombi jep sot
70mijë ortodoksë malazezë me origjinë shqiptare.
Kjo ishte arsyeja që miss Durham do e quajë Malin e Zi fëmija e paarirrë e Shqipërisë.
Nga ana tjetër edhe Serbia që në fillime e saj me auotonominë e pashallëkut të Beogradit
filloi krimet ndaj shqiptarëve.Ky rajon kishte 22mijë km2 dhe 500mijë banorë ku 100mijë
myslimanë nga të cilët 30mijë shqiptarë. Ata do jetonin në vetë Beogradin mbi 10mijë
Pozharevac,etj
Do të kemi një zgjerim tjetër të tyren me 15mijë km2 dhe 400mijë banorë ku po 100mijë
myslimanë dhe përsëri rreth 30mijë shqiptarë si në Çaçak,Aleksinac,etj.
Pa haruar këtu 100mijë shqiptarë të asimiluar që numri i tyre shkon në 500mijë sot.
6. 6
Edhe Greqia me fillimet e saj me Peloponezin dhe Athinën që në 1830 nuk i kurseu
shqiptarët.Kështu Athina me 300mijë banorë ku 50mijë myslimanë dhe 100mijë arvanitas
Apo Peloponezi me 400mijë ku 250mijë arvanitas,50mijë myslimanë.
Këtë e pranon edhe mbreti Oto i Greqisë ku thekson se greqishtja nuk kuptohej në popull Më
vonë kuptova se duhej shqipja.
Do të kemi pastaj rajonet e ishujve të Jonit me 50mijë ku 10mijë myslimanë.
Rajonet e tjera me shqiptarë ishin
Kështu Selami Pulaha pranon shqiptarë edhe në Rogatica dhe Srebrenicë në librin e tij
Pashallëku i Shkodrës.
Sot llogariten 500mijë boshnjakë me origjinë shqiptare që për fat të keq 30mijë flasin gjuhën
shqipe.
Nga ana tjetër kemi në Maqedoninë e Selanikut me 1milion banorë ku 100mijë shqiptarë
myslimanë dhe 100mijë shqiptarë
Shqiptarët jetonin në Seres,Dramë,Selanik,
Keraferie,etj.Ortodoksët ishin më të hershëm se myslimanët dhe erdhën që në shek XIII,kurse
myslimanët pas shek XVI.
Jetonin shqiptarë edhe në Tesali.
Kështu nga 500mijë që kishte ajo rreth 100mijë ishin shqiptarë ortodoksë dhe nga 120mijë
turq 30mijë ishin shqiptarë myslimanë si në Trikalla,Kalabaka,Volos, Larisa,etj.
Pa haruar këtu diasporat shqiptare si në Rumani 15mijë,Bulgari 5mijë deri Stamboll
70mijë,etj.
Kazaja e Krushjevcit.
Në lashtësi banohej nga dardanët.Sipas edhe shumë dokumentacioneve edhe në mesjetë
banohej nga arbërit.
Ky rajon do të popullohet me serbë pikërisht pas kohës së Stefan Dushanit.
Pas pushtimit nga turqit u përfshi si kaza në vilajetin e Nishit dhe më pas së bashku me të në
vilajetin e Kosovës.
Në 1840 iu dha nga Perandoria Osmane Principatës Serbe.
Der në këtë periudhë kishte 5mijë km2 dhe 50mijë banorë ku numri i shqiptarëve ishte rreth
10mijë.
Të tërë këta u shpërngulën pas vitit 1840 për në Turqi,por shumica në Kosovë.
Kaza e Tivarit
Ka rreth 500km2.
Banohej nga fiset ilire të ardianëve në lashtësi dhe ishte port i tyre.
Pjesë e principatës së Balashajve dhe më vonë të Cernojeviçëve.
Deri vonë shqiptarët ishin pothuajse 100% në këtë rajon.
Qëndroi për disa kohë nën Austri,por më vonë iu dha turqve.
U përfshi më pas nën pashallëkun e Bushatllinjve.
U ripëfshi më pas nën sanxhakun e Shkodrës derisa në 1878 iu dha malazezëve në Kongresin
e Berlinit.
Në atë kohë kishte 10mijë banorë ku 8mijë shqiptarë dhe 2mijë malazezë.
Shumë shqiptarë emigruan në Shkodër që në këtë periudhë.
Si rrjedhojë e shpërnguljeve dhe kolonizimit si një pre 21 komunave të Malit të Zi ka 30mijë
banorë ku vetëm 6mijë janë shqiptarë ose rreth 20%.
Theksojmë se është rajoni i dytë turistik pas Budvës në Mal të Zi.
Vilajeti i Nishit.
Në fakt egzistoi si i tillë deri 1850.Më pas u përfshi në Vilajetin e Kosovës.
Ka si rajon 10mijë km2 me dy sanxhaqe Pirot dhe Nish.Shpeshherë këtë kuptim merr edhe
kaza e Vranjës që më parë ishte përfshirë në sanxhakun e Prishtinës.
Themi shpeshherë pasi në 1878 iu dha i tërë si rajon Serbisë
7. 7
Në lashtësi ishte një rajon i bauar në pjesën më të madhe nga ilirë,por edhe nga trakas.
Dhe këtu sllavizimi do fillojë që me perandorinë e Car Simeon të Bullgarisë dhe më pas
Stefan Dushanit të Serbisë.
U përfshi pas pushtimit nga turqit në vilajetin e Nishit dhe më pas të Kosovës.
Në 1878 iu dha Serbisë.
Për kohën që flasim kishte 575mijë banorë ku 230 mijë shqiptarë ,rreth 70mijë serbë dhe
275mijë bullgarë.
Shqiptarët jetonin nga malet Kopaonik deri në perëndim të luginës së lumit Jabllainca në
qytetet Prokupje,Kushumli janë mbi 70% dhe Leskovc mbi 50% si edhe në Nish mbi 40%.
Të tërë u shpërngulën në 1878 kur iu dha në Kongresin e Berlinit Malit Serbisë mbi 100 mijë
si turq në Turqi,por pjesa më e madhe në Kosovë dhe sot kanë mbiemrin muhaxhiri.
Serbët jetonin në veri të Nishit pak në Prokupje dhe Kushumli dhe shumë në Nish.
Bullgarët në lindje të vijës Nish-Jabllanica dhe ishin shumicë në Vranjë,Pirot dhe Tren.
Kurse turqit në qytete si Nish,Pirot,Tren,etj.
Kaza e Vranjës me 85mijë banorë ku 25mijë shqiptarë dhe 60mijë bullgarë me 3000km2
Më parë bënte pjesë në Sanxhakun e Prishtinës.
U shpërngulën të gjithë gjatë kësaj periudhe
Me përjashtim të Medvegjë,Preshevë dhe Bujanovc që do të flasim më poshtë.
Sanxhaku i Nishit me 5mijë km2 dhe sipas
Përbëhet nga 151mijë shqiptarë dhe 108500 ose 60% shqiptarë të 260mijë banorë
Kaza e Kurshumlisë me 19mijë shqiptarë dhe 500serbë.
Kaza e Prokupjes me 15mijë shqiptarë dhe 1500serbë.
Kaza e Leskovcit me 24mijë shqiptarë dhe 22500bullgarë
Kaza e Nishit sipas Arbër Xhaferrit në një simpozium lexuar për Çamërinë kishte 93mijë
shqiptarë dhe 84mijë sllavë ku 50mijë serbë dhe pjesa tjetër bullgarë.
Dhe sanxhaku i Pirot ku sllavët janë të tërë bullgarë kishte 2000km2 54mijë shqiptarë dhe
176 mijë sllavë kryesisht bullgarë.
Përbëhet nga kaza e Tren dhe Pirot.
Ky rajon në fillim iu dha Bullgarisë me Bullgarinë e madhe të mars 1878 të Shën Stefan dhe
më pas iu dha atyre që duhej ta pretendonin më pak serbëve.Kjo për faktin se aty jetonin një
popullsi e diskutueshme nga kombësia që ishin maqedonasit.
Dhe në fakt shpërnguljet filluuan nga këto rajone me shpërnguljen e 38mijë myslimanëve që
në 1875 me ofensivën bulgare.
Si rrjedhojë kur u shkëput nga Turqia shqiptarët u larguan si turq dhe sipas statistikave ngelën
më pak se 5% nga më shumë se 30% .Edhe serbët e pranojnë këtë madje Çubrilloviq e quan
për nder,por serbët
numrin e tyre nuk e çojnë më shumë se 50mijë dhe sipas tyre myslimanët e tjerë veç
Prokupjes dhe Kurshumlisë si Vranjë,Nish, Leskovc ishin turq kur pranohet se turqit jetonin
vetëm në këto qytete nga të huajt dhe jo rrethina.Pjesa më e madhe ikën në Kosovë dhe një
pjesë në Turqi.Numri i atyre që ngelën ishte në më pak se 10mijë vetë,kurse 300mijë sllavë
ngelën.
Sot ky rajon ka rreth 1milion banorë ku rreth 40mijë e quajnë veten jo serbë dhe 50mijë
bullgarë.
Sipas Abdulla Bytyçit në veprën për shpërnguljet e shqiptarëve ky rajon do të kishte
1.7milion shqiptarë.
Kosova Lindore.
Ky term përfshin 1249 km2 dhe përfshin 2 nahijet e djeshme të Kazasë së Vranjës që ishin
Bujanovc dhe Preshevë që më pas u përfshi si kaza më vete në sanxhakun e Prishtinës si edhe
nahija e Medvegjes.
8. 8
Nahija e Medvegjes kishte rreth 15mijë banorë dhe të tërë shqiptarë.Përbëhej nga 20 fshatra
dhe më parë ishte pjesë e kazasë së Leskovcit.
Iu dha bashkë me të Serbisë në 1878
Për çudinë më të madhe,por edhe për hipokrizi ishin shqiptarët e vetëm që nuk u shpërngulën
dhe u morrën në mbrojtje si nënshtetas nga mbreti serb.
Kjo edhe se serbët donin të tregonin se këta ishin të vetmit shqiptarë në rajon dhe të
tjerëtturq.
Sot ka 30 mijë banorë dhe si rrjedhojë e shpërnguljeve gjatë viteve vetëm më pak se 40%
janë shqiptarë.
Kaza e Preshevës.
Përbëhet nga dy nahije Preshevë dhe Bujanovc.Në 1878 iu kthyen sanxhakut të Prishtinës dhe
në 1913 iu dhanë Serbisë në Londër.
Deri 1944 ishin pjesë e Kosovës,por në 1945 si rrjedhojë e bashkim-vëllazërimit rajoni i
Leposaviçit në veri të Kosovës me mbi 90% serbë iu dha Kosovës dhe Presheva mbi 80%
shqiptarë i ngeli Serbisë.
Aktualisht ky rajon përbëhet
Komuna e Preshevës me 40mijë banorë ku mbi 90% shqiptarë dhe Komuna e Bujanovcit me
30mijë banorë mbi 60% shqiptarë.
Nga ana tjetër nga ky rajon përfshirë dhe Medvegjën janë shpërngulur gjatë kohërave si
rrjedhojë e politikës reprekusioniste serbe edhe rreth 100mijë shqiptarë.
Është për tu vënë re se për herë të parë në zgjedhjet lokale të 2003 prefekti i Bujanovcit ishte
shqiptar.Kurse Medvegja asnjë nuk e ka patur kryebashkiakun e saj shqiptar.
So ky rajon ka shpallur autonominë e tyre territoriale dhe bashkimin e tyre me Kosovën që
nuk është e njohur nga komuniteti ndërkombëtar.
Kaza e Podgoricës.
Kaza e Podgoricës ishte një rajon pjesë e sanxhakut të shkodrës dhe të njëjtit vilajet.
Ka një sipërfaqe prej 1500km2.
Përbëhej nga nahihet e Kuçit,Tuzit Shpuzës dhe vetë qytetit të Podgoricës.
Në lashtësi banohej nga fisi ilir i ardianëve.
Edhe në mesjetë banohej nga arbërit.
Nga ana tjetër sipas Edit Durham fisi shqiptar i kuçëve u sllavizua në fund të shek XVII.
Në 1878 përveç nahies së Tuzit e tërë pjesa iu dha Malit të Zi.
Më parë kishte 40mijë banorë ku 22mijë shqiptarë dhe 18mijë malazezë.
Shqiptarët do jetonin në jug të lumit Moraça.
Sot përveç Tuzit me 10mijë banorë të 10mijë shqiptarë e tërë pjesa është e banuar mbi 95%
malazezë.
Theksojmë gjithashtu se sot në rajonin e Shokdrës ndodhen rreth 15mijë
podgoriçanë siç njihen ndryshe banorët myslimanë të shpërngulur nga ky rajon në 1878.
Rajoni i Tuzit është pjesë e malësisë së madhe si njihen ndryshe Hot dhe Grudë.
Në 1913 iu dha Malit të Zi. Në atë kohë kishte 10mijë banorë dhe të 10mijë shqiptarë.
Edhe këtu ka patur shpërngulje dhe është për tu theksuar fakti se 10mijë ka patur atëherë dhe
10mijë ka edhe tani.
Nahije e Kuçit ose fisi i kuçëve deri fund shek XVII shqiptar dhe më vonë u sllavizua.
Ishin 12mijë banorë.
Nahije e Shpuzës me 3mijë në atë kohë ku 1000 shqiptarë Ata ikën që në 1878.
Qyteti i Podgoricës me rrethinat me 15mijë banorë 10mijë shqiptarë dhe podgoricarë.
Por myslimanët ikën që në 1878 dhe më pas
qytetit kishte 6mijë banorë ku 1mijë shqiptarë
Sot i tërë rajoni ka 90mijë banorë ku 13mijë shqiptarë dhe pa Tuzin 80mijë banorë me 3mijë
shqiptarë.Dhe kjo si rrjedhojë e shpërnguljeve të shumta.
9. 9
Shpërnguljet e shqiptarëve deri 1880.
Trojet shqiptare kanë pësuar rrudhje.
Nuk do të ndalemi këtu me rrudhjen e trojeve ilire,as edhe të atyre arbërore që fillonin nga
gjiri i Kotorrit duke ndarë Malin e Zi sot përgjysëm por me shpërguljet e fillimit të shek XIX.
Në radhë të parë përmendim këtu që sa u krijuan shtetet ballkanike hapi i parë ishte salimi
nga shtet heterogjen në homogjen .
