1. ЗАЙНААС ТАНДАН СУДЛАЛ
ГАЗАРЗ ҮЙН МЭДЭЭЛЛИЙН
СИСТЕМИЙН
БОЛОВСРОЛ-СУРГАЛТ
Р.Цолмон, Н. Энхжаргал
“NUM-ITC-UNESCO”
Зайнаас тандан судлал ба Газарзүйн мэдээллийн системийн
Олон улсын лаборатори

2. Лабораторийн товч түүх
Анх 2003 онд МУИС-ын ФЭС-ийн Геофизикийн
тэнхимийн харъяанд “Хүрээлэн байгаа орчны тандан
судлал, Газарзүйн мэдээллийн систем” нэртэйгээр
байгуулагдсан. 2005 оны 12 сарын 1 “NUM-ITC-
UNESCO” газарзүйн мэдээллийн систем, зайнаас
тандан судлалын олон улсын лаборатори болон
өргөжиж нээлтээ хийсэн.

3. “NUM-ITC-UNESCO” Зайнаас тандан
судлал ба Газарзүйн мэдээллийн
системийн Олон улсын лаборатори нь
 Бакалаврын түвшинд Зайнаас тандан судлал,
Газарзүйн мэдээллийн систем хичээлүүд
 Магистр, Докторын түвшинд Мэргэшүүлэн
сургах, Сонгон суралцах хэлбэрээр, Эрдэм
шинжилгээ, судалгааны ажил хийх чиглэлээр
сургалт явагддаг.

4. Программ хангамжууд
 IDRISI KILIMANJARO 15
 ILWIS 3.3
 ERDAS Imagine 8.7, 9.1
 ENVI 4.4, 4.7
 ARCVIEW 3.3
 ARCGIS 9.3
 MathLab 5.0

5. Лабораторид суралцаж буй болон төгссөн
оюутнуудын судалгаа
Төгссөн Тоо
Доктор 1
Магистр 14
Суралцаж буй Тоо
Докторант 7
Магистрант 24

6. Лабораторид төгссөн оюутнуудын дипломын сэдвүүд
Овог нэр (Ph.D) Сэдэв
Я. Ариунзул Монгол орны ойт хээрийн бүсийн ойг хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан Зайнаас тандан судлах
аргаар тодорхойлох нь
Овог нэр (MSc) Сэдэв
Л. Очирхуяг Зайнаас тандан судлал, Газарзүйн мэдээллийн системийг шороон шуурганы судалгаанд
ашиглах нь
Б. Сувданцэцэг Монгол орны заган ойн тархацыг зайнаас тандан судлах арга ашиглан тодорхойлох нь
Б. Баяртунгалаг Зайнаас тандан судлал, Газарзүйн мэдээллийн систем ашиглан газар ашиглалтын зураглал
хийх аргазүй боловсруулах
А. Тунгалаг Онги голын сав газрын доройтлыг зайнаас тандан судлах аргаар тодорхойлсон нь
Т. Эрдэнэзаяа Газарзүйн мэдээллийн системийн өгөгдлийн сан
Н. Энхжаргал Монгол орны Хангайн нурууны өвөр хэсгийн чийгийн индексийг Зайнаас тандан судлалын
мэдээ ашиглан тодорхойлох нь
Ц. Оюунцэцэг Монгол орны баруун бүсийн цасан бүрхүүлийн улирлын динамикийг Зайнаас тандан судлал
ашиглан тодорхойлох нь
Д. Шижир-Эрдэнэ Мөнххайрханы орчин үеийн мөстлөгийн динамик, түүний усзүйн сүлжээнд үзүүлэх нөлөөлөл
Д. Чинзориг Зайнаас тандан судлах аргаар усан сан бүхий газрын эргийн шугамыг зураглах аргазүйг
боловсруулах
Н. Гандолжин Зайнаас тандан судлалын арга ашиглан хөрсний шугамыг тодорхойлох нь
Б. Ундрах Зайнаас тандан судлал ба Газарзүйн мэдээллийн систем ашиглан Сэлбэ голын сав газрын
үерийн эрсдлийг зураглах нь
Х. Одхүү Хангайн нурууны төв хэсгийн ургамалжилтыг Зайнаас тандан судлал болон Газарзүйн
мэдээллийн систем ашиглан тодорхойлох нь
С. Энхбат Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг Зайнаас тандан судлах аргаар тодорхойлох

7. Олон улсын сургалтууд
Байгаль орчны Зайнаас тандан судлалын
чиглэлээр сургалтууд, Гадаадын зарим
доктор профессоруудтай хамтран олон улсын
курс сургалтыг явуулдаг.

