Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Maikling Kasaysayan ng Panitikang Pilipino
Similar to Maikling Kasaysayan ng Panitikang Pilipino (20)
More from Marlene Panaglima
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Maikling Kasaysayan ng Panitikang Pilipino
- 3. Mayroon ng panitikan ang mga Pilipino bago pa man dumating ang mga Kastila. Sinasabi sa kasaysayan na bago pa man Imperyong Madjapahit ang Pilipinas ay mayroon ng panitikan ang mga ninuno natin at ito ay nagsimula sa pasalitang tradisyon.
- 4. Pinagmulan ng Panitikang Pilipino – ang mga aral at patnubay na nalilikha ng matatanda na nagpasalin-salin sa bibig ng mga mamamayan. Alamat – base sa obserbasyon sa mga bagay-bagay sa kapaligiran, isa sa matandang anyong nakilala. Salawikain at Kawikaan – pangangaral na nagagawa sa magagandang pananalita na karaniwang may tugmaan kaya madaling matandaan na naging patnubay sa paghubog ng magandang asal ng kabataan.
- 5. Mula sa pasalitang kaanyuan ng pantikan ng ating ninuno ay umunlad ito sa tulong ng mga impluwensyang tinanggap mula sa mga kalapit- bansa tulad ng Indonesiya, Malaysia, India, Arabia at Cambodia. Mula sa mga bansang ito ay pumasok ang mga epiko, alamat, kwentong bayan, awiting bayan, karunungan bayan at mga iba-t ibang uri ng dula.
- 6. 1565 – Nagkaroon ng pagbibihis ng Panitikang Pilipino sa panahon ni Manuel Lopez de Legazpi. Alpabetong Romano - Pumalit sa Alibata. Naging bahagi rin ng panitikang Pilipino ang awit, korido at moro-moro.
- 8. Pagtula – ginawang laro Bugtong – pampatalas ng isipan Paksa – panrelihiyon, pangkagandahang-asal at pangwika. Ladino – mga tulang nasaulat sa dalawang wika (Kastila at Tagalog) Barlaan at Josephat - sinasabing pinagmulan ng nobela Mga Buhok ng Nangungusap - pinagmulan ng maikling kwento
- 9. Ang Mahal na Pasyon ni Hesukristo Panginoon Natin – Salin sa Tagalog ng buhay at pagpapasakit ni Hesukristo. Isinulat ni Gaspar Aquino de Belen. Arte y Reglas de la Lengua Tagala – isinulat ni Francisco Blances de San Jose. Compendido del Arte de la Lengua Tagala – isinulat ni Francisco Pedro de San Agustin.
- 11. Dahilan ng unti-unting pagkamulat ng kaisipan ng mga Pilipino: ➢ Pagpapahintulot sa pakikipagkalakalang pandaigdig ng buksan ang Suez Canal. ➢ Pagpasok ng Diwang Liberal sa bansa. ➢ Pagiging Gobernador Heneral ni Carlos Maria de la Torre ➢ Pagkakagarote ng Tatlong paring martyr.
- 12. Paksa - makabayan, panunuligsa, kalagayang sosyal at pangkabuhayan Akda: ❑ “Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog“ at “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio ❑ “Mga Aral ng Katipunan ng mga Anak ng Bayan” ni Emilio Jacinto ❑ “Dasalan at Tocsohan” ni Marcelo H. Del Pilar ❑ “Frey Botod” ni Graciano Lopez Jaena ❑ “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo” ni Jose Rizal ❑ “Hikbi ng Pilipinas sa Inang Espanya” ni Hermenigildo Flores
- 14. Ang mga manunulat ay hindi rin nagkaroon ng kalayaang maipahayag ang kanilang damdamin. Sapilitang ipinag-utos ang pagtuturo ng Ingles sa mga paaralang pampubliko. Lope K. Santos – sumulat ng mga artiulong makabayan sa El Renacimiento at Muling Pagsilang. Juan K. Abad at Aurelio Tolentino – sumulat at nagtanghal ng mga dulang makabayan at itinuring ng mga Amerikanong mapanghimagsik
- 15. “Tanikalang Ginto” ni Juan K. Abad “Kahapon, Ngayon at Bukas” ni Aurelio Tolentino Diwang Romantisismo – ginamit ng mga Amerikano sa panitikan upang mapabilis pang lalo ang pagbabago sa katutubong isipan ng mga Pilipino. 1922-1934 – Panahon ng Ilaw at Panitik Liwayway – unang nakilala sa tawag na Photo News noong taong 1922 ay nagpasigla sa panitikan. Panitikan – isang samahang sakladista at aristokrata sa panulatang Pilipino
- 17. Amerikano – Panahong Ginto ng Nobelang Pilipino Hapones – Gintong Panahon ng Panitikang Pilipino Ipinagbawal ang pagsulat sa wikang Ingles. Tatlong pinakmahuhusay na MAIKLING KWENTO: “Lupang Tinubuan” ni Narciso Reyes “Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo “Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan” ni N.V.M. Gonzales
- 18. 1943 – naisaaklat ang pinakamhuhusay na kathang Pilipino na binigyan ng pamagat na “25 Pinakamabubuting Kathang Pilipino ng 1943” Paksa - obserbasyon sa mga karaniwang nagaganap sa pang-araw-araw na pamumuhay. Haiku – uri ng tula na 17 pantig na nahahati sa 3 taludtod Tanaga – Binubuo ng 4 na taludtod, 7 pantig/taludtod, may sukat at tugma
- 19. Nagsisulat ng mga sanaysay sa pumapaksa sa kabayanihan ni Sakay, unang nakapaglayag sa daigdig. Dramatic Philippines – aktibo sa pagtatanghal ng mga dula at itinatag nila Narciso Pimentel at Francico Soc Rodrigo “Tatlong Maria” - ni Jose Esperanza Cruz . kaisa- isang nobelang naisulat.
