Παρουσίαση της ανάπτυξης τουριστικών περιοχών σε στάδια, σύμφωνα με το εξελικτικό μοντέλο του Butler. © Minoas Pytharoulakis 2018

1. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ
ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Παρουσίαση της ανάπτυξης τουριστικών περιοχών σε στάδια,
σύμφωνα με το εξελικτικό μοντέλο του Butler
Background: Photo by Bernard Spragg (https://www.flickr.com/photos/volvob12b/14723942459/) via CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Public Domain Dedication licence
ΤOURISM MANAGEMENT SEMINARS
Minoas Pytharoulakis

2. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Είναι γενικά αποδεκτό πως η ανάπτυξη των τουριστικών
περιοχών ακολουθεί μια εξελικτική πορεία.
Η πορεία αυτή έχει συνδεθεί με την έννοια του κύκλου ζωής
του τουριστικού προϊόντος-προορισμού, δηλαδή το
φαινόμενο μιας διαχρονικής διαδρομής της ‘ζωής’ του
προϊόντος-προορισμού που χωρίζεται σε στάδια τουριστικής
ανάπτυξης. Μια διαδρομή που ξεκινά από τη δημιουργία
αυτού του τουριστικού προϊόντος, και καταλήγει στην
παρακμή ή ανανέωσή του.
Στα διάφορα προτεινόμενα θεωρητικά μοντέλα που συναντάμε στη
διεθνή βιβλιογραφία, τα χαρακτηριστικά των σταδίων αυτών
συγκλίνουν στην ουσία τους, ενώ ο αριθμός τους ποικίλει (συνήθως
καταγράφονται τρία ως έξι στάδια).
Minoas Pytharoulakis
Η περίφημη Las Vegas Strip. Las Vegas, Nevada.
Photo by Alexandre Ferro (https://www.flickr.com/photos/alexandreferro/5313025892) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence

3. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Επιπλέον, κατά τη μελέτη της ανάπτυξης
ενός τουριστικού προορισμού πρέπει να
δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στις επιπτώσεις
(οικονομικές, κοινωνικοπολιτισμικές,
περιβαλλοντικές) που παρουσιάζονται σε
κάθε στάδιο, καθώς και στους παράγοντες
που συμβάλλουν σε αυτές τις αλλαγές.
Αυτές οι πληροφορίες θα αποτελέσουν
χρήσιμα εργαλεία για την εφαρμογή
πολιτικών που αφορούν τον σχεδιασμό και
τη διαχείριση της βιώσιμης τουριστικής
ανάπτυξης του προορισμού.
Photo by Prayitno (https://www.flickr.com/photos/prayitnophotography/18802741774/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Πλήθος τουριστών στην παραλία της Santa Monica,
California.
Minoas Pytharoulakis

4. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Μεταξύ των ποικίλων θεωρητικών προσεγγίσεων της
έννοιας του κύκλου ζωής των τουριστικών περιοχών και
τα στάδια που αναγνωρίζονται, το θεωρητικό μοντέλο
κύκλου ζωής τουριστικού προορισμού (Tourist Area Life
Cycle - TALC) από τον Butler μας παρέχει ένα χρήσιμο
πλαίσιο για περιγραφή και ερμηνεία του φαινομένου της
τουριστικής ανάπτυξης ενός προορισμού σε έξι στάδια,
τα οποία καθορίζονται κυρίως από τους εξής δείκτες: 1)
αριθμός των επισκεπτών (number of visitors), και 2)
επίπεδο των υποδομών (level of infastructure).
Αυτά τα έξι στάδια ανάπτυξης συνιστούν τον κύκλο ζωής
ενός τουριστικού προορισμού, και απεικονίζονται
διαγραμματικά με καμπύλη σχήματος S.
Minoas Pytharoulakis

5. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Τα στάδια τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής είναι:
1. Εξερεύνηση (exploration)
2. Συμμετοχή (involvement)
3. Ανάπτυξη (development)
4. Ενοποίηση (consolidation)
5. Στασιμότητα (stagnation)
6. Μετα-στασιμότητα (post-stagnation):
παρακμή (decline) ή αναζωογόνηση (rejuvenation)
Ακολουθεί μια καταγραφή των χαρακτηριστικών που
αναγνωρίζονται στα έξι στάδια ανάπτυξης ενός
τουριστικού προορισμού, οι επιπτώσεις που επιφέρει η
τουριστική ανάπτυξη σε κάθε ένα από τα στάδια, καθώς
και οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτές τις αλλαγές.
Minoas Pytharoulakis

6. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
1. Εξερεύνηση (exploration)
Το στάδιο της εξερεύνησης ξεκινάει όταν ένας μικρός
αριθμός επισκεπτών έλκεται από τα μοναδικά ή
ιδιαίτερα φυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά του
τουριστικού προορισμού. Σε αυτό το στάδιο
ανάπτυξης, ο προορισμός διαθέτει περιορισμένη
πρόσβαση και στοιχειώδεις τουριστικές
εγκαταστάσεις. Έτσι, οι πρώτοι αυτοί τουρίστες
χρησιμοποιούν οποιεσδήποτε διαθέσιμες
εγκαταστάσεις για διαμονή (π.χ. παραδοσιακά
καταλύματα), και συνήθως αναπτύσσουν προσωπική
επαφή με τους κατοίκους της περιοχής.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Jennifer Hubbert (https://www.flickr.com/photos/gypsetjenn/32858681211) via Attribution-NoDerivs 2.0 Generic (CC BY-ND 2.0) licence
Στο νησί Koh Rong της Cambodia
υπάρχουν ακόμα ανέγγιχτες περιοχές.

7. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
1. Εξερεύνηση (exploration)
Τα οικονομικά οφέλη από τον τουρισμό είναι ακόμα
σχετικά περιορισμένα, πράγμα που με τη σειρά του
αποθαρρύνει τις όποιες δαπάνες θα μπορούσαν να
προταθούν -λόγω του τουρισμού- για την ενίσχυση της
περιοχής με έργα υποδομής. Το σημαντικό είναι πως η
περιοχή σε αυτή τη φάση προσφέρει μια αυθεντική
ταξιδιωτική εμπειρία στους επισκέπτες της.
Παράγοντες αλλαγών: αριθμός τουριστών (μικρός αριθμός
ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών μεσαίου εισοδήματος,
αναζητούν την ‘περιπέτεια’ και νέες ταξιδιωτικές εμπειρίες),
φυσικοί και πολιτισμικοί πόροι της περιοχής (ανέγγιχτοι,
άφθαρτοι), ντόπιοι επιχειρηματίες, νέοι κάτοικοι (έχουν θετική
προδιάθεση απέναντι στον τουρισμό).
Minoas Pytharoulakis
Photo by Stefan Rohner (https://www.flickr.com/photos/12922151@N03/28882341358) via Public Domain Mark 1.0 licence
Στο νησί Koh Rong της Cambodia
υπάρχουν ακόμα ανέγγιχτες περιοχές.

8. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
2. Συμμετοχή (involvement)
Καθώς ο αριθμός των τουριστών αυξάνεται, όλο και
περισσότεροι από τους κατοίκους της περιοχής
συμμετέχουν στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών -
προσδοκώντας σε ένα πρόσθετο εισόδημα από αυτές-,
ενώ ακόμα παρατηρείται βασική κοινωνική
αλληλεπίδραση μεταξύ τουριστών και κατοίκων. Σε
αυτό το στάδιο, με στόχο την προσέλκυση τουριστών
επιδιώκεται μια πρώτη προσέγγιση ‘διαφημιστικής
εικόνας’ της περιοχής, ο σχηματισμός μιας εποχιακής
περιόδου επισκεψιμότητας (σεζόν), καθώς και μια
αναγνώριση της ταυτότητας του target group
τουριστών στο οποίο η περιοχή απευθύνεται.
Minoas Pytharoulakis
Photo by David Stanley (https://www.flickr.com/photos/davidstanleytravel/7521862024) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Η τουριστική ανάπτυξη στην όαση Huacachina του
Peru προχωράει αργά από τους ντόπιους.

9. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
2. Συμμετοχή (involvement)
Αρχίζουν να συνθέτονται τα πρώτα οργανωμένα
τουριστικά πακέτα, και παράλληλα ασκούνται οι
πρώτες πιέσεις σε κυβερνητικό και περιφερειακό
επίπεδο για χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων
που θα βοηθήσουν τον τουρισμό (π.χ. βελτίωση των
μεταφορικών δικτύων κ.α.).
Παράγοντες αλλαγών: αριθμός τουριστών (ταχύς ρυθμός
αύξησης), τουριστικές επιχειρήσεις εθνικής εμβέλειας:
πρακτορεία ταξιδιών, ξενοδοχεία (παραδοσιακά καταλύματα,
ξενώνες, νεόδμητα), ντόπιοι και ξένοι επιχειρηματίες,
εργαζόμενοι του τουρισμού, δημόσιοι φορείς αναπτυξιακών
έργων.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Eduardo Vera-Palomino (https://www.flickr.com/photos/shinydreamer/24064955369/) via Public Domain Mark 1.0 licence
Η τουριστική ανάπτυξη στην όαση Huacachina του
Peru προχωράει αργά από τους ντόπιους.

10. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
3. Ανάπτυξη (development)
Σε αυτό το στάδιο παρατηρείται αρκετά μεγάλος
αριθμός τουριστών, που σε πολλές περιπτώσεις
ισούται ή ακόμα και υπερβαίνει τον μόνιμο πληθυσμό.
Η εμπλοκή των ντόπιων στον έλεγχο της τουριστικής
ανάπτυξης μειώνεται, ενώ ξένες εταιρείες
δραστηριοποιούνται σε έργα υποδομής και
τουριστικές εγκαταστάσεις. Από κοικωνικοπολιτισμική
σκοπιά, η τουριστική ανάπτυξη μπορεί να οδηγήσει σε
βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών (επιπλέον
πάρκα, εγκαταστάσεις αναψυχής και πολιτισμού, και
ενθάρρυνση πολιτισμικών δραστηριοτήτων) και
ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Jimmy Baikovicius (https://www.flickr.com/photos/jikatu/8448526299/) via Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0) licence
Το ξενοδοχείo Conrad Hotel στην αναπτυσσόμενη
Punta del Este της Uruguay.

11. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
3. Ανάπτυξη (development)
Σε αυτό το στάδιο, οι κάτοικοι της περιοχής
απολαμβάνουν όλα αυτά τα έργα ανάπτυξης, αλλά
από την άλλη μεριά παρουσιάζονται ανεπιθύμητες
επιπτώσεις λόγω του τουρισμού (π.χ. αλλοιώσεις στη
φυσική εμφάνιση της περιοχής, συνωστισμός,
υπερχρησιμοποιούμενες εγκαταστάσεις, αυξημένη
πίεση στα δίκτυα νερού και αποχέτευσης κ.α.).
Παράγοντες αλλαγών: αριθμός τουριστών (μεγάλος
αριθμός, μαζικές αφίξεις - αναχωρήσεις, μεμονωμένοι και
groups), τουριστικές επιχειρήσεις διεθνούς εμβέλειας (tour
operators, ξενοδοχειακές αλυσίδες), ντόπιοι και ξένοι
επιχειρηματίες, πολιτικοί φορείς διεθνούς, εθνικής και
περιφερειακής εμβέλειας.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Andrei-Daniel Nicolae (https://www.flickr.com/photos/adcolin/8407933184) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Yψηλή ανάπτυξη και στον τομέα του τουρισμού
στην πόλη Shanghai, China.

12. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
4. Ενοποίηση (consolidation)
Κατά το στάδιο της ενοποίησης, ο τουρισμός έχει
πλέον καταστεί σημαντικό μέρος της τοπικής
οικονομίας. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης των
επισκεπτών μειώνεται -αν και οι συνολικοί αριθμοί
συνεχίζουν να αυξάνονται-, και σχεδόν σε κάθε
περίπτωση ο συνολικός αριθμός επισκεπτών
υπερβαίνει τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων. Οι
προσπάθειες μάρκετινγκ διευρύνονται, προκειμένου
να προσελκυστούν περισσότεροι επισκέπτες και να
ενισχυθεί η διεθνής ‘διαφημιστική εικόνα’ της
περιοχής. Ο μεγάλος αριθμός επισκεπτών και οι
εκτεταμένες εγκαταστάσεις προκαλούν έντονη
δυσαρέσκεια μεταξύ των μόνιμων κατοίκων, ιδίως
εκείνων που δεν συμμετέχουν στον τουριστικό κλάδο.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Cha già José (https://www.flickr.com/photos/chagiajose/10810381294) via Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0) licence
Η Σαντορίνη δέχεται έντονες πιέσεις
από τον υπερτουρισμό.

13. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
4. Ενοποίηση (consolidation)
Όσον αφορά την αρνητική όψη των
κοινωνικοπολιτισμικών επιπτώσεων της τουριστικής
ανάπτυξης, αυτές συχνά σχετίζονται με την
εγκληματικότητα, την ηθική υποβάθμιση, τον τζόγο,
και τον συνωστισμό. Τέτοιες αρνητικές επιπτώσεις
υπονομεύουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Παράγοντες αλλαγών: αριθμός τουριστών (μεγάλος
αριθμός, μαζικές αφίξεις - αναχωρήσεις, πολλά groups
τουριστών χαμηλού εισοδήματος), τουριστικές επιχειρήσεις
διεθνούς εμβέλειας (tour operators, ξενοδοχειακές αλυσίδες),
ντόπιοι και ξένοι επιχειρηματίες, πολιτικοί φορείς διεθνούς,
εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Nina Hale (https://www.flickr.com/photos/94693506@N00/2365910765) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Τουρίστες επισκέπτονται την Σφίγγα και
τις Πυραμίδες στην Giza, Egypt.

14. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
5. Στασιμότητα (stagnation)
Σε αυτό το στάδιο, ο προορισμός έχει φτάσει στον
μέγιστο δυνατό αριθμό επισκεπτών. Η φέρουσα
ικανότητα των πόρων και εγκαταστάσεων βρίσκεται σε
οριακό σημείο ή έχει ξεπεραστεί, με αποτέλεσμα να
εντείνονται οι αρνητικές επιπτώσεις. Η περιοχή διαθέτει
μια εδραιωμένη 'διαφημιστική εικόνα' στη διεθνή
αγορά, η δημοτικότητα της οποίας σταδιακά φθίνει. Τα
φυσικά και αυθεντικά πολιτιστικά αξιοθέατα έχουν
πιθανώς αλλοιωθεί από τεχνητές παρεμβάσεις ή
αντικατασταθεί εξ’ ολοκλήρου από τεχνητά αξιοθέατα.
Αναγνωρίζονται πιθανές περιβαλλοντικές συνέπειες της
τουριστικής ανάπτυξης που εντείνονται κυρίως κατά τα
τελευταία στάδια, όπως: μόλυνση του αέρα από τις
εκπομπές ρύπων οχημάτων και αεροπλάνων, (συν.)
Minoas Pytharoulakis
Photo by Tomas Kohl (https://www.flickr.com/photos/tomaskohl/6029119728/) via Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0) licence
Τα μεγάλα πλήθη των τουριστών έχουν συμβάλλει
στην ανεπανόρθωτη φθορά τoυ Colloseum.
Rome, Italy.

15. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
5. Στασιμότητα (stagnation)
(συν.) ρύπανση των υδάτων από ρίψη απόβλητων στον
υδροφόρο ορίζοντα, καταστροφή άγριας πανίδας,
καταστροφή χλωρίδας και αποψίλωση δασών κ.α. Αυτές
οι επιπτώσεις επηρεάζουν αρνητικά και την ταξιδιωτική
εμπειρία των επισκεπτών, με αποτέλεσμα να μειώνεται
το ενδιαφέρον που έχει ο προορισμός για τους φορείς
που συμμετέχουν στην παραγωγή και προώθηση της
τουριστικής δραστηριότητας.
Παράγοντες αλλαγών: αριθμός τουριστών (μέγιστος δυνατός,
πολλοί επαναλαμβανόμενοι), τουριστικές επιχειρήσεις διεθνούς
εμβέλειας (tour operators, ξενοδοχειακές αλυσίδες), ντόπιοι και
ξένοι επιχειρηματίες, πολιτικοί φορείς διεθνούς, εθνικής και
περιφερειακής εμβέλειας, σύλλογοι προστασίας και διαχείρισης
του περιβάλλοντος.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Tim Sackton (https://www.flickr.com/photos/sackton/7178874988) via Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0) licence
Ο μαζικός τουρισμός έχει προκαλέσει σοβαρές
αρνητικές επιπτώσεις στη Βενετία, όπως π.χ. ρύπανση
των υδάτων, φθορά των μνημείων, υπερχρήση των
υποδομών, διόγκωση των τιμών στα ακίνητα, και
σταδιακή εγκατάλειψη της πόλης από τους ντόπιους.

16. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
6. Μετα-στασιμότητα (post-stagnation)
Αυτό το τελευταίο στάδιο διακρίνεται περαιτέρω σε
ενδεχόμενες περιπτώσεις ανάπτυξης, σταθεροποίησης, μη
ανάπτυξης (A, B, C, D, E), με ακραία ενδεχόμενα την
αναζωογόνηση ή την παρακμή του τουριστικού
προορισμού. Στο ενδεχόμενο της παρακμής (decline), ο
προορισμός δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστεί νεότερους
προορισμούς και αντιμετωπίζει συρρίκνωση της αγοράς
του. Αρκετές τουριστικές εγκαταστάσεις σταματούν τη
λειτουργία τους, καθώς η περιοχή γίνεται λιγότερο
ελκυστική για τους τουρίστες, και η βιωσιμότητα των
υπόλοιπων τουριστικών εγκαταστάσεων καθίσταται
αμφισβητήσιμη. Τελικά, η περιοχή ενδέχεται να μετατραπεί
σε μια τουριστική 'πόλη - φάντασμα', και η ποιότητα ζωής
της τοπικής κοινωνίας έχει υποβαθμιστεί σημαντικά.
Minoas Pytharoulakis
Photo by Peter Chovanec (https://www.flickr.com/photos/chovanecpeter/18808983475) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Eγκαταλελειμμένο spa στην περιοχή Korytnica,
Slovakia.

17. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
6. Μετα-στασιμότητα (post-stagnation)
Από την άλλη μεριά, η περίπτωση της αναζωογόνησης
(rejuvenation) αντιστοιχεί σε μια φάση ανανέωσης και
επανεισαγωγής του τουριστικού προϊόντος-προορισμού
στην αγορά, εισάγοντας νέα χαρακτηριστικά στον κύκλο
ζωής του (π.χ. ανάπτυξη φυσικών πόρων που δεν είχαν
χρησιμοποιηθεί ως τώρα, προσθήκες τεχνητών αξιοθέατων
όπως μουσεία, θεματικά πάρκα κ.α.).
Minoas Pytharoulakis
Photo by taver (https://www.flickr.com/photos/taver/3159876402/) by Attribution-NoDerivs 2.0 Generic (CC BY-ND 2.0) licence
Η φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για κάθε διοργανώτρια πόλη να 'επαναπροσδιοριστεί'
ως παγκόσμιος τουριστικός προορισμός. Με αφορμή την κορυφαία αυτή διοργάνωση, εκσυγχρονίζονται και προστίθενται
τουριστικές υποδομές, ξενοδοχεία κ.α., με απώτερο σκοπό τη διατήρηση των τουριστικών αφίξεων σε υψηλά επίπεδα
μακροπρόθεσμα. Π.χ., και στην περίπτωση της Αθηναϊκής Ριβιέρας παρατηρείται αύξηση του τουρισμού, έπειτα από την
ανάπλαση της περιοχής και τα έργα υποδομής που υλοποιήθηκαν με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

18. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
6. Μετα-στασιμότητα (post-stagnation)
Αυτή η φάση της αναζωογόνησης (rejuvenation)
επιτυγχάνεται με την ενεργή συμμετοχή ειδικών του
τουριστικού μάνατζμεντ και μάρκετινγκ, σε
συνδυασμό με μια συντονισμένη προσπάθεια όλων
αυτών που συμμετέχουν στο σύστημα παροχής
τουριστικών υπηρεσιών για την ολοκληρωμένη
αλλαγή σχεδιασμού και διαχείρισης των πόρων,
αξιοθέατων, και εγκαταστάσεων της περιοχής.
Παράγοντες αλλαγών: τουριστικές επιχειρήσεις διεθνούς
εμβέλειας (tour operators, ξενοδοχειακές αλυσίδες), ντόπιοι και
ξένοι επιχειρηματίες, ειδικοί του τουριστικού μάνατζμεντ και
μάρκετινγκ (destination planners κ.α.).
Minoas Pytharoulakis
Photo by Carlos Reusser Monsálvez (https://www.flickr.com/photos/carlosreusser/27736076593/) via CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Public Domain Dedication licence
To θεματικό πάρκο Disneyland στο Παρίσι αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ευρώπης.
Η λειτουργία του από το 1992 ανανέωσε το τουριστικό ενδιαφέρον και συνέβαλλε στην γενικότερη ανάπτυξη της περιοχής.
Σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις για την περιοχή από τον τουρισμό είναι η αύξηση των εισοδημάτων και θέσεων εργασίας.

19. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Minoas Pytharoulakis
Δεξιά: Photo by John Mason (https://www.flickr.com/photos/91451979@N00/9309939672/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Αριστερά: Photo by Werner Bayer (https://www.flickr.com/photos/wbayercom/10095845934) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Ερώτηση:
Σε ποιο στάδιο ανάπτυξης πιστεύετε πως βρίσκεται καθένας από τους παρακάτω προορισμούς;
Ποιες επιπτώσεις από τον τουρισμό εντοπίζετε σε κάθε περίπτωση;
Tο τεχνητό νησί Palm Jumeirah.
Dubai, United Arab Emirates. Το χωριό Hallstatt, Austria.

20. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Minoas Pytharoulakis
Δεξιά: Photo by Jorge Franganillo (https://www.flickr.com/photos/franganillo/42394182271/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Ερώτηση:
Σε ποιο στάδιο ανάπτυξης πιστεύετε πως βρίσκεται καθένας από τους παρακάτω προορισμούς;
Ποιες επιπτώσεις από τον τουρισμό εντοπίζετε σε κάθε περίπτωση;
Αριστερά: Photo by Kevin Poh (https://www.flickr.com/photos/kevinpoh/8556961493/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Η πλατεία Times Square, New York. Η πόλη Prague, Czech Republic.

21. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Minoas Pytharoulakis
Δεξιά: Photo by Aleksandr Zykov (https://www.flickr.com/photos/infanticida/7023550407/) via Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0) licence
Ερώτηση:
Σε ποιο στάδιο ανάπτυξης πιστεύετε πως βρίσκεται καθένας από τους παρακάτω προορισμούς;
Ποιες επιπτώσεις από τον τουρισμό εντοπίζετε σε κάθε περίπτωση;
Αριστερά: Photo by jo.sau (https://www.flickr.com/photos/johnas/7897033384/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Η Walking Street στην Pattaya, Thailand (ημέρα). Η Walking Street στην Pattaya, Thailand (νύχτα).

22. Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΣΕ ΣΤΑΔΙΑ
Minoas Pytharoulakis
Δεξιά: Photo by Sarah.Ahearn (https://www.flickr.com/photos/sarahahearn/6132110259) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
Ερώτηση:
Σε ποιο στάδιο ανάπτυξης πιστεύετε πως βρίσκεται καθένας από τους παρακάτω προορισμούς;
Ποιες επιπτώσεις από τον τουρισμό εντοπίζετε σε κάθε περίπτωση;
Αριστερά: Photo by Ankur P (https://www.flickr.com/photos/ankurp/34864615954/) via Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) licence
New York area στο θεματικό πάρκο
Universal Studios. Osaka, Japan.
Χωριό των Maasai
στο Amboseli National Park, Kenya.

23. ΤΕΛΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
Σας ευχαριστώ πολύ!
Background: Photo by Bernard Spragg (https://www.flickr.com/photos/volvob12b/14723942459/) via CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Public Domain Dedication licence
ΤOURISM MANAGEMENT SEMINARS
Minoas Pytharoulakis