Assingment CTU551 - Pengaruh Islam Dalam Bidang Sosio - Budaya Masyarakat Melayu Di Malaysia. Thanks To: RAZINIZZ SYAHMI BIN RAZALI SITI MAAIDAH BINTI MOHD NORLUDIN NUR SYAFIKA BINTI RUSLAN AFIF ZAFRI BIN AZRI NURAIN BINTI NAHI MOHD ZAHID BIN ABDUL TALIB MUHAMMAD AZIZ BIN ISAH *RUJUKKAN SAHAJA* © 2017

1. FAKULTI PENGURUSAN MAKLUMAT
UiTM PUNCAK PERDANA
TAMADUN ISLAM DAN TAMADUN ASIA (CTU551)
TAJUK:
PENGARUH ISLAM DALAM SOSIO-BUDAYA MASYARAKAT MELAYU DALAM
MALAYSIA
DISEDIAKAN OLEH:
RAZINIZZ SYAHMI BIN RAZALI 201655****
SITI MAAIDAH BINTI MOHD NORLUDIN 201656****
NUR SYAFIKA BINTI RUSLAN 201656****
AFIF ZAFRI BIN AZRI 201659****
NURAIN BINTI NAHI 201672****
MOHD ZAHID BIN ABDUL TALIB 201659****
MUHAMMAD AZIZ BIN ISAH 201657****
PENSYARAH
PROF. MADYA HJ. AZAM HAMZAH
TARIKH SERAHAN KERTAS KERJA:
28 APRIL 2017

2. ISI KANDUNGAN
BIL TAJUK BIL.
MUKA
SURAT
1. PENGHARGAAN 1
2. PENGENALAN 2-3
3. PENGARUH ISLAM DALAM SOSIO-BUDAYA MASYARAKAT
MELAYU DALAM MALAYSIA
4-11
4. KESIMPULAN 12
5. BIBLIOGRAFI 13

3. 1
PENGHARGAAN
Assalamualaikum w.b.t.
Bersyukur kehadrat Illahi kerana dengan limpah kurniaNya dapat juga kami
menyempurnakan tugasan yang telah diberikan dan yang telah diusahakan selama ini yang
bertajuk “Pengaruh Islam dalam Sosio-Budaya Masyarakat Melayu di Malaysia”. Tugasan yang
diberikan ini amat penting buat kami memandangkan ia merupakan sebahagian daripada markah
untuk akhir.
Ribuan terima kasih juga kami ucapkan kepada individu penting yang banyak membantu
dan memberi tunjuk ajar kepada kami sepanjang tempoh menyiapkan tugasan ini. Selain itu,
kami juga rasa bersyukur kerana dengan semangat dan dorongan yang beliau berikan
membolehkan kami menyempurnakan tugasan tersebut dalam sebelum tarikh akhir penghantaran
tugasan.
Seterusnya, terima kasih juga kepada kami yang sentiasa memberikan dorongan dan
semangat untuk kami meneruskan pembelajaran kami di sini. Terima kasih yang tidak terhingga
kepada mereka kerana memberikan bantuan kepada kami dari segi kewangan.
Akhir sekali, terima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan yang berhempas pulas
menyiapkan tugasan ini dengan jayanya. Kerjasama dan semangat yang telah diberikan
membolehkan tugasan ini siap dengan cepat tanpa sebarang masalah. Terima kasih semua.

