Presentatie van Sannie Verweij tijdens Platform Duurzame Huisvesting op 14 oktober 2010 in Den Bosch.

2. ir. Sannie Verweij Projectmanager DGBC voor: BREEAM Bestaande Bouw en Gebruik Trainingen en onderwijs

4. DGBC introductie

5. Londen 2050

6. In 2006: ± 1,5 Aarde

7. 40% 40% Totale CO2-uitstoot

8. De businesscase voor duurzaamheid Baten die in de meeste onderzoeken genoemd worden: - Lagere exploitatiekosten / besparing op energie (8-9%) - Werknemers gezonder en productiever (5-7%) - Hogere huurinkomsten - Betere bezetting - Hogere restwaarde (16%) - Verlaging risico, voorkomen kosten in de toekomst - Noodzakelijk voor imago / imago verbetering - Beter te financieren

9. Missie De Dutch Green Building Council is een onafhankelijke organisatie die een toonaangevende rol wil vervullen in de transitie naar een duurzame bebouwde omgeving Door te concretiseren, inspireren en te verbinden.

10. Duurzaamheid in vastgoed moet meetbaar worden

11. Organisatie Advisory Group (vrgl. Centraal College van Deskundigen) Bestuur Participanten

12. Organisatieschema Externe assessoren DGBC kwaliteitscontrole Invloed op int. standaard beoordeling Certificaat kwaliteitscontrole Participanten Kennisoverdracht en netwerk ISA Input in international database

13. Centrale Advies Groep Adviesgroep Gebied Adviesgroep BREEAM Nieuwbouw Adviesgroep Bestaande Bouw Bestuur Tijdelijke adviesgroepen voor andere onderwerpen Klankbord groepen Comité van aanbeveling Overheid

14. Organogram Dutch Green Building Council Bestuur Voorzitter: Jaap Gillis Redevco Secretaris: Theo Joosten voormalig voorzitter bestuur INBO Financiën: Job Dura Dura Vermeer Communicatie: Annemarie van Doorn ABN Amro Overheid: Ronald Prins Gemeente Amsterdam Certificering: Jack de Leeuw SBR Certificering: Rene Hersbach ING Vastgoed Ontwikkeling Onderwijs: Anke van Hal TU Delft / Nyerode Onderwijs: Marjan Weekhout Saxion Hogescholen Overig: Jeroen van Schooten Architect Operatie Directeur: Stefan van Uffelen Projectmanagers: Sannie Verweij, Maarten Dansen, Mark Spetter, Dong Cao Communicatie: Marieke Olsthoorn, Linda van der Vlis, Linda de Haan PR: Foka Kempenaar Management-assistente: Esther Wierts en Mariska Louwerens ICT Mathijs van Vulpen Advisory group / college van deskundigen Bert Ubachs Imtech Hans Korbee Agentschap NL (SenterNovem) Derk Welling Redevco Ton Jans Intron Marlon Huysmans OVG Rogier Verbeek Facilicom Jan Maarten Elias VBI Jeanet van Antwerpen INBO Hans Copier ING Sannie Verweij is secretaris van de advisorygroup

15. De keuze voor BREEAM als meetmethode

16. Criteria voor het duurzaamheidslabel 1 Waar mogelijk focus op output (meten i.p.v. oplossing voorschrijven) 2 Onafhankelijkheid van de assessor (kwaliteit label) 3 Eenvoudig (goed te communiceren en weinig bureaucratie) 4 Open/transparant 5 Vrijheid voor de ontwerper (resultaten waarderen i.p.v. regels) 6 Internationaal vergelijkbaar 7 Harmoniseren met bestaande instrumenten 8 Kwaliteit voor een goede prijs. Brede adoptie door de markt.

17. Breeam: BRE Environmental Assessment Method BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen te bepalen. Het bevat een standaard voor een duurzaam gebouw en het geeft aan welk prestatieniveau een gebouw heeft. BREEAM wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren. En kan zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als voor het beoordelen van bestaande gebouwen gebruikt worden. BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een waardering als pass , good , very good, excellent of outstanding .

18. Gebouwde omgeving Duurzaamheid Nieuwe gebouwen Wettelijk minimum Minimaal BREEAM doelstelling Pass Good Very Good Excellent Outstanding

19. National BREEAM Scheme Operators

21. De typen labels Certificaat opleverfase Certificaat gebruiksfase Asset, operation, use BREEAM NL Nieuwbouw en grote renovaties BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Gebiedslabel Planfase Tijdelijk Certificaat Ontwerpfase Realisatiefase Gebruiksfase

22. DGBC Websites www.dgbc.nl www.breeam.nl www.dgbc.nl/onderwijs www.wiki.dgbc.nl www.breeam.nl/projecten www.quickscanduurzaamheid.nl

23. BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie

24. De typen labels Certificaat opleverfase Certificaat gebruiksfase Asset, operation, use BREEAM NL Nieuwbouw en grote renovaties BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Gebiedslabel Planfase Tijdelijk Certificaat Ontwerpfase Realisatiefase Gebruiksfase

26. BREEAM Nieuwbouw wegingen Category Weighting Management 12% Health & Wellbeing 15% Energy 19% Transport 8% Water 6% Materials 12.5% Waste 7.5% Land Use & Ecology 10% Pollution 10%

29. Programma Initiatief Haalbaarheid Projectdefinitie Ontwerp Structuur ontwerp Voorlopig ontwerp Definitief ontwerp Uitwerking Bestek Prijsvorming Realisering Werkvoorbereiding Uitvoering Oplevering Beheer Sloop Ren. Trans. Assessment Voor tijdelijk Certificaat ontwerpfase Assessm. Certificaat Opleverfase Informeren Data verz./verw. DS-rapport schrijven Informeren Data verzamelen/verwerken PC-rapport schrijven Informeren Kickoff Pre-Assesm Expert Assessor Bouwfase Assessm. Certificaat gebruiksfase Organisatie aanmelden bij DGBC Assessor contact met DGBC Assessor contact met DGBC Assessor contact met DGBC