- 21. Manuel A. Roxas – unang halal na pangulo ng Republika. Pangunahing suliranin niya ang pag- ahon ng bansa sa lubhang kahirapan at pagsugpo sa mga pandaraya at katiwalian. Elpidio Quirino – naging suliranin ang pagpapayaman ng mga nanunungkulan dahil sa pagsasamantala. Nararamdamn din ang suliraning pangkapayapaan dahil sa pagdami ng Huk na namundok sa Sentral Luzon.
- 22. Ramon Magsaysay – nadama nag kapayapaan at pagmamalasakit ng pamahalaan. Tinaguriang “Pangulo ng Masang Pilipino” Carlos P. Garcia at Diosdado Macapagal – suliraning pangkabuhayan at pampahalaan Ferdinand E. Marcos – kasukdulan ang suliranin ng ating bansa. Nakipag-ugnayan sa Russia at China. Nadagdagan ang mga magasing nalimbag at lumabas na pinaglathalaan ng mga tula, nobelang dugtunga at mga maiikling kwento.
- 23. Magasin: ❑ Panorama ❑ Bulletin ❑ Philippines Herald ❑ Time Magazine ❑ Bulaklak ❑ Kayumanggi ❑ Sinagtala ❑ Liwayway
- 24. “College Uneducation”, “Filipino Contact with America” at “A Vision of Beauty” ni Jorge Bacobo. “Children of the Ash Covered with Loam” ni N.V.M. Gonzales “Doveglion” sagisag ni Jose Garcia Villa “A Child of Sorrow” ni Zoilo Galang “Like the Molave” ni Zulueta dela Costa Nagdaos ng gantimpala at patimpalak: ❑ Palanca Memorial Awards in English and Filipino Literature ❑ Gawad ni Balagtas ❑ Republic Cultural Heritage ❑ Taunang Gawad ng Surian ng Wikang Pambansa
- 25. Katipunan ng mga Aklat: ❑ “Press and Poetry” ni Nick Joaquin ❑ “Philippine Harvest” nina Maximo Ramos and Florentino Valeros ❑ “Philippine Writings” ni Teodoro Agoncillo ➢ Samahang Pampanitikan: ❖ Philippine Writers Association ❖ Philippine Educational Theatre Association ➢ Paksa ng tula – Pagpupuri at pag-ibig sa bayan
- 26. Makatang Makaluma o Konserbatibo Makatang Makabago ✓ Lope K. Santos ✓ Idelfonso Santos ✓ Rufino Alejandro ✓ Teodoro Agoncillo ✓ Teodoro Gener ✓ Inigo Ed. Regalado ✓ Pedro Gatmaitan ✓ Jose Villa Panganiban ➢ Jose Corazon de Jesus ➢ Cirio H. Panganiban ➢ Florentino Collantes ➢ Emilio Mar Antonio ➢ Fernando Monteon ➢ Anicieto F. Silvestre ➢ Amado V. Hernandez ➢ Alejandro G. Abadilla ➢ Clodualdo del Mundo Dalawang Pangkat ng mga Makata
- 27. Jose Villa Panganiban – Kinilala sa panahong ito dahil sa akdang “Ang Bayan Ko’y Ito” Anicieto Silvestre – “Pambansang Makata”. Ipinapanalo niya ang kanyang dalawang tula sa patimpalak ng SWP noong 1946.”Mutya ng Silangan” at “Ako’y Lahing Kayumanggi” Alejandro G. Abadilla – “Makata ng makabagong panahon. Tinalikuran ang matandang panulaan sa tulang “Ako ang Daigdig”. Tinanghal na “Pangunahing Makata” noong 1957. Tradisyunal pa rin ang istilo dahil mabulaklak at sentimental pa rin ang pagsusulat. Aliwan – Babasahing pinaglalathalaan ng mga nobela
- 28. “Lumang Simbahan” “Halik sa Bandila” “Dalagang Bukid” “Banaag at Sikat” “Tahanang Walang Ilaw” Katangian ng Nobela – nagtatanghal ng diwang makabayan, kamalayang sosyal, kamalayang pangkasaysayan at kinakikitaan ng intelektwalismo Nobela
- 29. Nobelista: ❑ Julian Cruz Balmaceda ❑ Faustino Aguilar ❑ Faustio Galauran ❑ Lope K. Santos ❑ Jose Esperanza Cruz