4. 2
PENGENALAN
Dalam bahasa Melayu, sekurang-kurangnya dua istilah yang sering digunakan untuk
maksud tamadun, iaitu ‘tamadun’ dan ‘kepercayaan’. Kedua-dua istilah itu juga bukanlah kata
asal bahasa Melayu. Kedua-duanya ialah pinjaman daripada perkataan Arab. Dalam Kamus
Dewan, tamadun bermaksud kebudayaan, kemajuan atau peradaban. Peradaban pula berasal
daripada perkataan ‘adab’ yang merujuk kepada tingkah laku serta tutur kata yang halus (sopan)
dan istilah beradab ditakrifkan juga sebagai telah maju tingkat kehidupan (jasmani dan rohani),
iaitu bertamadun. Arnold J. Toynbee, seorang sarjana barat mengkaji tentang tamadun. Beliau
berpendapat bahawa tamadun ialah sejenis kebudayaan yang berkembang di kota. Beliau
menambah lagi tamadun ialah satu gaya kebudayaan yang bertanggungjawab membentuk
institusi politik, kesusasteraan, agama dan moral. Dengan kata lain tamadun ialah suatu sistem
masyarakat yang dapat membantu manusia menambah hasil pengeluaran atau produktiviti dan ia
mempunyai empat elemen iaitu bahan-bahan ekonomi, sistem politik, pengetahuan dan seni.
Selain daripada definisi di atas, terdapat di kalangan sarjana Islam yang memberikan
definisi berhubung dengan tamadun Islam. Di antara sarjana tersebut ialah Syed Muhammad
Naquib Al-Attas. Beliau telah memberikan takrif tamadun Islam sebagai "keadaan kehidupan
insan bermasyarakat yang telah mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur
bagi seluruh masyarakatnya". Ibn Khaldun, sebelum ini menghuraikan maksud tamadun Islam
atau peradaban sebagai "pencapaian manusia yang sudah melebihi keperluan asasi kehidupan
sehingga dapat membuka jalan ke arah pemikiran dan penghasilan daya cipta yang lebih halus
dan mempunyai nilai-nilai seni".
Tamadun Islam bersumberkan wahyu iaitu al-Quran dan al-Hadis (al- Sunnah) dan
tamadun ini didirikan oleh masyarakat yang digelar dan menggelarkan diri mereka sebagai
Muslim. Ini bermakna, tamadun Islam tidak didirikan atas peranan atau kepentingan sesuatu
bangsa, budaya atau bersifat kebangsaan semata-mata. Tamadun Islam didirikan dan didukung
sama ada oleh bangsa Arab, Turki, Parsi, India, Sepanyol, Melayu dan sebagainya yang dianggap
saling melengkapi atau dikenali sebagai kesatuan ummah dan berpegang kepada unsur penyatuan
iaitu konsep tauhid (meng-Esakan Allah s.w.t.). Manakala golongan minoriti bukan beragama
Islam yang bernaung di bawah pemenntahan Islam dianggap sebagai penyumbang kepada

5. 3
pencapaian tamadun Islam. Antara sumbangan golongan minoriti bukan Islam ialah
menterjemahkan buku-buku daripada tamadun-tamadun sebelum Islam ke dalam bahasa Arab
dan sumbangan dalam bidang pengkhususan tertentu yang dianggap tidak bertentangan dengan
prinsip-prinsip Islam.
Selain itu, perkembangan pesat islam di Malaysia ini juga adalah disebabkan oleh
beberapa faktor. Faktor utama yang tidak dapat disangkal oleh mana-mana pihak adalah
kesucian, kemurnian serta keagungan islam itu sendiri. Islam telah membawa perubahan dan
impak yang besar kepada masyarakat melayu di Malaysia. Terdapat pelbagai perbezaan yang
telah dibawa oleh pengaruh islam sebelum kedatangan islam dan selepas kedatangan islam.
Antaranya ialah perubahan dari sistem bahasa, kebudayaan dan pendidikan.

6. 4
PENGARUH ISLAM DALAM BIDANG SOSIO-BUDAYA MASYARAKAT MELAYU
DI MALAYSIA.
Kedatangan Islam telah banyak mencorakkan suasana masyarakat di Alam Melayu. Antara
kesan pengaruh Islam dalam sosio-budaya masyarakat Melayu di Malaysia ialah dari segi bidang
perlembagaan, pendidikan, kebudayaan, sistem bahasa, pembinaan dan perkembangan tamadun
Malaysia.
 PENGARUH ISLAM ISLAM DALAM PERLEMBAGAAN MALAYSIA
Kedatangan Islam ke Malaysia telah banyak mencorak kehidupan dalam masyarakat
serantau. Salah satu kesan kesanya kepada Malaysia ialah sebagai sebuah negara yang
bermasyarakat dan berpegang pada teras undang-undang Perlembagaan Malaysia itu sendiri.
Kenyaataan pengaruh Islam terhadap Malaysia jelas termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan, Bahagian 1, Perkara 3 mengenai Agama bagi Persekutuan.
Contohnya Perkara 3(1): “Agama Islam ialah agama bagi Persekutuan; tetapi agama-agama
lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian Persekutuan.” Perkara
tersebut bermaksud agama Islam adalah agama rasmi Persekutuan, tetapi pada masa yang sama,
sifat Islam yang mulia membentuk perlembagaan dan Negara Malaysia supaya mengizinkan
orang bukan Islam untuk mengamalkan agama masing-masing. Ini juga dapat memberi
perspektif yang positif dikalangan orang bukan Islam kerana membenarkan mereka bebas
mengikuti dan mengamalkan kepercayaan masing-masing.

