1. Μέχρι τώρα εμείς έχουμε μάθει
περισσότερα για την γραμματική. Δηλαδή πως
φτιάχνουμε μια λεξούλα π.χ πως γράφω ένα
ρήμα, πως γράφω ένα ουσιαστικό.
Τώρα θα μάθουμε για τη σύνταξη.
Η λέξη «σύνταξη» φτιάχνεται από την
πρόθεση «συν» και τη λέξη «τάξη».
σύνταξη => συν + τάξη
Η λέξη «τάξη» στα αρχαία σήμαινε βάζω σε σειρά,
τακτοποιώ. Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι μιλώντας
για σύνταξη εννοούμε πως μπαίνουν οι λέξεις η
μια δίπλα στην άλλη ώστε να έχουν νόημα.
Μαθαίνω τη σύνταξη των προτάσεων της
γλώσσας μας
Μία απλή πρόταση στη γλώσσα μας αποτελείται από:
• Το Ρήμα: είναι η λέξη που δείχνει ότι το υποκείμενο ενεργεί,
παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.
• Το υποκείμενο: είναι η λέξη που μας δείχνει ποιος, ποια ή ποιο
ενεργεί, παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση. Για να το
βρούμε ρωτάμε «ποιος;».
• Το αντικείμενο: είναι η λέξη που μας δείχνει τι κάνει το
υποκείμενο. Για να το βρούμε ρωτάμε «τι;».
Παράδειγμα 1
Η Δήμητρα αγόρασε ένα ποδήλατο.
υποκείμενο ρήμα αντικείμενο
μεταβατικό
Παράδειγμα 2
Ο μουσικός παίζει την κιθάρα του.
υποκείμενο ρήμα αντικείμενο
μεταβατικό
Τα ρήματα που έχουν αντικείμενο λέγονται μεταβατικά.
Υπάρχουν όμως κάποια ρήματα που δεν παίρνουν αντικείμενο
και αυτά λέγονται αμετάβατα.
Παράδειγμα 3
Η αδερφή μου μπήκε στο αυτοκίνητο.
υποκείμενο ρήμα προσδιορισμός
αμετάβατο τόπου
Μερικά ρήματα όπως τα είμαι, γίνομαι, δεν παίρνουν αντικείμενο
αλλά κατηγορούμενο.
• Το κατηγορούμενο: είναι η λέξη που δείχνει μια ιδιότητα, ένα
χαρακτηριστικό, ή μια κατάσταση του υποκειμένου. Το ρήμα τότε
λέγεται συνδετικό, γιατί συνδέει το υποκείμενο με το
κατηγορούμενο.
Παράδειγμα 4
Το ποτήρι είναι άδειο.
υποκείμενο ρήμα κατηγορούμενο
συνδετικό