Chiến Thuật Ôn Thi THPT Quốc Gia Môn Ngữ Văn - Chuyên đề Nghị luận xã hội tập 1

CHIẾN THUẬT ÔN THI
THPT QUỐC GIA
MÔN NGỮ VĂN
Chuyên đề đọc hiểu - Nghị luận xã hội
Tập 1

Chúng tôi luôn mong muốn nhận được những ý kiến góp ý của Quý độc giả
để cuốn sách ngày càng hoàn thiện hơn.
Liên hệ về bản thảo và bản dịch: contact@mcbooks.vn
Liên hệ hợp tác truyền thông trên sách: project@mcbooks.vn
Liên hệ tư vấn, đại diện và giao dịch bản quyền: copyright@mcbooks.vn
THƯƠNG HIỆU TKBOOKS
Chuyên sách tham khảo
Phát triển cùng phương châm “Knowledge Sharing - Chia sẻ tri thức”, MCBooks
luôn mong muốn được hợp tác cùng các tác giả trong nước với ước mong được
chia sẻ những phương pháp học mới lạ, độc đáo, những cuốn sách học hay và chất
lượng đến với độc giảViệt Nam.
Các tác giả viết sách có nhu cầu xuất bản xin vui lòng liên hệ với chúng
tôi qua:
Email: lienhebanquyen@mcbooks.vn
Điện thoại: (04).3792.1466 (Bấm số máy lẻ 103 - Phòng Kế Hoạch)
CHIẾN THUẬT
ÔN THI THPT QUỐC GIA
MÔN NGỮ VĂN
CHUYÊN ĐỀ ĐỌC HIỂU - NGHỊ LUÂN XÃ HỘI - TẬP 1
Bản quyền © thuộc TKBooks, theo hợp đồng chuyển nhượng
giữaCôngtyCổphầnsáchMCBooksvàtácgiảTrịnhVănQuỳnh.
Bất cứ sao chép nào không được sự đồng ý của TKBooks đều
là bất hợp pháp và vi phạm Luật xuất bản Việt Nam, Luật bản
quyền quốc tế và Công ước Berne về bản quyền sở hữu trí tuệ.

THPT QUỐC GIA
MÔN NGỮ VĂN
Chuyên đề đọc hiểu - Nghị luận xã hội
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
Trịnh Văn Quỳnh
Tập 1

5
CHIẾN THUẬT ÔN THI THPP QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN - Chuyên đề đọc hiểu - Nghị luận xã hội - Tập 1
� Viết dài chưa chắc đã điểm cao, loay hoay
không biết viết sao cho đủ ý.
� Tự hỏi vì sao có những bạn rất ít khi học bài
mà vẫn làm bài rất tốt. Và vì sao đối với một số
bạn việc học hành lại nhẹ tựa lông hồng vậy?
� Choáng váng với khối lượng kiến thức
khổng lồ. Vở văn luôn là loại vở dày nhất và
có nhiều loại vở nhất.
� Chỉ một câu thơ có tám chữ, thầy cô cũng
có thể bình ra vài trang giấy, chỉ mới nhìn đã
muốn xỉu!
� Không khỏi một lần ngáp ngắn ngáp dài trong
giờ giảng văn.
� Tây Tiến leo mãi vẫn chưa hết dốc, Việt Bắc cầm
tay mãi không rời, Đất Nước có từ cái ngày xửa
xưa, Sóng từ ngàn xưa ngày nay vẫn thế…
� Cũng chăm chỉ đấy chứ, nhưng học trước quên
sau, vào phòng thi không nhớ nổi điều gì.
Chúng ta ai cũng từng khổ vì môn Văn như thế...

6
Hệ thống chiến thuật cung cấp kỹ năng nắm
vững thao tác, lý luận giải mã bất kỳ dạng đề mới
gặp.
Học văn bằng cách ghi nhớ bằng hình ảnh và
tư duy logic của hai bán cầu não.
Hơn 100 sơ đồ các dạng đề không còn lo phải
học thuộc nhiều, thiếu ý hay lặp ý.
Sơ đồ theo từng đoạn chi tiết hơn, chinh phục
đơn giản mọi đoạn văn đoạn thơ rắc rối.
Phát huy tối đa sáng tạo của bản thân.
Viết văn theo cách riêng của bản thân mà
vẫn bám sát đáp án.
Trả lại đúng kỹ năng làm văn chứ
không phải học thuộc và trả bài nữa.
� Học thơ như đang cảm nhận một bài hát.
� Học truyện như đang bình luận một bộ
phim.
Giống như một hành trình xuyên không
gian, thời gian bạn được tự do khám phá.
Học thơ như đang cảm nhận một bài hát.
Học truyện như đang bình luận một bộ
Giống như một hành trình xuyên không
Hãy bắt tay với cuốn sách này để
thay đổi điểm số của bạn.

7
PHÂN LOẠI VĂN BẢN THEO PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT
Phương thức biểu đạt Nhận diện qua mục đích giao tiếp
1 Tự sự Trình bày diễn biến sự việc
2 Miêu tả Tái hiện trạng thái, sự vật, con người
3 Biểu cảm Bày tỏ tình cảm, cảm xúc
4 Nghị luận Trình bày ý kiến đánh giá, bàn luận…
5 Thuyết minh Trình bày đặc điểm, tính chất, phương pháp…
6
Hành chính – công vụ Trình bày ý muốn, quyết định nào đó, thể hiện quyền hạn, trách
nhiệm giữa người với người
Tự sự
Ngày đầu tiên, chú thỏ con đi câu cá, không thu hoạch được gì cả.
Ngày thứ hai, nó lại đi câu cá, kết quả vẫn không đổi.
Ngày thứ ba, nó vừa đến nơi, một con cá lớn từ trong hồ nhảy lên,
lớn tiếng quát: “Nếu như ngươi còn dám dùng cà rốt để làm đồ ăn cho
cá, ta sẽ làm thịt ngươi”
(Con thỏ câu cá bằng cà rốt)
Nhân vật
Nhân vật
Phần 1: LÝ THUYẾT
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Phần 1:
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
PHÂN LOẠI VĂN BẢN THEO PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠTPHÂN LOẠI VĂN BẢN THEO PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT

8
Diễn biến
Kết thúc
Biểu cảm
Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.
(Tôi yêu em - Puskin)
Ngôi kể số 1
Độc thoại
Bày tỏ
cảm xúc
Miêu tả
Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có
những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão.
Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, ngào ngạt, long lanh nắng hè gay
gắt, rồi dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn.
…
Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không
thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.
(Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành)

9
Màu sắc
Hình dáng
Khung cảnh
Thuyết minh
Mưa axít là hiện tượng mưa mà trong nước mưa có độ pH dưới 5,6,
được tạo ra bởi lượng khí thải SO2
và NOx từ các quá trình phát triển
sản xuất con người tiêu thụ nhiều than đá, dầu mỏ và các nhiên liệu tự
nhiên khác.
Hầu hết tất cả, mưa axit ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.
Nó có thể làm hại chúng ta thông qua không khí và ô nhiễm đất. Mưa
axit dẫn đến sự hình thành các hợp chất độc hại bằng cách phản ứng với
các hợp chất hóa học tự nhiên. Một khi các hợp chất độc hại được hình
thành, họ có thể thấm vào nước uống, và cũng thâm nhập vào chuỗi
thực phẩm.
Theo Wikipedia
Nguồn gốc
Đặc điểm
Cấu tạoSO2 - NOx