7. 5
Terdapat juga peruntukan dalam Perlembagaan Persekutuan yang telah menyatakan bahawa
Yang DiPertuan Agong merupakan Ketua Agama di Malaysia dan kerajaan haruslah
menubuhkan sebuah Majlis untuk memberi nasihat kepada Yang DiPertuan Agong mengenai
perkara-perkara yang berhubung kait dengan agama Islam. Perkara 3 (5), Perlembagaan
Persekutuan: “Walau apa-apa jua dalam Perlembagaan ini, Yang DiPertuan Agong hendaklah
menjadi Ketua Agama Islam dalam Wilayah-wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Labuan dan
Putrajaya; dan bagi maksud ini Parlimen boleh dengan undang-undang membuat peruntukan-
peruntukan bagi menubuhkan suatu Majlis untuk menasihatkan Yang DiPertuan Agong
mengenai perkara-perkara berhubung dengan agama Islam.”
Manakala Perkara 12 (2) dalam Perlembagaan Persekutuan pula menyatakan bahawa : “Tiap-
tiap kumpulan agama adalah berhak menubuh dan menyenggara institusi-institusi untuk
pelajaran kanak-kanak dalam agama itu sendiri, dan tidaklah boleh ada pembezaan semata-mata
oleh sebab agama dalam mana-mana undang-undang berkaitan dengan institusi-institusi itu atau
dalam pentadbiran mana-mana undang-undang itu; tetapi adalah sah bagi Persekutuan atau
sesuatu Negeri menubuhkan atau menyenggara institusi-institusi Islam atau mengadakan atau
membantu dalam mengadakan ajaran dalam ugama Islam dan melakukan apa-apa perbelanjaan
sebagaimana yang perlu bagi maksud itu.”
Menurut peruntukan-peruntukan Perkara 3 dan Perkara 12 dalam Perlembagaan Persekutuan
Malaysia, jelaslah bahawa dasarnya agama Islam merupakan agama rasmi Persekutuan. Dengan
itu Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri mempunya kuasa untuk menyelenggara dan
menubuhkan kemudahan dan institusi Islam. Contoh penubuhan institusi Islam adalah seperti
penubuhan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dan pembinaan surau-surau dan masjid

8. 6
masjid di seluruh Negara untuk kemudahan rakyat melaksanakan aktiviti keagamaan. Selain
daripada itu, pihak Kerajaan Negeri mahupun Kerajaan Persekutuan juga mempunyai hak
istimewa untuk mengeluarkan perbelanjaan untuk tujuan membantu dan melaksanakan
pengajaran agama Islam. Contohnya seperti penubuhan Sekolah Agama, PERKIM dan
sebagainya.
 PENGARUH ISLAM TERHADAP PENDIDIKAN DI MALAYSIA
Kedatangan islam ke Malaysia telah membawa impak yang amat besar kepada pendidikan
negara ini. Pengaruh islam dapat dilihat dalam pembangunan institusi pendidikan dan
strukturnya seperti sekoah, madrasah, universiti teras islam dan sebagainya di negara ini, malah,
ia juga boleh dilihat dari segi aspek ilmu yang diajar seperti ilmu syariah yang meliputi bidang
seperti usuluddin, fiqah dan tasawu, serta guru dan pelajar yang menuntut ilmu agama islam,di
mana guru-guru pada zaman kedatangan islam di tanah Melayu kebanyakkan terdiri daripada
bangsa Arab, Turki, India dan sebagainya. Manakala pelajar yang menuntut pula meliputi
segenap lapisan masyarakt. Ulama berbangsa Melayu seperti Nuruddin al-Raniri dilahirkan
berkat perkembangan pesat pengaruh mendalam agama islam dari segi pendidikan di tanah
Melayu. Beliau berjaya menghasilkan kitab Hidayah al-Iman dan Sirat al-Mustaqim.
Sistem pendidikan islam di Malaysia merangkumi pendidikan formal dan pendidikan
tidak formal. Pendidikan formal adalah pendidikan yang didapati dari institusi pendidikan agama
seperti sekolah, surau, madrasah dan lain-lain. Sistem pendidikan formal berasaskan bidang
pengajian islam seperti fiqah, tafsir, sejarah islam, tauhid dan akhlak.