- 30. “Hulyo 4, 1934 AD” ni Dionisio Salazar pinakamahusay na dulang naisulat. Dulang naglalahad ng isang mapanganib at madugong misyon ng Hukbong Mapagpalaya ng Bayan. Layuning mapabagsak ang pamahalaang Pilipino sa panahon ni Magsaysay. “Sampung Dula na Tig-iisang Yugto” nina S. Flores at M.J. Enriquez Nailimbag na katipunan sa panahong ito
- 31. Mga kilusang nagbigay sigla sa sining ng dula ▪ Children’s Museum and Library Inc. ▪ Citizen’s Crusade for Mass Media ▪ Philippine Educational Theatre Association ▪ UP Mobile Theatre ▪ Arena Theatre KILUSAN
- 33. Manunulat na Aktibista (panahon ng Amerikano): ❖ Patricio Mariano ❖ Tomas Remigro ❖ Pedro Paterno ❖ Pascual Poblete ❖ Juan K. Abad ❖ Aurelio Tolentino
- 34. Manunulat na aktibista (panahon ng Hapon): ❖ Teodoro Agoncillo ❖ Teo S. Buhain “Sulong Tayong Girilyero” palasak na awitin ng HUKBALAHAP Pahayagan – “Katubusan ng Bayan” at “Hukbalahap” Paksa ng dula - pakikibaka
- 35. NECDA – Nueva Ecija Cultural and Dramatic Association, isang samahang pangkultura 1960-1970 – kinkitaan ng kaisahan, kalinawan, kaayusan ng pagkakaugnay-ugnay ang pagsasalaysay at ang kanilang wika ay simple at tahasan
- 36. “Ibong Mandaragit” at “Luha ng Buwaya” ni Amado V. Hernandez “Mga Halik sa Alabok” ni Dominadro Mirasol “ Satanas sa Lupa” ni Celso A. Carunungan “Dilim sa Umaga” ni Efren Abueg “Daluyong” ni Lazaro Francisco “Apoy sa Madaling Araw” ni Rogelio Ordoez “Dugo sa Bukang Liwayway” ni Rogelio Sikat NOBELA
- 37. Sinuri ang mga akdang nasuuslat sa panahon ng aktibismo ay nakita niyang sa panahong ang isang bansa ay nasa kalagayang humihingi ng pagbabago, ang mga makatang may pakikilahok ang siyang kailangan at masasabing may mahalagang papel na dapat gampanan. Ang mga makata ay mga propetang tagahanap ng katotohanan at pananalig Ang bagong panitikan sa panahon ng aktibismo ay para sa masa at mararahas na salita ang kailangan upang maipadama ang katotohanan sa mga mambabasa. PEDRO M. RICARTE
- 38. Isang manunulat na naghimagsik sa lenggwahe ng tula. Isang sosyolista raw ayon kay Buenaventura S. Medina Jr. Tinaguriang “Makata ng Manggagawa o Anakpawis”. “Isang Dipang Langit”, “Ang Panday”, “Ang Pulubi sa Puno ng Tulay”, “Walong Salarin”, “Butil ng mga Perlas at Patak ng Luha”, “Luha ng Buwaya” at “Ibong Mandaragit” AMADO V. HERNANDEZ
- 39. Makata: ❑ Virgilio S. Almario ❑ Teo S. Baylen ❑ Rodolfo S. Salandanan ❑ Bienvenido Ramos ❑ Rogelio Mangahas ❑ Epifanio San Juan Ang mga madre at pari ay nakialam na rin at nakilahok sa pamamagitan ng paglulunsad ng mga babasahing progresibo
- 40. Katangian – mapanuri at mapagmasid sa kalagayan ng bayan, nagpapakita ng kamalayang panlipunan, nagtataglay ng damdaming mapanghimagsik, matapat, hindi makasarili at nag-aanyaya ng pakikilahok at pagkilos, tahasan, matatalim at mabalasik ang wika. Paksa – kabulukan ng lipunan, pamahalaan at pulitika, kalakaran ng buhay na tiwali at kahirapan ng mga anakpawis
- 42. Setyembre 21, 1972 – ipinairal ni Marcos ang Batas Militar. Nagkaroon ng katahimikan. Natigil ang krimen at pagtaas ng mga bilihin dahil sa KADIWA CENTERS. Nagkaroon ng pagbabagong-isip ang mga Pilipino Pang. Marcos – pangunahing manunulat Tinaguriang panahon ng SANAYSAY at TALUMPATI Mand panahong ito. Itinuring na pinakubod ng panitikang pampulitika at panlipunan and panulat ni Marcos
