Erika Hokke: Stichting Archief Publicaties Annual

1. Stichting Archiefpublicaties | Presentatie jaarboek | 29 november 2018

2. Stichting Archiefpublicaties “ het (doen) uitgeven en het stimuleren van het uitgeven van publicaties die betrekking hebben open van belang zijn voor het archiefvak en de archiefwetenschappen” https://kvan.courant.nu https://www.kvanbrain.nl/pagina/sp

3. Programma 10:30-10:45 • Welkom! (Erika Hokke) • ‘Pioniers, settelers en planners’, een jaarboek over preserveren (Margriet van Gorsel) * 10:45-11:45 Een blik in het jaarboek • Digital preservation, wat is het niet (of niet alleen). Tijd voor een andere benadering (Mette van Essen) • Duurzame toegang tot research data, casus Universiteit Leiden (Laurents Sesink) • Preserveren van digitale architectuurarchieven (Frans Neggers) • Capturing online cultures, storytelling as a method (Annet Dekker) 11:45-12:00 Stappen zetten in een nieuw vakgebied • Overhandiging jaarboek Preserveren door Marcel Ras en Margriet van Gorsel aan Roosmarijn Ubink en Eppo van Nispen • Afronding

4. Met dank aan: Het jaarboek Preserveren zou er niet geweest zijn zonder: De redactie Margriet van Gorsel; Bart de Nil; Marcel Ras De 22 auteurs, die samen 17 artikelen schreven De sponsoren Axiell ALM Hogeschool van Amsterdam Picturae De Ree Archiefsystemen De Morrenstichting Netwerk digitaal erfgoed

5. ‘Pioniers, settelers en planners’:een jaarboek over preserveren MARGRIET VAN GORSEL, STADSARCHIEF AMSTERDAM, REDACTEUR 29 NOVEMBER 2018

6. Redactionele Keuzen - combinatie Vlaanderen en Nederland - collectiebeherende instelling - studenten en beginnende professionals - geen commercie - globale context, lokale inzet - inhoud en structuur: Wardley - vorm

7. Aan het werk - Auteurs - Thema’s - Door onvoorziene omstandigheden - Missers

8. Resultaat Overzicht van een moment in de tijd Functionele preservering Collectiebeherende instellingen Preserveren van informatie Verschillende domeinen Verschillende fasen van organisatieontwikkeling

9. Digital Preservation wat is het niet METTE VAN ESSEN, NATIONAAL ARCHIEF 29 NOVEMBER 2018 (of niet alleen)

10. Digital Preservation wat is het niet TIJD VOOR EEN ANDERE BENADERING (of niet alleen)

11. TECHNISCH PROBLEEM ADAPTIEVE UITDAGING

12. A B

13. Archiveren is alles wat nodig is om informatie duurzaam toegankelijk te maken.

14. Duurzame toegang tot research data, casus Universiteit Leiden LAURENTS SESINK, CENTRE FOR DIGITAL SCHOLARSHIP UNIVERSITAIRE BIBLIOTHEKEN LEIDEN

15. De digitale transitie in wetenschappelijk onderzoek • Onderzoek – Beschikbaarheid van Big Data, (inter)disciplinarire samenwerking, ontwikkeling van nieuwe methoden, technieken en instrumenten. Data Science • Onderzoeksproces– Eisen van onderzoeksfinanciers, -organisaties, uitgevers en overheden met betrekking tot Research Data management. • Publicatieproces– Nieuwe mogelijkheden voor online publiceren, eisen van overheden of onderzoeksfinanciers met betrekking tot Open Access • Digitale duurzaamheid– Hoe wetenschappelijke output ook voor de lange termijn toegankelijk en bruikbaar te houden. Digital Preservation

16. Het belang van professioneel datamanagement (Waarom) • Het komt de kwaliteit van het onderzoek ten goede; • In het licht van wetenschappelijke integriteit is het belangrijk om zorgvuldig vast te leggen hoe data verworven en beheerd worden en wie wanneer welke rechten heeft om de data aan te passen of te bewerken; • Met veel onderzoeksdata moet uit het oogpunt van veiligheid en privacy uiterst zorgvuldig worden omgegaan; • In een wereld waarin beperkt budget beschikbaar is voor wetenschappelijk onderzoek, is het cruciaal dat andere wetenschappers gebruik kunnen maken van bestaande datasets, zowel voor het verifiëren en reproduceren van onderzoeksresultaten als voor het beantwoorden van nieuwe onderzoeksvragen.

