Tam mətni: https://www.dropbox.com/s/t1r644rlour14gm/Olke%20iqtisadiyyatinin%20inkisafinda%20investisiyalarin%20rolu.pdf?dl=0

1. Ölkə iqtisadiyyatının inkişafında
investisiyaların rolu
Rəhbər: dr. Altay İsmayılov
Magistr: Müşfiq Məmmədov
İxtisas: BİM

2. Plan
 I Fəsil. İnvestisiya haqqında ümumi anlayışlar
 II Fəsil. İnvestisiyanın ölkə iqtisadiyyatının inkişafında rolu
 III Fəsil. Daxili və xarici investisiyaların Azərbaycan iqtisa

3. I Fəsil. İnvestisiya haqqında ümumi anlayışlar
 1.1. İnvestisiya anlayışı
 1.2. İnvestisiya qoyuluşunun mahiyyəti
 1.3. İnvestisiya yatırımları ilə əlaqədar nəzəriyyələr
 1.3.1. Neoklassik nəzəriyyə
 1.3.2. Keynsçi nəzəriyyə
 1.3.3. Marksist nəzəriyyə
 1.3.4. Məhsulun həyat dövrü modeli
 1.3.5. İnhisarçının üstünlüyü modeli
 1.3.6. Eklektik model
 1.3.7. Şaquli inteqrasiya yatırımları
 1.4. İnvestisiyanın qiymətləndirilməsi
 1.5. Investisiyanın maliyyələşmə mənbələri
 1.5.1. Daxili mənbələr
 1.5.2. Xarici mənbələr
 1.6. İnvestisiyanın formaları
1.6.1. Daxili investisiya
1.6.2. Xarici investisiya
1.6.2.1. Birbaşa xarici investisiyalar
1.6.2.1.1. Birbaşa xarici investisiyaların fayda və zərərləri
1.6.2.1.2. Birbaşa xarici investisiyaların əsas axın istiqamətləri
1.6.2.2. Portfel investisiyalar

4. II Fəsil. İnvestisiyanın ölkə iqtisadiyyatının inkişafında rolu
 2.1. İnvestisiya yatırımlarının makroiqtisadi göstəricilərə olan təsiri
 2.1.1. İqtisadi artım üzərinə olan təsirləri
 2.1.2. Məşğulluq üzərinə olan təsirləri
 2.1.3. Tədiyyə balansına olan təsirləri
 2.1.4. Büdcə gəlirlərinə təsiri
 2.2. Digər təsirlər
 2.2.1. Texnologiya üzərinə olan təsirləri
 2.2.2. Beynəlxalq münasibətlərə olan təsiri
 2.2.3. Regional inkişafa olan təsirləri
 2.2.4. Əsas fondlara və istehsal potensialına təsiri
 2.2.5. Yığıma olan təsiri
 2.3. İnvestisiya mühiti
 2.3.1. Qanunvericilik və xarici investisiyalar rejimi.
 2.3.2. “Bir pəncərə” sistemi
 2.3.3. Özəlləşdirmə
 2.3.4. Valyuta tənzimlənməsi
 2.3.5. Lisenziyalaşdırma
 2.3.6. Vergitutma
 2.3.7. Gömrük rejimi
 2.4. İnvestisiya siyasəti
 2.4.1. Daxili investisiya siyasəti
 2.4.2. Xarici investisiya siyasəti