10
Công dụng
(Tác hại)
Nghị luận
Thời nay nhiều người khoe đọc tới vài trăm cuốn sách, nhưng hỏi
sâu vào các vấn đề thì lúng ta lúng túng như gà mắc phải tóc. Ấy là vì
kẻ đó đọc không kỹ, chỉ lướt qua cho gọi là có đọc. Không ít người khoe
rằng mình luyện được kỹ năng đọc chéo rút thời gian đọc xuống còn một
phần ba. Như vậy thì để làm gì nhỉ? Thà không đọc hẳn nó đi một nhẽ,
đã đọc phải đọc cho nó cẩn trọng, kỹ lưỡng bởi lẽ đọc là ấm vào thân, đọc
là nhu cầu tự phát, không phải sự cưỡng bức. Nói hình ảnh thì đọc tức là
chăm bón cái cây trí tuệ cho nó phát triển ngày một tốt tươi. Cái cây trí
tuệ càng lớn thì giá trị con người càng cao. Vì thế đọc sách cũng là một
dạng thức lao động. Con người lao động cả đời cho nên đọc sách cũng
phải đều đặn, cần mẫn, bền bỉ cho đến khi nào không còn khả năng mới
chịu dừng lại. Người xưa nói rằng trong bụng không có vạn cuốn sách thì
không nên cầm bút viết văn. Nói thế là hàm ý sách mang tới sự hiểu biết
rộng mênh mông cho anh. Sách mang lại cả kinh nghiệm lẫn sự ngạc
nhiên cho người đọc.
Theo Hạt giống tâm hồn
Luận điểm
Luận cứ
Lí lẽ
Dẫn chứng

11
Hành chính
TP. Hồ Chí Minh, ngày 3 tháng 1 năm…
GIẤY ĐỀ NGHỊ
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 12A1
Tập thể lớp 12A1 chúng em xin trình bày với cô giáo một việc
như sau: Tấm bảng đen của lớp em do sử dụng lâu ngày, nay bị
mờ, các bạn ngồi cuối lớp rất khó theo dõi nội dung bài giảng của
các thầy cô ghi trên bảng. Chúng em kính đề nghị cô giáo cho sơn
lại bảng kịp thời để việc học tập trên lớp được tốt hơn.
Thay mặt lớp 12A1
Lớp trưởng
Ký và ghi rõ họ và tên
Khuôn mẫu
Minh xác
Công vụ

12
✱ Ví dụ 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
…Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước
réo gần mãi lại, réo to mãi lên. Tiếng nước thác nghe như là oán trách
gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế
nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang
lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa,
rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng. Tới cái thác
rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xoá cả chân trời đá.
Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như
mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu
này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn
nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược,
hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này.
(Tuỳ bút Người lái đò Sông Đà -Nguyễn Tuân)
Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt nào là chính?
(Trả lời: Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên là miêu tả).
✱ Ví dụ 2:
“Hắn về lần này trông khác hẳn, mới đầu chẳng ai biết hắn là ai.
Trông đặc như thằng săng đá! Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn,
cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai con mắt gườm gườm trông gớm
chết! Hắn mặc cái quần nái đen với áo tây vàng. Cái ngực phanh, đầy
những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng cầm chùy, cả hai
cánh tay cũng thế. Trông gớm chết!
(Chí Phèo- Nam Cao)
Hãychỉracácphươngthứcbiểuđạtđượcsửdụngtrong đoạnvăntrên?
(Trả lời: Các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn văn trên
là: tự sự, miêu tả, biểu cảm).
✱ Ví dụ 3: “Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ
nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những
người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta
phải hơn hẳn trường học của thực dân phong kiến.
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn
nữa để tiến bộ hơn nữa”
(Hồ Chí Minh – Về vấn đề giáo dục)
Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt nào?
(Trả lời: Đoạn văn trên được viết theo phương thức nghị luận)
✱ Ví dụ 4: “Nước là yếu tố thứ hai quyết định sự sống chỉ
sau không khí, vì vậy con người không thể sống thiếu nước. Nước
chiếm khoảng 58 - 67% trọng lượng cơ thể người lớn và đối với
trẻ em lên tới 70 - 75%, đồng thời nước quyết định tới toàn bộ
quá trình sinh hóa diễn ra trong cơ thể con người.
Khi cơ thể mất nước, tình trạng rối loạn chuyển hóa sẽ xảy
ra, Protein và Enzyme sẽ không đến được các cơ quan để nuôi cơ
thể, thể tích máu giảm, chất điện giải mất đi và cơ thể không thể

13
hoạt động chính xác. Tình trạng thiếu nước do không uống đủ hàng ngày cũng sẽ ảnh hưởng tới hoạt động
của não bởi có tới 80% thành phần mô não được cấu tạo từ nước, điều này gây trí nhớ kém, thiếu tập trung,
tinh thần và tâm lý giảm sút…”
(Nanomic.com.vn)
Đoạn trích được viết theo phương thức biểu đạt nào?
(Trả lời: Đoạn trích được viết theo phương thức thuyết minh)
✱ Ví dụ 5:
Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Khi mặt trời khi như mặt trăng
Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi
Và chúng tôi thứ quả ngọt trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?
(Mẹ và quả, Nguyễn Khoa Điềm)
Phương thức biểu đạt chủ yếu trong đoạn thơ là phương thức nào?
(Phương thức biểu đạt chủ yếu trong đoạn thơ là biểu cảm)
✱ Ví dụ 6: Thủy triều đỏ là tên gọi chung cho những hiện tượng được biết
đến như là những đợt bùng phát tảo biển nở hoa, nó gây ra bởi một số
loại tảo sống và nở hoa mang đến màu đỏ hoặc nâu. Thủy triều đỏ là hiện
tượngthường xảy ra ở các cửa sông, cửa biển hoặc tảo nước ngọt tích lũy
nhanh chóng trong các cột nước. Thủy triều đỏ dễ dàng nhận biết nhanh
chóng bằng trực quan khi nước biển thường có chất dính và mùi tanh hôi.
Những tảo này, đặc biệt là thực vật phù du, là những sinh vật nguyên sinh
đơn bào, các sinh vật như thảo mộc có thể hình thành những đám dày
đặc, các vết có thể nhìn thấy ở gần bề mặt nước. Một số loài thực vật phù
du, tảo chứa sắc tố quang hợp khác nhau về màu sắc từ xanh sang nâu đỏ.
Khi mật độ tảo tập trung cao, nước sẽ đổi màu hay xỉn lại, từ tím đến gần như
màu hồng, thường là màu đỏ hoặc màu xanh lá cây.
Một số thủy triều đỏ có liên quan đến việc tăng sản xuất các độc tố tự nhiên, sự giảm oxy hòa tan hoặc các tác
hại khác, và thường được mô tả như tảo nở hoa gây hại. Các hậu quả dễ thấy nhất của thủy triều đỏ là làm
chết các loài động vật ở biển và các loài sống ven biển như cá, chim, động vật có vú biển, và các sinh vật khác.
(Dẫn theo Wikimedia)
Văn bản trên sử dụng các phương thức biểu đạt chủ yếu nào?
(Trả lời: Phương thức chủ yếu: thuyết minh)
Thủy triều đỏ là tên gọi chung cho những hiện tượng được biết
đến như là những đợt bùng phát tảo biển nở hoa, nó gây ra bởi một số
tượngthường xảy ra ở các cửa sông, cửa biển hoặc tảo nước ngọt tích lũy
đơn bào, các sinh vật như thảo mộc có thể hình thành những đám dày
Khi mật độ tảo tập trung cao, nước sẽ đổi màu hay xỉn lại, từ tím đến gần như