17. Digitale duurzaamheid (Beleid) Horizon Europe “The principle of Open Science will become the modus operandi of the new Programme. It will go beyond the open access policy of Horizon 2020 and require open access to publications and data (with robust opt-outs for the latter), and to data management plans. The Programme will foster the widespread use of FAIR data; and activities that enhance researchers’ skills in open science and support reward systems that promote open science.” Regeerakkoord: ‘Open Science wordt de norm in wetenschappelijk onderzoek’. Nationaal Plan Open Science 100% Open Access voor publicaties Optimaal hergebruik van onderzoeksdata Nieuw evaluatie en waarderingssysteem voor onderzoekers

18. Universitair beleid  Veilige opslag: integriteit, beschikbaarheid, vertrouwelijkheid  Data moeten voor tenminste 10 jaar bewaard worden  Data moeten voldoen aan de ‘FAIR’ principes  Documentatie, metadata en software moeten beschikbaar zijn  Archiveer data in een gecertificeerd archief  Schrijf een datamanagement plan (DMP) BEFOREDURINGAFTER

19. Duurzaamheid (Wat) Data moet na afloop van het onderzoek voldoen aan de FAIR principes

20. Duurzaamheid (Wat) • Archiveer data in een gecertificeerd archief die minimaal voldoet aan de eisen van het CoretrustSeal • Het CoretrustSeal stelt eisen waaraan een digitale repository moet voldoen.

21. Werkprocessen, protocollen (Hoe) • Datamanagement Plan • Template • DMP tool • Voorzieningen • Overzicht van beschikbare voorzieningen per faculteit (lokaal, landelijk, internationaal) • Ondersteuning • Informatievoorziening • Vraagafhandeling • Advies • Vaardigheden en competenties • Trainingen, hands on ondersteuning

22. Werkprocessen, protocollen (Hoe) • FWN: PhD geeft in een Dataformulier aan waar de data opgeslagen is voor zijn/haar promotie. Formulier wordt ondertekend door de promotor en de wetenschappelijke directeur  Alle data onderliggend aan theses zijn toegankelijk voor het instituut  Inzicht in volume / type datasets  Inzicht in de praktijk van het delen van data x Meeste data voldoet nog niet helemaal aan de FAIR principes x Beheer van data op harde schijven / gedeelde netwerk schijven is problematisch

23. Lessons learned • Betrokkenheid van alle belanghebbenden is cruciaal. Inclusief de pioniers. • Commitment van overheden, financiers, bestuurlijke gremia is onontbeerlijk. • Combinatie van top-down & bottom-up aanpak is noodzakelijk omdat wetenschappelijke disciplines sterk van elkaar kunnen verschillen. • Het delen en duurzaam toegankelijk maken van data vergt een andere manier van werken en cultuur. • Het opzetten van nieuwe diensten en ondersteuning is een grote uitdaging. • Het FAIR maken van data zijn nieuwe professionals nodig zoals Data Stewards, Data Engineers, Data curators etc…. • Op basis van de ervaringen uit de praktijk moet het beleid bijgesteld kunnen worden.

24. Preserveren van digitale architectuurarchieven FRANS NEGGERS, HET NIEUWE INSTITUUT 29 NOVEMBER 2018 Een korte weergave van het artikel ‘10 jaar digitale architectuurarchieven: een stand van zaken’, Wim Lowet (Vlaams Architectuurinstituut) en Frans Neggers (Het Nieuwe Instituut).