5. III Fəsil. Daxili və xarici investisiyaların Azərbaycan iqtisadiyyatında
rolu və səmərəliliyi
 3.1. Azərbaycan iqtisadiyyatına yatırılan investisiyalar
 3.1.1. Daxili investisiyalar
3.1.1.1. Mülkiyyət növlərinə görə
3.1.1.2. İqtisadiyyatın sahələri üzrə nisbətləri
3.1.1.3. 2012-ci il investisiya proqramında nəzərdə tutulan layihələr
 3.1.2. Xarici investisiyalar
3.1.2.1. İllər üzrə dinamikası
3.1.2.2. Ölkələr üzrə pay bölgüsü
 3.1.3. Neft və qeyri-neft sektoruna yatırılan investisiyalar
 3.1.4. İnvestisiyaların cəlb olunması üçün potensial sahələr
3.1.4.1. İqtisadiyyatın sahələri üzrə
3.1.4.1.1. Sənaye sahəsi
3.1.4.1.2. Aqrar sahə
3.1.4.1.3. İKT sahəsi
3.1.4.1.4. Turizm sahəsi
3.1.4.2. Regionlar üzrə

6. III Fəsil. Daxili və xarici investisiyaların Azərbaycan iqtisadiyyatında
rolu və səmərəliliyi
 3.2. İnvestisiya yatırılması baxımından Azərbaycan
iqtisadiyyatının SWOT analizi
 3.2.1. Güclü tərəflər
 3.2.1.1. Makroiqtisadi baxımdan güclü tərəflər
 3.2.1.2. Sektoral və regional baxımdan güclü tərəflər
 3.2.1.3. İqtisadiyyatdan kənar güclü tərəflər
 3.2.2. Zəif tərəflər
 3.2.2.1. Makroiqtisadi baxımdan zəif tərəflər
 3.2.2.2. Sektoral və regional baxımdan zəif tərəflər
 3.2.2.3. İqtisadiyyatdan kənar zəif tərəflər
 3.2.3. Təhdidlər
 3.2.3.1. İqtisadi təhdidlər
 3.2.3.1. İqtisadiyyatdan kənar təhdidlər
 3.2.4. Fürsətlər
 3.2.4.1. İqtisadi fürsətlər
 3.2.4.2. İqtisadiyyatdan kənar fürsətlər
 3.3. Daxili və Xarici investisiyaların səmərəliliyi

7. İnvestisiya nədir?
 İnvestisiya - mənfəət (gəlir) və ya müəyyən sosial səmərə əldə
olunması məqsədilə sahibkarlıq və yaxud digər fəaliyyət növləri
obyektlərinə uzun müddətə qoyulan maliyyə vəsaitindən, habelə maddi
və intellektual sərvətlərdən ibarətdir.
 İnvestisiya - latınca “invest” sözündən olub, tərcüməsi
“geyindirirəm” mənasını verir

8. İnvestisiyaya yanaşmalar
Maliyyə baxımından:
 İnvestisiya - mənfəət (fayda) əldə edilməsi məqsədilə iqtisadi
təsərrüfat fəaliyyətinə yönəldilən bütün növ vəsaitlərdir.
İqtisadi baxımdan:
 İnvestisiya - əsas fondların yaradılmasına, genişləndirilməsinə,
yenidən qurulmasına və rekonstruksiyasına çəkilən xərclərdir.

9. İnvestisiya hesab olunur:
 pul, məqsədli bank əmanətləri, kreditlər, paylar, səhmlər və başqa qiymətli kağızlar;
 daşınan və daşınmaz əmlak (binalar, qurğular, avadanlıq və başqa maddi sərvətlər);
 müvafiq qaydada rəsmiləşdirilmiş elmi-təcrübi və digər intellektual sərvətlər;
 bu və ya digər istehsal növünün təşkili üçün zəruri olan, ancaq patentləşdirilməmiş,
texniki sənədləşdirmə, vərdiş və istehsalat təcrübəsi kimi tərtib edilmiş texniki, texnoloji,
kommersiya və digər biliklərin məcmusu (“nau-hau”);
 torpaqdan, sudan və digər təbii ehtiyatlardan, binalardan, qurğulardan,
avadanlıqlardan istifadə hüquqları, habelə müəlliflik hüququndan irəli gələn başqa
əmlak hüquqları;
 başqa sərvətlər.

