Mongolia NSDI at GIS Day Mongolia 2014

1. ҮНДЭСНИЙ ОРОН ЗАЙН
МЭДЭЭЛЛИЙН ДЭД БҮТЭЦ
түүний хэрэглээ, ач холбогдол
ГАЗРЫН ХАРИЛЦАА, ГЕОДЕЗИ, ЗУРАГ ЗҮЙН ГАЗАР
ОРОН ЗАЙН МЭДЭЭЛЛИЙН ДЭД БҮТЦИЙН АЛБА
СТРАТЕГИ, ТӨСЛИЙН ХЭЛТЭС
Э.БАЯРМАА (MSc.)
bayarmaa.e@gazar.gov.mn
e.bayarma@yahoo.de
УЛААНБААТАР ХОТ
2014 ОН

2. Агуулга
• Орон зайн өгөгдөл, мэдээлэл
• Газар зүйн мэдээллийн систем
• Орон зайн мэдээллийн хэрэглээ
• Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
• Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач холбогдол
• ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй
арга хэмжээ
• Цаашдын зорилт
• Сорилтууд
11/20/2014 GIS Rocks! 2

3. Орон зайн өгөгдөл, мэдээлэл
• Орон зайн өгөгдөл,
мэдээлэл
– дэлхий дээрх биет юмс,
үзэгдлийн тухай
мэдээллийг
илэрхийлэхээс гадна
тэдгээр нь хоорондоо
хэрхэн харилцан
үйлчлэлцэж, хувьсан
өөрчлөгдөж байгаа тухай
ойлголтыг бидэнд өгдөг.
Байрлалд суурилсан мэдээлэл
11/20/2014 GIS Rocks! 3

4. Орон зайн өгөгдөл
ӨГӨГДӨЛ
Т
Ө
М
Г
О
Л
?
11/20/2014 GIS Rocks! 4

5. Орон зайн мэдээлэл
МЭДЭЭЛЭЛ
Т Ө М С
Г О Л
11/20/2014 GIS Rocks! 5

6. Газар зүйн мэдээллийн систем
цуглуулах, хадгалах, судалгаа,
дүн шинжилгээ хийх, зохион
байгуулах
11/20/2014 GIS Rocks! 6

7. Орон зайн мэдээллийн хэрэглээ
• “ГМС-ийн хэрэглээ нь зөвхөн
түүнийг хэрэглэж байгаа
хүмүүсийн төсөөллөөр л
хязгаарлагдана.”
– ~ Жак Дангермонд
11/20/2014 GIS Rocks! 7

8. Орон зайн мэдээллийн хэрэглээ
 Байгалийн нөөцийн
менежемент
 Дэд бүтцийн бүтээн
байгуулалт
 Хот байгуулалт
 Цахилгаан, дулаан
холбооны шугам сүлжээ
 Бизнес
 Онцгой байдал
 Цахим засаглал
 ....
11/20/2014 GIS Rocks! 8

9. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
 “Өгөгдөл ба мэдээллийн үнэ цэнэ нь
түүний хэрэглээнд бий.”
~Tим Бернерс-Ли, WWW-г үндэслэгч
11/20/2014 GIS Rocks! 9

10. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
11/20/2014 GIS Rocks! 10

11. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
• Орон зайн мэдээллийн
дэд бүтэц
– олон төрлийн эх
сурвалжийн орон зайн
мэдээллийн нийлүүлэлтийг
нэгэн сүлжээнд холбон
орон зайн мэдээллийг
хэрэглээнд хялбар
нэвтрүүлэх боломжийг
олгодог газар зүйн
мэдээллийн системийн
дэвшилтэд үе шат юм.
11/20/2014 GIS Rocks! 11

12. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
цуглуулах, хадгалах,
судалгаа, дүн шинжилгээ
хийх, зохион байгуулах
Хамтын ажиллагаа
11/20/2014 GIS Rocks! 12

13. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
Бүрэлдэхүүн хэсэг
• Орон зайн мэдээллийн тухай
мэдээлэл – Мета-Өгөгдөл
• Орон зайн мэдээлэл
• Мэдээллийн сангийн
удирдлага, зохион
байгуулалт, сүлжээний
шийдэл, техник, технологи
• Орон зайн мэдээллийн дэд
бүтцийн бодлого
• Стандарт
• Орон зайн мэдээллийн
үйлчилгээ – геопортал
• Хамтын ажиллагаа
• Хүний нөөц
11/20/2014 GIS Rocks! 13

14. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
ШАТЛАЛ
11/20/2014 GIS Rocks! 14

15. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
Зохион байгуулалтын хэлбэр
11/20/2014 GIS Rocks! 15

16. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
Зохион байгуулалтын хэлбэр
11/20/2014 GIS Rocks! 16

17. Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач
холбогдол
11/20/2014 GIS Rocks! 17

18. Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач
холбогдол
“Өгөгдөл ба мэдээллийн үнэ цэнэ нь түүний хэрэглээнд бий.”
11/20/2014 GIS Rocks! 18

19. Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач
холбогдол
“Өгөгдөл ба мэдээллийн үнэ цэнэ нь түүний хэрэглээнд бий.”
• Орон зайн мэдээллийг байгуулснаар түүнээс хүртэх үр шим хязгааргүй. Тухайлбал,
• Газрын харилцааны салбарын суурь судалгаа, төлөвлөлт, зохион байгуулалт, ашиглалт, нөхөн
сэргээлт, хөрөнгө оруулалт, мониторингийн нэгдсэн удирдлагыг хэрэгжүүлэх боломж нэмэгдэж;
• Улс орны бүтээн байгуулалтын ажлыг эрчимжүүлэхэд геодези, зураг зүй, хот төлөвлөлтийг нэгэн
үе шатаар урагшуулах;
• Хөдөө аж ахуй, уул уурхайн үйлдвэрлэл, нийтийн эзэмшлийн газрын харилцааны асуудлыг
шийдвэрлэх боломж үүсч;
• Байгалийн гамшиг, гэнэтийн осолын нөхцөлд шуурхай арга хэмжээ авах боломж бүрдэх;
• Иргэний бүртгэл, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэл, газар өмчлөх, эзэмших, ашиглах болон төлбөр
тооцоо, татвар зэрэг чирэгдэлтэй үйлчилгээ цахимжих;
• Хамгийн гол нь хэрэглэгчдэд нээлттэй, хаана ч, хэзээ ч хандах боломжтой шинэ тогтолцоо бүрдэнэ.
• Хамгийн чухал ач холбогдол нь мэдээллийн чанарын асуудал бөгөөд байрлал нь баталгаажсан
мэдээллээр хэрэглэгчдийг хангах явдал юм. Мөн бэлэн буй орон зайн мэдээллийг хэрэглэгч,
нийлүүлэгчдэд нээлттэй болгож мэдээлэл бүрдүүлэлт, түүний боловсруулалтын давхардлыг
арилгана.
• Орон зайн суурь мэдээлэл суурь мэдээлэл нэг байж түүн дээр үндэслэн бусад төрлийн орон зайн
мэдээлэл хэрэглэгчид өөрсдийн хэрэгцээнд хэрэглэхэд түүний үр дүнг дэд бүтцээр дамжуулан
нийлүүлэхэд байрлалын хувьд зөрөхгүй. Энэ бол мэдээллийн систем, дэд бүтцийн гол үндэс юм.
11/20/2014 GIS Rocks! 19

20. Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач
холбогдол
X
11/20/2014 GIS Rocks! 20

21. Үндэсний орон зайн мэдээллийн ач
холбогдол
√
11/20/2014 GIS Rocks! 21

22. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж
буй арга хэмжээ
ҮОЗМДБ байгуулахын гол зорилго:
Үндэсний хэмжээний орон зайн
мэдээллийн үр дүнтэй нэгдсэн
хэрэглээг бий болгох
11/20/2014 GIS Rocks! 22

23. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж
буй арга хэмжээ
ҮОЗМДБ байгуулах хэрэгцээ, шаардлага
11/20/2014 GIS Rocks! 23

24. Орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц
ҮОЗМДБ байгуулах явц, дараалал
11/20/2014 GIS Rocks! 24

25. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Хууль, эрх зүйн орчин
– Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан
үндэсний хөгжлийн цогц бодлого;
– Хаягжилтын нэгдсэн систем бий болгох тухай;
– Монгол улсад бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоо бий
болгох үндэсний хөтөлбөр батлах тухай;
– Монгол улсын үндэсний хиймэл дагуул хөтөлбөр;
– Монгол улсын засгийн газрын 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагааны хөтөлбөр.
“бүртгэлийн тогтолцооны нэгдмэл удирдлага газар зүйн мэдээллийн
системд үндэслэсэн (GIS) орон зайн мэдээллийн санд тулгуурласан байх”
11/20/2014 GIS Rocks! 25

26. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Хууль, эрх зүйн орчин
11/20/2014 GIS Rocks! 26

27. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Хууль, эрх зүйн орчин
ҮОЗМДБ-ийн
стратегийн
төлөвлөгөө
ҮОЗМДБ талаар
төрөөс баримтлах
бодлогын баримт
бичиг
ҮОЗМДБ-ийн тухай
хууль
11/20/2014 GIS Rocks! 27

28. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн мэдээллийн стандарт
Одоо Цаашид
Одоогийн байдлаар Монгол улсад
ҮОЗМДБ-тэй холбоотой 3 стандарт
мөрдөгдөж байна.
• Газар зүйн мэдээлэл - Мета өгөгдөл
MNS 5774:2007
• Газар зүйн мэдээлэл - Нэр томьёо
MNS-ISO-TC-19104:2012
• Мэдээллийн технологи. Аюулгүй
байдлын арга мэдээллийн
технологийн сүлжээний аюулгүй
байдал. 4-р хэсэг. Зайнаас хандах
хандалтын аюулгүй байдлыг хангах
MNS ISO/IEC 18028-4:2012
• Газарзүйн өгөгдлийн загварчлалын стандарт
• Өгөгдлийн загварын стандарт
• Харилцан шүтэлцээний стандарт
(interoperability)
• Өгөгдлийн чанарын асуудлууд
• Орон зайн мэдээллийн сан
• Өгөгдлийн аюулгүй байдал
• Өгөгдөл, мэдээ түгээх стандарт
• Өгөгдөл, мэдээ дамжуулах, солилцох стандарт
• Бусад (Сансрын зургаас биетийн тайлал хийх)
Газрын харилцааны салбарын стандартчлалын
Техникийн хороо байгуулагдсан.
11/20/2014 GIS Rocks! 28

29. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн суурь мэдээлэл бүрдүүлэлт
11/20/2014 GIS Rocks! 29

30. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн суурь мэдээлэл бүрдүүлэлт
Геодези, зураг зүйн баталгаат суурь бий болгох:
1. Геодезийн үндсэн асуудлуудын шийдэл гаргах
2. Геодезийн тулгуур сүлжээг нэг эринд тэгшитгэн бодох,
MONREF97-г шинэчлэх
3. 1:100000-ны масштабтай байр зүйн зургийн шинэчлэл,
тодруулалт
4. 1:1000-ны масштабтай байр зүйн зургийн шинэчлэл,
тодруулалт
5. 1:25000 масштабтай байр зүйн зураг зохиох
6. Байр зүйн болон сэдэвчилсэн зургийг шалгах,
шинэчлэх зорилгоор ашиглах сансрын зураг 3
хэмжээст байр зүйн зургийн мэдээллийн сан байгуулах
Үр дүн:
Зөв, бодит шийдэл бүхий геодезийн суурь мэдээлэл
Нэгдсэн солбицол тусгагт боловсруулагдсан, шалгагдсан баталгаат байр зүйн тоон
зураг
Нийслэлийн 3 хэмжээст байрзүйн зургийн мэдээллийн сан бий болно
11/20/2014 GIS Rocks! 30

31. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн суурь мэдээлэл бүрдүүлэлт
Байгалийн нөхцөл нөөцийн мэдээллийг бий болгох:
1. Гео систем, Геологи орчны мэдээллийг бүрдүүлэх
2. Хөрсний мэдээллийг бүрдүүлж мэдээллийн сан үүсгэх
3. Ургамалжилтийн мэдээллийг бүрдүүлж мэдээллийн сан
үүсгэх
4. Ойн мэдээллийг бүрдүүлж мэдээллийн сан үүсгэх
5. Цаг уур орчны шинжилгээний мэдээллийг цуглуулж МС
үүсгэх
6. Нийгэм, эдийн засгийн мэдээллийг бүрдүүлж МС үүсгэх
Үр дүн:
– Нэгдсэн солбицолын систем, тусгагт боловсруулагдсан, баталгаат байр зүйн
зурагт үндэслэсэн геологи болон хүрээлэн буй орчны тоон мэдээлэл
– Мэдээллийн сан
11/20/2014 GIS Rocks! 31

32. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн суурь мэдээлэл бүрдүүлэлт
Байгалийн нөхцөл нөөцийн мэдээлэлд үндэслэсэн газар
ашиглалтын төлөвлөлт, газар зохион байгуулалтын
арга зүйг шинэчлэх:
1. Геологи болон хүрээлэн буй орчин, нийгэм эдийн засгийн мэдээлэлд
үндэслэсэн газар ашиглалтын тхоиромжтой байдлын бүс тогтоох арга зүйг
боловсруулах
2. Дорнод аймгийн газар ашиглалтын төлөвлөлт
3. Улс, аймгийн газар ашиглалтын ерөнхий төлөвлөгөө хийх арга зүйг
боловсруулах
4. Өмчлүүлэх боломжтой газруудад байр зүйн зураг үйлдэх, хянан баталгаа
хийх, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө боловсруулах
Үр дүн:
– Геологи болон хүрээлэн буй орчин, нийгэм эдийн засгийн мэдээлэлд суурилсан,
шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр төлөвлөсөн газар ашиглалтын төлөвлөлт
– Бодитойгоор төлөвлөсөн газар ашиглалтын төлөвлөлтийг Кадастрын мэдээллийн
сангийн мэдээлэлтэй нийцүүлэн хэрэгжүүлэх газар зохион байгуулалтын нэгдсэн
арга зүй
11/20/2014 GIS Rocks! 32

33. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Орон зайн суурь мэдээлэл бүрдүүлэлт
Кадастрын баталгаат мэдээллийг бий
болгох:
1. Кадастрын мэдээллийг нэгдсэн солбицол, тусгагт
хөрвүүлэх
2. Ланд менежер програмыг нэвтрүүлэх
3. Хаягжуулах, хаягийн нийтийн хэрэгцээний зураг хийх,
мэдээллийн санд оруулах
4. Улаанбаатар хотын Газрын нэгдсэн мэдээллийн систем
Үр дүн:
Кадастрын нэгдсэн стандарт, солбицол, тусгаг бүхий тоон мэдээлэл
Нэгдсэн мэдээллийн систем
11/20/2014 GIS Rocks! 33

34. ҮОЗМДБ-ийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ
Геопортал хөгжүүлэлт
11/20/2014 GIS Rocks! 34

35. Цаашдын зорилт
Хамтын ажиллагаа
ЕС-ын 95 дугаар захирамж
11/20/2014 GIS Rocks! 35

36. Цаашдын зорилт
Орон зайн суурь
мэдээллийн
бүрдүүлэлт
Үндэсний хэмжээний
ОЗМДБ
Салбарын хэмжээний
ОЗМДБ
Хууль эрх зүйн орчин,
стандартчилал
11/20/2014 GIS Rocks! 36

37. Сорилтууд
• Хамтын ажиллагаа
• Хууль эрх, зүйн орчин
• Стандартчилал
• Төсөв, хөрөнгө
11/20/2014 GIS Rocks! 37

38. Анхаарал тавьсанд баярлалаа
11/20/2014 GIS Rocks! 38