Ова е презентација од вебинарот: Научете како да ја заштитите приватноста во дигиталниот свет! Презентер: Елена Трифуновска Идејата за тоа што е приватност, што е личен податок и нешто кое ни припаѓа само нам е почетна основа за детектирање на можните проблеми со кои може да се соочиме во секојдневното користење на интернетот. Кои податоци треба да ги третираме како приватни и да не ги споделуваме на интернет? На кого му се достапни нашите лични податоци кои ги користиме на интернет? Како да ги насочиме децата да ги користат придобивките на интернетот и да ги избегнат опасностите со кои може да се соочат? Елена е магистер по комуникации со долгогодишно искуство во областа на заштитата на приватноста. Во периодот од 2005 до 2014 година работела како советник за меѓународна соработка и односи со јавноста во Дирекцијата за заштита на личните податоци, а оттогаш наваму како аналитичар во областа со особен фокус на заштитата на приватноста на интернет и во медиумите. Се јавува како автор и ко-автор на повеќе стручни публикации за заштита на личните податоци во одделни области, анализи и истражувања кои се однесуваат на примената на регулативата за заштита на личните податоци. Покрај правото на приватност во нејзиното поле на интерес се и медиумската регулатива и информациско – комуникациските теории.

1. www.metamorphosis.org.mk
Приватноста во
дигиталниот свет
Елена Трифуновска
Скопје, 12.04.2017

2. Концепт на приватноста – индивидуален пристап
Како ја сфаќаме приватноста?
Кои податоци ги сметаме за лични и несоодветни за да бидат
објавени на интернет?
Колку размислуваме на туѓата приватност кога сме на интернет?
Дали знаеме како се дели одговорноста за заштитата на
приватноста на интернет?
www.metamorphosis.org.mk

3. Три генерации на интернет корисници
Прва генерација - интернетот им е новина која се обидуваат да ја научат
на средни години, развиваат свои начини на користење на интернетот и
имаат цврсти дефиниции за она што е приватно, а што може да биде дел од
јавната сфера
Втора генерација - ги користи добрите страни на интернетот најчесто во
професионални цели и на него гледа како на корисна алатка која во голема
мера го олеснува работењето. Оваа генерација тешко ги прифаќа новите,
модерни трендови, но тоа не значи дека не ја разбира идејата на нивниот
развој.
Tрета генерација - интернет генерација, во неа спаѓаат најмладите кои
може слободно да се каже дека живеат на интернет и се најслободни во
објавувањето на своите податоци и интимни приказни на интернет особено на
порталите за социјално вмрежување.
www.metamorphosis.org.mk

4. Сите не засега...
• Да се заштититме од несакани и непријатни
случувања on-line
• Да поставиме јасни граници помеѓу приватното и
јавното
• Да знаеме како да ги користиме придобвките кои
ни ги нудат новите технологии
www.metamorphosis.org.mk

5. Интернет – јавен простор
• Интернетот е јавен простор во кој може да го прикриеме
нашиот идентитет но не и нашите постапки
• Без разлика како се претставуваме во виртуелниот свет,
податоците за нашето користење на интернетот откриваат
многу за нас и нашите навики и потреби
• Додека сме на интернет, различни компании имаат пристап
до нашите актовности on-line и вршат профилирање
Општо правило: не го постираме на интернет она кое не би го
кажале гласно ни на улица!
www.metamorphosis.org.mk

6. “Колачиња”
• Cookie или “колаче” – мала датотека составена од бројки и
букви која презема податоци од уредот преку кој сме
приклучени на интернет
• “Колачето” не може да ги прочита информациите од уредот
но може да собира и чува лични податоци и податоци за
тоа каде сме се движеле и што сме правеле на интернет
• Секогаш кога можеме, треба да размислиме дали да ја
прифатиме опцијата за активни “колачиња” на веб сајтот
каде се наоѓаме
www.metamorphosis.org.mk