10. İnvestisiya qoyuluşunun mahiyyəti nədir?
İqtisadçılar üçün :
 İnvestisiya qoyuluşu ayrı-ayrı ölkələrdə yığılmış istehsalın bir amilinin
hərəkətidir. Bu isə müxtəlif əmtəə və xidmətlərin digər ölkələrdə daha səmərəli
istehsalının yığılmasına imkan verir
Siyasi iqtisadçılar üçün :
 Artıq maliyyə resurslarının xarici ölkələrdə yerləşdirilməsi daha yüksək
mənfəət almağa yönəldilmişdir. Bu yanaşmada bazar artıq subyekt deyil,
obyekt olub, milli, regional və ya beynəlxalq səviyyədə müəyyən məqsədlərə
nail olmaq vasitəsi kimi çıxış edir.

11. İnvestisiya yatırımları ilə əlaqədar nəzəriyyələr
 Neoklassik nəzəriyyə
 Keynsçi nəzəriyyə
 Marksist nəzəriyyə
 Məhsulun həyat dövrü modeli
 İnhisarçının üstünlüyü modeli
 Eklektik model
 Şaquli inteqrasiya yatırımları

12. İnvestisiyanın qiymətləndirilməsi
İnvestisiyanın qiymətləndirilməsi aşağıdakı hallarda zəruridir:
 İnvestisiya layihələrinin işlənməsi və investorların cəlb olunması;
 Bank kreditinin alınması;
 İdarəetmə və investisiya qərarlarının qəbul edilməsi.

13. İnvestisiyanın qiymətləndirilməsi
Qiymətləndirmənin nəticəsi olaraq aşağıdakı suallara cavab tapılır:
 İnvestisiyanın rentabelliyi necədir?
 İnvestisiyanın qaytarılması müddəti nə qədərdir?
 Mövcud layihə hansı risklərə malikdir?

14. İnvestisiyanın maliyyələşmə mənbələri
 Daxili mənbələr
 Xarici mənbələr

15. Daxili mənbələr
 Dövlət büdcəsi
 Büdcədən kənar fondların vəsaitləri ( prezidentin ehtiyat
fondu, müxtəlif ölkədaxili humanitar və digər növ fondlar)
 Bank kapitalı
 Ticarət kapitalı
 Şəxsi vəsaitlər ( müəssisə, təşkilat və vətəndaşların vəsaitləri)
 Dövlətlərarası kreditlər, qrant və texniki yardımlar
 Sığorta, sosial təminat fondlarının vəsaitləri və s.

16. Xarici mənbələr
 Xarici hüquqi və fiziki şəxslərin vəsaitləri
 Beynəlxalq təşkilatların ( humanitar, sosial təminat
və s.) maliyyə vəsaitləri.

17. İnvestisiyanın formaları
 Daxili investisiya
 Xarici investisiya
1) Birbaşa xarici investisiyalar
2) Portfel investisiyalar

18. Birbaşa xarici investisiyalar
BXİ-lər dedikdə, birbaşa xarici investorların hər hansı bir iqtisadiyyatın
mövcud obyekt və müəssisəsi üzərində uzunmüddətli əməkdaşlıq, daimi
maraq və nəzarətinə şərait yaradan investisiyalar başa düşülür.
BXİ-lər həm də investorların yönəldiyi iqtisadiyyatda müəssisələrin
idarəetməsi üzərində öz nüfuz dərəcələrini artırmaq cəhdini ifadə edir.

19. Birbaşa xarici investisiyaların mənfi effektləri
 Yerli şirkətlər tərəfindən milli istehsal və milli inkişaf strategiyasının
seçimi üzərində nəzarətin itirilməsi. İstehsalın müəyyən sahələri üzrə
nəzarət faktiki olaraq xaricilərin əlinə keçir ki, bu da inkişaf strategiyasının
müəyyən edilməsinə öz təsirini göstərir.
 Birbaşa xarici investisiyalar milli şirkətləri qeyri ədalətli rəqabət əsasında
daxili bazardan çıxara bilər.
 Birbaşa xarici investisiyalar, əgər filialların istehsalı iri həcmli idxal tələb
edirsə, kapitalı idxal edən ölkənin tədiyyə balansına mənfi təsir göstərə
bilər.
 Uzunmüddətli perspektivdə birbaşa xarici investisiyaların dəyəri bahalaşa
bilər. “İnvestisiyanın qocalması” baş verə bilər, yəni elə bir an yetişə bilər
ki, ölkədən çıxarılan gəlir ölkə iqtisadiyyatına yatırılan birbaşa
investisiyaların həcmindən çox ola bilər.