15
15

16
� Lưu ý:
Trong cùng một văn bản có thể có nhiều phương thức biểu đạt. Hãy thử xác định phương thức biểu
đạt trong các văn bản cụ thể sau:
Văn bản Tây Tiến – Quang Dũng Phương thức biểu đạt
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Biểu cảm
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Miêu tả
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Miêu tả
Văn bản Việt Bắc – Tố Hữu Phương thức biểu đạt
- Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn
- Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay
Tự sự
Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…
Biểu cảm
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá muôn tàn lửa bay
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên
Miêu tả

17
Văn bản Vợ nhặt – Kim Lân Phương thức biểu đạt
Cái đói đã tràn đến xóm này tự lúc nào. Những
gia đình từ những vùng Nam Định, Thái Bình đội
chiếu lũ lượt bồng bế, dắt díu nhau lên xanh xám
như những bóng ma, và nằm ngổn ngang khắp lều
chợ. Người chết như ngả rạ. Không buổi sáng nào
người trong làng đi chợ, đi làm đồng không gặp ba
bốn cái thây còng queo bên đường. Không khí vẩn
lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác
người.
Miêu tả
Thị lẳng lặng theo hắn vào trong nhà, cái nhà
vắng teo rúm ró trên mảnh vườn mọc lổn nhổn
những búi cỏ dại. Thị đảo mắt nhìn xung quanh,
cái ngực gày lép nhô lên, nén một tiếng thở dài.
Tràng xăm xăm bước vào trong nhà, nhấc tấm
phên rách sang một bên, thu dọn những niêu bát
xống áo vứt bừa bộn cả trên giường, dưới đất. Hắn
quay lại nhìn thị cười cười: - Không có người đàn bà
nhà cửa thế đấy!
Thị nhếch mép cười nhạt nhẽo. Tràng vỗ vỗ
xuống giường đon đả:
- Ngồi đây!... Ngồi xuống đây tự nhiên
Tự sự
Bà lão cúi đầu nín lặng. Bà lão hiểu rồi. Lòng
người mẹ nghèo khổ ấy còn hiểu ra biết bao nhiêu
cơ sự vừa ai oán xót thương cho số kiếp đứa con
mình. Chao ôi người ta dựng vợ gả chồng cho con
là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinh
con đẻ cái mở mặt sau này. Còn mình thì… Trong
kẽ mắt kèm nhèm của bà rỉ xuống hai dòng nước
mắt… Biết rằng chúng nó có nuôi nổi nhau sống
qua được cơn đói khát này không.
Biểu cảm
Đặc trưng cơ bản của văn bản thơ là trữ tình nên phương thức biểu đạt thường là phương thức biểu
cảm hoặc miêu tả. Nhưng rất nhiều trường hợp đó là phương thức tự sự nếu có diễn biến, đối thoại và kết
thúc…
Văn bản Phương thức biểu đạt
Lũ chúng tôi
Bọn người tứ xứ,
Gặp nhau hồi chưa biết chữ
Quen nhau từ buổi “Một hai”
Súng bắn chưa quen,
Quân sự mươi bài
Lòng vẫn cười vui kháng chiến
Lột sắt đường tàu,
Rèn thêm đao kiếm,
Áo vải chân không,
Tự sự

18
Đi lùng giặc đánh.
Ba năm rồi gửi lại quê hương.
Mái lều gianh,
Tiếng mõ đêm trường,
Luống cày đất đỏ
Ít nhiều người vợ trẻ
Mòn chân bên cối gạo canh khuya
Nhớ - Hồng Nguyên
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần.
Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm
điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng.
Đò lèn – Nguyễn Duy
Tự sự
Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương quá đi thôi)
Giữa cuộc hành quân không nói được một lời
Đơn vị đi qua, tôi ngoái đầu nhìn lại
Mưa đầy trời nhưng lòng tôi ấm mãi...
Hòa bình tôi trở về đây
Với mái trường xưa, bãi mía, luống cày
Lại gặp em
Thẹn thùng nép sau cánh cửa
Vẫn khúc khích cười khi tôi hỏi nhỏ
Chuyện chồng con (khó nói lắm anh ơi!)
Tôi nắm bày tay nhỏ nhắn ngậm ngùi
Em vẫn để yên trong tay tôi nóng bỏng
Quê hương – Giang Nam
Tự sự
Nhiều văn bản có sự kết hợp giữa các phương thức biểu đạt. Ranh giới của chúng không thực sự rõ ràng
Tôi nằm xuống, nghe nước róc rách vỗ vào mạn thuyền. Biết là
tôi đang đi theo con đường của tôi. Tôi nghĩ bụng: tôi và Nhuận Thổ,
tuy cách bức đến như thế này, nhưng con cháu chúng tôi vẫn còn
thân thiết với nhau. Chẳng phải là cháu Hoàng đang mơ tưởng nhớ
đến Thủy Sinh đó ư? Tôi mong ước chúng nó sẽ không giống chúng

19
tôi, không bao giờ phải cách bức nhau cả… Nhưng tôi cũng không
muốn chúng nó vì thân thiết với nhau mà phải vất vả, chạy vạy
như tôi, cũng không muốn chúng nó phải khốn khổ và đần độn như
Nhuận Thổ; cũng không muốn chúng nó phải khốn khổ và tàn nhẫn
như bao nhiêu người khác. Chúng nó cần phải sống một cuộcđờimới,
một cuộc đời mà chúng tôi chưa từng được sống.
Cố Hương – Lỗ Tấn
Tự sự + biểu cảm
Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một
cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh
rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham
ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh
nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn
thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ
màng. Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại
bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn
loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm
thì cây chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên được đầu người, cành
lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác
không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như
trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế
những cây đã ngã... Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực
lớn của mình ra, che chở cho làng...
Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành
Tự sự + miêu tả + thuyết
minh
Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi.
Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn
chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức
mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai
cũng nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ!
Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha
đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điều. Mẹ
kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết
đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này?
A ha! Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ
ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi
cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo?
Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết…
Chí Phèo – Nam Cao
Bức tranh tuyệt vời
Một hoạ sĩ suốt đời mơ ước vẽ một bức tranh đẹp nhất trần
gian. Ông đến hỏi vị giáo sĩ để biết được điều gì đẹp nhất. Vị giáo
sĩ trả lời: ”Tôi nghĩ điều đẹp nhất trần gian là niềm tin, vì niềm tin
nâng cao giá trị con người”.
Hoạ sĩ cũng đặt câu hỏi tương tự với cô gái và được trả lời:
“Tình yêu là điều đẹp nhất trần gian, bởi tình yêu làm cho cay

