โภชนศาสตร์

1. งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
โภชนาการสำหรับวัยรุ่น
1
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
วัยรุ่น
.
วัยรุ่นคือช่วงอายุ 13-19 ปี วัยนี้จะมีการ
เปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย จิตใจและอารมณ์มาก การ
เจริญเติบโตของร่างกายและระบบสืบพันธ์เป็นไป
อย่างรวดเร็ว เป็นช่วงที่ดีที่สุดในการเพิ่มศักยภาพใน
การเจริญเติบโต จึงมีความต้องการพลังงานและสาร
อาหารสูงที่สุดเด็กหญิงจะเริ่มเข้าสู่วัยรุ่นเร็วกว่าชาย
เพศหญิงเข้าสู่วัยรุ่นเมื่ออายุ 10-12 ปี
เพศชายเข้าสู่วัยรุ่นเมื่ออายุ 12-14 ปี
2
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
โภชนาการสำหรับวัยรุ่น
1. ปัญหาทางโภชนาการของวัยรุ่น
2. ความต้องการสารอาหาร
3. การจัดอาหารสำหรับวัยรุ่น
4. หลักการรับประทานอาหารสำหรับวัยรุ่น
5. แนวทางการแนะนำวัยรุ่น
3

2. 4
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
1. ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
สถานการณ์การบริโภคของวัยรุ่นใน 10 ปีที่ผ่านมาวัยรุ่นมีภาวะโรค
อ้วนร้อยละ 12.6 ภาวะเลือดจางร้อยละ 24.35 ซึ่งพบมากในภาคตะวัน
ออกเฉียงเหนือ
ปัญหาโภชนาการที่พบในวัยรุ่น
2. พฤติกรรมการลดน้ำหนักและการอดอาหาร
1. พฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่ถูกสุขลักษณะ
3. พฤติกรรมการใช้สารเสพติด
4. การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น
5
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
1. พฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่ถูกสุขลักษณะ
1.1 ปัจจัยส่วนบุคคล
ความพึงพอใจ
การรับประทานอาหารไม่ครบ 5 หมู่
การบริโภคเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลผสม
มีความเชื่อเรื่องเครื่องดื่มหรือยาบำรุงสุขภาพ
มีพฤติกรรมการบริโภคแบบควบคุมตนเองไม่ได้
การบริโภคอาหารให้พลังงานสูงแต่คุณค่าสารอาหารต่ำ
6
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
เพื่อน
โรงเรียน
ครอบครัว
สังคม
สื่อโฆษณาชวนเชื่อ
1.2 ปัจจัยสิ่งแวดล้อม

3. 7
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
2. พฤติกรรมการลดน้ำหนักและการอดอาหาร
- ค่านิยมต่อการมีหุ่นผอมเพรียวเหมือนดารา
- การขยายตัวของสถาบันความงาม
- แฟชั่นเสื้อผ้า
- พฤติกรรมตามอย่างเพื่อน
การลดน้ำหนักที่ไม่ถูกต้องและการอดอาหาร
ส่งผลกระทบต่อภาวะโภชนาการของวัยรุ่นทั้งทาง
ตรงและทางอ้อม ปัจจัยที่ ก่อให้เกิดพฤติกรรม
ได้แก่
8
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
3. พฤติกรรมการใช้สารเสพติด
วัยรุ่นชายไทย 25.5 % มีพฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอร์และ14.5 %
ในวัยรุ่นหญิง การใช้สารเสพติดและการมีพฤติกรรมเสี่ยงต่างๆ ส่งผลต่อ
สุขภาพร่างกายเช่น!
การอดอาหารทำให้ขาดสารอาหาร
การมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร
อุบัติเหตุจากยานพาหนะ
การทะเลาะวิวาท
การเที่ยวกลางคืน
การใช้สิ่งเสพติดและของมึนเมา
9
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
ในปี 2543 มีอัตราการตั้ง
ครรภ์ในวัยรุ่นหญิงไทย ร้อยละ
16.5 ซึ่งสูงเป็นอันดับสองของกลุ่ม
ประเทศอาเซียน โภชนาการของ
มารดาวัยรุ่น ส่งผลต่อการเจริญ
เติบโตของทารกในครรภ์
4. การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น

4. 10
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ปัญหาโภชนาการของวัยรุ่น
การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น
มารดาที่มีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ มีผลให้ทารกน้ำหนัก
น้อย เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด
มารดาที่มีภาวะโภชนาการเกินทำให้ทารกน้ำหนักตัว
มากกว่าเกณฑ์ มีภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์และ
การคลอด เช่นการเกิดเบาหวานขณะตั้งครรภ์ เป็นต้น
11
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
2.ความต้องการพลังงานสารอาหารในวัยรุ่น
พลังงาน โปรตีน วิตามิน แร่ธาตุ
ความต้องการสารอาหารในวัยรุ่น แตกต่างกันออกไปตามเพศ
และกิจกรรม โดยเฉพาะเพศหญิงเมื่อเข้าสู่ช่วงมีประจำเดือน จะมี
ความต้องการธาตุเหล็กมากกว่าเพศชายเป็นสองเท่า
12
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการพลังงานและโปรตีนในวัยรุ่น
เพศและอายุ น้ำหนัก
(Kg)
ส่วนสูง
(Cm)
พลังงาน
(Kcal)
โปรตีน(g)
/นน. 1 Kg
ชาย
13-15 ปี 49 163 2,100 1.2
16-19 ปี 57 169 2,400 1.1
หญิง
13-15 ปี 46 155 1,800 1.2
16-19 ปี 48 157 1,850 1.0
ที่มา : ปริมาณสารอาหารสำหรับคนไทย ( Dietary Reference Intake : RDI ) พ.ศ. 2546

