Κριτική του βιβλίου μου - Η Ψυχολογία των Αγορών

1. Βιβλιοκριτική
Του βιβλίου του Καθηγητή Χρηματοοικονομικήσ του Πανεπιςτημίου του Πειραιώσ
Νικολάου Δ. Φίλιππα
Η Ψυχολογία των Αγορών:
Παρεμβάςεισ πριν και μετά την πρόςφατη χρηματοπιςτωτική κρίςη
Το νζο βιβλίο του Κακθγθτι Χρθματοοικονομικισ Νικόλαου Φίλιππα, διαπραγματεφεται τισ αρχζσ
και τθν κεωρία τθσ Συμπεριφορικισ Χρθματοοικονομικισ (Behavioral Finance ) .
Εμπνευςμζνο, ςε πολλά ςθμεία, από το βιβλίο των κορυφαίων οικονομολόγων και κατόχων
βραβείων Nobel, Akerlof-Shiller ,‘Animal Spirits’, κωδικοποιεί με εξαιρετικά εφλθπτο τρόπο τθν
επίδραςθ τθσ ψυχολογίασ ςτισ αγορζσ χριματοσ και κεφαλαίου.
Αυτό γίνεται αρχικά παρουςιάηοντασ το κεωρθτικό υπόβακρο , τισ αρχζσ αλλά και τουσ
κεμελιωτζσ τθσ Συμπεριφορικήσ Χρηματοοικονομικήσ, ενϊ ςτθν ςυνζχεια μζςα από
ςυγκεκριμζνεσ παρεμβάςεισ και παραδείγματα από τθν ελλθνικι και διεκνι πραγματικότθτα.
Μζςα από μια ςειρά πρωτότυπων δθμοςιεφςεων του ςυγγραφζα, ο αναγνϊςτθσ εξοικειϊνεται
με πρωτοποριακζσ ζννοιεσ, όπωσ οι φοφςκεσ (bubbles), ο μαφροσ κφκνοσ (black swan), θ
ςυμπεριφορά τθσ αγζλθσ (herding), ,ο δείκτθσ φόβου (fear index, VIX), τα χρθματοοικονομικά
τραφματα, θ αςτάκεια ςτισ αγορζσ, θ χρθματοοικονομικι μόλυνςθ (financial contagion) , ζννοιεσ
οι οποίεσ ζγιναν ευρζωσ γνωςτζσ και κυριαρχοφν μετά τθν πρόςφατθ χρθματοοικονομικι κρίςθ .

2. Ιδιαίτερθ ζμφαςθ δίνονται ςτθν καταγραφι όλων των ανκρϊπινων ςφαλμάτων που
παρατθροφνται ςε πολλζσ εκφάνςεισ τθσ επενδυτικισ και επιχειρθματικισ ςυμπεριφοράσ.
Τα ςφάλματα αυτά βαςίηονται ςε παγιωμζνεσ αντιλιψεισ, ςτερεότυπα, ςυνικειεσ,
ςυναιςκιματα, ψευδαιςκιςεισ και εμφανίηονται τόςο ςε ιδιϊτεσ όςο και ςε κεςμικοφσ
επενδυτζσ
Τα ςφάλματα που παρουςιάηονται και αναλφονται ςτο βιβλίο κωδικοποιθμζνα είναι το ςφάλμα
αντιπροςωπευτικότθτασ (representativeness), διακεςιμότθτασ (availability), οικειότθτασ
(familiarity), εντοπιότθτασ (home), διατφπωςθσ (framing), επιβεβαίωςθσ (confirmation),
αιςιοδοξίασ (optimism), θ αγκίςτρωςθ ςε ςθμεία αναφοράσ (anchoring), ο ςυντθρθτιςμόσ
(conservatism), θ γνωςτικι αςυμφωνία (cognitive dissonance), θ νοθτικι λογιςτικι (mental
accounting), θ υπερβολικι αυτοπεποίκθςθ (overconfidence), οι ψευδαιςκιςεισ (illusions), θ
αποςτροφι απϊλειασ και μετάνοιασ (loss aversion και regret aversion), το αποτζλεςμα
προδιάκεςθσ (disposition effect), θ υπεραντίδραςθ/υποαντίδραςθ (over/under reaction), θ
αντίδραςθ ςτα Μζςα Μαηικισ Ενθμζρωςθσ (media response), οι φιμεσ (rumors) και θ
ςυμπεριφορά τθσ αγζλθσ (herd behavior).
Ιδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται από τον ςυγγραφζα, ςτο φαινόμενο τθσ ςυμπεριφοράσ τθσ αγζλθσ,
όπου για πρϊτθ φορά-μζςα από διεκνϊσ δθμοςιευμζνα άρκρα του ςυγγραφζα-,τεκμθριϊνεται
οικονομετρικά το φαινόμενο αυτό ςτθν φοφςκα του 1999 ςτο Χρθματιςτιριο των Ακθνϊν.
Από τισ πιο ενδιαφζρουςεσ παρεμβάςεισ του ςυγγραφζα αποτελεί θ κριτικι για το παγκόςμιο
χρθματοπιςτωτικό ςφςτθμα ,όπου καταγράφονται αρχικά οι αδυναμίεσ του (θ αςφμμετρθ
πλθροφόρθςθ (asymmetric information), θ οικονομικι ανιςότθτα και τα «ηωϊδθ ζνςτικτα»),αλλά
και προτάςεισ για τθν βελτίωςθ του μζςα από ςυγκεκριμζνεσ δράςεισ .
Το βιβλίο αυτό ςυμπλθρϊνει ζνα κενό ςτθν υπάρχουςα ελλθνικι βιβλιογραφία ,βοθκά ςτθν
κατανόθςθ των βακφτερων αιτιϊν τθσ κρίςθσ, εντοπίηει τα προβλιματα, αποςαφθνίηει ζννοιεσ
και παρζχει μια ενδιαφζρουςα ψυχολογικι ερμθνεία για πολλζσ από τισ παρατθροφμενεσ
ςυμπεριφορζσ ςτισ αγορζσ χριματοσ και κεφαλαίου.
Είμαι βζβαιοσ ότι κα φανεί ιδιαίτερα χριςιμο τόςο ςε φοιτθτζσ προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων όςο και ςε ερευνθτζσ και επαγγελματίεσ των αγορϊν, παρζχοντασ
ερεκίςματα για ςκζψθ και περαιτζρω ζρευνα.
Κακθγθτισ Ε. Τςιριτάκθσ
Πρόεδροσ του Τμιματοσ Τραπεηικισ και Χρθματοοικονομικισ