22. 2005-2007-ci illər: İEÖ - 65.8 %, İEOÖ - 30.2 %, KİÖ - 4 %
2008-2010-cu illər: İEÖ - 52 %, İEOÖ - 41.8 %, KİÖ - 6.2 %
2009-cu il: İEÖ - 50.9 %, İEOÖ - 43.1 %, KİÖ - 6 %
2010-cu il: İEÖ – 48.4 %, İEOÖ - 46.1 %, KİÖ – 5.5 %
2011-ci il: İEÖ – 51.9 %, İEOÖ - 43 %, KİÖ – 5.1 %
2012-ci il: İEÖ – 52.7 %, İEOÖ – 42.4 %, KİÖ – 4.9 %
2013-cü il: İEÖ – 54.7 %, İEOÖ - 40 %, KİÖ – 5.3 %

23. Portfel investisiyalar
Reallaşdırılır:
 Beynəlxalq bazarlarda səhm, veksel və istiqraz kimi qiymətli kağızların
yerləşdirilməsi;
 Məşhur qurumların səhm və digər qiymətli kağızlarının beynəlxalq kapital
bazarlarında alqı-satqısını həyata keçirmək;
 Müxtəlif qısamüddətli kredit mexanizmlərindən istifadə etmək.

24. BXİ-lərlə onlar arasındakı fərqlər
 BXİ-lərdən fərqli olaraq yüksək elastiklik xarakterinə malikdir;
 BXİ-lər real sektora yönəldiyi halda, portfel investisiyaları daha çox banklar,
sığorta şirkətləri, investisiya və pensiya fondları kimi maliyyə-kredit sektoru
müəssisələrinə yönəlirlər;
 BXİ-lər yönəldiyi müəssisələrin istehsal və rəqabət qabiliyyətinin daim daha da
yüksəldilməsinə çalışır ki, nəticədə onların uzunmüddətli inkişafına nail olaraq,
müvafiq şəkildə gəlir əldə etmək imkanlarını da artırırlar. Portfel investorları isə
şirkətin üzunmüddətli inkişafı çox az maraqlandırır və onlar qısa müddətdə şirkətin
mənfəətindən daha çox əldə etmək haqqında düşünürlər

25. İnvestisiyanın ölkə iqtisadiyyatının inkişafında rolu
Bu rol araşdırılmışdır:
II. İnvestisiya yatırımlarının makroiqtisadi göstəricilərə ola
III. Digər təsirlər

26. İnvestisiya yatırımlarının makroiqtisadi
göstəricilərə olan təsiri
 İqtisadi artım üzərinə olan təsirləri
 Məşğulluq üzərinə olan təsirləri
 Tədiyyə balansına olan təsirləri
 Büdcə gəlirlərinə təsiri

27. Digər təsirlər
 Texnologiya üzərinə olan təsirləri
 Beynəlxalq münasibətlərə olan təsiri
 Regional inkişafa olan təsirləri
 Əsas fondlara və istehsal potensialına təsiri
 Yığıma olan təsiri

28. İnvestisiya mühiti
 Qanunvericilik və xarici investisiyalar rejimi.
 “Bir pəncərə” sistemi
 Özəlləşdirmə
 Valyuta tənzimlənməsi
 Lisenziyalaşdırma
 Vergitutma
 Gömrük rejimi

29. İnvestisiya siyasəti
 Daxili investisiya siyasəti
 Xarici investisiya siyasəti
 İdxal
 İxrac