32. Bestaande Bouw en Bestaande Instrumenten

33. Het belang van bestaande bouw Source: Office of National Statistics

38. Gebouw instrumenten Gebouw Beheer Gebruik Continue metingen GPR Leed Existing Buildings BREEAM Bestaande Bouw en Gebruik

39. Wat doet DGBC met Bestaande Bouw?

40. De typen labels Certificaat opleverfase Certificaat gebruiksfase Asset, beheer, gebruik BREEAM NL Nieuwbouw en grote renovaties BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Tijdelijk Certificaat Ontwerpfase Gebiedslabel Planfase Realisatiefase Gebruiksfase Voorlopig alleen voor: Kantoren Retail Light Industrial

42. Overzicht Bestaande Bouw label Stap 2: checklist en zelf assesments Stap 1: International Benchmark KPI Stap 0: Basic building details Stap 3: Certificering Stap 1: interessant voor grote portfolio’s Maar ook: enkel gebouw KPI in jaarrapporten, net als financiële jaarrapporten Stap 2: als middel in duurzaamheid advisering Maar ook: koppeling aan onderhoud en beheer planning Stap 3: als onafhankelijke beoordeling voor de marktwaarde Maar ook: nodig voor subsidies, voor gemeentelijke eisen etc.

43. Planning Bestaande bouw Stap 1 Benchmark tool ISA Basic building details Ontwikkeld door ISA Zie presentatie ISA DGBC is founding member van ISA Voor de zomer via DGBC in te vullen. DGBC gaat Nederlandse KPI rapportages maken bij voldoende deelname Stap 2 checklist en zelf assesments Stap 3 Certificering

46. Registration of Asset Details

49. BREEAM-NL BBG Stap 1 Benchmark tool ISA Basic building details BREEAM In Use ontwikkeld door BRE Momenteel alleen toegankelijk als BREEAM In Use UK Vragenlijst BREEAM Bestaande Bouw en Gebruik is opgedeeld in 3 delen: Asset Beheer Gebruik 3 werkgroepen werken aan NL vertaling Lancering NL versie na de zomer Ontwikkeling van BIU International daarna (generic questionaires) Stap 2 checklist en zelf assesments Stap 3 Certificering

50. Inhoud BREEAM Bestaande Bouw en Gebruik

58. Wegingen Asset Beheer Gebruik

61. Planning BREEAM NL

62. Ontwikkeling van alle 3 levels Stap 1 Benchmark tool ISA Basic building details Samenwerking met ISA Samenwerking met BRE Vertalen en afstemmen NL praktijk van de vragenlijsten en certificering Ontwikkelen van business model voor DGBC Ontwikkeling van training op alle 3 de levels Software ontwikkeling? Stap 2 checklist en zelf assesments Stap 3 Certificering

65. Vragen?

66. Advies Groep Bestaande Bouw Hans Copier ING REIM Joost Bennekers Traject Klaas Voet Corio Jan Pieter Klep DTZ Zadelhoff Derk Welling Redevco Patrick Teunissen Gemeente Amsterdam Rogier Verbeek Facilicom Agnita Korsten AOS Alfred van den Bosch De Alliantie Johan Buijs NSI Erik van Langeveld Bouwfonds Herman Eijdems Rijksgebouwendienst Jan Roersen Grontmij Henk Vlug Fortrus H. Scherpenzeel SenterNovem Sannie Verweij is secretaris van deze adviesgroep

67. Bestaande Bouw Werkgroep Asset Erik van Langeveld Bouwfonds Patricia Roosen Redevco Leon Burdorf Grontmij Jan Pieter Klep DTZ Zadelhoff Erwin Wessels NSI Ronald van der Waals ING Jarno Visser Fortrus Karim El-Guallai BOAG Marije Vos Nieman Petra Rovers Wereldhave Olaf Buter Adamas Alex Blaauwbroek Syntrus Achmea Vastgoed Dong Cao Afstuderen Haagse Hogeschool Rudy van der Helm Afstuderen Haagse Hogeschool

68. Bestaande Bouw Werkgroep Beheer Klaas Voet Corio Joost Bennekers Traject Vastgoed Advies groep Michel Lucassen Redevco Hugo Bisschop Grontmij Bert Elkhuizen Cofely Bert Galenkamp DTZ Zadelhoff Stef Bots Innax Nederland B.V. Mischa Kok PRC B.V. Wim Maassen Royal Haskoning Nederland B.V. Glen Stern Saxion Hogeschool Janwillem Eijgelaar ING Real Estate Rob Linssen Bouwfonds Real Estate Dong Cao Afstuderen Haagse Hogeschool Rudy van der Helm Afstuderen Haagse Hogeschool

69. Bestaande Bouw Werkgroep Gebruik Agnita Korsten AOS Studley Bas Niese Facilicom Richard Zevenhoven AOS Studley Michel Mooi ProvenWorkspace Raymond Schäperkötter ING Real Estate Victor Pastoor Grontmij Erik van Langeveld Bouwfonds Joost Bennekers Traject Vastgoed Advies groep Bert Elkhuizen Cofely Stef Bots Innax Nederland B.V. Menno van den Broeke PRC B.V. Wim Maassen Royal Haskoning Nederland B.V. Mark sleijser ProvenWorkspace Bertine van Brakel C2N Willemien Visser MBA afstuderen Participanten monitor Dong Cao Afstuderen Haagse Hogeschool Rud y van der Helm Afstuderen Haagse Hogeschool