20
đắng trở nên ngọt ngào, mang đến nụ cười cho kẻ khóc than, làm
cho điều bé nhỏ trở nên cao trọng, cuộc sống sẽ nhàm chán biết
bao nếu không có tình yêu”.
Cuối cùng hoạ sĩ gặp một người lính mới từ trận mạc trở về.
Được hỏi, người lính trả lời: “Hoà bình là cái đẹp nhất trần gian, ở
đâu có hoà bình ở đó có cái đẹp”. Và hoạ sĩ tự hỏi mình: “Làm sao
tôi có thể vẽ cùng lúc niềm tin, hoà bình và tình yêu?”.
... Khi trở về nhà, ông nhận ra niềm tin trong ánh mắt các con,
tình yêu trong cái hôn của người vợ. Chính những điều đó làm
tâm hồn ông tràn ngập hạnh phúc và bình an. Hoạ sĩ đã hiểu thế
nào là điều đẹp nhất trần gian. Sau khi hoàn thành tác phẩm,
ông đặt tên cho nó là: “Gia đình”.
Thật vậy, gia đình là nơi đầy ắp tiếng cười của trẻ thơ, tiếng
hát của người mẹ và sức mạnh của người cha. Nơi đó có hơi ấm
của những con tim biết yêu, là ánh sáng của đôi mắt tràn đầy
hạnh phúc, là sự ân cần, là lòng chung thủy. Gia đình là ngôi
thánh đường đầu tiên cho tuổi thơ học những điều hay lẽ phải,
niềm tin và lí tưởng sống.
- Đó là nơi chúng ta tìm về để được an ủi, nâng đỡ.
- Đó là nơi những món ăn đơn sơ cũng là mỹ vị.
- Đó là nơi tiền bạc không quý bằng tình yêu.
- Đó là nơi ngay cả nước sôi cũng reo lên niềm vui hạnh phúc.
Tự sự + nghị luận
Ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống
ực từng bát. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy nhìn mọi người nhảy
đồng, người hát, nhưng lòng Mị thì đang sống về ngày trước.
Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Ngày trước, Mị
thổi sáo giỏi. Mùa xuân này Mị uống rượu bên bếp và thổi
sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo.
Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị.
Vợ chồng A – Phủ - Tô Hoài
Vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp lánh, lẫn với
vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất hay
len vào cành cây. An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì
sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông.
Vũ trụ thăm thẳm bao la đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy
bí mật và xa lạ và làm mỏi trí nghĩ, nên chỉ một lát hai chị em
lại cúi nhìn về mặt đất, về quầng sáng thân mật chung quanh
ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí. Về phía huyện,
một chấm lửa khác nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối, mất
đi, rồi lại hiện ra...
Hai đứa trẻ - Thạch Lam
Tự sự + miêu tả + biểu cảm

21
Luyện tập
Xác định phương thức biểu đạt trong các văn bản sau:
Em yêu anh hơn cả thời xưa
(Cái thời tưởng chết vì tình ái)
Em chẳng chết vì anh, em chẳng đổi
Em cộng anh vào với cuộc đời em
Em biết quên những chuyện đáng quên
Em biết nhớ những điều em phải nhớ
Hoa cúc tím trong bài hát cũ
Dẫu vẫn là cung bậc của ngày xưa
Quá khứ đáng yêu, quá khứ đáng tôn thờ
Nhưng đâu phải là điều em luyến tiếc.
Có một thời như thế - Xuân Quỳnh
1.
Ta đi qua những rung chuyển vô hình
không máy gì ghi được
con người ta nhiều lúc như phát cuồng
nhiều lúc ngồi lặng im bất lực
Những ngôi nhà mọc lên như tia chớp
những vật dụng tiện nghi liên tục đổi dáng hình
những cặp vợ chồng ly hôn như cơm bữa
những người già mỗi phút mỗi già thêm
Đường phố sạch hơn nhưng sông suối bẩn hơn
đến biển cả cũng chứa đầy chất thải
ta đầu độc cá rồi ta ăn cá
vòng luân hồi này Đức Phật cũng chào thua
Trước thế kỷ 21 – Thanh Thảo
2
có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi
có con người sống mà như qua đời
có câu trả lời biến thành câu hỏi
có kẻ ngoại tình ngỡ là tiệc cưới
có cha có mẹ có trẻ mồ côi
có ông trăng tròn nào phải mâm xôi
có cả đất trời mà không nhà ở
có vui nho nhỏ có buồn mênh mông
mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ
mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió

22
có thương có nhớ có khóc có cười
có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi.
Đồng dao cho người lớn – Nguyễn Trọng Tạo
3
Mong manh nhất không phải là tơ trời
Không phải nụ hồng
Không phải sương mai
Không phải là cơn mơ vừa chập chờn đã thức
Anh đã biết một điều mong manh nhất
Là tình yêu
Là tình yêu đấy em!
Tình yêu,
Vừa buổi sáng nắng lên,
Đã u ám cơn mưa chiều dữ dội
Ta vừa chạy tìm nhau...
Em vừa ập vào anh...
... Như cơn giông ập tới
Đã như sóng xô bờ, sóng lại ngược ra khơi.
Không phải đâu em - không phải tơ trời
Không phải mây hoàng hôn
Chợt hồng ... chợt tím ...
Ta cầm tình yêu như đứa trẻ cầm chiếc cốc pha lê
Khẽ vụng dại là... thế thôi ... tan biến
Anh cầu mong - không phải bây giờ
Mà khi tóc đã hoa râm
Khi mái đầu đã bạc
Khi ta đã đi qua những giông - bão - biển - bờ
Còn thấy tựa bên vai mình
Một tình yêu không thất lạc ...
Không phải tơ trời, không phải sương mai
- Đỗ Trung Quân
4
Đất nước gì mà tuổi trong nôi đã phải nhảy lên mình ngựa thép đi
đánh giặc
Đang cưỡi trâu, chơi cờ lau cũng phải bỏ chơi mà đánh giặc
Chiếc gối lông nga cũng có âm mưu của giặc trộn vào
Yêu mà bị chém rơi đầu vì Mỵ Châu hóa giặc!
Cho đến cùng phải hóa Sơn Tinh, Thủy Tinh
Đánh giặc cùng nhau huy động núi non, lũ lụt vào vòng chiến tình yêu
Mà cướp một cô Nàng
Đất nước ta – Chế Lan Viên
5
Dù đục, dù trong con sông vẫn chảy
Dù cao, dù thấp cây lá vẫn xanh
Dù người trần tục hay những kẻ tu hành
Cũng phải sống từ những điều rất nhỏ.
Ta hay chê rằng cuộc đời méo mó