8. Landsat хиймэл дагуулын мэдээ
үнэгүй болсонтой холбогдуулан
хэрхэн татах яаж боловсруулалт хийх
талаар сургалт зохион байгуулсан.
Монгол Улсын Их Сургууль
Улаанбаатар хот
2010 оны 6 сарын 23

9. ОЛОН УЛСЫН ХУРАЛ, ҮНДЭСНИЙ
ХУРЛУУД
 Зайнаас тандан судлалын чиглэлээр “First
international workshop on land cover study of Mongolia
using remote sensing/GIS” сэдэвт олон улсын
анхдугаар бага хурал (2004 оны 6-р сарын 8-10).
 Монгол орны хөгжлийн хэрэгцээ болсон энэ
чиглэлээр “Зайнаас тандан судлал ба Газарзүйн
мэдээллийн системийн хэрэглээ” сэдэвт Үндэсний
анхдугаар бага хурал (2005 оны 5-р сарын 2).

10.  “The 2nd international conference on land cover/land use study using
Remote Sensing/GIS and the GOFC-GOLD regional capacity
building meeting in Mongolia” сэдэвт олон улсын хоёрдугаар бага
хурал (2006 оны 6-р сарын 8-10)
 МУИС-ын ФЭС-д Тайландын Азийн Технологийн Их Сургууль,
Японы Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA)
байгууллагуудтай хамтарч “Зураглалыг зайнаас хийх арга” сэдэвт
олон улсын сургалт (2006 оны 10 сарын 8-10)
 “GIS Day” сэдэвт Дэлхийн газарзүйн мэдээллийн системийн
өдөрлөгийг Монгол анх удаа зохион байгуулсан. МУИС, 2009
оны 11 дүгээр сар 18

11. ОЛОН УЛСЫН ХУРЛУУД
“Зайнаас Тандан Судлал ба Газарз үйн “Монгол орны байгалийн нөөц
Мэдээллийн Системийн хэрэглээ болон хүрээлэн буй орчны газарзүйн
Үндэсний Хоёрдугаар Бага Хурал” мэдээллийн хэрэглээ”
(2007 оны 12-р сарын 7). сэдэвт Үндэсний болон Олон
улсын III-р Их хурал
(2009 оны 6 дугаар сарын 29-30)

12. “Монгол орны байгалийн нөөц болон хүрээлэн буй
орчны газарзүйн мэдээллийн хэрэглээ”
сэдэвт Олон улсын IV-р Их хурал
(2010 оны 6 дугаар сарын 21-23)

13. “Зайнаас тандан судлал ба Одон орон
судлалын Олон улсын 5-р Их хурал”
(2011 оны 6 дугаар сарын 6, 7)

14. Inter Agency Collaborative Technologies in
Earth Observations for Global Change Research
in the Asia-Pacific Region
International Training Workshop

15. Лабораторийн оюутнуудын Олон улсын
хурал цуглаанд оролцсон байдал
ISPRS 2008 (International Society for
Photogrammetric and Remote sensing 2008)
Олон улсын хуралд оролцон Л.Очирхуяг, Best
Poster paper award шагналыг хүртсэн.

16. Лабораторийн оюутнуудын Олон улсын
хурал цуглаанд оролцсон байдал
ACRS2009 (Asian Conference on Remote Sensing
2009)
Азийн залуу эрдэмтдийн хурал
2009 оны 10 сарын 19
Бээжин хот
БНХАУ

17. ACRS2009 (Asian Conference on Remote
Sensing 2009) in Beijing
 Соёл урлагаа сурталчлах арга хэмжээнд III
байр эзэлсэн.

18. Лабораторийн оюутнуудын Олон улсын
хурал цуглаанд оролцсон байдал
 ACRS2010 (Asian Conference on Remote Sensing
2010)

19. ACRS2010 - Азийн хурал
 JSPRS award шагналыг Ц.Оюунцэцэг хүртсэн.

20.  Олон улсын сэтгүүлд судалгааны ажлыг
хэвлүүлдэг.
(International journal of Digital earth,
International journal of Remote sensing)

21. ACRS2010 - Азийн хурал
Соёл урлагаа сурталчлах арга хэмжээнд
багаараа III байр эзэлсэн.

22. Астрономийн чиглэлээр:
Анх удаа Олон улсын астрономийн зуны
сургалт, 2008 оны 6 сарын 21-26
6 сарын 24, 2008
МУИС-ийн болон дунд сургуулийн багш нар, Монголын
Amateur астрономийн клуб, Япон, Солонгос, Авсрийн
судлаач нар оролцсон.

23. IYA 2009 нээлтийн үйл ажиллагаа
1-р сарын 14-18, 2009
Олон Улсын Астрономийн жилийн Их хурал
UNESCO, Paris, France
Монгол улсаа төлөөлж манай лабораторийн 2 оюутан оролцсон.