Për këtë pengesë ishin shqiptarët.
Dhe nën pretekstin si turq mqs shumica shqiptare ishin myslimane filloi largimi i tyre.
Pa përmendur pressioni ndaj shqiptarëve ortodoksë për ti sllavizuar apo greqizuar.
Kështu që sa u shpall autonom më 1815 Mali i Zi pre 4500km2 filloi shpërnguljen e rreth
20mijë myslimanëve nga të cilët 12mijë
shqiptarë.
Në fakt kishte filluar me asimilimin e fiseve shqiptare ortodokse të Palabardhëve,
Bjelopolasve,etj.Do vazhdonte pastaj me 10mijë kuçiotë.
Kemi pastaj shpërnguljen e 3000shqiptarëve të Nikshiq,Shavnik,etj.
Pjesa më e madhe u vendosën në Shkodër,por edhe Turqi,apo rajonin e Podgoricës.
Në Shkodër sot kemi me mbiemrin Nikshiqi.
Vazhdojmë me dhënien e territoreve Malit të Zi në 1878 ku u larguan 26mijë shqiptarë.
U larguan kështu 10mijë shqiptarë nga vetë qyteti i Podgoricës, 5mijë shqiptarë nga Ulqini ku
kujtojmë se në atë kohë Ulqini kishte 10mijë banorë ku të 10mijë shqiptarë.
Do vazhdojmë me 6000banorë të Tivarit nga 10mijë sa kishte ai ku 8mijë ishin shqiptarë
Shpërngulja do të fillojë me ato shqiptarë që kishin ardhur këtu që në 1815 dhe ishin rreth
5000veta.
Dhe do të vazhdojnë pastaj kohërat me 30mijë mes dy luftërave,30mijë pas luftës së dytë
botërore deri 1990 dhe pas viteve 90 edhe 30mijë të tjerë.
Gjithsej janë larguar nga Mali i Zi gjatë kohërave mbi 100mijë shqiptarë.
Dhe nqs do të flasim për shtim natyror sot Mali i Zi do të kishte 300mijë shqiptarë sipas
autorit Abdulla Bytyçit.
Vetëm në SHBA jetojnë sot mbi 50mijë shqiptarë nga Mali Zi.
Sot aktualisht jetojnë në republikën 600mijëshe mbi 50mijë shqiptarë.
Gazeta Kombi e 1993 përmend 120mijë përfshirë edhe ata ortodoksë sllavë të asimiluar.
Edhe Serbia do i shpërngulë në fillim 30mijë shqiptarët e pashallëkut të Beogradit të 1805
dhe më 1830 edhe 30mijë të tjerë të Aleksinac, Çaçak,etj.
Shpërnguljet do të vazhodojnë pastaj me mbi 100mijë shqiptarët e Sanxhakut të Nishit.
Këto shpërngulje të 1878 filluan siç e përmendëm më lart me 38mijë e rajonit të Pirotit
Dhe pastaj mes dy luftërave,etj.
Numri i shqiptarëve të shpërngulur nga Serbia llogarite mbi 1milion dhe bashkë me shtimin
do të ishin mbi 6milion shqiptarë në Serbi sot.
E njëjta situatë edhe në Greqi.
Mgjth edhe arvanitët myslimanë dhanë kontributin e tyre të 50mijë arvanitët myslimanë do të
largohen ,kurse me ortodoksët arvanitë do të ndiqej një politikë asimilimi.
Gjithashtu edhe 30mijë myslimanët e Tesalisë dhe 10mijë myslimanë të Artës do largohen
kur Greqisë iu dhanë këto rajone në 1878 dhe me ortodoksët e njëjta mënyrë.
Më pas kemi shpërngulje në vitin 1923 dhe e fundit në vitet 1944-1945.
Llogariten mbi 600mijë shqiptarë të shpërngulur nga Greqia dhe numri i tyre shkon sot vetëm
në Turqi 1,5milion
Krahina e Sanxhakut.
Në fakt me termin krahina e Sanxhakut kuptojmë dy sanxhaqet Taslixhe dhe Novi Pazar që
kishin një popullsi slave myslimane dhe si sipërfaqe 7500km2 me një popullsi rreth 153000
ku sipas Sami Frashërit numri i shqiptarëve në të ishte rreth 46mijë
10. 10
Shqiptarët do të ishin shumicë në jug të qytetit të Novi Pazarit.
Por realisht kjo krahinë përfshinte edhe dy kaza të tjera ku jetonte popullsi myslimane slave
që ishin Beranja,Rozhaja dhe në disa raste Plava ku veçanërisht në këto dy fundit shumica e
popullsisë ishin shqiptare dhe përfshiheshin në atë kohë në sanxhakun e Pejës dhe kështu
sipërfaqja e tërë rajonit shkonte në rreth 8500km2 dhe tani me rreth 200mijë banorë ku numri
i shqiptarëve mbi 60mijë.
Në lashtësi i tërë rajoni banohej nga fisi ilir i autaritatëve.
Ky rajon u sllavizua gjatë Stefan Dushanit.
Madje sipas Sami Frashërit myslimanët sllavë nuk janë gjë tjetër veçse ilirë të sllavizuar.
Gjithsesi më pas ky rajon u përfshi nën Turqi në vilajetin e Kosovës.
Në 1913 në Londër iu dha Serbisë dhe pas luftës së dytë botërore u nda mes Serbisë dhe
Malit të Zi.
Në pjesën veriore kishte myslimanë sllavë shumicë dhe pothuajse aspak shqiptarë si Plevje
dhe Prijepolje dhe Kolashin
Në jug kishte shqiptarë shumicë dhe sllavët ishin serbë si Novi Pazar,Senicë,Tutin,Rozhajë,
Bjelopolje,Plavë dhe në perëndim si Beranjë kishte malazezë.
Shqiptarët e këtij rajoni u shqpërngulën në pjesën më të madhe mes dy luftërave në Turqi dhe
pjesa tjetër pas masakrës së Biharit në 1944 ku u vranë nga partizanët e Titos 5000vetë.
Dhe më pas u shpërngulën gjatë viteve 50-60.
Aktualisht jo zyrtarisht mgjth pranohet se jetojnë 12mijë shqiptarë kryesisht në zonë e
Peshterit të kazasë së Senicës që kanë ardhur që gjatë luftës austro-turke të 1680 të ardhur
nga Kelmendi.
Kurse sipas Peter Rullman në librin e tij ikje musive nga 500mijë banorë që ka Sanxhaku
280mijë i pranon me origjinë shqiptare.
Sipas Bytyçit sikur të mos kishte shpërngulje
sot ky rajon pa Plavë,Beranjë dhe Rozhajë do të kishte 176mijë shqiptarë dhe megjithë to
numri i tyre do i kalonte 200mijë.
Ky rajon pa Plavë Guci dhe Beranjë ka rreth 300mijë dhe sipas statistikave 53% myslimanë
dhe 47% serbë,por boshnjakët e çojnë në 65%.
Kjo sepse ka patur shumë shpërngulje nga 85% që ka qenë më parë me shqiptarët dhe sot
asnjë shqiptar.
Sot popullsia e këtij rajoni kërkon bashkim të dy pjesëve dhe krijim të një rajoni autonom ose
të paktën autonomi kulturore
Kaza e Kolashin me 6000 banorë ku 4000myslimanë dhe 2000serbë dhe ndërmjet
myslimanëve rreth 1000shqiptarë.
Iu dha në Kongresin e Berlinit Malit të Zi dhe shqiptarët e një pjesë e myslimanëve u
shpërngulën nga ky rajon që në këtë periudhë
Sot ka rreth 3000 banorë ku rreth ½ janë myslimanë.
Kaza e Beranjës me 2700banorë ku 500myslimanë dhe të tjerët serbë e malazezë.
Numri i shqiptarëve këtu ishte i pakët.
Iu dha Malit të Zi në 1913.Shqiptarë nuk ka janë shpërngulur edhe shumë myslimanë.
Sot me Bjelopolje ka 50000banorë ku vetëm 15mijë janë myslimanë
Kaza e Rozhajës me 5200banorë ku vetëm 700 të krishterë malazezë dhe 90% e myslimanëve
janë shqiptarë dhe pjesa tjetër sllavë. Iu dha edhe ky rajon në 1913 Malit të Zi. Nga
shpërnguljet sot Rozhaja ka 15mijë banorë ku 9000myslimanë dhe nga këta vetëm 1000
shqiptarë dhe të tjerë malazezë
Kaza e Plavës me 5000banorë ku vetëm 300 ortodoksë serbë dhe edhe këtu 90% e
myslimanëve janë shqiptarë dhe pjesa tjetër sllavë.
Iu dha edhe ky rajon Malit të Zi në 1913 dhe sot ka 15mijë banorë ku 9000myslimanë, nga
këta 4000shqiptarë dhe 6000serbë dhe malazezë.
11. 11
Sanxhaku i Taslixhes
Ky rajon nuk i kalon 10% të popullsisë shqiptare.
Nga ana tjetë sipas S.Pulahës për pashallëkun e Shkodrës deri në mes shek XVII kishte një
përqindje të konsiderueshme shqiptare deri Izla Rjeka,por edhe më tutje.Më pas filloi
islamizimi dhe sllavizimi dhe kjo sipas tij dukej edhe nga emrat në këto rajone.
Sot nuk do të ketë fare shqiptarë të
shpërngulur mes dy luftërave.
Do ketë këto kaza
Kaza e Plevje me 45mijë banorë ku 23mijë myslimanë dhe 22mijë ortodoksë Numri shqptarë
shkonte në 5000
Më 1913 iu dha Malit të Zi.Sot ka 30mijë banorë ku 16mijë myslimanë dhe 14mijë serbë.
Shqiptarë dhe myslimanë janë shpërngulur në faza të ndryshme
Kaza e Prijepoljes me 16mijë banorë ku
10mijë myslimanë dhe nga këta 2mijë shqiptarë dhe 6000 janë malazezë dhe serbë.
Iu dha Serbisë në 1913.
Sot ka 25mijë banorë ku 15mijë serbë e malazeë dhe 10mijë myslimanë.Shqiptarët janë
shpërngulur hershëm
Sanxhaku i Novi Pazarit me këto kaza
Novi Pazar me 35mijë banorë me 20mijë
myslimanë ku 15mijë shqiptarë dhe 5mijë
myslimanë dhe 15mijë janë serbë.Është qendra e krahinës.
Sot ka 50mijë banorë ku numri i myslimanëve është pak më shumë se 50%
Senicë me 22mijë banorë ku 14mijë myslimanë nga 10mijë shqiptarë dhe 4mijë myslimanë
sllavë dhe 8mijë ortodoksë serbë.
Sot ka 30mijë banorë ku 20mijë myslimanë zyrtarisht sllavë por realisht në rajonet e Peshterit
jetojnë 12mijë shqiptarë të ardhur që në kohën e luftës austro-turke.
Tutin më parë 3mijë banorë të tre mijë shqiptarë.Sot 10mijë banorë zyrtarisht nuk ka
shqiptarë por realisht edhe sot mbi 70% janë shqiptarë.
Kaza e Novi Varosh me 9000banorë dhe shtrihet në veri.Kishte 3000myslimanë ku
1000shqiptarë.
Sot ka 10000banorë dhe sipas statistikave vetëm 1% ose 100myslimanë.
Kaza e Bjelopjes ose si thuhej më parë Akova apo ndryshe fusha e Bardhë.
Kishte 18mijë banorë ku 12mijë myslimanë nga 10mijë shqiptarë dhe 2mijë myslimanë
sllavë.
Sot ka 20mijë banorë dhe është në rajonin e Beranjës dhe ka 12mijë myslimanë,por asnjë
shqiptar.
Sanxhaku i Shkupit.
Ky rajon në lashtësi ka qenë banuar nga trakas pjesa lindore dhe fiset ilire pajone pjesa
perëndimore.Kurse rajoni i Velesit dhe Shtipit ka qenë i banuar nga brigët paraardhës të
Trojanëve,pasi gjatë lashtësisë emigruan dhe krijuan Trojën.Kjo është arsyeja që ilirët gjatë
luftës së Trojës qëndruan përkrah asaj.
Një pjesë e tij më pas u asimiluan.
Deri fund të shek XVIII një pjesë e mirë e rajonit përfshirë edhe Velesin dhe një pjesë e Stipit
ishin arbërore dhe më pas shqiptare.
Por më pas u asimiluan.
Sanxhaku bënte pjesë në vilajetin e Kosovës.
Në 1913 në Londër iu dha Serbisë dhe më 1945 Tito e futi në republikën e Maqedonisë këtë
rajon.
Ka një sipërfaqe prej 10mijë km2
12. 12
Për kohën kur flasim kishte 250mijë banorë ku 65mijë shqiptarë,40mijë turq,40mijë
pomak,20mijë serbë dhe 85mijë maqedonas.
Myslimanët ishin shqiptarë vetëm në Shkup , Kumanovë dhe një pjesë të Veles dhe turq në
Serbët në Kumanovë dhe Shkup në veri dhe veri lindje.
Turqit jetojnë në Veles dhe Shtip.
Pomakët janë myslimanë maqedonas me ndjenja turke që mendohet se janë pasardhës të
trakasve të lashtë dhe jetojnë në Maqedoninë lindore që si nocion do e shpjegojmë më poshtë
Shqiptarët dhe turqit do jetonin në perëndim të lumit të Vardarit ku shqiptarët në veri të
Velesit dhe turqit në jug të Velesit,kurse pomakët ishin myslimanë maqedonas që jetonin në
lindje të Vardarit ose më saktë në Maqedoninë lindore
Kazatë e këtij sanxhaku janë.
Kaza e Kaçanikut me 8000banorë dhe të 8mijë shqiptarë.
Më 1944 u bë pjesë e krahinës autonome të Kosovës si komunë e saj.
Popullsia nuk ka ndryshuar. Sot ka 10mijë banorë dhe kjo si rrjedhojë e shpërnguljeve me
200serbë kolonë dhe 9800shqiptarë.
Kaza e Kumanovës me 41mijë banorë ku 18mijë shqiptarë,1omijë serbë dhe 12mijë
maqedonas.
Ka patur shpërngulje dhe sot ka 100mijë banorë ku 34mijë shqiptarë ose 34% nga 45%,
25mijë serbë dhe 41mijë maqedonas ose 41% nga më pak se 30%.