5. 13
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการวิตามินในวัยรุ่น
เพศ และอายุ วิตามิน เอ
(มคก.)
วิตามินบี
(มก.)
วิตามินซี
(มก.)
วิตามินอี
(มก.)
ชาย
13-15 ปี 600 1.2 75 15
16-19 ปี 700 1.2 90 15
หญิง
13-15 ปี 600 1 65 15
16-19 ปี 600 1 75 15
ที่มา : ปริมาณสารอาหารสำหรับคนไทย ( Dietary Reference Intake : RDI ) พ.ศ. 2546
14
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการแร่ธาตุและสารอาหารในวัยรุ่น
เพศ และอายุ แคลเซียม
(มก.)
ฟอสฟอรัส
(มก.)
เหล็ก
(มก.)
โฟเลต
(มคก.)
ชาย
13-15 ปี 1,000 1,000 14.0 400
16-19 ปี 1,000 1,000 16.6 400
หญิง
13-15 ปี 1,000 1,000 28.2 400
16-19 ปี 1,000 1,000 26.4 400
ที่มา : ปริมาณสารอาหารสำหรับคนไทย ( Dietary Reference Intake : RDI ) พ.ศ. 2546
15
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
ความต้องการน้ำในวัยรุ่น
วัยรุ่นก่อนเข้าสู่วัยเจริญพันธ์มีกลไกลการระบาย
ความร้อนทางเหงื่อและปริมาณเลือดส่งออกจาก
หัวใจต่อนาทีน้อยกว่าผู้ใหญ่ ถ้าวัยรุ่นได้รับน้ำไม่
เพียงพออาจทำให้เกิดภาวะขาดน้ำ จึงควรดื่มน้ำ
อย่างน้อยวันละ 7-8 แก้ว และดื่มในระหว่างและ
หลังออกกำลังกาย เพื่อชดเชยน้ำที่สูญเสียไป

6. 16
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
3. การคำนวณพลังงานที่วัยรุ่นควรได้รับ
1.การประเมินความต้องการและสารอาหาร
วัยรุ่นชายและหญิงมีความต้องการสารอาหารที่แตกต่างกันเพื่อรองรับ
การเปลี่ยนแปลงต่างๆของร่างกาย ในวัยรุ่นหญิงจะมีการสะสมไขมัน
มากกว่าเพศชายและวัยรุ่นชายจะมีการเพิ่มของมวลกล้ามเนื้อมากกว่าเพศ
หญิง
วิธีที่ 1 การคำนวณพลังงานในเด็กหญิงอายุ 11-15 ปี
[ 1,000 แคลอรี่ สำหรับ 1 ปีแรก + (100 แคลอรี่ x อายุ-10 ปี) ] +
(100 แคลอรี่ x อายุหลัง 10 ปี )
17
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
วิธีที่ 2 การคำนวณพลังงานในเด็กชายอายุ 11-15 ปี
[ 1,000 แคลอรี่ สำหรับ 1 ปีแรก + (100 แคลอรี่ x อายุ-10 ปี) ] +
( 200 แคลอรี่ x อายุหลัง 10 ปี )
ตัวอย่าง วัยรุ่นหญิงอายุ 14 ปี พลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
= [1,000+(100x10)+100x4] = 2,400 Kcal.
หมายเหตุ ในเด็กชายอายุ > 15 ปี
Very active ควรได้รับ 50 Kcal/นน. ตัว 1 Kg
Normal active ควรได้รับ 40 Kcal/นน. ตัว 1 Kg
Sedentary ควรได้รับ 30-35 Kcal/นน. ตัว 1 Kg
3. การคำนวณพลังงานที่วัยรุ่นควรได้รับ
18
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
4. หลักการรับประทานอาหารสำหรับวัยรุ่น
1. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
2. ควรรับประทานอาหารให้เป็นเวลา ครบ 3 มื้อ
3. หลีกเลี่ยงอาหารฟาร์ดฟูด อาหารที่มีไขมันสูง
4. หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มและอาหารที่มีน้ำตาล เกลือสูง
5. เลือกโปรตีนจากปลา ไข่ เนื้อสัตว์ไม่ติดมันและถั่วเมล็ดแห้ง
6. วัยรุ่นหญิงที่มีประจำเดือนควรเพิ่มอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
7. ควรดื่มนมเป็นประจำ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
8. หมั่นติดตามน้ำหนักตัวและส่วนสูงอยู่เสมอ

7. 19
งานพัฒนาคุณภาพและวิจัย กลุ่มงานโภชนศาสตร์ โรงพยาบาลขอนแก่น
5. การให้คำแนะนำวัยรุ่น
1. สร้างความเข้าใจถึงผลกระทบต่อร่างกายจากการบริโภคอาหารไม่
ถูกสุขลักษณะ
2. สร้างความตระหนักคุณค่าแห่งตน เพื่อลดอิทธิพลจากสิ่งแวดล้อม
สื่อต่างๆ
3. ให้ความรู้เรื่องการควบคุมอาหารและลดน้ำหนักอย่างถูกต้อง
4. สร้างแรงจูงใจและส่งเสริมให้ค้นคว้าข้อมูลอาหาร
20
Thank You