7. Гео-локализација
• Повеќето апликации кои секојденвно ги
користиме откриваат податоции за нашата
моментална локација
• Кај дел од нив оваа опција ја оставаме активна
сосема несвесно, кај некои пак од навика. Дали
сакаме сите да знаат каде се наоѓаме?
• Деактивирањето е многу лесно и секогаш треба
да го имаме на ум како опција
www.metamorphosis.org.mk

8. Лозинки
Најчести грешки при избор на лозинка
•Лозинка која е лесно да се претпостави (датум на раѓање,
име на дете, име на миленик)
•Лозинка која лесно се памети (куса лозинка која не содржи
големи и мали букви, специјални карактери и бројки)
•Користење на иста лозинка на повеќе места (повеќе e-mail
адреси, Facebook, Twitter)
www.metamorphosis.org.mk

9. Софтвери за надзор и видео надзор
• Надзорот на работното место или пак во стамбените
објекти може да се постави само заради безбедносни
причини
• Надзорот не смее да биде инвазивен и да ја нарушува
приватноста на оние лица кои се движат на просторот каде
е тој поставен
• Вршењето на надзор мора да е строго контролирано
• Секој треба да биде информиран за тоа дека се врши
надзор и каде може да се обрати за помош доколку
почуствува потреба за тоа
www.metamorphosis.org.mk

10. Чувствителни лични податоци
• Користењето на голем број на апликации е условено од
откривање на чувствителни лични податоци
• Дури и тогаш кога не мораме да откриеме чувствителни
лични податоци, го правиме тоа, помалце или повеќе
свесни за последиците
• Посебно треба да внимаваме кога откриваме
- здравствени лични податоци
- финансиски податоци
- фотографии
- податоци и фотографии од деца
www.metamorphosis.org.mk

11. Што уште треба да знаеме?
Ништо не се брише на интернет - Концептот за
бришење на содржините на интернет не постои. Еднаш
објавените податоци можат да останат на интернет буквално
засекогаш.
Нереален концепт за “заедништво” - Голем број на
провајдери тврдат дека успеваат да ги пренесат
комуникациските процеси од реалниот живот во сајбер
просторот. Kорисниците мора да бидат информирани за тоа
како се откриваат и споделуваат информациите од нивниот
профил и како можат да го контролираат.
www.metamorphosis.org.mk

12. Што уште треба да знаеме?
Пренос на лични податоци на корисниците - Провајдерите се
технички способни да го следат и снимаат секое движење на
корисникот на нивната веб страна и потоа да вршат пренос на
личните податоци (вклучувајќи ги и IP-адресите на корисниците) на
трети лица/страни за цели како што е на пример рекламирањето.
Корисникот открива повеќе лични податоци од што мисли
дека открил - на пример, фотографиите можат да служат како
универзален биометриски идентификатор на конкретната веб страна
но и на други веб страни. Во последно време софтверите за
препознавање на ликовите се повеќе се усовршуваати, a се очекува
да тој тренд да се развива во иднина.
www.metamorphosis.org.mk

13. Корисни совети
1. Размислете добро пред да ги објавите своите лични податоци
(особено името и презимето, адресата и телефонскиот број) на
интернет.
2. Размислете два пати дали ќе го користите вистинското име или ќе
употребите псевдоним
3. Почитувајте ја приватноста на другите. Бидете особено
внимателни со објавувањето на лични податоци кои се
однесуваат на друго лице без негова согласност
4. Информирајте се! Кој управува со сервисот кој го користите?
Дали Ви се понудени опции за заштита на Вашите лични
податоци?
www.metamorphosis.org.mk

14. Корисни совети
5. Користете ги сите достапни поставки (settings) за уредување на
политиката на приватност на веб страницата.
6. Користете различни податоци за идентификација на интернет.
Корисничките имиња и лозинки е пожелно да бидат различни на
различни веб страници.
7. Користете ги сите можности за контрола над начинот на кој што
провајдерот ги користи или пренесува Вашите податоци
8. Внимавајте на тоа како Вашите деца го користат интернетот
особено кога станува збор за портали за забава и дружење.
www.metamorphosis.org.mk

15. www.metamorphosis.org.mk
Благодариме на
вниманието