30. Daxili investisiya siyasəti
Daxili investisiya siyasətinin həyata keçirilməsi mexanizmləri:
 vergitutma subyektlərinin və obyektlərinin, vergi dərəcələrinin və güzəştlərinin fərqləndirildiyi
vergi sisteminin tətbiqi;
 kredit və amortizasiya siyasətinin həyata keçirilməsi, o cümlədən əsas fondların sürətli
amortizasiyası yolu ilə.
 ayrı-ayrı region, sahə və istehsalatların inkişafı üçün subvensiya, subsidiya büdcə borclarının
verilməsi;
 dövlət norma və standartlarının müəyyənləşdirilməsi;
 antiinhisar tədbirlərin görülməsi;
 mülkiyyətin özəlləşdirilməsi;
 investisiya layihələrinin ekspertizasının keçirilməsi;
 başqa tədbirlər.

31. Xarici investisiya siyasəti
İdxal:
 Beynəlxalq standartlar səviyyəsində milli məhsul və xidmətlərin həcminin
artırılması;
 Ölkəyə yeni texnologiya, təcrübə və s. cəlb edilməsi;
 Ümumi daxili məhsulun və milli gəlirin artırılması.
İxrac:
 Ölkənin ixracyönümlü məhsul və xidmətlərinin xarici bazarlara
çıxarılması;
 Gəlir əldə etmək və daxili bazarı təminatlı xarici məhsullarla (əsasən
yarımfabrikatlar, ehtiyat hissələri və s.) təmin etmək üçün ölkədə xarici
istehsalın genişləndirilməsi;
 Bank sisiteminin təkmilləşdirilməsi və valyuta əməliyyatlarının
effektivliyinin qaldırılması;
 Sığorta sisteminin təkmilləşdirilməsi, sığorta fəaliyyətinin aktivləşdirilməsi
və s.

32. Daxili və xarici investisiyaların
Azə rbaycan iqtisadiyyatında rolu
və sə mə rə liliyi

33. İqtisadiyyata yönəldilən cəmi investisiyalar
2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bütün mənbələr üzrə investisiya qoyuluşları (xarici investisiyalar nəzərə alınmaqla):
mlyn.manat 6 733.4 7 415.6 10 353.9 13 328.0 10 475.0 13 929.0
mlyn.dollar 7 118.5 8 300.4 12 066.1 16 222.0 13033,5 17 354.8
Xarici investisiyalar:
mlyn.manat 4 628.5 4 514.2 5 727.2 5 625.8 4 395.1 6 619.7
mlyn.dollar 4 893.2 5 052.8 6 674.3 6 847.4 5 468.6 8 247.8
Daxili investisiyalar:
mlyn.manat 2 104.9 2 901.4 4 626.7 7 702.2 6 079,90 7 309.3
mlyn.dollar 2 225.3 3 247.6 5 391.8 9 374.6 7 564.9 9 107.0
Əsas kapitala yönəldilmiş daxili və xarici investisiyalar

34. ƏK yönəldilmiş Dİ-lərin iqtisadiyyatın sahələri üzrə nisbətləri (2010)
 kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq üzrə - 5,7 %;
 sənaye üzrə - 31,5 %;
 tikinti – 0,7 %;
 topdan və pərakəndə ticarət – 2,9 %;
 nəqliyyat və anbar təsərrüfatı – 27,4 %;
 turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə - 2,9 %;
 informasiya və rabitə - 2,8 %;
 maliyyə və sığorta fəaliyyəti – 0,2 %;
 dövlət idarəetməsi və müdafiə; icbari sosial təminat – 5 %;
 təhsil – 1,9 %;
 əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi – 2,2 %;
 istirahət, əyləncə və incəsənət - 4,4 % və s. olmuşdur.