Shqiptarët janë shumicë në perëndim në rajonin e Likovës mbi 60%nga 40mijë banorë,serbët
në veri dhe maqedonët në pjesën tjetër.
Vetë qyteti me 60mijë banorë 10mijë shqiptarë.
Kaza e Shkupit me 68mijë banorë 39mijë myslimanë dhe të tërë shqiptarë ose rreth
60%,10mijë serbë dhe 19mijë maqedonas.
Shqiptarët jetojnë në veriperëndim dhe
perëndim,serbët në verilindje dhe maqedonët në lindje.
Ka patur shumë shpërngulje të shqiptarëve me pretekstin si turq si 1913,mes dy luftërave
vitet 50-60.
Ndryshimi etnik i Shkupit erdhi pas tërmetit të 1968 ku qyteti u zgjerua me rajone maqedone
në jug dhe lindje dhe sot ka 600mijë banorë ku 150mijë shqiptarë të përqëndruar në lagjen e
vjetër Çairit me 60 mijë banorë ku 40mijë shqiptarë,Araçinovë të 10mijë shqiptarë,Saraj të
10mijë shqiptarë dhe Kondovë të 10mijë shqiptarë dhe Sopishtë 20mijë banorë ku 10mijë
shqiptarë e Studeniçani me 20mijë banorë ku 5mijë shqiptarë dhe vetë qyteti me 470mijë
banorë ku 65mijë shqiptarë.
Nga ana tjetër këtu jetojnë edhe 40mijë romë,
20mijë serbë dhe të tjerë rreth 400mijë maqedonas.
Romët sot janë të përqëndruar në qytet në qendër apo Centar si quhet ndryshe.
Kaza e Velesit me 53mijë banorë ku 19mijë myslimanë nga këta realisht 10mijë shqiptarë
dhe 9mijë turq,por të njohur 5mijë dhe 34mijë bullgarë.
Shpërngulje ka patur edhe këtu.
Dhe si rrjedhojë sot ka 60mijë banorë ku 5mijë shqiptarë ose 8% nga 20% dhe 6mijë turq ose
10% nga po rreth 10% .
Shumë shqiptarë u larguan në vitet 50-60 në Turqi nga represioni i regjimit të Rankoviçit.
Kaza e Shitpit ose Astibos i lashtë qendër e brigëve të përmendur më part dhe qendër
dardane.
Për kohën kur flasim kishte 42mijë banorë ku 23mijë turq dhe 19mijë maqedonas.
Sot si rrjedhojë e shpërnguljeve ka 80mijë banorë ku vetëm 5mijë turq.
Dhe turqit ikën si rrjedhojë e marrëveshjes së mbretërisë serbo-kroato-sllovene me Turqinë
në vitet 20-30.
13. 13
Tani hyjmë në pjesën lindore të sanxhakut të Shkupit ose si njihet ndryshe Maqedonia
Lindore e banuar në lashtësi nga trakët dhe për kohën kur flasim myslimanët ishin kryesisht
pomakë dhe pjesa tjetër maqedonas.
Edhe këtu pomakët ikën në vitet 20-30 me maarëveshjen e përmendur më sipër.
Kaza e Radovishtës me 18mijë banorë ku 10mijë myslimanë pomakë dhe 8mijë maqedonas.
Pomakët u larguan në vitet 20-30 dhe sot ka 25mijë banorë dhe 100% maqedonas.
Kaza e Kriva Palankës me 3500banorë ku 2mijë pomakë dhe 1500maqedonas.
E njëtja situatë si në Radovishtë.
Pomakët janë largura dhe sot ka
30mijë banorë dhe të 30mijë maqedonë.
Kaza e Koçanjës me 29mijë banorë ku 11mijë myslimanë pomakë dhe 18mijë maqedonas.
Sot ka 40mijë banorë dhe të 40mijë maqedonas pasi pomakët janë largura.
Nahija e Osmanies ose Berovos siç njihet ndryshe u bashkua më pas dhe kishte 700familje
ose 4000banorë ku një pjesë e mirë këtu ishin pomakë
Sot ka 30mijë dhe të 30mijë maqedonas pasi edhe këtu pomakët janë larguar.
Kaza e Kratovës me 21mijë banorë ku sipas dokumentave francese për lidhjen e prizrenit
kishte 8mijë myslimanë që ishin pomakë.
Sot ka 30mijë e të 30mijë maqedonas,pasi edhe këtu maqedonasit myslimanë siç njihen
ndryshe pomakët janë larguar.
Pra sot ajo që njihet me termin Macedoni lindore dhe që përfshinte kazatë e Koçanjës,
Kratovës,Radovishtës,Berovos,Kriva palanka
Dhe deri dje kishte 150mijë banorë ku pomakët zinin 40% të popullsisë,sot nga rreth 200
mijë banorë që ka rajoni popullsia jo maqedonase nuk i kalon 5%.ose 5mijë dhe kjo rrjedhojë
se shpërnguljeve të shumta të pomakëve drejt Turqisë në vitet 20-30.
Sanxhaku i Manastirit.
Edhe ky sanxhak kishte një sipërfaqe afërsisht sa të Shkupit apo të Nishit,pra rreth 10mijë
km2.
Ky rajon bënte pjesë në lashtësi në mbretërinë ilire të Pajonëve dhe kryeqendra e tyre ishte
Heraklea e lashtë që njihej me këtë emër qendra e këtij sanxhaku,pra Manastiri.
Ky rajon pothuajse nuk u prek nga dyndjet slave të shek VI-VII.
Sllavizimi i tyre do të fillojë pas shek XVI-XVII.Për të ruajtur identitetin e tyre kombëtar
shqiptarët u islamizuan në një masë dërmuese,por mund të themi që kishte edhe shqiptarë
ortodoksë që në disa raste njihen me emrin bullgarë sizmatikë
Madje deri vonë në shek XVIII shqiptarët përbënin shumicën edhe në Manastir,
Krushevë,Resnjë,Prilep sipas Besim Qorrit në veprën e tij Shqipëria etnike.
Theksojmë se është i përmendur për masakrën e Manastirit ku turqit në pabesi therrën shumë
kapedanë shqiptarë.
Më pas u përfshi në shek XIX si sanxhak në vilajetin e Manastirit.
Më 1913 me përjashtim të Follorinës që i ngeli Greqisë e tërë pjesa i ngeli serbëve që më pas
me të Tito pas luftës formoi republikën e Maqedonisë.
Nga ana tjetër shqiptarët jetonin në veri të vijës Prilep-Manastir,maqedonët në jug dhe vllehët
në qendër mes tyre.
Ata do ishin shumicë në Kërçovë dhe Strugë dhe zonë e përzier në rajonet e tjera.
Në Manastir në qendër do të kishte shumë vllehë
Gjithsesi Kazatë e tij janë
Kaza e Manastirit me 90mijë banorë ku 10mijë shqiptarë myslimanë,20mijë shqiptarë
ortodoksë,5mijë vllehë të serbizuar,25mijë vllehë,20mijë maqedonas,10mijë shqiptarë si turq
Në vitet 30-40 dhe veçanërisht 50-60 shqiptarët myslimanë u larguan nga ky rajon dhe sot ka
130mijë banorë ku vetëm 5mijë shqiptarë.Kurse shqiptarët ortodoksë zyrtarisht njihen si
maqedonas.
14. 14
Kaza e Resnjës 25mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë
vllehë të serbizuar dhe 5mijë maqedonas,5mijë shqiptarë myslimanë si turq
E njëjta situatë shpërnguljesh si Manastir dhe sot ka 30mijë banorë ku 5mijë shqiptarë
myslimanë e ortodoksë,por nuk përjashtohet mundësia që shumë shqiptarë ortodoksë të
deklarohen si maqedonas.
Kaza e Krushevës për kohën kur flasim 40mijë banorë ku 10mijë myslimanë shqiptarë,
15mijë shqiptarë ortodoksë dhe 10mijë maqedonas,5mijë shqiptarë mysliman si turq
Sot ka 50mijë banorë ku si pasojë e shpërnguljeve myslimane si turq rreth 5mijë janë
shqiptarë myslimanë e ortodoksë
Kaza e Prilep me 60mijë banorë ku 10mijë shqiptarë myslimanë dhe 15mijë shqiptarë
ortodoksë,5mijë vllehë të serbizuar dhe 20mijë maqedonas,10mijë shqiptarë myslimanë si
turq
Sot ka 90mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë dhe ortodoksë.
Kaza e Ohrit me 40mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,10mijë shqiptarë ortodoksë
dhe 20mijë maqedonas,5mijë shqiptarë myslimanë si turq
Qendër e Lynkestëve të lashtë
Sot ka 70mijë banorë ku vetëm 5mijë shqiptarë.
Ishte qendër e patriarkanës me të njëjtin emër në mesjetë.
Kaza e Strugës me 30mijë banorë ku 15mijë shqiptarë myslimanë dhe 5mijë shqiptarë
ortodoksë e 10mijë maqedonas.
Sot 60mijë banorë si komunë por nqs edhe raporti shqiptarë myslimanë me maqedonas
ishte 60% me 40% sot është 50% me 50% ose 28mijë shqiptarë me 32mijë maqedonas
Kaza e Kërçovës kishte 35mijë banorë ku 15mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë
ortodoksë dhe 15mijë maqedonas.
Sot ka 50mijë banorë ku 24mijë shqiptarë dhe 26mijë maqedonas.
Nqs bëjmë një bilanc shpërnguljesh nga
320mijë banorë që kishte rajoni i Manastirit pa Follorinën do kishte 70mijë shqiptarë
myslimanë dhe 75mijë shqiptarë ortodoksë sot dhe 35mijë shqiptarë myslimanë të regjistruar
si turq,ose më saktë rreth 40% e popullsisë myslimane ky rajon si rrjedhojë e shpërnguljeve të
viteve 20-30 dhe veçanërisht viteve 50-60 ka sot nga 450mijë banorë rreth 15% shqiptarë
myslimanë,
Veçanërisht kemi këtu në rajonet e Prilep,
Manastir,Resnjë Krushevë,Ohër ku numri
variante 30-40% dhe sot nuk i kalon 10%
Nga ana tjetër vllehët dhe shqiptarët ortodoks që jetojnë këtu njihen zyrtarisht si maqedonas
Kaza e Follorinës.
Follorina ishte qendër e orestëve të lashtë së bashku me Kosturin që do e përmendim më
poshtë dhe që ishin fis ilir në Macedoninë e lashtë
Follorina kishte 40mijë banorë me një qendër 3mijë banorëshe me 10mijë shqiptarë,4mijë
shqiptarë myslimanë si turq dhe 5mijë shqiptarë ortodoks dhe 12mijë maqedonas e
9mijë grekë
Shqiptarët myslimanë do jetojnë në 10 fshatra dhe ata ortodoks në katër fshatra,mes tyre edhe
Negovani ose Neoptolemi i lashtë
kryeqendra e Orestisë që ishte edhe vendlindja e Papa Kristos.
Ajo së bashku me Kosturin do i jepen Greqisë në Konferencën e Londrës më 1913
Por shqiptarët myslimanë dhe ata të njohur si turq u larguan në vitet 20-30
Nga ana tjetër një pjesë e maqedonasve u përfshinë në luftën civile greke përkrah
komunistëve dhe pas kësaj lufte emigruan në Macedoni dhe Bulgari.
Sot si rrjedhojë ka 50mijë banorë ku 10mijë janë shqiptarë ortodoks dhe një pjesë të asimiluar
dhe po aq edhe numri i maqedonaseve të ngelur këtu.
15. 15
Kaza e Kosturit
Edhe në mesjetë ky rajon përfshihej në Arbëri në Principatat shqiptare,në atë të Zenebishtëve.
Madje deri vonë shqiptarët ishin shumicë në këto rajone.
U përfshi si kaza nën sundimin turk dhe kishte 65mijë banorë ku 10mijë shqiptarë
myslimanë,10mijë shqiptarë myslimanë të rregjistruar si turq,5mijë shqiptarë ortodoksë
dhe 10mijë vlleh,15mijë maqedonas dhe 15mijë grekë
Shqiptarët jetonin në 40 fshatra të kësaj kazaje.
Edhe këtu si në Follorinë shqiptarët myslimanë u larguan në vitet 20-30,grekët gjatë luftës
civile dhe si rrjedhojë sot ka 50mijë banorë ku 10mijë shqiptarë ortodoks, 10mijë
maqedonas,20mijë vlleh dhe 10mijë grekë.
Një pjesë e mirë e shqiptarëve vajtën në fshatrat e Korçës dhe veçanërisht në ato 20 fshatra që
ishin të diskutueshme dhe më pas i ngelën Shqipërisë dhe pjesa tjetër në Turqi mgjth Zogu
mbajti një qëndrim tejet pozitiv deri edhe në rast se nuk ndaloheshin shpërnguljet për shkak
se do strehoheshin do ishte i detyruar të shpërngulte minoritetin grek në vendin tonë që në
fakt për arsye të presionit ndërkombëtar nuk ndodhi dhe 40mijë shqiptarë myslimanë u
shpërngulën nga këto rajone.
Epiri i jugut.
Ka qenë një rajon i diskutueshëm me rreth 10mijë km2 dhe 250mijë banorë ku 70mijë
shqiptarë myslimanë,50mijë shqiptarë ortodoks dhe 40mijë vlleh e 90mijë grekë.
E quajmë kështu për shkak se ka qenë pjesë e mbretërisë së Epirit me 15mijë km2 të Piros.
Edhe në mesjetë arbëroro-shqiptarët ishin shumicë.Ishin pjesë e vilajetit të Janinës deri 1913
kur në Londër një pjesë iu dha Greqisë dhe një pjesë i ngeli vendit tonë.
Përbëhej nga dy sanxhaqe dhe më pas tre Janina,Çamëria dhe Preveda.
Vllehët do jetonin në Meçovë,Konicë,Janina.
Ose më saktë në veri lindje.
Grekët në Janinë,Artë,Prevezë,Grebena ose në Jug
Shqiptarët myslimanë në perëndim në Çamëri
Shqiptarët ortodoksë në qendër
Në qytete jetojnë edhe pak çifutë.