24. Star party-IV
7-р сарын 1, 2009
Дархан-Уул аймгийн Хонгор суманд болсон. 2009 оны 7
сарын 1-ны орой сумын иргэд, сайн дурын оролцогчид,
оюутнууд, судлаачид, хөдөөнөөс малчид идэвхтэй оролцсон.

25. NUM-ITC-UNESCO
Зайнаас Тандан Судлал
Газарзүйн Мэдээллийн системийн
Олон улсын лаборатори
Судалгааны
ажлууд
“The new approaches on Geo-information research”

26. Судалгаанууд
 Ойн биомасс болон ургамалжилтын индекс
 Заган ойн бүрхэвч
 Шороон шуурга
 Цасан бүрхүүл
 Цөлжилт
 Гадаргын ус
 Улаанбаатар хотын өөрчлөлт, хөгжил
 Мөнх цас, мөсөн гол
 Газрын бүрхэвч болон газар ашиглалт,
түүний өөрчлөлт
 Газрын доройтлын загвар
 Ойн түймрийн загвар
 Газрын мэдээллийн сан байгуулах
 Чийгийн индекс
 Газар тариалан
 Агаарын бохирдол
 Өндөр уулын ургамалжилт

27. Ойн биомассын өөрчлөлт
N52o, E98o
N48o, E102o
2003 2004 2005
0 тн/га
70 тн/га
140 тн/га
210 тн/га
280 тн/га
2006 2007 350 тн/га

28. A B
15%
30%
45%
60%
c d
75%
Linear mixture
model
MODIS
A - Нарс
B –Шинэс
C -Бэлчээр
D -Үүл

29. Говийн бүсийн
ургамалжилтийн эзлэх хувь

30. Шороон шуурга
Band _ difference = ch4-ch5
AVHRR/NOAA (1)
Band _ difference =ch32-ch31
MODIS/TERRA (2)
Ch4：AVHRR-4 (10.3μｍ～11.3μｍ)
Ch5：AVHRR-5 (11.5μｍ～12.5μｍ)
Ch31：MODIS-31 (10.780μｍ～11.280μｍ)
Ch32：MODIS-32 (11.770μｍ～12.270μｍ)

31. 2006.03.06 AVHRR/NOAA b) 2006.03.06 MODIS/TERRA
2006.03.09 AVHRR/NOAA d ) 2006.03.09 MODIS/TERRA

32. Ойн индекс
Ойгоор бүрхэгдсэн талбайг ойн индексээр ангилсан зураг

33. Цасан бүрхүүл
2001-2006 оны 6-р сараас 8-р сарын дуустал цасан бүрхүүл
тогтсон газрууд

34. Ойн түймрийн загвар
Aspect, Slope Combination
Aspect Map Slope Map Map
Vegetation Type Map Forest Cover Map Historic Fire Regime map

35. Газрын доройтлын загвар судалгаа
Газарзүйн мэдээллийн системийн нөхцөлт функц
/Map Algebra Conditional function/
MSAVI
температур
Хур тунадас
Хүн ам
Уурхай
Доройтлын хэмжигдэхүүн
Ямаа

36. Газрын доройтлын загвар судалгаа
Өвөрхангай аймгийн газрын бүрхүүлийн Өвөрхангай аймгийн хэмжээнд газрын
10 жилийн өөрчлөлтийг NDVI-ийн доройтолд өртсөн байдлыг сум тус бүр
утгаар нь тус тус ангилсан нь дээр нь харуулав.

37. Газар ашиглалтын өөрчлөлт
ГА Ө= ГА1+ГА2
•ГА Ө –газар ашиглалтын өөрчлөлт
•ГА1+ГА2 -газар ашиглалтын эхний хугацааны мэдээн дээр дараагийн хугацааны
мэдээг нэмнэ.

38. 1973-1983, 1983-1992, 1992-2000, 2000-2004 оны хоорондох газар ашиглалтын өөрчлөлт

39. ГАЗАРЗҮЙН МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН
ӨГӨГДЛИЙН САН

40. Чийгийн индексийн судалгаа
1982-2002 оны 4-р
сарын чийгийн
индексийн зураг
P
MI =
PET ( DaysPerMonth)
1982-2002 оны 7-р
сарын чийгийн
индексийн зураг

41. Өндөр уулын ургамалжилтийн
судалгаа

42. Газрын бүрхэвчийн ангилал

43. COST image
2009/201
0.675399 0.779427 0.792061
0.508506 0.755719 0.748542

44. Газрын бүрхэвчийн ангилал

45. Өмнөговь Баяндалай сумын хөрсний шугам

46. Анхаарал тавьсанд баярлалаа