9. 7
Manakala, pendidikan tidak formal berlaku secara langsung dalam kehidupan harian
seseorang muslim tersebut. Pendidikan tidak formal merangkumi cara berfikir, amal, kecergasan
muslim dalam bidang ekonomi dan sebagainya.
Pencapaian awal bidang pendidikan islam di Malaysia adalah seperti berikut:
I. Kelahiran naskah-naskah Melayu. Naskah-naskah tersebut dicetak dalam tulisan
Arab, iaitu bahasa al-Quran. Naskah-naskah tersebut merangkumi bukan sahaja
bidang agama islam, tetapi juga meliputi bidang pemerintahan, ilmu falak,
kemasyarakatan dan sebagainya.
II. Kewujudan institusi pendidikan agama islam. Selaras dengan peruntukan agama
islam sebagai agama rasmi Persekutuan, Kerajaan Malaysia telah mengambil
langkah untuk menubuhkan institusi pendidikan agama islam bertujuan
membangunkan umat islam di Malaysia serta memberi peluang kepada setiap lapisan
masyarakat untuk melihat luasnya bidang pengajian islam dan pendidikan yang boleh
didapati berteraskan islam. Institusi pendidikan agama islam termasuklah istana,
surau, masjid, madrasah, sekolah dan institusi Pengajian Tinggi Islam di Negara ini
yang bagai cendawan tumbuh adalah simbolik kepada kekuatan dan kedalaman
pengaruh islam terhadap pendidikan Negara ini.
III. Kecenderungan sultan menguasai pendidikan Islam. Pada asalnya, pendidikan agama
Islam diberikan kepada sultan-sultan dan kerabat diraja di istana. Pengaruh islam
telah mendorong sultan untuk mengarahkan ulma-ulama Melayu dan ulama asing

10. 8
untuk bekrjasama menterjemahkan al-Quran kepada Bahasa Melayu. Usaha ini
bertujuan untuk menerangkan lagi isi kandungan kitab suci tersebut serta
memudahkan masyarakat Malaysia untuk merujuk al-Quran untuk setiap urusan
permasalahan.
IV. Kemunculan golongan intelektual. Penyebaran luas agama islam serta falsafah
agama di rantau ini telah berjaya melahirkan golongan intelektual yang terdiri
daripada bangsa Melayu sendiri. Hal ini kerana pengajaran agama islam itu sendiri
yang syumul dan mudah, masyarakat Melayu lebih mudah menerima pendidikan
agama islam dan oleh kerana ciri-ciri unit agama islam sendiri, telah mendorong
masyarakat Melayu untuk berusaha sehingga lahirnya golongan intelektual tanah air
sendiri. Pendidikan dan ajaran islam telah menjadi rujukan setiap lapisan masyarakat
tanpa mengira kaum dan agama. Pengaruh islam dalam sistem pendidikan Malaysia,
membolehkan masyarakat majmuk di Malaysia hidup dalam suasana yang harmoni
kerana wujudnya persefahaman.
 PENGARUH ISLAM DALAM SISTEM BAHASA DI MALAYSIA
Sebelum kedatangan Islam di Malaysia, bahasa dominan di Tanah Melayu adalah bahasa
Jawa dan Melayu Kuno. Dan Bahasa Sanskrit pula telah dijadikan sebagai bahasa ilmu. Setelah
kedatangan Islam di Malaysia, bahasa Arab telah dijadikan sebagai bahasa perantaraan.
Manakala Bahasa-bahasa Arab juga diadaptasi dan digunakan bersama-samaan dengan
penggunaan bahasa Melayu di Malaysia. Contohnya seperti nama hari iaitu Ahad, Isnin, Selasa,
Rabu, Jumaat dan sebagainya. Nama-nama benda juga banyak diadaptasi dari bahasa Arab,

11. 9
seperti kitab, surat dan sebagainya. Dan bahasa-bahasa ini bukan sahaja digunakan oleh umat
Islam di Malaysia sahaja, malah telah dijadikan sebahagian daripada bahasa rasmi Negara, iaitu
Bahasa Melayu yang ditutur oleh setiap lapisan masyarakat.
 PENGARUH TAMADUN ISLAM DALAM PEMBINAAN DAN PERKEMBANGAN
MASYARAKAT MALAYSIA
Status agama islam yang telah diangkat dan ditetapkan sebagai agama rasmi Persekutuan di
Malaysia telah memberi impak kepada aplikasi islam dalam pelbagai aspek kehidupan di
Malaysia. Contohnya seperti bidang sosial, ekonomi, sistem politik dan pentadbiran, dan
pendekatan Islam Hadhri yang telah diperkenalkan kepada setiap rakyat Malaysia. Bukan sahaja
begitu, dari segi akidah, undang-undang serta sastera juga dapat dilihat kesan daripada pengaruh
Islam di Malaysia. Contoh pembinaan yang bercirikan seni bina islam ialah Istana Kehakiman di
Putrajaya dan Menara Berkembar Petronas yang direka oleh Mantan Perana Menteri Malaysia,
Tun Mahathir yang juga bercirikan islam.
 PENGARUH TAMADUN ISLAM DALAM SEGI KEBUDAYAAN MALAYSIA
Kebudayaan merupakan sesuatu masyarakat terdiri daripada beberapa aspek
seperti kesenian, adat istiadat, cara hidup dan juga nilai-nilai asas masyarakat tersebut.
Begitu juga apabila menilai pengaruh tamadun islam dalam kebudayaan Malaysia, adalah
lebih baik dinilai dari semua segi dan aspek berikut:

