ÇOMU Biltek Siber Güvenlik Çalışma Grubu 3. Hafta Sunumu Temel Linux Kullanımı

1. Siber Güvenlik
Onur ER

2. LİNUX NEDİR?
• Linux GNU Genel Kamu Lisansı ile lisanslanmış özgür, açık kaynak
kodlu ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir.
• Linux unix’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunarak geliştirilmiş;
fakat her hangi bir kod ortaklığı bulunmayıp sıfırdan kodlanmıştır.
• Linux, 1991 yılında Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi olan Linus
Torvalds tarafından geliştirmeye başlanmıştır. Linux ismini ilk olarak
Linus Torvalds tarafından 5 Ekim 1991 Linux 0.02 etiketiyle
duyurulmuştur.

3. • Linux çekirdek olarak tek başına bir şey ifade etmez. Son kullanıcı
açısından Linux dağıtımları grafiksel arayüzle desteklenmiş, paket
yönetim sistemi, ofis yazılım seti ve internet tarayıcısı gibi şeyler
ekleyerek son kullanıcıya bir işletim sistemi sunmaktadır. Linux
sözcüğünü yalnız çekirdek için kullanılmakta, işletim sisteminin
tamamı için, GNU Projesi'nin yazılım ve araçlarını içermesi nedeniyle
“GNU/Linux” adını kullanmaktadır.

4. Linux neden daha iyi?
• Ücretsiz bir işletim sistemi internetten indirip kurun hepsi bu kadar.
• Açık kaynak kodlu olup isterseniz sizde katkıda bulunabilirsiniz yada
kullandığınız işletim sisteminin kodlarını inceleyebilirsiniz.
• Açık kaynak yazılım olduğundan tespit edilen açık saatler en fazla bir
yada iki gün içinde giderilecektir. Çünkü sayısız geliştirici o sorunla
ilgilenip en kısa sürede çözüm buluyor.
• Paket yönetim sistemi ile istediğiniz yazılımlara kolayca ulaşıp ücret
ödemeden yükleyebilirsiniz.

5. Windows’a nerelerde ihtiyacımız var?
• Oyunların çoğu Windows işletim sisteminde çalışır Mac ve Linux’a
uyumlu olanlar çok azdır.
• Kullandığınız bir yazılım sadece Windows’ta çalışıyor.
Bu durumlarda bile ikinci işletim sistemi olarak Linux kurup kullanabilir,
ihtiyaç durumunda Windows’a geçebilirsiniz.
• Donanımınız Linux’u desteklemiyorsa Bu durumlarda Windows’a
ihtiyaç duyabilirsiniz

6. Linux’ta Dağıtım nedir?
• Dağıtım kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının
bir sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux'a özgü bir terimdir.
• Linux Dağıtımı ile vurgulanan aslında tam bir işletim sistemi olarak
çalışır hale gelmiş bir özgür yazılım projeleri topluluğudur. Bunun için
sistemi kullanacak kullanıcı ya da sistemin üstleneceği göreve uygun
olarak Linux Çekirdeği ve birlikte binlerce özgür yazılım projesi ürünü
kullanılarak birlikte çalışacak şekilde bir sistem oluşturulur.

7. Linux kaç şekilde kurulur?
• 1-Linux’u tüm diske kurarak Windows silinir.
• 2-Windows’un yanına ikinci işletim sistemi olarak kurabilirsiniz
• 3-Windows’a sanal makina ile kurup kullanabilirsiniz

8. Ubuntu
• Ubuntu, Linux çekirdeği temel alınarak geliştirilen açık kaynak
kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir.
• Ubuntu'nun ilk kararlı masaüstü sürümü 2004 yılında yayınlanmıştır.
• Masaüstü, sunucu, bulut ve nesnelerin internetine yönelik olarak
geliştirilen türevleri bulunur. Günümüzde on milyonlarca masaüstü-
dizüstü bilgisayarda ve yüz milyonlarca cihazda (sunucu, bulut, iOT,
otomobil vb.) kullanılmaktadır