23
Sao ta không tròn ngay tự trong tâm?
Đất ấp ôm cho những hạt nảy mầm
Nhưng chồi tự vươn mình tìm ánh sáng.
Nếu tất cả đường đời đều trơn láng
Thì chắc gì ta đã nhận được ra ta?
Ai trong đời cũng có thể tiến xa
Nếu có khả năng tự mình đứng dậy
Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy
Đâu chỉ để dành cho một riêng ai !
Tự sự - Lưu Quang Vũ
6
“Tiếng nói là người bảo vệ qúi báu nhất nền độc lập của các dân
tộc, là yếu tố quan trọng nhất giúp giải phóng các dân tộc bị thống trị.
Nếu người An Nam hãnh diện giữ gìn tiếng nói của mình và ra sức làm
cho tiếng nói ấy phong phú hơn để có khả năng phổ biến tại An Nam
các học thuyết đạo đức và khoa học của châu Âu, việc giải phóng dân
tộc An Nam chỉ còn là vấn đề thời gian. Bất cứ người An Nam nào vứt
bỏ tiếng nói của mình, thì cũng đương nhiên khước từ niềm hi vọng
giải phóng giống nòi….Vì thế, đối với người An Nam chúng ta, chối
từ tiếng mẹ đẻ đồng nghĩa với từ chối sự tự do của mình…”
Trích “Tiếng mẹ đẻ - Nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức ”
- Nguyễn An Ninh
7
Một kỹ sư đã tính được rằng với một thanh sắt nặng 5kg, chúng
ta có thể làm được một trong các việc sau đây:
Nếu làm đinh sẽ bán được 10 USD.
Nếu làm kim may sẽ bán được 300 USD.
Còn nếu dùng làm những cái lò xo đồng hồ sẽ đem lại 25.000 USD
Mỗi ngày đều cho chúng ta 24h bằng nhau, còn sử dụng những
nguyên liệu đó như thế nào, dùng chúng để làm gì là tùy thuộc chúng
ta. Thời gian là một trong những thứ hiếm hoi duy nhất mà khi đã
mất rồi chúng ta không thể nào tìm lại được. Tiền bạc mất đi có thể
tìm lại được. Ngay cả sức khỏe nếu mất đi cũng có khả năng phục hồi
được. Nhưng thời gian sẽ không bao giờ quay bước trở lại.
Không có cụm từ nào tai hại cho bằng ba chữ “Giết – thời – gian”.
Nhiều người tìm những thú vui, tìm những việc làm để chỉ mong giết
thời gian. Thật ra chúng ta được ban cho thời gian để sử dụng chứ
không phải để giết chúng.
Giá trị của thời gian, Châm ngôn cuộc sống.
8
Mỗi khi nghe tin tức từ biển đảo trong lòng tôi lại trỗi dậy những
nỗi niềm riêng. Ước mong một ngày, khi biển trở lại bình yên lại được
thấy các anh quây quần bên gốc bàng vuông vui cười, cùng nhau chia
sẻ những khoảnh khắc đời thường và ngắm những bông bàng vuông
nở rộ. Với chúng tôi, hậu phương của những người lính chỉ ước muốn
tiền tuyến ngoài ấy dẫu trải qua bao phong ba, sóng gió nhưng vẫn
luôn chân cứng đá mềm, chắc tay súng, vững lòng kiên trung để Tổ
quốc mãi xinh tươi, giàu đẹp. Để những đứa trẻ thơ như con gái anh
và bao người chiến sĩ khác luôn được nở nụ cười rạng rỡ cùng cất cao
lời hát:

24
“Em mong sao không có nước mắt rơi chia lìa
Em mong sao trên trái đất hoa thơm nở bốn mùa
Em mong sao trên trái đất mỗi con người như em đây là chim
trắng chim hòa bình
Sống để yêu thương giữ đẹp trái đất xanh”...
Một ngày nào đó, anh lại trở về bên gia đình nhỏ của mình.
(Tâm sự của vợ người lính hải quân đang làm nhiệm vụ tại Trường Sa đề nghị
được giấu tên. Bài viết này do Thiếu tá Vũ Đức Vinh, Chính trị viên đảo Sinh Tồn
Đông, quần đảo Trường Sa cung cấp)
9
Khoảnh khắc
Một nhiếp ảnh gia bất ngờ bị kẹt trong vùng lũ. Đập vào mắt anh
là cảnh một bé trai đang vật lộn trong dòng nước chảy xiết với cánh tay
chới với cố bám lấy một cành cây để khỏi bị lũ cuốn trôi. Trong tích tắc
nhiếp ảnh gia nghĩ tới một tác phẩm độc đáo cho cuộc thi nhiếp ảnh
sắp diễn ra nhưng thay vì lấy máy ảnh ra tác nghiệp, ảnh buông ba lô
lao xuống dòng nước cứu đứa bé. Đồ nghề của anh bị lũ cuốn trôi và
không tác phẩm nào của anh được gửi tới cuộc thi nhiếp ảnh. Bù lại
anh có khoảnh khắc đẹp nhất của cuộc đời mình: khoảnh khắc anh
đưa tay kéo được đứa trẻ về phía mình ngay trước một vùng nước xoáy.
(Trích Những ngọn lửa, Nguyễn Bích Lan, NXB Phụ nữ 2015)
10
Rồi người thợ cắt tóc, một tay nâng ngửa cái mặt tôi lên, một tay
cầm lấy con dao nhỏ sáng loáng. Tôi khẽ liếc mắt thấy lưỡi dao sắc lẹm,
vậy mà anh vẫn đem mài đi mài lại trên một tấm da. Tôi khắc khoải
nằm ngửa mặt chờ. Tôi khẽ thử động đậy cái gáy, nó như đã bị chốt vào
miếng gỗ lõm có lót da. Ngay trước mặt tôi vẫn là cái bộ mặt thật của
tôi vừa được lột khỏi ra cái mặt nạ hàng ngày, đang phản chiếu trong
tấm gương.
“Hàng ngày anh vẫn nói đùa một cách độc đáo với bạn rằng: tạo
hóa nặn ra muôn loài, mỗi loài bằng một thứ bột nhão riêng khác
nhau. Xong rồi mỗi thứ thừa một tý, đem gộp chung tất cả lại, để nặn
ra anh?”
“Có lẽ thật thế, trong con người tôi đang sống lẫn lộn người tốt kẻ
xấu, rồng phượng lẫn rắn rết, thiên thần và ác quỷ?”
“Bây giờ trước mặt tôi, anh nghĩ thế nào về cái luật công bằng ở đời
của anh: cho thế nào thì nhận thế nấy?”
“Tôi xin nhận đã gây nên đau khổ cho bà mẹ anh. Tôi đã lừa dối
anh. Tôi đã thu thêm được tiền của và tiếng tăm trên sự đau đớn của
anh. Bây giờ anh cứ trừng phạt tôi. Anh xử tôi thế nào cũng được!”
(Trích truyện ngắn Bức tranh – Nguyễn Minh Châu)
11
Không an phận thủ thường
Bạn hỏi tôi: “Có phải thời trẻ chú cũng có tâm trạng không chịu an
phận thủ thường thì phải?”
Đúng vậy.
Tuổi trẻ là thời kỳ không an phận nhất trong một cuộc đời.
“Việc tôi muốn làm chắc chắn là có, nhưng tôi biết làm thế nào
đây?...”
“Mục tiêu phấn đấu tôi tìm ra rồi, nhưng liệu tôi có đạt tới được
chăng?...”