25. De culturele opdracht als uitdaging

26. Opkomst digitaal ontwerpen

27. Functies ontwerpsoftware Uitwerking van het ontwerp Mogelijk maken van complexe ontwerpen, via parametrisch design Sterke visualisaties worden mogelijk Onder- steuning ontwerpen bouwproces, samenwerking, delen informatie

28. *TomAvermaete,Roundtable‘TheToolsoftheArchitectintheArchive’,HetNieuweInstituut,23nov2017 Gebruik van digitale ontwerptools heeft geleid tot een nieuwe ontwerppraktijk waarbinnen de traditionele betekenis van tekening, model en document niet meer geldig is. De focus ligt steeds meer op data. Het is nodig tot een nieuw begrip te komen. Door de kenmerken, mogelijkheden en tools van het digitale komen ontwerppraktijk, onderzoekspraktijk en archiefpraktijk in een andere verhouding tot elkaar te staan*. Er treden veranderingen op in rol en plaats. Ontwerp praktijk Onderzoeks praktijk Archief praktijk . Toegankelijkheid . Vergelijkend onderzoek . Visueel vs textueel . Representatie data . Opslag . Indexing & crowd indexing . Cross referencing & hyperlinking . Duurzame toegangekijkheid Digitalisering van de ontwerppraktijk Researching Design Archiving Design Researching archives / Archiving research

29. De uitdaging * Software en bestanden zijn complex * Veel software is leveranciersafhankelijk, specificaties niet of slechts deels openbaar * Complexe opbouw bestanden bemoeilijkt migratie naar meer open formaten * De informatievorming binnen de praktijk is vaak complex en voor buitenstaanders niet altijd goed te interpreteren * Bij architecten laag bewustzijn en belang om duurzaam te archiveren, archivering soms ad hoc * De aandacht voor informatiemanagement en archivering binnen bureaus varieert

30. De uitdaging Vlaams Architectuurinstituut en het Nieuwe Instituut hebben de uitdaging beantwoord door aandacht te geven aan * Kennisopbouw * Bewaarstrategieën bepalen en uit te testen * Te kijken naar de aanpak aan de bron * Te werken aan een e-depot voorziening

31. Internationale initiatieven Gau:di programma FACADE CCA, Archaeology of the Digital Frank Gehry’s ontwerp voor MIT’s Stata Center diende als testbed (foto: Andy Ryan)

32. De uitdaging: kennisopbouw Het Nieuwe Instituut . Congres Hybrid Architectual Archives (NAi, 2008) . Maturities/capabilities study naar digital preservation bij Het Nieuwe Instituut, startpunt traject (2015) . Thursday Night bijeenkomst i.h.k.v. overdracht digitaal archief eerste 400 MVRDV-projecten. Over onder meer de kijk van instellingen en architecten op waarderen en preserveren. . Leeromgeving en training Digital Preservation (2016) . Verdere professionalisering binnen het Project inrichting digitaal archief (2017-2019) . Round table bijeenkomst The Tools of the Architects in the Archive (2017) . Internationale expertmeeting Archiving Digital Architectural Heritage (2018) Vlaams Architectuurinstituut Project digitale architectuurarchieven. Onderzoeken 2008-2017: . Survey naar digitaal documentbeheer bij architecten (2008) . Onderzoek naar opname en preservatie van CAD (2013) . Pilotproject over ordening en selectie in een digitaal bouwdossier van Martine De Maeseneer Architecten, in samenwerking met PACKED (2014) . Onderzoek naar een archiveringsworkflow aan de hand van het digitaal archief van Maarten Van Severen (2014-2016) . The archives @ the architects: een haalbaarheidsstudie voor archiefdiensten aan architecten (2016-2017) . Ontwikkeling van procedures voor bestandsreplicatie en - identificatie aan de hand van het digitaal archief van Christian Kieckens (2017)

33. De uitdaging: bewaarstrategieën * Wat zijn de mogelijkheden en issues bij bit preservation en functionele preservering? * VAi-onderzoek naar opname en preservatie van CAD (2013). Het onderzoek bij een aantal bureaus leverde een overzicht van gebruikte software en gebruikte bestandsformaten en er werd getest op preservering. Er ontstond een beeld van inhoud en structuur en van te nemen stappen bij opname, de benodigde instrumenten en van geschikte archiveringsformaten. * Bij Het Nieuwe Instituut is het ontwikkelen van een Preservation Policy integraal onderdeel van het Project inrichting digitaal archief (2017-2019). * Voorlopig lijkt binnen de praktijk van de instellingen vooral de nadruk te liggen op bit preservation en wordt er naar functionele preservering onderzoek gedaan.