Kaza e Leskovikut me 18mijë banorë dhe të tërë shqiptarë
Për lehtësi studimi që ishte e vetmja kaza që i ngeli territorit shqiptar dhe se 100% ishin
shqiptarë e kemi marrë si rajon më vete
Sanxhaku i Janinës kishte 5mijë km2 pa rajonin e Grebenesë me 150 mijë banorë
Do ishte një rajon i përzier.
Shqiptarët myslimanë do ishin shumicë dhe jetonin në perëndim të qytetit të Janinës, vllehët
në malet e Pindit dhe dominancë në Meçovë dhe shumë në Janinë e Konicë dhe grekët në
lindje të këtij qyteti kurse shqiptarët ortodoksë në qendër të vilajetit.
Gjithsesi kazatë e këtij sanxhaku ishn
Kaza e Meçovës
Me 10mijë banorë të 10mijë vllehë.
Kryeqendra e tyre nga e kanë origjinën edhe vllehët e Shqipërisë.Sipas vllehëve qendër e
principatës së Pindit që më pas u zgjerua dhe me Thesalinë formoi Vllahinë e Madhe.
Për habi edhe sot ka 10mijë banorë dhe të 10mijë vllehë.
Kaza e Konicës me 35mijë banorë ku 5mijë shqiptarë mysliman,10mijë shqiptarë
ortodoks,15mijë vllehë dhe 5mijë grekë
Edhe këtu shqiptarët myslimanë janë larguar që gjatë viteve 20-30.
Ishte vendlindja e patriotit shqiptar Faik Konica.
Kaza e Janinës.
Këtu është vendosur tempulli i lashtë i Dodonës.
16. 16
Ishte qendra e molosëve të lashtë,një fis epirot nga e kishte origjinën Pirro i madh dhe
Olimpia e ëma e Aleksandrit të madh të Maqedonisë.
Më pas u bë qendër principate dhe më pas e despotatit të Epirit.
Ali Pasha e shpalli kryeqendër të pashallëkut të tij të madh prej 52mijë km2 që morri emrin
pashallëku i Janinës.
Vendi i suljotëve të ashpër që për të mos rënë në duar të Ali Pashës emigruan.
Deri vonë shqiptarët ishin shumicë në këtë rajon.
Por ndikoi fuqimisht politika asimiluese ndaj shqiptarëve ortodoksë të kishës ortodokse.
Më pas u përdor si qendër e vilajetit të Janinës.
Kryeqendër e sanxhakut me të njëjtin emër
Kishte 75mijë banorë ku 10mijë shqiptarë myslimanë,15mijë shqiptarë ortodoks,25mijë
vllehë dhe 25mijë grekë.
Shqiptarët myslimanë u larguan në vitet 20-30.
Sot i tërë rajoni i përmendur më lart me përjashtim të Grebenesë që është prefekturë më vete
përfshihet në Prefekturën e Janinës me rreth 150mijë banorë.
Kaza e Grebenes.
Për kohën që kemi marrë për referencë bënte pjesë në vilajetin e Janinës se më pas bënte
pjesë në sanxhakun e Sefixhes të vilajetit të Manastirit.
Kishte 3mijë km2
Kishte gjithashtu edhe 25mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë të rregjistruar si
turq,5mijë shqiptarë ort,5mijë vlleh,5mijë
maqedonas dhe 5mijë grekë.
Vllehët rreth Pindit dhe maqedonasit në veri.
Myslimanët shqiptarë dhe një pjesë e maqedonasve janë larguar për arsyet e përmendur më
lart dhe sot ka 35mijë banorë ku 10mijë shqiptarë ortodoks,10mijë vlleh,2mijë
maqedonas,13mijë grekë
Sanxhaku i Prevezës
Kishte 3mijë km2
Ishte pjesë e principatës së Shpatajave.
Deri vonë shqiptarët ishin shumicë në këto rajone.
Kaza e Prevezës
Kishte 15mijë banorë.Qytet port ku 5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë ortodoks dhe
5mijë grek.
Shqiptarët myslimanë u larguan në vitet 20-30.
Kaza e Lorosit ose Lurësit shqip.
Quhet ndryshe edhe Fushëbardhë.
Kishte 20mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë ortodoksë,10mijë grekë.
Jetonin edhe pak izraelitë.
Shqiptarët u larguan në periudhat e përmendura më lart.
Kaza e Artës me 1mijë km2.
Iu dha Greqisë më 1878 në Kongresin e Berlinit së bashku me Thesalinë.
Shqiptarët deri vonë këtu ishin shumicë.Pjesë e despotatit të Artës me qendër këtë qytet.
Kishte 35mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,15mijë shqiptarë ortodoksë dhe 10mijë
grekë.
Shqiptarët myslimanë emigruan që në këtë periudhë kryesisht në rajonet fqinje.
Sot ka 80mijë banorë ku zyrtarisht nuk jeton asnjë shqiptar,por realisht mbi 40% janë
shqiptarë ortodoks,por për fat të keq një pjesë e mirë të asimiluar.
Sot i tërë rajoni i përmendur më sipër përveç Artës bën pjesë në prefekturën e Prevezës me
55mijë km2 ku më pak se 50% janë shqiptarë ortodoksë.
Sanxhaku i Reshadies
17. 17
Kështu njihet ndryshe territori i Çamërisë ose i Thesprotisë së lashtë.
Realisht futet në trungun etnik shqiptar
Ka 2mijë km2 me 70mijë banorë ku 35mijë myslimanë shqiptarë,20mijë ortodoksë shqiptarë
dhe 15mijë grekë,por një pjesë ishin shqiptarë të asimiluar ose vllehë të greqizuar.
Një pjesë e mirë e shqiptarëve këtu rreth 20mijë u shpërngulën në vitet 20-30 dhe pjesa tjetër
në vitet 44-45.
Ata të 20-30 ikën në Turqi,kurse rreth 25mijë të viteve 44-45 në Shqipëri.
Këta të fundit u akuzuan si bashkëpunëtorë me nazistët që në fakt nuk ishte e vërtetë,pasi
qëndruan neutralë në luftë,madje në luftën italo-greke luftuan përkrah grekërve.
Ikën nga vllehu i greqizuar Napoleon Zerva që në fakt vetë deri pak më parë kishte
bashkëpunuar me gjermanët dhe më pas bashkëpunoi me aleatë.
Sot rreth 200mijë banorë çamë të kësaj krahine në Shqipëri kërkojnë rrikthim në trojet e tyre.
Aktualisht ky rajon përfshihet në prefekturën e Thesprotisë me kryeqendër portin e
Gumenicës me 40mijë banorë ku rreth 25mijë janë shqiptarë ortodoksë dhe pjesa tjetër grekë.
Ky rajon përfshin këto kaza
Kaza e Gumenicës
Kishte 15mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë ortodoks dhe 5mijë
grekë
Sot jetojnë vetëm shqiptarë ortodoksë dhe grekë
Kaza e Filatit me 20mijë banorë ku 10mijë shqiptarë myslimanë dhe 5mijë shqiptarë
ortodoksë dhe 5mijë grekë
Myslimanët janë larguar.
Kaza e Margëlliç me 25mijë banorë ku 15mijë shqiptarë myslimanë dhe 5mijë shqiptarë
ortodoksë dhe 5mijë grekë
Kaza e Paramithi me 10mijë banorë ku 5mijë shqiptarë myslimanë,3mijë shqiptarë ortodoksë
dhe 2mijë grekë
Këtu shtrihej edhe qyteti i vogël port i Pargës me 3mijë banorë ku kishte pak ortodoks dhe
grekë dhe një pjesë myslimanë
Myslimanët u larguan dhe sot ka veçse çamë ortodoksë.
Nga ana tjetër një pjesë e Çamërisë me qendër Konispol dhe 10mijë banorë u përfshi në
shtetin shqiptar.
Sot në Shqipëri si pasojë e shpërnguljeve jetojnë rreth 200mijë çamë myslimanë nga ata të
1913 deri ata të 1945 dhe të gjithë kërkojnë kthim në trojet e tyre.
Nqs bëjmë një rrezyme për rajonet e dhëna Greqisë nga rreth 80mijë shqiptarë myslimanë
jetonin në një rajon prej 15mijë km2 sot nuk jeton asnjë shqiptar mysliman.
Gjithsesi sot nga rreth 400mijë banorë që ka ky rajon rreth 130mijë janë vllehë, 120 mijë
shqiptarë ortodoksë dhe 40mijë maqedonas e dhe 110mijë grekë.
Edhe vetë një pjesë e grekërve janë larguar.
Nga ana tjetër vendosja e refugjatëve grekë të Azisë së vogël do ishte e pakët në dallim nga
Sanxhaku i Serfixhes që do e përmendim më poshtë.
Sanxhaku i Serfixhes ka rreth 5mijë km2.
Në fakt ky rajon nuk përfshihet në trojet shqiptare,por mqs është përfshirë në vilajetin e
Manastirit po e përmendim.
Kishte 180mijë banorë ku zyrtarisht 5mijë shqiptarë,por nga 70mijë turq rreth 15mijë ishin
shqiptarë si Serfixhe,etjdhe nga 60mijë grekë 10mijë shqiptarë ortodoksë si Kozan,etj dhe
jetonin edhe 50mijë vllehë si Kozan,etj.
Kishte edhe 10mijë maqedonas.
Politica asimiluese ndaj vllehëve dhe shqiptarëve ortodoksë këtu ka qenë e madhe nga ana e
kishës ortodokse greke.
Nga ana tjetër këtu u larguan shumë myslimanë dhe u vendosën shumë refugjatë.
18. 18
Vetëm këtu jetonin turq etnikë.
Vetë maqedonasit nuk u përfshinë në luftën civile greke.
Në fakt shqiptarët myslimanë e kishin humbur identitetin e tyre dhe veten e quanin turq.
E njëjta situatë dhe me shqiptarët ortodoksë që kishin marrë me kohë ndjenja greke.
Shqiptarët në fakt në këtë rajon sipas Irakli Koçollarit do jenë arvanitë ose më saktë të ardhur
si ata ortodoks që në shek XIV dhe ata myslimanë në shek XVII si krahë pune.
Përbëhet nga këto kaza.
Kaza e Kozanit me 50mijë banorë ku
Rreth 20mijë vllehë,5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë grekë dhe
10mijë turq e 5mijë maqedonas.
Pas shpërnguljeve kishte 20mijë vllehë, 5mijë maqedonas,5mijë shqiptarë ortodoks dhe
20mijë grekë
Kaza e Naselic me 30mijë banorë me 5mijë shqiptarë myslimanë,5mijë shqiptarë
ortodoksë,8mijë grekë,5mijë turq dhe 5mijë vllehë dhe 2mijë maqedonas.
Pas shpërnguljeve 5mijë shqiptarë ortodoks, 5mijë vllehë, 2mijë maqedonas dhe 18mijë
grekë.
Kaza e Serfixhes me 22mijë banorë me 2mijë maqedonas,5mijë shqiptarë myslimanë, 5mijë
shqiptarë ortodoks,5mijë vllehë,5mijë turq.
Pas shpërnguljeve do kishte 2mijë maqedonas, 5mijë shqiptarë ortodoks ,5mijë vllehë dhe
10mijë grekë të tërë nga Anadolli
Kaza e Xhumasë 58mijë banorë
Ku 5mijë shqiptarë myslimanë,20mijë turq, 5mijë vllehë, 5mijë shqiptarë ortodoks dhe 5mijë
maqedonas dhe 18mijë grekë
Pas shpërnguljeve 5mijë vllehë,5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë maqedonas dhe 43grekë
Kaza e Elasonjës 20mijë banorë
Ku 5mijë shqiptarë myslimanë, 5mijë shqiptarë ortodoks,5mijë vllehë dhe 5mijë grekë
Pas shpërnguljeve 5mijë vllehë,5mijë shqiptarë ortodoks dhe 10mijë grekë.
Kaza e Grebenesë që e përmendëm më lart.
Nqs bëjmë një bilanc para shpërnguljeve kishte 40mijë vllaho folës,25mijë shqiptarë
myslimanë,25mijë shqiptarë ortodoks, 36mijë grekë,40mijë turq,14mijë maqedonas
Pas shpërngulje dhe këmbimit të myslimanëve me grekë të Anadollit do kemi 40mijë
vllahofolës,25mijë shqiptarë ortodoks, 14mijë maqedonas dhe 101 grekë
Sot ky rajon do të përfshihet në Greqi në prefekturën e Kozanit.
Zgjerimi i shteteve ballkanike.
Ndërkohë shtetet ballkanike do vazhdonin të zgjeroheshin.
Kështu Mali Zi siç e përmendëm nuk u mjaftua me 2mijë km2 të Podgoricë dhe Ulqin,
dhe me 50mijë banorë,por do vazhdojë edhe më.
Tani ai do përftojë edhe mbi 6mijë km2 dhe mbi 150mijë banorë ku rreth 100mijë myslimanë
nga të cilët shqiptarë 60mijë dhe sllavë 40mijë.
Shqiptarët në Tuz,Plavë,Rozhaje,Bjelopolje dhe Myslimanët në Beranjë,Plevje,etj.
Nga ana tjetër vetë Serbia nuk do mjaftohet me mbi 15mijë km2 të Nish dhe Krushjevc,por
edhe rreth 45mijë km2 të Maqedonisë,Sanxhak dhe Kosova dhe rreth 1.5milion banorë ku
mbi 600mijë shqiptarë
Shqiptarët jetonin në Kosovë,Macedoni Perëndimore dhe maqedonas në lindje të Vardarit
dhe myslimanët në Sanxhak.
Edhe Greqia nuk do mjaftohet me 15mijë km2 të Artës dhe Thesalisë,duke vajtur 65mijë km2
por do shkojë edhe 60mijë km2 të Maqedonisë së Selanikut dhe 15mijë rajone shqiptare të
Epirit dhe Maqedonisë greke perëndimore.
19. 19
Si popullsi rreth 1.5milion banorë nga të cilët 80mijë shqiptarë etnikë myslimanë, 70mijë
shqiptarë ortodoks dhe 100mijë arvanitas ortodoks në Macedoni dhe 100mijë shqiptarë
myslimanë në këtë rajon.
Dhe do përfundojë me 5mijë km2 të Thrakës perëndimore.
Vazhdimi i shpërnguljeve.
Synimin për një shtet të pastër etnik do e kenë akoma më shumë fqinjët pasi tani territoret do
ishin edhe më kompakte shqiptare.