12. 10
I. KESENIAN
Pengaruh islam terhadap aspek kesenian dan budaya Malaysia dapat dilihat pada
perkembangan kaligrafi, pembinaan masjid, makam dan batu nisan. Contoh batu
nisan terawal yang mempunyai nilai islam adalah batu nisan Syeikh Abd al-Qadir
bertarikh 903 di Kedah. Masjid di Malaysia pula mempunyai cirri-ciri isamiah
yang tidak ternilai keunikan serta kehalusan seni binaan islam. Contohnya seperti
mihrab, mimbar dan juga hiasan setiap sudut dalam masjid yang dihias dengan
seni kaligrafi dipetik daripada ayat-ayat suci Al-quran.
II. ADAT ISTIADAT
Kedatangan tamadun islam di Malaysia telah melengkapkan adat istiadat
Malaysia yang memang kaya dengan intisari peradaban. Malah, islam itu sendiri
telah membentuk teras bagi identiti/status Melayu. Jika dirujuk kepada
perlembangaan Malaysia, seseorang warga negara Malaysia adalah berbahasa
melayu, mengamalkan adat istiadat melayu dan beragama Islam. Selain itu,
pengaruh tamadun islam juga dapat dilihat melalui adat dan perkahwinan orang-
orang islam di Malaysia. Sebelum kedatangan Islam, orang melayu lebih
mengamalkan cara dan adat Hindu iaitu agama terawal yang telah diperkenalkan
kepada rantau melayu. Penyerapan agama Islam banyak mengubah persepsi dan
adat orang melayu terutamanya dalam bab-bab perkahwinan.

13. 11
III. CARA HIDUP
Cara hidup masyarakat Malaysia sebelum menerima pengaruh dan penyerapan
nilai dari tamadun Islam, kebanyakkan berasas kepada ideology penjajah.
Contohnya perbezaan kelas sosial dalam masyarakat. Setelah datangnya tamadun
Islam, yang membawa nilai akidah yang tinggi, tembok kelas sosial dapat
diruntuhkan dan masyarakat berbilang kaum dan kedudukan boleh berkumpul
bersama.
IV. NILAI-NILAI ASAS MASYARAKAT
Islam mempengaruhi nilai dan asas kehidupan segenap masyarakat di Malaysia.
Antaranya adalah penerapan nilai-nilai keimanan yang dapat memperkukuhkan
akhlak rakyat dalam Malaysia. Contohnya seperti ketakwaan dan keimanan
kepada Allah SWT, hormat dan taat kepada pemimpin, patuh kepeda undang-
undang, bermuafakat meraikan tetamu, hormat orang yang lebih tua dan
sebagainya.

14. 12
KESIMPULAN
Cara hidup orang melayu yang beragama Islam telah berubah daripada kepercayaan-
kepercayaan karut kepada sesuatu yang lebih maju dan logik berpandukan ajaran –ajaran yang
terkandung di dalam Islam. Kepercayaan kepada Allah telah membawa manusia ke tamadun
yang lebih maju, aman dan makmur. Kedatangan pengaruh Islam juga telah mencelikkan mata
dunia dan ianya memperbaiki lagi kebudayaan dengan cara-cara yang lebih mendatangkan
manfaat dan lebih mendekati Allah.

15. 13
BIBLIOGRAFI
Afifah Abu Yazid. (2003). Pengajian tamadun islam penyusuan. Bentong, Pahang: PTS
Publications & Distributors.
Haron Daud. (1989). Sejarah melayu: Satu kajian daripada aspek pensejarahan budaya.
Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka Kementerian Pendidikan Malaysia.
Zainal Abidin b. Abdul Wahid. (1992). Malaysia, warisan dan perkembangan. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Zainal Abidin b. Abdul Wahid. (2009). Pendidikan inklusif dan pelajar berkerperluan khas.
Malaysia: Penerbit U Kebangsaan.