Rosanne Hertzberger is microbioloog en schrijver van ‘Ode aan de E-nummers‘ over technologie in voedsel. Als columnist bij NRC Handelsblad stelde zij onder meer seksisme op de website GeenStijl ter discussie. Zij gaf op de MNX19 een lezing over onze overschatting van de wetenschap en de onderschatting van ons eigen menselijke irrationele perspectief. In de media zien we steeds vaker de zinsnede “Onderzoek laat zien” terugkeren. Als mensen moeten kiezen wat we eten, hoe we sporten, hoe we onze kinderen opvoeden gebruiken ze steeds vaker de wetenschap als ultieme autoriteit. Dat is een goede ontwikkeling, want de wetenschappelijke methode is de beste manier om tot kennis te komen. Tegelijkertijd gaat er achter de schermen veel mis, en onderschatten we onze eigen menselijke neiging tot fantasie.

1. Waarom we te veel vertrouwen in de
wetenschap hebben
Rosanne Hertzberger – 21 mei 2019

3. www.mediawijsheid.nl: is er onderzoek?

4. Waarden en onderzoek kunnen botsen

5. Bronnen van kennis
(betrouwbaar/onbetrouwbaar)
goeroes
God
influencers
schrijvers
natuur
moeder
intuïtie/onderbuikgevoel
denkersPolitieke leiders
levenservaringen

6. ? … !
Wetenschappelijke methode
Uitgangspunt:
Stel een vraag
Achtergrond
onderzoek
Formuleer
hypothese
Test met
experimenten
Werkt de
procedure?
Ja
Nee
Analyseren &
concluderen
Hypothese verwerpen
of bevestigen
Communiceren

7. Systematisch Reproduceerbaar
Bias reduceren:
Statistiek, controles, placebo-effect
(menselijke fantasie temmen)
Observaties
Experimenten
Wetenschappelijke methode

8. “Waarom komt in
sommige families zoveel
borstkanker voor?”
- Marie Claire King
“Hoe oud is de wereld?
(Waarom vind ik overal
lood?)”
- Clair Patterson
“Waarom levert het ene
vat lekkere wijn op, en
het andere zure wijn?”
- Louis Pasteur
“Wat is de rol van die
twee kleine stukjes RNA
in bacteriën?”
- Emanuelle Charpentier

9. ? … !
Wetenschap
Kennis genereren Je gelijk bewijzen

10. ? … !
Stelt de vraag:
Is bewegen goed voor de
gezondheid?
(Ja!)

11. ? … !
Stel een vraag die
populair is bij funding
agencies en reviewers
Formuleer
hypothese die niet ingaat
tegen stokpaardjes van
supervisor/hoogleraar
Test met
experimenten die je kent,
voorhanden en
betaalbaar zijn
Analyseren en
concluderen door te
zoeken naar effecten die
statistisch significant zijn
Communiceren, overdrijf
de impact om zo ’hoog’
mogelijk te komen
In wetenschap zijn carrières te vaak afhankelijk
van een glanzend verhaal met alleen maar
goed nieuws.
Wetenschappelijke methode: belangen van de onderzoekers

12. Wetenschap moet onze hobby’s en voorkeuren legitimeren

13. Vertrouwen in de wetenschap – Monitor 2018.
Rathenau Instituut
Ons vertrouwen in wetenschap is groot

14. Wetenschap in crisis: reproduceerbaar?

15. Is ons vertrouwen in de wetenschap terecht?
Wetenschap in crisis: reproduceerbaar?

16. Wetenschap in crisis: reproduceerbaar?

17. Fadel Zeidan
Mindfulness of Mindfulness-therapie
(MBCT) werkt goed bij:
-terugkerende depressie
-angststoornissen
-chronische pijn
-concentratie/geheugen/denksnelheid
Jon Kabat-Zinn Willem Kuyken
Beperkingen wetenschap: bias bij de onderzoekers
? … !
“Waarom is
meditatie zo goed?”

18. Mediawijzer.net 2017

19. Hoe met wetenschap om te gaan?
Weten dat we het niet weten. Nieuwsgierig zijn. Zelf onderzoek doen.
Je bias erkennen. Je menselijkheid. Telkens de achterliggende waarden erkennen, respecteren.
Wetenschap moet een belangrijke bron van kennis zijn maar niet de enige bron van kennis zijn.
Ervaring, kunde, pluis/niet-pluis, overtuigingen.
? … !
1
2
3
Evidence-based is belangrijk, maar geen heilige graal

20. Waarom we te veel vertrouwen in de
wetenschap hebben
Rosanne Hertzberger – 21 mei 2019