Kështu Mali i Zi nuk do mjaftohej edhe me shpërnguljen e mbi 25mijë shqiptarëve të Ulqin
dhe Podgoricë,por mes dy luftërave do shpërngul edhe 30mijë të tjerë dhe nga 50-90 dhe
30mijë të tjerë dhe pas 90 dhe 25mijë shqiptarë.
Si rrjedhojë sot në Ulqin dhe Tuz do jenë mbi 50% dhe në Plavë 20% dhe rajonet e tjera më
pak se 5%.
Dhe Serbia nuk do mjaftohet vetëm me shpërnguljen e 100mijë shqiptarëve të Nishit, por
edhe me shpërnguljen e mbi 100mijë shqiptarëve nga Kosova Lindore
Apo edhe të mbi 50mijë nga Sanxhaku sa fundi do e ketë me masakrën e Bihorit,
Mbi 500mijë do ikin nga Kosova dhe mbi 200mijë nga Macedonia Perëndimore me fundin
masakrat e Rankoviç.
Si rrjedhojë sot në Kosovë Lindore mbi 70% janë shqiptare nga mbi 85%, mbi 75% shqiptare
në Kosovë nga mbi 90% dhe kjo falë shtimit natyror
Në Maqedoninë Perëndimore mbi 60% nga mbi 80% dhe në rajone si Sanxhaku nuk do ketë
më shqiptarë.
Nga ana tjetër në Prilep,Manastir,Ohër, Veles nga rreth 20% numri i shqiptarëve nuk do jetë
më shumë se 10% dhe veçanërisht kjo në vitet 50-60.
Edhe Greqia do vazhdojë me të njëjtën platformë.
Ajo nuk do mjaftohet me shpërngljen e50mijë shqiptarëve myslimanë nga Arta dhe
perëndimi i Thesalisë si në Trikalla,apo asimilimin e ortodoksëve,por do vazhdojë me
politikën e shfarosjes të rreth 200mijë shqiptarëve myslimanë dhe asimilimin e 160mijë
shqiptarëve ortodoksë një shifër e pranuar edhe nga vetë Venizelos.
Do vazhdojë me vitet 13-14 dhe 20-30 në marrëveshjen e Lozanës dhe do përfundojë me vitet
44-45.
Si rrjedhojë sot nuk do ketë fare shqiptarë myslimanë në Greqi,por në anën tjetër do u
mohohet e drejta e gjuhës mbi 4milion shqiptarëve ortodoksë së bashku me ata arvanitë.
Si konkluzion numri i shqiptarëve në rajonet e përmendur më sipër nuk do e kalojë 10% dhe
disa zona nuk do ketë fare me përjashtim të Shkup,Kumanovë,Strugë,Kërçovë dhe Kosovë
Lindore.
Gjithsesi shqiptarët do jenë aktualisht shumicë mbi 70% në atë që njihet me emrin trungu
etnik shqiptar që do e trajtojmë më poshtë.
Trungu etnik shqiptar.
Me termin trung etnik shqiptar kemi tërë ato rajone ku shqiptarët ishin shumicë dërmuese.
Përfshinte një sipërfaqe 58mijë km2.
Këtu në fakt përfshihen edhe Tuzi,Plava dhe Gucia,Rozhaja dhe ato që i kemi titulluar me
termin Kosova Lindore si edhe Kumanova, Shkupi,Struga,Kërçova dhe Kaçaniku si edhe
Çamëria që ne në fakt për lehtësi studimi i kemi përfshirë në trojet anësore shqiptare.
Gjithsesi këtu përfshihen këto rajone.
Sanxhaku i Prishtinës me një popullsi prej 175 mijë banorë ku 130mijë ishin shqiptarë dhe
45mijë serbë,boshnjakë dhe romë.
Në këtë sanxhak përfshiheshin këto kaza me këtë popullsi
Kaza e Prishtinës me 60mijë banorë ku 10mijë serbë. dhe romë.
Kaza e Mitrovicës me 40mijë banorë ku përsëri 10mijë boshnjakë dhe serbë.
Kaza e Vushtrisë me 25mijë banorë ku 5mijë serbë.
20. 20
Kaza e Gjilanit 50mijë banorë ku 20mijë serbë.
Si sanxhak iu dha Serbisë dhe në 1945 u përfshi në krahinën e Kosovës.
Sanxhaku i Prizrenit kishte një popullsi prej
195mijë banorë ku 145mijë shqiptarë dhe të tjerë maqedonas,serbë dhe romë.
Ai kishte këto kaza.
Kaza e Prizrenit me 75mijë banorë ku 20mijë serbë dhe në fshatin Mamushe edhe 5mijë turq.
Kaza e Tetovës dhe Gostivarit me 100mijë banorë ku 30mijë maqedonas dhe romë.
Kaza e Lumës me 20mijë banorë ku të 20mijë shqiptarë nga 15mijë syni e 5mijë bektashianë
Në 1913 përveç Lunës ose Kukësit të sotëm iu dha i tërë si rajon Serbisë dhe në 1945 Tito e
përfshiu Tetovën dhe Gostivarin në republikën jugosllave të Maqedonisë
Sanxhaku i Pejës.
Në fakt pa Beranjën,Rozhaje dhe Plavë
Që i trajtuam më lart.
Veç këtyre kemi edhe këto kaza që totalisht si popullsi kishin 90mijë banorë ku 10mijë serbë.
Kaza e Pejës me 50mijë banorë ku vetëm 5mijë serbë.
Kaza e Gjakovës me 40mijë banorë ku edhe këtu vetëm 5mijë serbë
I tërë rajoni iu dha Serbisë në 1913 dhe më 1945 formoi krahinën e Kosovës.
Krahina e Kosovës.
Ajo kishte 10mijë km2 dhe ishte formuar me 90% të sanxhaqeve të përmendur më sipër dhe
kishte një popullsi prej 330mijë banorësh ku 75mijë ishin serbë.
Ndaj kësaj krahine do të ushtrohet një trysni e madhe për shqiptarët që të shpërngulen.
Nahija e Ulqinit.
Në fakt iu dha Malit të Zi në 1878 në Kongresin e Berlinit nga presioni i flotës së fuqive të
mëdha.
Kishte 10mijë banorë ku të 10mijë shqiptarë.
Pavarësisht nga presionet e mëdha për shpërngulje të shqiptarëve sot është e vetmja komunë
nga 21 komuna të Malit të Zi që shumicën e kanë shqiptare.
Aktualisht ka 25mijë banorë ku 20mijë shqiptarë.
Theksojmë se është pikë turistike.
Mali i Zi.
Mali i Zi u fomua pikërisht nga rajonet e përmendur më sipër që janë
Vetë mali Zi 120mijë ku 100mijë malazezë dhe 12mijë shqiptarë e 8mijë myslimanë.
Podgorica 40mijë banorë ku 22mijë shqiptarë së bashku me Tuzin dhe 18mijë malazez.
Ulqin dhe Tivar 20mijë banorë 18mijë shqiptarë dhe 2mijë malazez.
Beranjë Rozhaje,Plavë dhe Kolashin e Bjelopolje me 38mijë banorë ku 12mijë
myslimanë,22mijë shqiptarë dhe 10mijë malazez.
Si edhe Plevja dhe Prijepolja me 61mijë banorë ku 6mijë shqiptarë,25 mijë malazez dhe
30mijë boshnjakë.
Totalisht Mali Zi do kishte afërsisht 280mijë banorë ku 80mijë do ishin shqiptare,50mijë
boshnjake dhe 150mijë malazeze ku 50mijë i ke shqiptarë të asimiluar si Kuçët,etj.
Ai ka 13mijë km2 ku aktualisht vetëm 6mijë km2 janë të pastra malazeze,3000 km2 të pastra
shqiptare ku shqiptarët janë mbi 50% të popullsisë dhe 1mijë km2 të pastra myslimane dhe
pjesa tjetër të përziera rreth 3mijë km2.
Kështu shqiptare ishte Ulqin,Tivar,Tuz, Rozhaje,Plavë,Bjelopolje.
Myslimane janë Pljevja,Prijepolja,Kolashin.
Të përzier Beranjë mes malazezëve dhe myslimanëve dhe Podgorica mes malazezëve dhe
shqiptarëve.
Këto u zgjidhën më pas me grykën e pushkës.
Dhe sot shqiptarët pretendojnë vetëm më pak se 1mijë km2 në Ulqin,Tuz dhe Vukli i Gucisë
dhe boshnjakët 3mijë km2 në Plevje,Prijepolje,Rozhaje,Guci.
21. 21
Kurse mbi 9mijë km2 janë tokë e pastër malaezeze nga spastrimet etnike.
Serbia.
Dhe vetë Serbia pa Kosovë dhe Vojvodinë pësoi zgjerime.
Kështu pashallëku i Beogradit me 22mijë km2 dhe 500mijë banorë ku 30mijë shqiptarë
,70mijë myslimanë dhe 400mijë serbë.
Më pas edhe 15mijë km2 me 400mijë banorë ku 300mijë serbë,30mijë shqiptarë dhe 70mijë
myslimanë
Në të dy zonat kemi edhe rreth 100mijë shqiptarë të serbizuar
Kemi rajonin e Krushjevcit ku 50mijë banorë dhe 10mijë shqiptarë dhe 5mijë km2.
Nga ana tjetër kemi Kosovë Lindore me 1mijë km2 ku 30mijë banorë nga 20mijë shqiptarë.
Nga ana tjetër kemi edhe rajonin e Nishit me 550mijë banorë ku 230mijë shqiptarë,250mijë
Bullgarë dhe 70mijë serbë
Nga 10mijë km2 këtu kemi 2000km2 të pastër shqiptare si Kushumli,Leskovc,Prokupje,
1000km2 të pastër serbe në veri të Nishit
dhe 4mijë km2 të pastër bullgare si Vranja,Pirot,Treni dhe rajoni i përzier i Nishit prej 3mijë
km2 mes shqiptarëve dhe bullgarëve kryesisht,por fat keq i ngeli serbëve.
Kemi edhe rajonin e Ninit 2mijë km2 me 100mijë banorë ku 60mijë ishin rumunë që iu dha
në 1920 Malit të Zi.
Si edhe rajonet e krahinës së Sanxhakut me 5mijë km2 si kaza e Novi Pazar me 35mijë
banorë ku 15mijë serbë,5mijë boshnjakë dhe 15mijë shqiptarë,Kaza e Senicës me 22mijë
banorë ku 7mijë serbë dhe 10mijë shqiptarë e 5mijë
boshnjakë,Kaza e Novi Varosh me 9mijë banorë ku 6mijë serbë,2mijë boshnjakë dhe 1mijë
shqiptarë.
Nga ana tjetër i tërë rajoni ishte i përzier dhe diskutohej mes shqiptarëve dhe serbëve
Si rajon kishte 65mijë banorë ku 28mijë serbë, 26mijë shqiptarë dhe 12mijë boshnjakë.
Si Serbi kishte 49mijë km2 pa Kosovë dhe Vojvodinë dhe 1500000banorë ku 350mijë
shqiptarë ose 25% shqiptarë ,150mijë turq dhe boshnjakë ose 10% ose mbi 35% myslimanë
dhe pjesa tjetër 250mijë bullgarë ose rreth 20% dhe të tjerë kristianë serbë,por edhe rumunë si
në rajonin e Ninit.
Pas shpërbërjes së Austro-Hungarisë Serbia do përfitojë edhe 23mijë km2 të Vojvodinës
me 1milion banorë ku 50mijë rumunë kryesisht në rajonin e Banatit,100mijë kroatë në
rajonin e Sremit,200mijë hungarezë në rajonin e Baçkës,300mijë serbë kudo dhe 350mijë
gjermanë në Baçkë dhe Banat.
4mijë km2 ishin të populluar në masë dërmuese nga gjermanët.Në rajonin e Baçkë dhe Banat
në rreth 10mijë km2 mbi 50% ishin banuar nga hungarezë.
Më pas si rrjedhojë e shpërnguljeve dhe veçanërisht gjermanëve ngelën 4mijë km2 të lira.
Dhe sot pakicat mund të pretendojnë vetëm 1mijë km2 shqiptarët në Kosovë Lindore, 2mijë
km2 myslimanëtç,1mijë km2 bullgarët dhe 3mijë km2 hungarezët në veri të Banatit dhe
Baçkës.
Sot pakicat përbëjnë 13% të popullsisë së Serbisë në 45% më parë.
Sanxhaku i Dibrës.
Kishte 130mijë banorë me këto kaza.
Kaza e Dibrës me 75mijë banorë ku 18mijë maqedonas dhe 57mijë shqiptarë.
Më 1913 iu dha Maqedonisë
Sot si rrjedhojë e shpërnguljeve ka 40mijë banorë ku ku rreth 20mijë shqiptarë.
Kaza e Matit 15mijë banorë të 15mijë shqiptarë ku 5mijë bektashian e 10mijë syni
Kaza e Dibrës së Poshtme ose Peshhkopisë 40mijë banorë dhe të 40mijë shqiptarë ku 30mijë
syni e 10mijë bektashianë
Sot Mati dhe Dibra përfshihen në shtetin shqiptar.
Maqedonia.
22. 22
Me kazanë e Dibrës të përmendur më lartë, kazatë e Tetovë dhe Gostivar dhe sanxhakun e
Shkupit pa Kaçanikun dhe Sanxhakun e Manastirit pa Follorinën si edhe kazanë e Strumicës
me 60mijë banorë ku 15mijë turq 10mijë pomak dhe 35mijë maqedonas që iu morr vilajetit të
Selanikut e Bullgarisë si fuqi humbëse e luftës së parë botërore dhe iu dha Serbisë në 1920 në
konferencën e paqes udhëheqësi komunist Tito nisur nga synime pretenduese ndaj fqinjëve
dhe si bërthamë të idesë së tij të federatës ballkanike krijoi në 1945 republikën jugosllave të
Maqedonisë.
Ajo do kishte 795mijë banorë me 247mijë shqiptarë myslimanë dhe 33mijë të regjistruar si
turq si edhe 75mijë shqiptarë ortodoks të regjistruar si maqedonas si edhe 20mijë serbë,
45mijë vllehë dhe vllehë të serbizuar,55mijë turq dhe 50mijë pomakë si edhe 270mijë
maqedonas.