9. Ubuntu sürüm numaraları neyi ifade eder?
• Sürüm numaraları, sürümün çıktığı yıl ve ayı işaret eder. Örnek olarak
Ubuntu 4.10 sürümü, 2004 yılının 10'uncu ayında sunulmuştur.
• Ara sürüm nedir? LTS sürüm nedir?
Ubuntu'nun, hem masaüstü hem de sunucu sistemler için her altı ayda bir
yeni sürümü yayınlanır. Her 24 ayda (iki yılda) bir yayınlanan sürümler, LTS
sürüm olarak tanımlanır.
LTS sürümlere 5 yıl boyunca güncelleme desteği sunulmaktadır. LTS olmayan
yani “ara sürüm” olarak tanımlayabileceğimiz sürümlere ise dokuz ay
boyunca güvenlik yamaları, geliştirmeleri ve yazılım güncelleştirmeleri
desteği sunulmaktadır.

10. Linux'ta virüsler var mıdır?
Evet. Linux için yazılmış virüsler vardır ancak Linux için yazılmış virüsler içinde
bugüne kadar, çoğalıp dünya çapında yaygınlaşan herhangi bir virüse
rastlanılmamıştır.
Linux için virüs yazılabilir, zor olan ise Linux yüklü bilgisayarlar arasında
yayılabilecek bir virüs yazmaktır. Linux ortamında kendisini çoğaltarak
yayılabilecek bir virüs yazmak teorik olarak çok zor olsa da, olanaksız değildir.
Linux kullanıcıları, kaynağını bilmediği kaynaklardan yazılım kurmadığı
müddetçe bir virüsle karılaşması ihtimali son derece düşüktür.

11. Linux'a virüs bulaşması neden zordur?
• Linux'un fikirsel olarak esinlendiği UNIX, bir bilgisayarın ağ üzerindeki çok
sayıda kullanıcı arasında paylaşılabilmesi üzerine tasarlanmış ve buna
uygun olarak bir yetkilendirme sistemi geliştirilmiştir.
• Sistemle ilgili şeylere müdahale etmek istediğinizde root şifresi girmek
zorundasınız. Virüsler istediği yere gidip istediği şeyleri değiştiremez veya
yok edemez çünkü buna yetkileri yoktur.
• Linux'ta kullanıcılar, kurmak istedikleri programları, herhangi bir web sitesi
üzerinden değil, doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden temin
ederek yüklerler. Dağıtımların resmi depolarda bulunan on binlerce
program, teker teker kontrollerden geçirildikten sonra resmi depolara alınır.
Bu sayede kullanıcılara tamamen steril bir ortam sunulur.

12. Linux’ta Dosya ve Dizin Yapısı
• /bin : Olması zorunlu temel komut dosyalarını içerir.
• /boot : Başlangıç için gerekli dosyaları bulundurur.
• /home: Ev dizinidir. İçinde kullanıcı dosyaları masaüstü, resimler,
indirilenler gibi dosyalar bulunur.
• /dev : Donanım dosyaları vardır.
• /etc : Sistem ayarlarını barındırır.
• /lib : Kütüphane dosyaları ve çekirdek modülleri bulunur.
• /media : Kaldırılabilir aygıtların (CD-ROM, USB bellek vb.) sisteme
eklendiği klasördür.

13. Linux’ta Dosya ve Dizin Yapısı
• /mnt : Sistem açılışında otomatik olarak bağlanan sabit disk bölümleri
bu dizin altında eklenir.
• /opt : Üçüncü parti kullanıcı programlarının kurulması içindir.
• /srv : Sistemin sunduğu hizmetlerle alakalıdır.
• /tmp : Geçici dosyaları tutmak içindir.
• /usr : Tüm kullanıcılarca paylaşılan verileri içeren dizindir.
• /var : Log dosyaları, e-posta ve yazıcı kuyrukları gibi değişken verileri
barındırır.

14. Dosya İşlemleri
• ls –> dosyaları listeler
• ls -al gizli dosyalar dahil tüm dosyaları listeler
• cd – seçtiğiniz dizinin içine girmenizi sağlar

15. Komutlar Hakkında Yardım Alma
• komut --help ya da man komut ile komutların diğer parametrelerini
görebiliriz.

16. • pwd: Bulunduğumuz dizini verir
• clear: Terminal ekranını temizler (CTRL + L)
• mkdir klasör_adi – belirtilen isimde dizin oluşturur.