25
“Không hành động ngay thì sẽ muộn mất…”
“Không thể kéo dài tình trạng này. Nhưng tôi phải làm sao đây?...”
“Có lẽ cái số tôi không làm nên trò trống gì…”
“Hiện tại tôi đang làm một việc vô nghĩa phải không?”…
Cái tâm trạng không an phận thủ thường ấy của tuổi trẻ kỳ thực là
nguồn sức mạnh kích thích ý chí phấn đấu của mỗi người.
Cái tâm trạng ấy là tài sản lớn của bạn đấy.
Bạn lại hỏi: “Thế hiện nay chú có cái tâm trạng ấy hay không?”
Đương nhiên là có, có rất nhiều là đằng khác.
Chính vì có cái tâm trạng ấy, mà tôi không dám lười nhác.
Nếu một người mất đi cái tâm trạng ấy, anh ta sẽ mất luôn động lực
tiến tới.
Muốn tiến lên, chớ an phận thủ thường.
Người thoả mãn với hiện tại, sẽ không có tương lai.
Người thoả mãn với hạnh phúc tạm thời, sẽ mất đi ý chí phấn đấu.
Đừng để mất chí tiến thủ.
Tâm trạng không an phận thủ thường là nguồn sức mạnh của ta.
50 việc cần làm ở tuổi 20 (Akihiro Ankatani – NXB trẻ 2004)
12
Đáp án 1. Biểu cảm; 2. Biểu cảm; 3. Biểu cảm; 4. Biểu cảm; 5. Biểu cảm; 6. Nghị luận, biểu cảm;
7. Nghị luận; 8. Nghị luận; 9. Biểu cảm; 10. Tự sự; 11. Biểu cảm, tự sự 12 Nghị luận
PHÂN LOẠI THEO CÁC PHONG CÁCH CHỨC NĂNG NGÔN NGỮ
Theo Từ điển Tiếng Việt:“Văn bản là chuỗi kí hiệu ngôn ngữ hay nói chung những kí hiệu thuộc một hệ
thống nào đó, làm thành một chỉnh thể mang ý nghĩa trọn vẹn.”
Như vậy đặc trưng đáng chú ý của văn bản đó chính là tính hoàn chỉnh về hình thức và trọn vẹn về nội
dung. Để phân biệt các loại văn bản theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp người ta căn cứ vào các nhân tố sau:
- Phạm vi sử dụng của mỗi loại văn bản trong hoạt động giao tiếp xã hội.
- Mục đích giao tiếp cơ bản của mỗi loại văn bản.
- Lớp từ ngữ riêng được sử dụng trong mỗi loại văn bản
- Cách kết cấu và trình bày ở mỗi loại văn bản.
Đặc điểm nhận diện Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Phạm vi sử dụng Được sử dụng trong lời ăn tiếng nói hằng ngày
Dạng nói: Độc thoại, đối thoại
Dạng viết: Nhật ký, hồi ức cá nhân, thư từ
Dạng lời nói tái hiện: mô phỏng lời nói tự nhiên nhưng được sáng tạo
theo các thể loại văn bản khác nhau.
Mục đích giao tiếp Dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm,… đáp ứng nhu cầu trong
cuộc sống.

26
Lớp từ ngữ riêng Những từ ngữ có tính khẩu ngữ thể hiện cảm xúc rõ rệt
Dùng từ ngữ, cách lựa chọn kiểu câu mang tính cá thể
Cách kết cấu và trình bày Kết cấu đối đáp (người nói, người trả lời) hoặc độc thoại
✱ Ví dụ:
Con trai yêu dấu!
Đời người phúc họa vô thường! Không một ai biết trước mình sẽ sống được bao lâu. Có một số việc
tưởng nên sớm nói ra thì hay hơn. Cha là cha của con, nếu cha không nói với con, có lẽ không ai nói rõ với
con những điều này!
Những lời khuyên để con ghi nhớ này, là kết quả bao kinh nghiệm xương máu, thất bại đắng cay
trong cuộc đời, mà bản thân cha đã trải nghiệm. Nó sẽ giúp con tiết kiệm nhiều những nhầm lẫn hoang
phí trên bước đường trưởng thành của con sau này.
Dưới đây là những điều con nên ghi nhớ trong cuộc đời:
- Nếu có người đối xử không tốt với con, đừng bận tâm cho mất thời giờ. Trong cuộc đời này, không ai
có nghĩa vụ phải đối xử tốt với con, ngoại trừ cha và mẹ của con. Nếu có người đối xử tốt với con, ngoài việc
con phải biết ơn và trân quý, con cũng nên thận trọng suy xét, vì người đời làm việc gì thường có mục đích
và nguyên nhân. Con chớ vội vàng xem đối phương là chân bằng hữu.
- Con có thể yêu cầu mình phải giữ chữ “Tín”, nhưng không thể bắt người khác phải giữ chữ tín với
mình. Con có thể yêu cầu mình phải đối xử tốt với người khác, nhưng không thể kỳ vọng người khác phải
đối xử tốt với con. Con đối xử với người ta thế nào, không có nghĩa là người ta sẽ đối xử lại mình như thế
ấy, nếu con không hiểu rõ được điểm này, sẽ tự chuốc lấy buồn phiền cho mình mai sau.
- Trên đời không phải không có người nào mà không thể thay thế được, không có vật gì mà nhất định
mình phải sở hữu được. Con nên hiểu rõ ở điểm này. Nếu mai sau rủi người bạn đời không còn muốn cùng
con chung sống, hoặc giả con vừa mất đi những gì trân quý nhất trong đời, thì con nên hiểu rằng: Đây cũng
không phải là chuyện lớn lao gì cho lắm!
- Trên đời này chẳng hề có chuyện yêu thương bất diệt. Ái tình chẳng qua là một cảm xúc nhất thời.
Cảm giác này tuyệt đối sẽ theo thời gian, hoàn cảnh mà thay đổi. Nếu người yêu rời xa con, hãy nhẫn nại
chờ đợi, để thời gian từ từ gột rửa, để tâm tư mình dần dần lắng đọng thì nỗi đau thương cũng sẽ từ từ nhạt
nhòa đi. Không nên cứ ôm ấp hoài niệm mãi cái ảo ảnh yêu thương, cũng không nên quá bi lụy vì tình.
- Đời người ngắn ngủi, nếu hôm nay con đã lãng phí thời gian, mai đây hiểu được thì thấy rằng quãng
đời đó đã vĩnh viễn mất rồi. Cho nên càng biết trân quý sinh mạng của mình càng sớm, thì con sẽ được tận
hưởng cuộc đời mình càng nhiều hơn. Trông mong được sống trường thọ, chi bằng con cứ tận hưởng cuộc
đời mình ngay từ bây giờ.
- Cha không yêu cầu con phải phụng dưỡng cha trong nửa quãng đời còn lại. Ngược lại, cha cũng
không thể bao bọc nửa quãng đời sau này của con, khi mà con đã trưởng thành và tự lập. Đây là lúc cha
đã làm tròn trách nhiệm của mình. Sau này con có đi xe buýt hay đi xe hơi riêng; ăn súp vi cá hay ăn mì
gói, tự con lo liệu lấy.
Trò chuyện Tin nhắn Nhật ký Thư từ