Nga ana tjetër rreth 35mijë km2 iu dhanë Greqisë të Maqedonisë me 1milion banorë ku
100mijë arv,100mijë shqiptarë myslimanë si turq,50mijë vllehë,50mijë izraelitë,300mijë
turq,100mijë pomakë,100mijë maqedonas dhe 100mijë maqedonas të shpallur si grekë si
edhe 200mijë grekë.
Si edhe rajoni i Pirinit me 10mijë km2 dhe 250mijë banorë ku 150mijë maqedonas dhe
100mijë turq.
Dhe rajoni i Serfixhes me Grevenenë 5mijë km2 dhe 200mijë banorë ku 50mijë shqiptarë
myslimanë dhe ortodoksë,10mijë maqedonas, 60mijë turq,60mijë vllehë dhe 20mijë grekë
Si rajon do kishte 2.4milion banorë ku rreth 830mijë maqedonas dhe pomakë,170mijë
vllehë,50mijë izraelitë dhe 450mijë turq,
20mijë serbë dhe 650mijë shqiptarë myslimanë dhe ortodoksë dhe 230mijë grekë.
Realisht si numër i shqiptarëve njihej vetëm ai i Maqedonisë perëndimore,Kostur dhe
Follorinës dhe numri i tyre shkonte rreth 300mijë dhe shqiptarët e tjerë ortodoksë njiheshin si
maqedonas ose grekë.
Por këto rajone u spastruan sipas shteteve që iu dhanë përkatësisht dhe në këto rajone do ketë
rreth 600mijë myslimanë më pak.
Greqia.
Edhe Greqia do të përfitojë shumë rajone.
Duke filluar me 30mijë km2 të Athinës dhe Peloponezit dhe 900mijë banorë ku 350mijë ishin
arvanitas dhe 450mijë grekë e 100mijë turq.
Rajonet e Greqisë qëndrore dhe ishujve të jonit me 20mijë km2 dhe 200mijë banorë ku
50mijë arv,50mijë turq dhe 100mijë grekë.
Vazhdojmë me rajonin e Thesalisë dhe Artës me 600mijë banorë dhe 15mijë km2 ku 50mijë
shqiptarë myslimanë,100mijë arvanitas,
200mijë turq,150mijë vllehë dhe 100mijë grekë.
Në 1913 do përfitojë edhe 15mijë km2 tokë etnike shqiptare me 350mijë banorë ku rreth
150mijë shqiptarë myslimanë dhe ortodoksë,
50mijë maqedonas,50mijë vllehë dhe 100mijë grekë.
Do përfitojë edhe Maqedoninë e Selanikut me Serfixhen me 40mijë km2 me 1.2milion
banorë ku 250mijë shqiptarë myslimanë dhe ortodoksë,por realisht të njohur si turq dhe
grekë,100mijë vllehë,300mijë maqedonas,200 mijë grekë,50mijë të tjerë dhe 300mijë turq.
Totalisht do kishte 120mijë km2 me 3.2milion banorë ku 600mijë turq,250mijë vllehë,
300mijë maqedonas,950mijë shqiptarë myslimanë,ortodoks dhe arvanitas,1.050000 grekë dhe
50mijë të tjerë.
Më 1920 do përfitojë nga paqia e parisit edhe 15mijë km2 të Trakisë Perëndimore ishujve të
Dodekanezit me 300mijë banorë ku 50mijë bullgarë, 60mijë arvanitas,50mijë
pomakë,60mijë turq, 80mijë grekë .
23. 23
Totalisht do shkojë 135mijë km2 me 3.5milion banorë ku rreth 1.1milion grekë dhe 1milion
shqiptarë myslimanë,ortodoksë dhe arvanitas 700mijë turq,400mijë maqedonas,bullgarë dhe
pomakë,250mijë vllehë dhe 50mijë të tjerë.
Nga ana tjetër me shkëmbim popullsie do largohen nga Greqia mbi 1milion myslimanë dhe
do vijnë rreth 600mijë grekë të Anadollit.
Kështu do ndryshojë edhe struktura etnike e Greqisë.
Shqipëria.
Rajonet e përmendura më poshtë do i përkasin më 1913 shtetit të sotëm shqiptar.
Do kishte 28mijë km2 dhe 760mijë banorë,
ku 2mijë malazezë ose 0.3%5mijë maqedonas ose 0.7%,20mijë vllehë ose 2.6%,30mijë grekë
ose 4% dhe 703mijë shqiptarë ose 92.4%.
Nga përbërja fetare e 703mijë shqiptarëve kemi 48mijë katolikë ose 7%,190mijë bektashianë
ose 27% dhe 70mijë shqiptarë ortodoksë ose 10% si edhe 395mijë shqiptarë syni ose 56% e
shqiptarëve.
Përbërja e Myslimanëve është shtuar edhe me ardhjen e më shumë se 70mijë kosovarëve nga
Kosova dhe 30mijë shqiptarëve nga Maqedonia e 50mijë shqiptarëve nga rajonet që i janë
dhënë Greqisë.
Sanxhaku i Shkodrës me 120mijë banorë ku 118mijë shqiptarë dhe 2mijë malazezë.
I tërë rajoni veç Tuzit sot është në shtetin shqiptar.
Kishte këto kaza
Kaza e Shkodrës me 70mijë banorë ku 2mijë malazezë në Vrakë dhe 68mijë shqiptarë ku
30mijë shqiptarë myslimanë e 10mijë shqiptarë bektashianë dhe 28mijë shqiptarë katolikë
Kaza e Pukës 20mijë të 20mijë shqiptarë myslimanë syni.
Kaza e Mirditës 15mijë banorë të 15mijë shqiptarë katolikë.
Kaza e Lezhës 15mijë banorë ku 10mijë shqiptarë myslimanë dhe 5mijë katolikë.
Sanxhaku i Durrësit me 70mijë banorë, të tërë shqiptarë me këto kaza
Kaza e Shijakut me 5mijë banorë të 5mijë shqiptarë myslimanë
Kaza e Tiranës 20mijë banorë dhe këtu të 20mijë shqiptarë myslimanë syni
Kaza e Krujës 20mijë banorë ku të tërë shqiptarë dhe 15mijë bektashian e 5mijë syni.
Kaza e Durrësit 35mijë banorë ku 25mijë shqiptarë myslimanë syni,5mijë katolik dhe 5mijë
ortodoksë.
Nga vilajeti i Manastirit veç kazasë së Matit dhe Peshkopisë të sanxhakut të Dibrës me
55mijë banorë ku 15mijë bektashian dhe 40mijë myslimanë syni në shtetin shqiptar u
përfshinë edhe sanxhaku i Elbasanit dhe ai i Korçës si edhe kaza e Leskovikut që më parë i
takonte sanxhakut të Janinës dhe tani u përfshi në qarkun e Korçës.
Nga ana tjetër nga vilajeti i Janinës në shtetin shqiptar do përfshihen edhe sanxhaku i
Gjirokastrës, dhe ai i Beratit si edhe nahija e Konispolit me 10mijë banorë ku të 10mijë
shqiptarë ku 5mijë syni dhe 5mijë bektashian që më parë i takonte sanxhakut të Reshadijes
siç quhej ndryshe Çamëria.
Kishim këtu edhe kazanë e Lumës me nahijet e Tropojës dhe Kukës në veri që më parë bënin
pjesë në sanxhakun e Prizrenit dhe më pas formuan në shtetin shqiptarë qarkun e
Kosovës,për të cilët kemi folur më lart
Dhe ishin 5mijë shqiptarë syni e 15mijë bektashianë
Sanxhaku i Elbasanit.
Kishte 75mijë banorë me këto kaza
Kaza e Peqinit 15mijë banorë ku të 15mijë shqiptarë myslimanë syni
Kaza e Gramshit me 10mijë banorë ku 5mijë syni dhe 5mijë bektashianë.
Kaza e Librazhdit me 20mijë banorë ku 5mijë bektashian dhe 15mijë syni
24. 24
Kaza e Elbasanit me 30mijë banorë ku 5mijë ortodoksë, 5mijë bektashian dhe 20mijë
shqiptarë syni
Sanxhaku i Beratit me 140mijë banorë dhe 10mijë vllehë e 130mijë shqiptarë me këto kaza.
Kaza e Beratit 40mijë banorë ku 10mijë ortodoksë prej të cilëve 5mijë vllehë,20mijë
bektashian e 10mijë syni.
Qyteti i ka syni e në fshatra,kryesisht në kufi me Skraparin e Përmetin bektashian.
Kaza e Skraparit 15mijë banorë,të tërë bektashian
Kaza e Lushnjës 20mijë banorë ku 5mijë vllehë,5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë syni e 5mijë
bektashianë.
Kaza e Fierit 25mijë banorë,5mijë ortodoksë, 10mijë bektashian e 10mijë syni
Kaza e Vlorës 35mijë banorë ku 5mijë ortodoksë,10mijë syni e 20mijë bektashianë
Sanxhaku i Gjirokastrës me 140mijë banorë
Kishte këto kaza
Kaza e Gjirokastrës me 50mijë banorë pre të cilëve 10mijë grekë,5mijë shqiptarë ortodoksë,
15mijë shqiptarë syni e 20mijë bektashianë
Kaza e Pogonit 15mijë banorë ku 10mijë grekë e 5mijë shqiptarë syni
Kaza e Përmet 20mijë banorë ku 5mijë shqiptarë ortodoks,5mijë syni e 10mijë bektashianë
Kaza e Tepelenës25mijë banorë ku 5mijë ortodoksë,5mijë syni e 15mijë bektashianë
Kaza e Sarandës 30mijë banorë ku 10mijë grekë,5mijë syni e 10mijë bektashianë dhe 5mijë
shqiptarë ortodoksë
Nahija e Konispolit me 10mijë banorë ku 5mijë syni e 5mijë bektashianë
Sanxhaku i Korçës me 110mijë banorë me këto kaza
Kaza e Devollit 10mijë banorë ku 5mijë syni e 5mijë bektashianë
Kaza e Kolonjës 15mijë banorë ku 5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë shqiptarë syni e 5mijë
shqiptarë bektashianë
Kaza e Korçës 70mijë banorë ku 10mijë vllehë,
5mijë maqedonas,10mijë ortodoksë,25mijë syni në lindje të Korçës dhe 20mijë bektashianë
në perëndim të Korçës kryesisht në Gorë dhe Opari
Kaza e Pogradecit 15mijë banorë me 5mijë syni 5mijë bektashian e 5mijë ortodoksë.
Kaza e Leskovikut.
Më parë i përkiste sanxhakut të Janinës e tani i përkiste territorit shqiptar të qarkut të Korçës.
Kishte 20mijë banorë ku 5mijë shqiptarë ortodoksë,5mijë syni e 10mijë bektashianë.
Minoritetet në trojet shqiptare
Në radhë të parë kur përmendim troje shqiptare do përmendim vetëm atë rajon prej 50mijë
km2 ku shqiptarët janë edhe aktualisht shumicë mbi 80%.
Kurse rajoni tërësor shqipfolës shqipta përbëhet nga një popullsi prej mbi 35% jo shqiptare së
bashku dhe numri i tyre ka rënë ndjeshëm veçanërisht pas fillimit të shek XX.
Por në vija të përgjithshme i kemi sipas kufijve si malazezë,serbë,grekë,maqedonas, por nuk
mungojnë edhe goranë,vllehë,romë,etj.
Lidhur me studimin do e kemi në bazë të rajoneve që janë ndarë sot shqiptarët.
Religjionet.
Lidhur me religjionet është për tu theksuar se mbi 70% e shqiptarëve janë myslimanë dhe
20% ortodoksë e 10% katolikë.
Nga ana tjetër pjesa më e madhe e pakicave kombëtare janë të besimit ortodoks,përveç
goranëve dhe ndonjë besimi tjetër që ne do i trajtojmë më poshtë.
Këtu kemi për tu theksuar se në zonat kufitare mbi 90% e shqiptarëve janë myslimanë që
tregon edhe njëherë se shqiptarët e përqafuan fenë e re në fund të shek XVI që të mos
asimiloheshin nga fqinjët që ishin një fe me ta.
Por nga ana tjetër mungesa e një kishe kombëtare ndikoi negativisht që shqiptarët ta formonin
shtetin e tyre më vonë.
25. 25
Vetë myslimanët pjesa më e madhe janë syni dhe pjesa tjetër bektashianë kryesisht në
Shqipërinë e jugut por edhe në Krujë,Tropojë etj dhe në Kosovën jugperëndimore si
Pejë,Gjakovë,etj.
Të besimit bektashianë si pakicë kombëtare janë edhe goranët.
Kurse shqiptarët ortodoksë në rajonet që sot nuk janë në shtetin shqiptar pjesa më e madhe e
tyre janë asimiluar,për shkak se gjuha shqipe përdorej shumë pak në zakonet rituale shqiptare
dhe pas 1913 kur trojet iu përkitën shteteve fqinje ata ndoqën jë politikë asimiluese ndaj tyre.
Minoritetet dhe religjionet në trojet shqiptare në Mal të Zi.
Nga rreth 1mijë km2 dhe 40mijë banorë që përbën ky rajon pakicat kombëtare zenë më pak
se 20% të popullsisë si në Ulqin prej 25mijë veta 20% në Tuz 10mijë asnjë dhe Vukli 5mijë
ku pakicat 1mijë,etj.
Si pakicë kombëtare kuptohet që pjesën më të madhe e zenë malazezët dhe më pas
boshnjakët në Vukël dhe romët në Ulqin.
Lidhur me besimin mbi 70% e shqiptarëve janë të besimit mysliman,veç atyre të Tuzit që
janë katolikë.
Shumë pak ortodoksë shqiptarë dhe këta të asimiluar jetojnë në krahinën e Krajës në Tivar.
Të gjithë shqiptarët këtu janë të ritit syni dhe asnjë bektashian.
Nga ana tjetër pakicat janë kryesisht ortodokse si malazezët,por edhe myslimanë si
boshnjakët.
Këtu theksojmë se ata pak malazezë myslimanë ose podgoriçanë ,për shkak të emrit nga kanë
ardhur Podgoricës emigruan pasi ky rajon iu dha Malit të Zi në 1878 në Berlin apo 1913 në
Londër.
Minoritetet në trojet shqiptare në Kosovë Lindore.
Nga 100mijë banorë që ka ky rajon më pak se 25% janë popullsi jo shqiptare.