35. 2012-ci il dövlə t investisiya proqramında
nə zə rdə tutulan layihə lə r

36. Təhsil və elm sahəsinə 214.1 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır ki, onun 199.7 mln manatı dövlət əsaslı vəsait
qoyuluşu xərclərinin payına düşür, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı
filialının yeni tədris kompleksinin tikilməsi;
 Milli Konservatoriya üçün yeni tədris kompleksinin tikilməsi;
 Diplomatik Akademiyanın yeni tədris kompleksinin tikilməsi;
 Ali təhsil müəssisələri üçün yeni yataqxanaların tikintisi və s.

37. Səhiyyə sahəsinə 195.3 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır ki, onun 182.7 mln manatı dövlət əsaslı vəsait
qoyuluşu xərclərinin payına düşür, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin tikintisi;
 Milli Sağlamlıq Mərkəzinin tikintisi;
 Akademik M.Ə.Mirqasımov adına Respublika Klinik
Xəstəxanasının əsaslı təmiri, avadanlıq və inventarlarla təchiz
olunması və s.

38. Mədəniyyət və Turizm sahəsinə 255.4 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 Bakı şəhərində Müasir İdman-Konsert Kompleksinin tikintisi;
 Bakı şəhərində Heydər Əliyev adına Mərkəzin tikintisi;
 Funikulyorun bərpası;
 Dövlət bayrağı meydanının tikilməsi;
 Bakı şəhərində İstiqlal Muzeyinin yaradılması və s.

39. Gənclər və idman sahəsinə 148.9 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 Gimnastika Kompleksinin tikintisi;
 Astara, Cəlilabad, Qax, Şirvan, Göygöl, Xaçmaz, Saatlı,
Ağcabədi, Abşeron Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi və s.

40. Energetika və sənaye sahələrinə 342.6 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır ki, onun 316.0 mln manatı dövlət əsaslı vəsait
qoyuluşu xərclərinin payına düşür, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 Bakı şəhəri Xırdalan (Böyük Şor) 220/110/10 kV yarımstansiyanın tikintisi;
 Azot gübrələri istehsalı zavodunun tikintisi;
 Bakı şəhərində Bərk məişət tullantılarının yandırılması zavodunun tikintisi;
 Külək, günəş, biokütlə və geotermal enerji mənbələrinin yaradılması;
 Zibil tullantıları emalı zavodu layihəsi (İslam İnkişaf Bankının krediti cəlb
edilməklə);
 Bərk tullantıların vahid idarəçiliyi layihəsi (Dünya Bankından kredit cəlb
edilməklə) və s.

41. Nəqliyyat sahəsinə 2766.6 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır ki, onun 2040.6 mln manatı dövlət əsaslı vəsait
qoyuluşu xərclərinin payına düşür, o cümlədən aşağıdakı layihələrə:
 Qələbə meydanında (Gənclik metro stansiyası) müxtəlif səviyyəli yol qovşağının
tikintisi;
 Bakı şəhərində nəqliyyatın intellektual idarəetmə sisteminin yaradılması;
 Bayıl qəsəbəsindən “Dövlət Bayraq Meydanı” kompleksinə yolun tikintisi;
 Bakı-Ələt-Gürcüstan magistral avtomobil yolunun 4 zolaqlı yola çatdırılması üçün
əlavə 2 zolağın tikintisi;
 Yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanının tikintisi;
 Bakı Metropoliteninin V növbəsinin “Avtovağzal” - “Memar Əcəmi” sahəsinin
tikintisi;
 “Elmlər Akademiyası” metro stansiyasının II çıxışının tikintisi;
 Yeni 2 ədəd gəmi-bərənin və üzən dokun alınması.

42. Rabitə və kommunikasiya sahəsinə 13.8 mln manat məbləğində vəsait
proqnozlaşdırılmışdır ki, bu da bütünlüklə dövlət əsaslı vəsait
qoyuluşu xərclərinin payına düşür, o cümlədən :
 “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının
inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı”-nın həyata
keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planına əsasən mərkəzləşdirilmiş
radiomonitorinq şəbəkəsinin yaradılması;
 Dövlət strukturlarında istifadə olunan komputerlərdən 10.000 ədədinin
“Microsoft” şirkətinin proqram təminatı ilə mərhələlərlə
lisenziyalaşdırılması və s.