17. Silme ve Kopyalama İşlemleri
• rm dosya – dosya siler
• rm -rf klasör – belirtilen klasörü zorla siler.
• touch dosya – boş dosya oluşturur
• cp dosya1 dosya2 – dosya1'i dosya2'ye kopyalar
• cp -r dizin1 dizin2 – dizin1'i dizin2'ye kopyalar; dizin2 yoksa oluşturur
• mv dosya1 dosya2 – dosya1'in adını dosya2 yapar.

18. • komut > dosya_adi - komutun çıktısını dosyadaki şeyleri silip
yazar.(yoksa oluşturur)
• komut >> dosya_adi - komutun çıktısını dosyanın sonuna yazar.(yoksa
oluşturur)
• cat dosya_adi- dosyanın içerisindekileri terminalde görmemizi sağlar.
• more dosya_adi-dosyanın çıktısını sayfalayarak gösterir..

19. Process(Süreç) Yönetimi
• ps aux-Tüm süreçleri gösterir.
• top- Çalışan süreçleri gösterir.
• kill pid (process id) –Belirtilen süreçi sonlandırır.

20. Arama Komutları
• find komutu girdiğimiz dizin ve alt klasörlerinde arama yapar.
Kullanımı: find dosya_yolu -name “aranacak_ifade”
• grep ifade dosya –> Belirtilen dosyalarda ifadeyi arar.
• komut | grep ifade -> Komutun çıktısında ifadeyi aratır.

21. Linux’ta Dosya İzinleri
r=4,w=2,x=1 dir.
rwx(4+2+1)=7
Birinci Basamağı Owner(Kendisinin)
İkinci basamağı Group (Bulunduğu Grup)
Üçüncü basamağı Public(Diğerlerinin)
izinlerini temsil etmektedir

22. • ls -al -> komutu ile tüm dosyaların özelliklerini ve izinlerini
görüntüledik.
• drwxr-xr-x gibi karışık gelen ifadeler dosyanın izinlerini
• d rwx r-x r-x d: dizin olduğunu belirtiyor.
• rwx: İlk basamak kendisinin izni(4+2+1=7)
• r-x:İkinci basamak grubun izni(4+0+1=6)
• r-x:Üçüncü basamak diğerlerinin izni(4+0+1=6)

23. Dosyaların İzinlerini Değiştirmek
• chmod izindegeri dosya
• chmod ile vermek istediğimiz izin değerini o dosyaya atayabiliyoruz.
• chmod 777 dosya

24. Sistem Bilgileri
• date – mevcut saat ve tarihi gösterir
• cal – içinde bulunan ayın takvimini gösterir
• uptime – sistemin açık kalma süresini gösterir
• w – sistemle ilgili özet bilgiler verir
• whoami – giriş yapan kullanıcıyı gösterir

25. Linux’ta Dosya Sıkıştırma
• tar cf dosya.tar.gz dosya – Sıkıştırılmış tar arşivi oluşturur. (gzip)
• tar xf dosya.tar.gz – Sıkıştırılmış arşivi açar.
• tar cf dosya.tar.bz2 dosya – Sıkıştırılmış tar arşivi oluşturur. (bzip2)
• tar xf dosya.tar.bz2 – Arşivi açar

26. Ağ Komutları
• ping hedef – hedefe ping atar ve sonuçları gösterir.
• whois domain – belirtilen alan adının kayıt bilgilerini gösterir.
• dig domain – Belirtilen alan adının DNS bilgilerini getirir.

27. Yazılım Derleme/Kurma
• sudo apt-get install paket_adi -> Programı kurmaya yarar
• sudo apt-get remove paket_adi ->Programı kaldırır.
kurulum dosyaları “.sh”,”.bin” ve “.deb” tarzında olabilir. Bunları yükler iken:
sudo dpkg -i dosya_adi.deb -> deb(debian kısaltması. farklı dağıtımlarda
farklı şekilde olacaktır.)
chmod +x dosya_adi.sh -> Dosyayı komut olarak çalışır hale getirecektir.
./dosya_adi.sh şeklinde kurulur. (.bin uzantılı dosyalarda .sh uzantılı
dosyalarla aynı şekilde kurulur.)

28. Linux’ta Editörler
• nano dosyaadi
• vi dosyaadi
• gedit dosyaadi