- 43. “ Sa ikauunlad ng bayan, disiplina ang kailangan” “Ang pagsunod sa magulang ay tanda ng anak na magalang” “Huwag magsiksikan, tayo’y magbigayan” “Magplano ng pamilya, nang ang buhay ay lumigaya” “Tayo’y magtanim upang mabuhay” SLOGAN
- 44. “Five Years of the New Society” “Notes on the New Society” “The Democratic Revolution in the Philippines” “Today’s Revolution: Democracy” “Tadhana: The History of the Filipino People” “The Rebellion of the Poor” “A Dialogue with my People (katipunan ng talumpati) AKDA
- 45. Paksa – pag-ibig, buhay at kaligtasan “Pilipino: Isang Depinisyon” ni Ponciano Pineda “Mga Nota sa Loob ng Isang Lounge” ni Elinya Mabanglo “Tula sa Aking Panahon” ni CC. Mark Uez Jr. “Uod” ni Rogelio Salandanan “Punta Blanco” ni Mike L. Birgonia “Bangungot sa Katanghalian” ni Jesus Manuel Bautista “Paglalakbay: Mga Piling Tula” ni Domingo Landicho TULA
- 46. Ang mga nobelang naisulat sa Bagong Lipunan ay KOMERSYAL ang anyo. Paksa – pag-ibig Nobelista: ❑ Liwayway Arceo Bautista ❑ Rosario Guzmen Lingat ❑ Bienvenido Ramos ❑ Benjamin Pascual NOBELA
- 47. Nicanor Tiongson ❖ Palabas – ang mga dulang Pilipino na may impluwensiya ng Kastila tulad ng sarswela at komedya, stage show at bodabil. Layunin ng mga dulang palabas ang magbigay ng aliw. Halimbawa, “Hanggang Dito na Lamang at Maraming Salamat” ni Orlando Nadres at “Bata pa si Sabel” ni Raul Silos URI NG DULA
- 48. Paloob – dulang sumasalamin sa lipunan at pakikisangkot ng tao sa lipunan. Halimbawa, “Kabesang Tales” ni Paul Dumol at “Maranatha” ni Rodolfo Galenzaga Imelda Marcos – tinangkang buhayin ang sarswela sa pamamagitan ng SARSWELA FOUNDATION OF THE PHILIPPINES Mahalagang Tungkulin ng Dula – pagkakagamit nito pagtataguyod ng mga proyektong inilunsad para mapaunlad ang mga kaanyuan. Youth Civic Action Program Paksa – pagpaplano ng pamilya, pagtatanim at pagpapasagana sa buhay bunga ng sariling pagsisikap
- 50. Agosto 21, 1983 – nagimbal ang sambayanang Pilipino nang naganap ang pagkamatay ni Benigno Aquino Pebrero 12, 1986 – nagkaroon ng halalan na labag sa itinadhana ng Saligang Batas. Sa pagbabago ng pamahalaan ay muling nabuhay ang panitikan ng mga manunulat na ilang panahon ding nanahimik. Naging malaya muli ang kanilang panulat Nagkaroon ng kalayaan sa pagpapahayag
- 51. Naging layunin ng makata na ang mga tulang kanilang sinusulat ay makapaghatid ng mahahalagang mensahe sa mga mambabasa upang maging kasangkapan sa pagbabago ng lipunang Pilipino May mga awiting gumigising ng damdamin at nangangaral sa mga kabataan Ang mga rap nina Francis Magalona, Andrew E at Carlos Agassi ay ipinagpapalagay na mabisa sa paghahatid ng mensahe
- 52. Nobelista: ❑ Rogelio Sikat ❑ Efren Abueg ❑ Dominador Mirasol ❑ Rogelio Ordonez ➢ 2 uri ng nobela: ❑ Pampanitikan – layuning maghasik ng kamalayang panlipunan ❑ Komersyal – layunin ay kumita ng pera
- 53. Isagani Cruz Edgardo Maranan Pedro Ricarte Buenaventura Medina Rolando Tinio Virgilio Almario MANANAYSAY
- 54. Jun Cruz Reyes Benjamin P. Pascual Pedro M. Ricarte Efren Abueg Ave Perez Jacob Lualhati Bautista KWENTISTA