27
- Gia đình thân nhân chỉ là duyên phận một đời. Bất luận trong kiếp này chúng ta sống chung với
nhau được bao lâu và như thế nào, nên trân quý khoảng thời gian sum họp, gia đình đoàn tụ. Kiếp sau, dù
ta có thương hay không, cũng không chắc sẽ còn gặp lại nhau.
- Tuy có nhiều người thành công trên đường đời mà học hành chẳng đến đâu. Nhưng điều đó cũng
không có nghĩa là không cần học hành mà vẫn thành công. Kiến thức đạt được do việc học hành, là vũ khí
trong tay của mình. Ta có thể lập nên sự nghiệp từ hai bàn tay trắng, nhưng không thể thiếu sự hiểu biết.
Nên nhớ kỹ điều này!
- Hơn mười mấy, hai mươi mấy năm nay, cha tuần nào cũng mua vé số, nhưng đến nay, ngay đến
giải 3 vẫn chưa từng trúng. Điều này chứng tỏ rằng: muốn phát đạt phải siêng năng làm ăn, nỗ lực phấn
đấu chứ không phải chờ đợi điều may mắn đến với con. Trên thế gian này không có buổi ăn trưa nào miễn
phí cả. Nếu may mắn có đến với con, đấy là điều tốt, còn nếu không thì cũng chẳng có vấn đề gì, bởi tất cả
phải dựa vào chính bản thân con.
- Con hãy biết ước mơ, nhưng để trở thành hiện thực thì ước mơ đừng xa rời thực tế, đừng hão huyền
và ảo tưởng. Con phải luôn có niềm tin. Không chỉ là niềm tin vào chính bản thân mình mà con cũng cần có
niềm tin vào mọi người, niềm tin vào cuộc sống. Nếu không có niềm tin, con sẽ chẳng thể làm được việc gì.
Công việc, cuộc sống đôi lúc sẽ có những khó khăn, trở ngại đòi hỏi con phải luôn nỗ lực. Để có được
những thành công thì không thể thiếu sự cố gắng và say mê, con ạ. Hãy nhớ rằng ‘thàng công không phải
là một đích đến, đó là một quá trình’. Vì thế, con hãy tiếp tục ước mơ, tiếp tục tin tưởng và không ngừng
nỗ lực, con nhé!.
(Lá thư của Tôn Vận Tuyền – một chính trị gia Đài Loan gửi con trai)
Nhận diện:
Phạm vi sử dụng: dưới dạng viết của một lá thư
Mục đích: khuyên răn con trai về những bài học ở đời.
Những từ ngữ sinh hoạt: Con yêu dấu, con nhé, con ạ…
Kết cấu: Đối thoại gián tiếp, thể hiện tình cảm thân mật gần gũi và giàu yêu thương.
Đặc điểm nhận diện Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
Phạm vi sử dụng
Được sử dụng trong các văn bản nghệ thuật
- Ngôn ngữ tự sự trong truyện, tiểu thuyết, bút kí, kí sự, phóng sự.
- Ngôn ngữ thơ trong ca dao, vè, thơ (nhiều thể loại khác nhau).
- Ngôn ngữ sân khấu trong kịch, chèo, tuồng.
Mục đích giao tiếp
- Chức năng thông tin
- Chức năng thẩm mĩ: biểu hiện cái đẹp và khơi gợi, nuôi dưỡng cảm xúc
thẩm mĩ ở người nghe, người đọc
Lớp từ ngữ riêng
Các từ ngữ thường giàu hình ảnh, giàu cảm xúc làm cho người đọc cùng
vui buồn, yêu thích, căm giận, tự hào, như chính người nói (viết).
Các hình ảnh mang tính hình tượng để người đọc dùng tri thức, vốn
sống của mình liên tưởng.
Cách kết cấu và trình bày
Được trình bày theo một tính quy phạm nhất định: thể thơ, cốt truyện,
phương thức trần thuật.

28
✱ Ví dụ:
Sao
(Puskin)
Một ngôi sao vừa rơi
vụt tắt trên bầu trời
hay là tên người ấy
vụt tắt ở trong tôi?
Vẫn thấy trên bầu trời
có muôn vàn sao sáng
mà ở trong lòng tôi
như một hành lang vắng
Một ngôi sao vừa tắt
bầu trời vẫn không buồn
sao tên người ấy tắt
trong lòng tôi cô đơn?
Nhận diện:
Phạm vi sử dụng: văn bản thơ ca
Mục đích: Diễn tả tâm trạng buồn, cô đơn, trống vắng khi chia tay một người mà mình yêu thương
Những từ ngữ nghệ thuật: Ngôi sao vừa rơi, tên người ấy vụt tắt ở trong tôi, lòng tôi như một hành
lang vắng…
Kết cấu: thể thơ ngũ ngôn, sử dụng cách nói gián tiếp, tạo liên tưởng so sánh vì sao rơi với việc tên
người ấy không còn trong lòng tôi.
Đặc điểm nhận diện Phong cách ngôn ngữ báo chí
Phạm vi sử dụng Xuất hiện ở 2 dạng:
- Dạng viết: báo viết, báo điện tử.
- Dạng nói: phát thanh, truyền hình.
Các thể loại chính: bản tin, phóng sự, tiểu phẩm, thư bạn đọc, phỏng
vấn, trao đổi ý kiến, bình luận thời sự…
Mục đích giao tiếp Thông báo tin tức thời sự trong nước và quốc tế.
Phản ánh chính kiến của tờ báo và dư luận quần chúng.
Nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội.
Thơ ca Truyện ngắn Tiểu thuyết Kịch