34. De uitdaging: de bron VAi, The Archives @ The Architects, haalbaarheidstudie, 4 cases - Kan instelling architectenbureaus bijstaan in document- en archiefbeheer? - Kan dat voor beide tot winsten leiden, is er een business model mogelijk? - Kan het leiden tot vervroegde overdrachten, waardoor ook preservering sneller kan plaatsvinden? - > Welke concrete diensten zijn bureaus bereid af te nemen? : wel enige educatie en kwaliteitsscan, geen zwaardere diensten Het Nieuwe Instituut - Bureauenquête (NAi, 2008). Zicht op analoog en digitaal archiefbeheer en op gebruik hardware en software. - Onderzoek 9 bureaus 2017, inzicht in . het archiefbeheer bij de bureaus . gebruik software binnen het creatieve ontwerpproces en verschil tussen early adopters en volgers; rol en gebruik van software gericht op projectbeheersing (zoals BIM) . de rol van samenwerken / co-design . de betekenis van digitaal ontwerpen en de relevantie voor verzamelen en preserveren . de aandacht die bureaus bereid zijn te geven aan archiefbeheer en duurzame toegankelijkheid . het belang van samenwerking met de archiefvormers (van elkaar leren, competenties ontwikkelen, ontwikkelingen monitoren) . werk binnen netwerken samen aan onderzoek naar duurzame toegankelijkheid

35. De uitdaging: naar een voorziening Het Nieuwe Instituut - Project inrichting digitaal archief (2017-2019) Vlaams Architectuurinstituut - Werkt samen met 6 Vlaamse culturele instellingen in een onderzoeksproject naar een gedeelde voorziening (2020-2024)

36. De toekomst * Samenwerking VAi – Het Nieuwe Instituut benutten en uitbouwen * Aandacht voor issues duurzame toegankelijkheid en ontwikkelen beleid * Relatie met de archiefvormers uitbouwen * Onderzoeksmogelijkheden binnen netwerken benutten * Gebruikers beter leren kennen * Kennis ontwikkelen en delen * Waar liggen de mogelijkheden van gedeelde voorzieningen?

37. Capturing online cultures, or storytelling as method ANNET DEKKER, UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

38. Thomas Cheneseau

39. Jan Robert Leegte, Remake of Robert Smithson’s Spiral Jetty in Minecraft, 2013

40. Infinimine[r]craft or, @netwurker modding Jan Robert Leegte modding Robert Smithson

41. In the absence of a common heritage framework, the decision to keep this work for the future cannot be traced to one single moment in time; the history of the work shows that its prolongation had to be negotiated again and again. Vivian van Saaze, The Ethics and Politics of documentation. On Continuity and Change in the Work of Robert Smithson, 2013 Robert Smithson, Spiral Hill/Broken Circle, 1971-present

42. Digital Digging, Greenhills Garden Centre

43. Met dank aan: Het jaarboek Preserveren zou er niet geweest zijn zonder: De redactie Margriet van Gorsel; Bart de Nil; Marcel Ras De 22 auteurs, die samen 17 artikelen schreven De sponsoren Axiell ALM Hogeschool van Amsterdam Picturae De Ree Archiefsystemen De Morrenstichting Netwerk Digitaal Erfgoed

44. Presentatie Overhandiging jaarboek Preserveren aan Roosmarijn Ubink en Eppo van Nispen ( https://kvan.courant.nu/periodicals/JB )

45. Jaarboek Preserveren is (vanaf morgen) in open access beschikbaar via https://kvan.courant.nu/periodicals/JB Jaarboek zal daarnaast op diverse andere platforms worden geplaatst (LOCKSS) Auteurs en sponsoren krijgen digitale versie morgen toegestuurd. Vragen? Dank aan sprekers!** Lunch!