43. Azərbaycan iqtisadiyyatına yönəldilmiş xarici investisiyalar(mln dollar)
2011
2005 2006 2007 2008 2009 2010 1995-2010 6 ay
Cəmi Xarici
investisiyalar 4893,2 5052,8 6674,3 6847,4 5468,6 8247,8 54250,3 3448,8
Maliyyə
Kreditləri 698,4 983,5 1576,6 2357,9 1438,3 3405,9 12644,2 1469,9
Ondan neft
sektoruna kreditlər 287,9 274,7 160,4 4,8 0,0 0,0 727,8
Birbaşa
investisiyalar 4030,4 3790,7 4442,4 3844,8 3037,1 3614,9 37437,8 1719,2
Neft bonusu 1,0 17,0 68,2 3,5 1,0 2,0 172,9
Portfel
investisiyalar 78,4 57,8 156,4 152,4 305,8 0,0 781,7
Digər
investisiyalar 85,0 203,8 430,7 488,8 686,4 1225,0 3213,7 259,7

44. 2002-2010-cu illər üzrə
Digər 3%
Rusiya 1%
Çexiya 1%
Fransa 1%
Səudiyyə Ərəbistanı 1%
Almaniya 2%
Türkiyə 7%
Norveç 6%
Böyük Britaniya 48%
Yaponiya 10%
ABŞ 20%
Böyük Britaniya ABŞ Yaponiya Norveç Türkiyə Almaniya Səudiyyə Ərəbistanı Fransa Çexiya Rusiya Digər

45. Neft və q/neft sektoru üzrə ƏK yönəldilmiş cəmi investisiyalar
Neft Sektoru Q/neft Sektoru
8,000.0
7,000.0 7,021.7
6,767.6
6,000.0
5,666.6
5,000.0
mln. AZN
4,000.0 3,941.3
3,708.1 3,756.2
3,529.9
3,408.5
3,000.0 2,922.4 2,947.6
2,771.1 2,826.0
2,000.0 2,013.7 2,058.3
1,448.4
1,214.6
1,000.0 924.6 1,015.3
770.3 686.6 658.6
429.4 535.9 529.9 501.9
465.9 484.3
374.4 332.1 398.6
135.5 215.1
0.0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
İllər

46. 2012-ci il üçün proqnozlaşdırılmışdır:
 ƏK yönəldilmiş 13,5 mlrd. manat investisiya
 Cari ilə nisbətən 9,7 faiz çox
 Daxili investisiyaların payı 70,3 faiz
 Xarici investisiyaların payı isə 29,7 faiz
 Qeyri-neft sektoruna 68,4 faiz

47. SWOT ANALİZ

48. GÜCLÜ TƏRƏFLƏR ZƏİF TƏRƏFLƏR
Makroiqtisadi Makroiqtisadi
• İşsizlik problemi, Xaricə beyin axını
• Stabil bir mühitin mövcud olması
• Özəlləşdirmə prosesinin yavaş
• Xarici borcların ÜDM-yə nisbətininin getməsi
• Korrupsiya və rüşvət dərəcəsinin
yüksək olmaması
yüksək olması
• Valyuta kursunun stabil olması • İxracat və büdcənin neft sektoruna
bağlılığı
• Ucuz iş-gücü
• Gəlir səviyyəsinin aşağı olması
• Aşağı inflyasiya dərəcəsi
• Gəlir dağılımının ədalətsiz olması
• İkitərəfli ticarət və investisiya
• Yeni pul vahidinə inamsızlıq
razılaşmalarının mövcudluğu
• Kölgə iqtisadiyyatının mövcudluğu
• Dövlətin həvəsləndirmə siyasətlərinin
• Haqsız rəqabət mühitinin olması
olması