Ky rajon përbëhet nga 1249km2,tre komuna Presheva,Bujanovci dhe Medvegja.
Pakicë kombëtare janë kryesisht serbët,por edhe çerkezë të ardhur pas 1878 kryesisht nga
Nishi dhe pak bullgarë në Preshevë e pak romë në Medevgjë.
Theksojmë këtu se 100% e shqiptarëve janë myslimanë dhe përveç serbëve e bullgarë tërë
pakicat e tjera janë myslimane.
Nga ana tjetër tërë shqiptarët janë edhe të ritit syni kurse si pakicë vetëm çerkezët dhe romët
janë të ritit bektashian.
Minoritetet në Kosovë
Kosova ka një popullsi prej 1865000banorë ku minoritetet në këtë rajon zënë rreth 350mijë
vetë ose më pak se 20%.
Minoriteteve veç pjesëmarrjeve në zgjedhje u është garantuar nga 120 vende që ka parlamenti
edhe 20vende ku 10 i kanë serbët edhe nqs nuk merr pjesë asnjë në zgjedhje si edhe 10vende
të tjera i kanë pakicat e tjera ku 2 turqit,2boshnajkët,2romët, 2goranët dhe 2 ashkalinjtë.
Minoritetet janë këto.
Serbët ku përbëjnë mbi 50% tëpakicave kombëtare në Kosovë.
Nga këta vetëm një pjesë e vogël janë autoktonë ose më saktë mbi 100 vjet dhe këta kanë
mardhënie shumë të mira me shqiptarët.
Nga ana tjetër më ekstremët janë ata kolonë që kanë ardhur këtu pas vitit 1986.
Serbët janë shumicë në këto rajone si Leposaviç,Zveçan,Zubin Potok,Shtërpcë dhe të përzier
në Fushë Kosovë,Obiliq dhe në përqindje të konsiderueshme ose mbi 20% në
Prishtinë,Mitrovicë,Pejë,Prizren,
Kamenicë, Ferizaj.
Goranët që jetojnë në krahinën e Dragashit dhe numri i tyre shkon në rreth 20mijë vetë.
E kemi përmendur më lart që janë sllavë myslimanë.
Numri tyre është rreth 20mijë
Shqip goran dmth malësorë.
26. 26
Lidhur me origjinën e tyre ka tre mendime.
Serbët mendojnë se janë serbë të sllavizuar.
Shqiptarët mendojnë se janë shqiptarë të serbizuar në kohën e Stefan Dushanit në shek XIV.
Ka edhe një teori që thekson se janë vllehë të sllavizuar pasi nga zakonet duket se janë shumë
arkaikë ose të mbyllur e të vjetër.
Nga ana tjetër goranë jetojnë edhe në rajonin e Kukësit në Shqipërinë Kolesjan,Kala e
Dodës dhe Shishtavec dhe numri i tyre është rreth 5mijë veta.
Gjithashtu në republikën e Maqedonisë jetojnë edhe 30mijë myslimanë sllavë në
Mavrovë,Rostushë dhe Malsitë e Tetovë dhe Gostivar.
Nga ana tjetë gollobordasit në Shqipëri janë sllavofonë dhe jo sllavë etnikë dhe puna si
muratorë i ka lidhur të mësojnë gjuhën slave.
Pozicioni i tyre ka qenë pro pavarësisë së Kosovës.
Boshnjakët jetojnë kryesisht në
komunën e Mitrovicës ku numri i tyre është mbi 30mijë vetë.
Kanë krijuar edhe një lagje të tyre në këtë qytet.
Edhe këta kanë një qëndrim pro pavarësisë së Kosovës.
Romët jetojnë kryesisht nëpër qytete
ku numri i tyre është mbi 40mijë.
Gjatë luftës kanë bashkëpunuar me serbët dhe prandaj janë larguar.
Turqit ku numri i tyre është mbi40mijë.
Në fakt pjesa më e madhe e tyre janë shqiptarë turqishfolës dhe vetëm 5000banorët e
Mamushës janë turq etnikë.
Edhe këta kanë një pozicion pro Kosovës.
Ashkalinjtë quhen ndryshe egjiptianët
ose magjypët.Numri i tyre është mbi 40mijë.
Jetojnë edhe këta në qytete.
Janë asimiluar,por vetëm ngjyra i dallon nga shqiptarët.
Kanë mbajtur edhe këta një qëndrim pro pavarësisë së Kosovës.
Kroatët .Numri i tyre është 10mijë dhe
jetojnë kryesisht në fshatin e Janjevës së komunës së Lipjanit prej rreth 7mijë vetë ku mbi
90% janë kroatë.
Edhe këta kanë mbajtur një qëndrim pro Kosovës.
Nga ana të tjera Pakica kombëtare më pak se 5mijë vetë janë sllavët myslimanë si në Ozrim
të Pejës,çerkezët,etj.
Religjioni në Kosovë
Zyrtarisht 85% e shqiptarëve janë myslimanë dhe 15% katolikë.
Katolikët janë të përqëndruar kryesisht në kufi me Shqipërinë si Pejë,Gjakovë,etj dhe numri i
tyr është mbi 40mijë vetë.
Kurse myslimanët vetë janë mbi 90% të sektit syni dhe vetëm në Gjakovë në kufi me
Tropojën janë bektashianë.
Kemi edhe një pakicë prej 5mijë ortodoksësh që janë me kobmbësi të dyshimtë në Pejë.
Kurse pakicat kombëtare si goranët dhe turqit e Mamushës e janë bektashianë,serbët
ortodoksë dhe kroatët katolikë, kurse pjesa tjetër e pakicave myslimanë syni.
Minoritetet në trojet shqiptare në Macedoni.
Nga 600mijë banorë që ka rajoni shqiptar në Macedoni rreth 30% e përbëjnë minoritetet
Si serbët,romët,tërbeshët,maqedonasit, vllehët,turqit.
Për numrin dhe karakteristikat e tyre do të flasim më poshtë.
Serbët.
Numri i tyre është 40mijë.
27. 27
Në rajonet shqiptare në Maqedoni jetojnë në Kumanovë rreth 20mijë dhe Shkup po aq rreth
20mijë në fshatra dhe jo në qytete.
Nga ana tjetë jetojnë në jug edhe pak vllehë të serbizuar.
Kanë ardhur kryesisht si kolonë.
Romët
Numri i tyre është 60mijë.
Jetojnë vetëm në qytetin e Shkupit.
Dhe kryesisht në lagjet Gazi Baba dhe Çair.
Vllehët
Numri i tyre zyrtarisht është 10mijë dhe realisht mbi 40mijë.
Pjesa më e madhe e tyre janë quajtur si maqedonas.
Jetojnë në Strugë,Kërçovë dhe në pjesën tjetër edhe në Manastir,Ohër,Prilep,Resnjë
Jetojnë edhe 100mijë vllehë të tjerë.
Pjesa më e madhe e tyre janë me ndjenja grekofile.
Një pjesë si Resnja janë vllehë të serbizuar.
Turqit
Numri i tyre është 30mijë.
Jetojnë në Tetovë e Gostivar .
Realisht janë shqiptarë turkofonë
Tërbeshët
Në fshatrat mes Dibrës Tetovës dhe Gostivarit si Mavrovë,Rostushë dhe Centar Zhupa jeton
një popullsi prej rreth 30mijë vetësh që janë maqedonas myslimanë dhe njihen me emrin
tërbeshë.
Ata janë myslimanizuar në shek XVI.
Kanë shumë lidhje martesore me goranët që janë myslimanët sllavë të Dragashit.
Religioni në trojet shqiptare në Macedoni.
Nga ana fetare vetë shqiptarët e Maqedonisë,
Pjesa më e madhe janë myslimanë të ritit syni e vetëm pak kryesisht në Strugë dhe Kërçovë
janë bektashian.
Shqiptarët ortodoksë vetë janë asimluar.
Kurse pakicat kombëtare vllehët dhe maqedonasit e serbët janë ortodoksë.
Nga ana tjetër kemi edhe maqedonas mysliman që njihen me emrin tërbeshë dhe janë të ritit
bektashianë.
Romët vetë janë të ritit rufai pjesa më e madhe.
Minoritetet në trojet shqiptare në Greqi
Më parë në këto troje shqiptarët myslimanë dhe ortodoksë përbënin rreth 60% të
popullsisë,por sot si rrjedhojë e shpënrguljeve të shqiptarëve myslimanë ata përbëjnë rreth
40% të popullsisë,por gjithsesi shumicë krahasuar me popullsitë e tjera dhe vetëm në rajonin
e Thesprotisë përbëjnë mbi 60% të popullsisë.
Theksojmë këtu se ky është i vetmi rajon ku nuk është vendosur asnjë prej rrefugjatëve grekë
të ardhur në vitet 20-30.
Gjithsesi popullsitë jo shqiptarofolëse në këto rajon janë këtë.
Maqedonasit.
Shtrihen kryesisht në rajonet e Follorinës,
Kosturit dhe më pak në Grebene.
Numri i tyre është rreth 40mijë dhe përbëjnë rreth 10% të popullsisë së rajonit prej 400mijë
banorësh dhe rreth 35% të popullsisë së dy prefekturave Follorinë e Kostur.
Theksojmë se si përkrahës të Partisë Komuniste Greke në luftën civile në Greqi një pjesë e
mirë emigruan në vitet 44-47.
28. 28
Si rrjedhojë sot ata gjenden me të njëjtat probleme si rreth 200mijë çamë në Shqipëri që u
shpërngulën nga Zerva në vitet 44-45.
Vllehët
Numri i tyre është rreth 100mijë dhe përbëjnë 25% të popullsisë së këtij rajoni.
Shtrihen kryesisht në Pind nga e kanë origjinën edhe vllehët e Shqipërisë ose më saktë në
rajonet e Meçovës që është edhe qendra e tyre prej rreth 10mijë banorë e 100%
vllehë,Konicës, Janinës, të prefekturës së Janinës dhe më pak në Kostur e Grebene kurse në
Follorinë nuk ka asnjë vlleh.
Nga ana tjetër vllehët e Thesprotisë janë asimiluar në shqiptar dhe më pak në grekë si rasti i
Napoleon Zervës njeriu që shpërnguli popullsinë çame.
Grekët
Përbëjnë rreth 20% të popullsisë ose rreth 80mijë vetë.
Këtu mund të theksojmë se pothuajse të gjithë janë vllehë ose shqiptarë ortodoks të greqizuar
si rrjedhojë e ndikimit asimilues të kishës ortodokse greke.
Jetojnë në pjesën më të madhe në Janinë,por edhe Konicë,Artë.
Kurse grekët e Thesprotisë janë shqiptarë të asimiluar.
E përmendëm edhe më lart që nuk ka asnjë rrefugjat grek nga Azia e Vogël.
Izraelitë.
Numri i tyre është i pakët dhe shtrihen kryesisht në qytete si Prevezë,Artë,Janinë, Kostur,etj.
Një pjesë ikën gjatë pushtimit fashist pasi grekët i spiunonin tek gjermanët.
Më parë ka patur pomakë dhe pak turq dhe të gjithë të larguar në vitet 20-30 së bashku me
shqiptarët myslimanë që më parë ishin popullsia shumicë në këtë rajon.
Religjionet në trojet shqiptare në Greqi.
Në fakt këtu kur këto rajone i përkisnin vilajeteve shqiptare kishin një mazhorancë mbi 40%
shqiptarë myslimanë,por më pas këta shqiptarë myslimanë u larguan si një pjesë me
shkëmbimin e viteve 20-30 si turq dhe 25mijë në vitet 44-45.
Si rrjedhojë sot 100% e popullsisë është kristiane,përfshirë këtu edhe pakica si
vllehët,maqedonët dhe shqiptarët ortodoksë.
Minoritetet në Shtetin shqiptar.
Në shtetin shqiptar prej 28mijë km2 dhe 3milion banorë rreth 5% janë popullsi jo
shqipfolëse.
Komuniteti më i madh janë grekët,por ndër të tjera jetojnë edhe vllehë,maqedonas,romë,
egjiptianë.
Ndërkohë sot ata kërkojnë të drejta më shumë, mgjth Shqipëria në këtë drejtim dallohet si
vend pararojë.
Podgoricarët
Numri i tyre llogaritet rreth 15mijë vetë.
Ata janë malazezë myslimanë.
Kanë ardhur nga vetë qyteti i Podgoricës së Malit të Zi në 1880 që kur ky qytet iu dha këtij
shteti dhe ndaj myslimanëve filloi një valë e egër terrori.
Që prej asaj kohe janë vendosur në Shkodër dhe rrethinat.
Malazezët
Numri i tyre është 2000vetë.
Janë vendosur që më shumë se 200vjet në fshatin e Vrakës së rrethit të Shkodrës.
Një pjesë e mirë e tyre emigruan në Mal të Zi pas viteve 90,por një pjesë edhe u rikthyen më
pas.
Nga ky komunitet rrjedh edhe poeti i shquar shqiptar Millosh Gjergj Nikolla.
Malazezët kanë krijuar një organizatë të tyre me emrin Moraça-Rozafa.
Kanë edhe një post në bashkinë e Shkodrës.
Udhëheqësi i tyre Millan Vaso.
29. 29
Anëtarët e kësaj organizzate llogariten në 100mijë veta,por nga ana tjetër theksojmë se shumë
prej tyre kanë marrë teserë anëtarësie për interes të vizës.
Nga ana tjetër ky anëtarësim u shtua veçanërisht në periudhën e viteve 95-96 kur Shqipëria
kryente kontrabandë nafte me Malin e Zi.
Goranët
Në komunat e Kukësit të Kolesjanit, Shishtavecit jetojnë rreth 15mijë sllavë myslimanë.
Ata jetojnë edhe përtej kufirit në rajonin e Dragashit ose të Gorës nga e kanë marrë edhe
emrin që do të thotë malësor.
Në Shqipëri pretendojnë se janë shqiptar dhe në në Kosovë sllavë.
Nga ana tjetër Macedonia që ka edhe ajo një komunitet të saj sllavofonësh myslimanë me
emrin tërbesh i pretendon si maqedonas.
Mundet që ata të jenë shqiptarë të asimluar që gjatë kohës së Stefan Dushanit dhe më pas të
myslimanizuar.