29
Lớp từ ngữ riêng Bản tin thường dùng danh từ riêng chỉ địa danh, tên người, thời gian,
sự kiện.
Phóng sự dùng nhiều từ ngữ miêu tả sự kiện, hình ảnh địa phương,
nhân vật.
Tiểu phẩm dùng nhiều từ ngữ thân mật gần gũi, có sắc thái mỉa mai
châm biếm.
Cách kết cấu và trình bày Thường trình bày ngắn gọn nhưng có lượng thông tin cao.
Đảm bảo tính sinh động hấp dẫn thu hút người đọc.
Trình bày thường có kèm theo tóm tắt ngắn, in chữ đậm ở đầu bài báo
để dẫn dắt và tóm lược nội dung cơ bản.
✱ Ví dụ:
Tâm sự chuyện về nước làm việc của cựu du học sinh 81 tuổi
Từ bỏ cuộc sống, mức thu nhập cao ở nước ngoài để trở về Việt Nam với ước mong xây dựng
đất nước nhưng đôi lúc nhà khoa học Phạm Phú Uynh đã cảm thấy rất chán chường và bất lực.
Nhà khoa học Phạm Phú Uynh từng có gần 10 năm được đào tạo và làm việc tại Đức. Ông cũng là
người Việt Nam đầu tiên được đào tạo chuyên sâu Technical Designer ở Đức và ứng dụng vào việc cải tiến,
sáng chế nhiều máy móc, trang thiết bị dân sự cũng như phục vụ quân đội ở Đức cũng như Việt Nam.
PV: Thưa ông, trong quãng thời gian học và làm việc ở CHDC Đức (cũ), rất nhiều người biết ông là một
tài năng đã góp phần sáng chế, cải tiến nhiều thiết bị, máy móc cho nước bạn.
Mọi ưu đãi với ông đều rất tốt, cùng với đó, cũng có những lời đề nghị hợp tác nhưng tại sao ông lại
chọn về Việt Nam vào những năm 1968 khi chiến tranh còn đang ác liệt như vậy?
Ông Phạm Phú Uynh: Tôi sinh ra từ một làng quê ở Quảng Trị, bố tôi bị giặc giết hại rất dã man và
gia đình tôi bị giày xéo nhiều, nên lòng căm thù giặc cộng với tình yêu Tổ quốc, tôi nỗ lực học tập, phụng
sự Tổ quốc.
Ở cấp học nào tôi cũng được tuyên dương khen thưởng và được chọn đi học nước ngoài.
Sang Đức học, được tiếp thu công nghệ hiện đại, nên tôi cố học
tập và đã đạt kết quả tốt, lại biết sử dụng thành thạo các máy công
cụ...
Vì không muốn rời bỏ Tổ quốc, xa quê hương, gia đình, bà con,
anh em ruột thịt nên tôi về nước muốn cống hiến cho Tổ quốc.
Năm 1965, khi Mỹ ném bom miền Bắc, đang nằm ở bệnh viện,
nhưng lòng tôi rạo rực, căm thù giặc sôi sục, đã viết thư gửi Đại
tướng Võ Nguyên Giáp xin về nước chiến đấu chống quân xâm lược.
tập và đã đạt kết quả tốt, lại biết sử dụng thành thạo các máy công
cụ...
anh em ruột thịt nên tôi về nước muốn cống hiến cho Tổ quốc.
nhưng lòng tôi rạo rực, căm thù giặc sôi sục, đã viết thư gửi Đại
tướng Võ Nguyên Giáp xin về nước chiến đấu chống quân xâm lược.
Phóng sự Phỏng vấn Tiểu phẩmBản tin

30
Những lần sang Đông Đức dài ngày thực tập sau Master, 1984 và
sang Tây Đức trao đổi, báo cáo khoa học, 1994, nhiều bạn bè khuyên
tôi nên ở lại nước Đức, tài năng sẽ được trọng dụng, nhưng tôi không
làm theo.
Mặc dù, ở bên đó tài năng rất được tôn trọng, người Đức rất quý tôi,
với sự say mê nghiên cứu KH, Design sản phẩm, cải tiến máy móc của tôi,
lương của tôi sẽ rất cao và đã trở thành GS từ lâu rồi, nhiều bạn bè lớp sau
cũng đã trở thành GS.
Năm 1994, khi sang Tây Đức, chỉ qua trao đổi, chất vấn học thuật về kiến thức Design, một nhà
Designer từ New York đến thuyết trình về Design ở Đại học Köhl, rất lúng tùng không trả lời tốt câu hỏi của
tôi đã khâm phục, đánh giá cao trí tuệ của tôi.
Sau đó, ông ấy có ngỏ lời với tôi là đến lấy địa chỉ ở Giáo sư Bley để có người mời sang Mỹ làm việc
nhưng tôi không đến. Là người Việt Nam dù thế nào tôi cũng sẽ về nước để phục vụ, xây dựng đất nước.
Trích báo điện tử Tiin.vn ngày 12/1/2015
Nhận diện:
Phạm vi sử dụng: Thể loại phỏng vấn.
Mục đích: Cung cấp thông tin về việc hành trình du học ở Đức và quyết tâm trở về nước phục vụ và
xây dựng đất nước.
Những từ ngữ báo chí: dùng những danh từ riêng chỉ: ông Phạm Phú Uynh, địa danh: quê QuảngTrị,
Tây Đức, các mốc thời gian: 1965, 1968, 1994… sự kiện: 10 năm được đào tạo và làm việc tại Đức, chọn
về Việt Nam vào những năm 1968 khi chiến tranh còn đang ác liệt.
Kết cấu: Đối thoại trong phỏng vấn, bao gồm nhan đề, phầm tóm tắt mở đầu, phần nội dung.
Đặc điểm nhận diện Phong cách ngôn ngữ chính luận
Phạm vi sử dụng Hai dạng tồn tại:
+ Dạng viết (cương lĩnh, tuyên ngôn, tuyên bố, lời kêu gọi, hiệu triệu,
xã luận, bình luận, tham luận…)
+ Dạng nói (bài xã luận được đọc trên sóng phát thanh, bài tham luận
phát biểu đọc trong hội nghị…)
Mục đích giao tiếp - Trình bày ý kiến hoặc bình luận, đánh giá một sự kiện, một vấn đề
chính trị, một chính sách, chủ trương về văn hóa, xã hội theo một quan
điểm chính trị nhất định trong phạm vi trình bày quan điểm chính trị
đối với một vấn đề nào đó.
Lớp từ ngữ riêng - Sử dụng vốn từ ngữ thông thường và nhiều từ ngữ chính trị.
- Câu văn có kết cấu chặt chẽ, chuẩn mực, các câu có sự gắn kết lôgíc
trong mạch suy luận.
- Thường sử dụng những câu phức có quan hệ từ: do vậy, bởi thế, tuy…
nhưng, cho nên.
Cách kết cấu và trình bày Phong cách chính luận thể hiện tính chặt chẽ của hệ thống lập luận.
Đó là yếu tố làm nên hiệu quả tác động đến lí trí và tình cảm người đọc
(nghe).

Chiến Thuật Ôn Thi THPT Quốc Gia Môn Ngữ Văn - Chuyên đề Nghị luận xã hội tập 1

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Chiến Thuật Ôn Thi THPT Quốc Gia Môn Ngữ Văn - Chuyên đề Nghị luận xã hội tập 1

Similar to Chiến Thuật Ôn Thi THPT Quốc Gia Môn Ngữ Văn - Chuyên đề Nghị luận xã hội tập 1 (20)

More from Nguyễn Sáu

More from Nguyễn Sáu (12)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Chiến Thuật Ôn Thi THPT Quốc Gia Môn Ngữ Văn - Chuyên đề Nghị luận xã hội tập 1