49. GÜCLÜ TƏRƏFLƏR ZƏİF TƏRƏFLƏR
Sektoral və regional Sektoral və regional
• Əkinçilik və heyvandarlıq sektoru üçün
• Köhnə texnologiya və infrastrukturun
əlverişli iqlim və əraziyə sahib olması
• Turizmin inkişafına uyğun ekoloji, təbii, qeyri-kafiliyi
tarixi və mədəni zənginliklərə sahib olması.
• Maliyyə sektorunun kifayət qədər
• Əkinçilik və heyvandarlıq məhsullarının
inkişaf etməməsi
istehsalı üçün imkanların mövcud olması.
• Sektoral monopoliyaların mövcudluğu
• Neft və təbii qaz sektorunun varlığı.
• "Holland Sindromu" təhlükəsi.
• Nəqliyyat və rabitə sektorlarının
• Turizm sektorunun lazımi səviyyədə
inkişaf potensialı.
inkişaf etməməsi
• Maliyyə sektorunun inkişaf potensialı.
• İctimai Təhlükəsizlik xidmətləri
• İnşaat məhsulları üçün inkişaf potensialı.
xərclərinin yüksək olması
• Xəzərin balıqçılıq və kürü istehsalına
əlverişli olması.

50. GÜCLÜ TƏRƏFLƏR ZƏİF TƏRƏFLƏR
İqtisadiyyatdan kənar İqtisadiyyatdan kənar
• Əhalinin təhsil səviyyəsi • Əhalinin 46.9 %-inin kəndlərdə
• 38 % nisbətində gənc əhalinin yaşaması
olması • Bölgələrarası nəqliyyat problemi
• Əhalinin 51 %-inin fəal əhali olması • İnsanların dünyagörüşündəki
• Siyasi sabitliyin və iradənin dəyişiklik
mövcudluğu • Ölkənin beynəlxalq səviyyədə
tanıdılmasının yetərli olmaması

51. FÜRSƏTLƏR TƏHDİDLƏR
İqtisadi İqtisadi
• Müstəqillik qazanan ölkələr arasında
• Neft qiymətlərindəki dalğalanmalar
ən çox xarici investisiyanın yatırıldığı
ölkələrdən olması • Neft və təbii qaz istehsalından asılı
• Sərbəst bazar iqtisadiyyatına keçiddə
bir iqtisadi quruluş olması səbəbi ilə
regiondakı ölkələrə görə daha öndə
olması digər sektorların lazım olan
• Neft və təbii qaz ixracatçısı ölkəsi
diqqətdən məhrum olması və bu
olması
• Sürətli sənayeləşmə və inkişaf səbəblə önümüzdəki on illiklərdə
imkanı
neft qaynaqlarının tükənməsindən
• Beynəlxalq neft müqavilələrinin
imzalanmış olması sonra iqtisadi çətinliklərin
qaçınılmaz olması

52. FÜRSƏTLƏR TƏHDİDLƏR
İqtisadiyyatdan kənar İqtisadiyyatdan kənar
• Tarixi keçid ticarət yollarının • Dağlıq Qarabağ probleminin
üzərində olması davam etməsi.
• Region ölkələri içində sabit və daha • Xəzərin statusu problemi.
demokratik bir idarəetmə • Dəniz və okean çıxışının
strukturunun mövcudluğu olmaması.
• Strateji mövqeyi • Çevrəylə bağlı problemlər
• Orta Asiya və Qafqaz neftini ölkə
üzərindən dünyaya nəqli fürsəti

53. EKONOMETRİK MODEL
ÜDM = a0+a1*Dİ (daxili investisiya) (1)
ÜDM = a0+a1*Xİ (xarici investisiya) (2)

54. UDM = 2119.951256 + 5.264538539*DAXINVEST

55. UDM = -5992.221858 + 6.427249573*XARINVEST