Por disa pretendojnë se janë ilirë të romanizuar ose më saktë vllehë të sllavizuar.
Kemi edhe një dokumentacion që Skënderbeu manastirit sllav të Hilindarit që shtrihet në këtë
rajon i dhuron disa toka.
Kujtojmë këtu që edhe e ëma e Skënderbeut Vojsava ishte me origjinë nga ky komunitet në
Macedoni
Gollobordasit
Numri i tyre 10mijë vetë.
Jetojnë në krahinën e Gollobordës,por si muratorë të mirë që janë,janë shpërndarë edhe në
krahina të tjera të vendit.
Janë shqiptarë bullgarofonë që nevoja për punë i mësoi që gjuhën bulgare ta shpallë si
parësore.
Janë myslimanë,por që gjithsesi nqs goranët kanë lidhje me tërbeshtë gollobordësit nuk kanë
lidhje gjaku me ta,përveç se ngjashmërisë gjuhësore
Boshnjakët
Janë rreth 1000veta.Shtrihen në një fshat të Shijakut.Kanë ardhur nga Bosnja këtu në vitin
1880.
Izraelitët
Në fakt shumë hebrenj ashtu si kudo nëpër botë janë shpërndarë edhe në Ilirinë e
Lashtë.Origjinën mërgimi i tyre në botë e ka atëherë kur apostuli Pjetër vendosi të
shpërndahej në botë.Madje qendrat më të hershme të besimit janë sinagogat të cilat ngrihen
pranë një vendi të lartë ose druri.
Eksodi i parë i hebrenjve sipas Dh.Qiriazit në Krishtërimi në Shqipëri ndodhi në vitet 60
pes.Ata lanë një koloni dhe në trevat e Albanëve.E padiskutueshme është që në një nga këto
streha të hebrenjve të mos jetë strehuar apostuli Paul.Për gjurmë hebraike në Shqipëri
dëshmojnë dhe emrat me origjinë izraelite në mesjetë si Zhiti,Kofina,etj.Pas
rekonkistës në Spanjë shumë hebrenj u shpërndanë përsëri në Evropë edhe sirrjedhojë edhe
në Shqipëri.
Gjithsesi në Shqipëri ato dokumentohen që në shekXIII në disa qytete kryesore ,kryesisht në
bregdet.
Në fund të shek XV si pasojë e sulmeve të inkuizicionit spanjoll vijnë dhe strehohen në
Shqipëri .Ata merreshin kryesisht me tregti.Mendohet se janë vendosur në lagjen Kala.Ka
patur edhe sinagoga që e vërteton fragmenti i një rozoni me yllin e Davidit që ruhet sot në
Muzeume Sipas Visarjon Xhuvanit bëhej fjalë për vendbanime të mëdhenj hebrenjsh në
qytetet e Perandorisë Osmane.Ata kishin një sinagogë që nga turqit u përdor si han me emrin
Hani Shehetilës.Në vitin 1930 janë gjetur monedha ari me simbole hebraike. Në Xibrakë të
Belshit ndodhet një gur varri me emrin
Varri i çifutit
30. 30
Kështu në Elbasan përmenden rreth 50sinagoga në kala.
Ndoshta një pjesë edhe janë asimiluar.
Izraelitët për shkak të përndjekjes nga osmanët përkrahën edhe pavarësinë e Shqipërisë.
Ndoshta Shqipëria ishte i vetmi vend në botë që në luftën e dytë botërore popullsia çifute jo
vetëm nuk do të pakësohej,por do të shtohej.
Nga 800vajti në 2000.
Numri i tyre sot është 200.
Ka qenë më i madh,por pas vitit 1990 një pjesë e mirë e tyre emigruan në Izrael.
Maqedonasit e Prespës
Shtrihen në katër fshatrat e Prespës të komunës së Liqenasit si Gollomboç,etj.
Numri i tyre 5000.
Janë vendosur që në kohën e mbretit bullgar Car Simeonit në shek VIII.
Disa pretendojnë se janë vllehë të bullgarizuar.
Vetëm ky minoritet bullgar njihet në Shqipëri.
Të drejtat e tyre njihen si shkollimi në gjuhën amëtare, tre orë gjuhë maqedonase në radion
Korça.
Kanë krijuar shoqatën e tyre Prespa.
Nga ky komunitet e ka origjinën edhe i madhi shkrimtar shqiptar Sterjo Spase.
8 Komuniteti rus në Shqipëri
Komuniteti rus është i përbërë prej jo më shumë se 1000veta. Janë kryesisht të seksit
femër.Por si është historia e tyre. Ku janë të përqëndruar ato.
Pas luftës së dytë botërore Bashkimi Sovjetik pësoi dëme të mëdha.Rusia gjithashtu.Rusia në
atë kohë kishte 100milion banorë ku 50milion meshkuj dhe 20milion ranë në fushën e
betejës.Kjo ishte situata nga ana demografike. Ndërkohë mardhëniet mes vendit tonë dhe B.S
u shtuan pas prishjes me jugosllavët.B.S dha kontribut gjithashtu dhe në përgatijen e
inteligjencës shqiptare
Kështu qindra djelmosha të bukur shqiptarë që më vonë do të drejtonin vendin apo do të
bëheshin të shquar do të studionin në universitetet e njohura si Leningrad,Moskë,etj. Dhe
bukuria e tyre nuk mund të binte në sy të femrave ruse. Dhe ata u martuan dhe krijuan
familje.Mgjth qeveritë përkatëse pas prishjes së mardhënieve mes këtyre shteteve kërkuan
divorcin e tyre pjesa më e madhe e këtyre famijljeve mbijetuan.Në Shqipëri do pësonin
kalvarin e vuajtjeve .Një pjesë do futeshin në burg me të ashtquajturën akuzë agjentë të
sigurimit sovjetik KGB.
Ndërkohë viti 1992 do shënojë vitin e
rivendosjes së mardhënieve mes Shqipërisë dhe Rusisë ku do krijohet dhe
një shoqatë miqësie mes dy shteteve ku bërthama e tyre do të jetë pikërisht ky
komunitet i vogël që edhe sot e flet gjuhën e tyre dhe është një bërthamë garancie e miqësie
mes dy popujve tanë.Sot ata jetojnë në Elbasan,Durrës, Vlorë, Tiranë,etj.
Pra numri i sllavofonëve në Shqipëri arrin në mbi 30mijë veta.
Armenët në Shqipëri.
Numri i tyre arrin në 200veta.
Jeton kryesisht në fshatin Armen të Vlorës.
Dallohen nga prapashtesa e mbiemrit Zade.
Të gjihë kanë mbaruar shkollën e lartë.
Janë të zgjuar.Kanë ritin e tyre ortodoks.
Por një pjesë si rrjedhojë kanë emigruar edhe në Tiranë.
Romët
Zyrtarish njihen 4000vetë.Realisht mbi 100mijë vetë.
Jetojnë në qytet kryesore si Tiranë,Elbasan, Vlorë.ku për arsye se merren me tregti kanë
ngritur edhe tregue me emrin Tregu i Romëve.
31. 31
Jetojnë kryesisht në Shqipërinë e Mesme dhe më pak në jug,kurse në veri përveç Kukësit e
Krujës nuk jetojnë.
Dallohen nga ngjyra e tyre e zeshkët dhe nga gjuha që quhet arrixhishte.
Lidhur me prejardhjen shumë mendojnë se kanë ardhur që në shek XIV nga veriperëndimi i
Indisë,kryesisht Punxhabi si zejtarë me ushtritë pushtuese.
Kanë qenë nomadë dhe vetëm vitet e fundit janë bër sedentari.
Gjuha e tyre ka alfabetin.
Nga ana tjetër kanë flamurin me karrocën dhe jeshil e blu simbol i jetës së tyre nomade.
Ka edhe një teori tjetër që kanë ardhur nga Turqia.
Janë të sektit mysliman rufai.
Egjiptianët
Nuk njihen zyrtarisht,pasi janë të asimiluar.
Dallohen nga ngjyra e errët e tyre dhe nga një erë karakteristike.
Quhen ndryshe magjypë.Në Kosovë njihen ashkalinj.
Nga organizatat e tyre llogariten mbi100mijë
vetë.
Mendojnë se kanë ardhur nga Egjypti edhe këta si zanatçinj me ushtritë pushtuese që në
lashtësi,por Egjipti nuk i njihen si kombësi të tyre.
Kohët e fundit kanë kërkuar të rigjallërojnë të drejtat e tyre.
Vllehët
Zyrtarisht llogariten 20mijë vetë.Por shoqatat e tyre mendojnë mbi 100mijë vllahofonë ose
folës të vllahishtes dhe mbi 100mijë të tjerë të asimiluar.
Zyrtarisht njihen vetëm vllehët e Selenicës dhe të Zagorisë,por jetojnë edhe në qytetin e
Korçës,Përmet,etj.
Ata jetojnë vetëm në jugun e Shqipërisë
Ka dy teori për për origjinën e tyre.
Së pari janë të ardhur nga Vllahia e Rumanisë dhe të vendosur këtu në mesjetën e hershme si
pasojë e shtegtimeve.
Së dyti janë vendas ilirë autoktonë të romanizuar.
Vllehët e Shqipërisë e kanë origjinën nga malet e Pindit të Meçovës që në mesjetë kanë
krijuar edhe shtetin e tyre të Vllahisë së vogël ku në shek XII kishte një shtrirje më të gjerë
ku përfshinte edhe Thesalinë deri në Manastir.
Kanë krijuar shoqatat e tyre për mbrojtje të drejtash.
Kërkojnë shkolla në gjuhën e tyre.
Grekët
Numri i tyre është 60mijë.
Jetojnë në jug si në rrethin e Delvinës përbëjnë rreth 50%,në rrethin e Sarandës rreth 40%,në
Gjirokastër rreth 30% dhe qytet 20% Përmet 10%.
Përmendim disa prej komunave me shumicë
Greke si Dropulli i sipër dhe poshtëm,
Livadhja,Aspropotam.
Shoqëria Omonia pretendon se janë rreth 100mijë që nuk është e vërtetë.
Disa qarqe shoviniste Vorioepirote greke theksojnë se janë mbi 500mijë ,por kjo nuk është e
vërtetë pasi për ta çdo ortodoks është grek.
Pjesa më e madhe janë të arsimuar deri edhe me shkollë të lartë.
Madje në kohën e regjimit të Enver Hoxhës kanë patur edhe deputetin e tyre.
Një pjesë kanë vajtur edhe në Tiranë,kurse pas viteve 90 kanë shkuar pjesa më e madhe
jashtë shtetit,kryesisht në Greqi.
Ata në fakt nuk janë minoritet,por komunitet pasi janë të ardhur.
32. 32
Kështu deri në fund të shek XVII sipas regjistrave kadastralë 100% e popullsisë së këtyre
rajoneve ishin shqiptare.
Por kur u krijua pashallëku i Janinës Ali pasha solli në çifligjet e tij disa bujq çifçinj grekë .
Dhe ata ngelën këtu që nga ajo kohë.
Himarjotët
Himarjotët në fakt që që nga emri jetojnë në krahinën e Himarës janë shqiptarë grekofolës ,që
nevojat e punës pasi e kanë rrahur shumë emigrimin kanë bërë që të mësojnë greqishten.
Madje shumë documenta theksojnë që deri në fund të shek XV ata nuk dinin asnjë fjalë
greqish.
Sot nga qarqe shoviniste vorioepirote greke po bëhet përpjekje që këtë rajon ta quajnë si rajon
minoritar.
Për fat të keqe dhe që e kanë pranuar edhe disa himarjotë për nevoja ekonomike pasi është
vend shumë i pasur,por me njerëz të varfër disa edhe kanë pranuar.
Nga ana tjetër vetë qeveria greke si mjet instrumentalizimi u jep ajo edhe një pension
suplementar prej 100 euro ose 130mijë lekë.
Ngjyrime të tjera
Në fakt në këtë drejtim mund të themi se ndikimet e huaja në popullsinë shqiptare janë më të
paktat se në popullsitë e vendeve të tjera.
Kështu nqs tek popullsitë e vendeve të tjera do kemi këtë përqindje popullate që janë ekstrem
të pastër si Serbi40%, Mali Zi 35%, Greqi 25%,Macedoni 30%,Turqi 45%, kurse në Shqipëri
66%.
Gjithsesi edhe në Shqipëri kemi elementë që janë asimiluar kohë pas kohe.
Psh në Tiranë kemi me një ndikim të largët persian,në Elbasan Kerafexhiu,Stambollxhi me
një ndikim të largët turk apo edhe hebraik në Kala që deri para 30vovjetësh e ruajtën
origjinën dhe më pas janë asimiluar.
Religionet në Shqipëri.
Sipas librit Flashes sur le mond 40% e popullsisë së vendit tonë nuk besojnë ose më saktë
janë ateista.
Dhe kjo si rrjedhojë e mbylljes së institucioneve të kultit në vitin 1967.
Madje këtu mund të theksojmë se pjesa më e madhe janë të besimit mysliman.
Kjo tregon edhe një herë që në dallim nga trojet kufitare shqiptare,këtu është pranuar vetëm
për nevoja ekonomike.
Gjithsesi tradicionalisht 65% janë myslimanë ku 2/3 syni dhe 1/3 bektashianë, dhe 25%
ortodoksë e 10% katolikë.
Ka edhe sekte të tjera.
Kurse besimet e minoriteteve veç goranëve e podgoricarëve tërë të tjerët janë kristianë
ortodoksë.
Synizmi në Shqipëri
Zyrtarisht që nga rregjistrimi i 1927 rreth 40% e popullsisë është e besimit mysliman syni.
Ata janë më ekstremistë në zbatimin e praktikave të tyre.
Përqindjen më të madhe e kanë në Shqipërinë e mesme si Elbasan, Tiranë dhe më pak në jug
të Shqipërisë.
Kurse në veri në Pukë,Mat,etj.
Bektashizmi në Shqipëri
Numri i bektashianëve në Shqipëri është 25% e popullsisë ose 1/3 e popullsisë myslimane.
Përqindjen më të madhe e kanë në trevat e jugut si Berat,Përmet,Kolonjë,Mokër, Opar, Gorë
dhe 100% në Skrapar.
Kurse në veri përveç Krujës,Tropojë nuk ka bektashianë e në Shqipërinë e mesme shumë e
pakët
Në fund të Gushtit për nder të themeluesit të
