9 анги одоо ямар төлөвлөгөөгөөр явж байгаан бол би ийм төлөвлөгөө хийж байсан байна хэрэгтэй бол татаад санаа авах зүйл байвал аваарай найзуудаа

1. ÁÀÒËÀÂ.
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÌÅÍÅÆÅÐ …………../Ö. ÍÀÌÆÈÍ/
“Ìåòàëë биш ýëåìåíò¿¿ä” á¿ëýã ñýäâèéí õºòºëáºð
Õàìðàõ õ¿ðýý:
 Õèìèéí ñóóðü áîëîâñðîëûí ò¿âøèí
 9-ð àíãè, 14-16 íàñíû ÅÁÑ-èéí ñóðàã÷èä
 Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí øèíæ ÷àíàð, ø¿ëòèéí ìåòàëëóóä, ãàçðûí ø¿ëòýò ìåòàëëóóä,
õàæóóãèéí äýä á¿ëãèéí ìåòàëëóóä
Õºòºëáºðèéí õýðýãöýý:
 Ìýäýýëýë õàðèëöàà äàâàìãàéëñàí íèéãýìä ñóð÷, àæèëëàæ, àìüäðàõàä çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ àðãà áàðèëä ñóðàëöàõ õóâü õ¿íèé õýðýãöýý
 Îð÷íû ýð¿¿ë àõóé òîõü òóõ àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä õèìèéí ìýäëýã ÷àäâàðàà
õýðýãëýõ, õóâèéí àìüäðàëàà çîõèñòîé çîõèöóóëàõ õóâü õ¿íèé õýðýãöýý
 Ñýòãýõ¿éí åðºíõèé áîëîí òóñãàé àðãà áàðèëûã àøèãëàí ìýäëýã á¿òýýõ, ìýäëýãýý
õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé áîëîõ, óëìàà𠺺ðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ õóâü õ¿íèé õýðýãöýý
 Áàéãàëèéí øèíæëýõ óõààí, òåõíèê òåõíîëîãèéí õºãæëèéí óÿëäàà õîëáîîã òàíèí ìýäýæ,
àëèâàà àñóóäëûã øèéäâýðëýõäýý ººðèéí ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãûí ¿¿äíýýñ
ø¿¿ìæëýëòýé õàíääàã, øèéäâýð ãàðãàõàä èäýâõòýé, óõàìñàðòàé õàðèóöëàãàòàé
îðîëöäîã èðãýäèéã òºëºâø¿¿ëýí òîãòâîðòîé õºãæëèéã õàíãàõ íèéãìèéí õýðýãöýý
Õºòºëáºðèéí çàð÷èì:
 Ñóðãàëòûí àãóóëãûã ñîíãîõäîî øèíæëýõ óõààí÷ áàéõ
 Ñóðãàëòûí àãóóëãûã ýëåìåíòàð÷èëñàí áàéõ
 Íàñ ñýòãýõ¿éí îíöëîãèéã õàðãàëçàí ¿çýõ
Õºòºëáºðèéí çîðèëãî:
 Õèìèéí õýëèéã ýçýìøèæ, ìýäëýãýý á¿òýýë÷ýýð õýðãýëýõ
 Îëîí òºðëèéí ìýäýýëýëòýé àæèëëàõ àðãà áàðèëûã ýçýìøèõ çàìààð àòîìûí á¿òýö, õèìèéí
õîëáîîíû øèíæ ÷àíàðûí òàëààðõ òîãòîëöîîò ìýäëýãèéã á¿òýýëãýõ, óëìààð ìýäëýãýý
õýðãýëýõ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ
Õºòºëáºðèéí çîðèëò:
 Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí çîðèëãûã õýðýãæ¿¿ëýõ¿éö ñóðãàëòûí àãóóëãûã ñîíãîõ
 Ñóðãàëòûí ÿâöàä ñóðàëöàã÷äûã ÷ºëººòýé, á¿òýýë÷, õàìòðí àæèëëàõ íºõö뺺ð
õàíãàõóéö ñóðãàëòûí àðãûã ñîíãîõ
 Ñóðàëöàã÷äàä òºëºâøñºí ÷àäâàðûã ¿íýëæ, ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íã áîäèòîîð òîîöîõ
 Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä ¿íýëãýý ºã÷ çàëðóóëãà õèéõ
Ñóäëàõ öàã:

2. Íèéò 16 öàã
Õºòºëáºðèéí àãóóëãà:
Ýçýìø¿¿ëýõ ìýäëýã – металл биш элементүүд, IA бүлгийн металл биш устөрөгч, YIIIA
бүлгийн металл бишүүд, галоген, хлор түүний шинж, YIA бүлгийн металл бишүүд, халькоген,
хүчилтөрөгч, хүхэр, ҮА бүлгийн металл бишүүд, Азот, Фосфор, IYA бүлгийн металл бишүүд,
Нүүрстөрөгч, Цахиур, Органик бодисын рөнхий шинж чанар, нүүрсустөрөгч, хүчилтөрөгч агуулсан
органик бодис, азот агуулсан органик бодис
Ýçýìø¿¿ëýõ ÷àäâàð – Металл биш элементүүдийн ерөнхий шинж чанарыг тодорхойлох
/ХЦСЧ, үелэх системд эзлэх байр, физик шинж г.м/, Устөрөгчийн атомын бүтэц, молекул бүтцийг
тодорхойлох байгальд орших физик хими шинж чанар гарган авах хэрэглээг судлах, Инерт
элементүүдийн атомын бүтэц, электронт байгууламжийг тодорхойлох, физик хими шинж чанар
байгальд орших, гарган авах, хэрэглээг судлах, YIIIA бүлгийн металл бишүүд, галогенуудын
ерөнхий шинж чанарыг тодорхойлох, хлорын байгальд орших физик хими шинж чанар байгальд
орших, гарган авах, хэрэглээг судлах, YIA бүлгийн металл бишүүд, халькогенуудын ерөнхий
шинж чанарыг судлах, хүчилтөргөч хүхрийн байгальд орших физик хими шинж чанар гарган авах
хэрэглээг судлах, холбогдох урвалын тэгшитгэл бичиж сурах, ҮА бүлгийн металл бишүүдийн
ерөнхий шинж чанарыг тодорхойлох, Азот фосфорын атомын электронт байгууламж бичих
байгальд орших физик хими шинж чанар гарган авах хэрэглээг судлах, YIA бүлгийн металл
бишүүдийн ерөнхий шинж чанарыг судлах, тодорхойлох, Нүүрстөрөгч, цахиурын байгальд орших,
физик химийн шинж чанар гарган аьах хэрэглээг судлах, тэдгээрийн чухал нэгдлүүдтэй танилцах,
Органик бодисын бүтэц химийн холбоог тодорхойлох ангилах, Нүүрсустөрөгчдийн модекулын
бүтцээс үндэслэн ангилах, метан этилен ацителиний бүтэц шинж чанар хэрэглээг тайлбарлах,
органик бодисуудыг функциональ бүлгээр нь ангилж сурах, физик химийн шинж чанарыг
бүтэцтэй нь харьцуулан тайлбарлах, холбогдох урвалын тэгшитгэл бичих чадваруудыг эзэмшинэ.
Мэдээлэлтэй ажиллах,Уншлагын олон талт аргыг эзэмших, Юмс үзэгдлийг Вен диаграммын
аргын тусламжтайгаар харьцуулах, багаар хосоор ганцаарчлан, бие дааж ажиллах арга, барилд
суралцах, Соголт хийх шийдвэр гаргахын тулд эрэмблэх аргад суралцах

3. Àãóóëãûí çàëãàìæ õîëáîî:
Ñóóðü áîëîâñðîëûí ò¿âøèí Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí ò¿âøèí
8-ð àíãè 9-ð àíãè 10-ð àíãè 11-ð àíãè
¿åëýõ ñèñòåìýýñ
ýëåìåíòèéí äýñ äóãààð,
ýçëýõ áàéð, ýëåêòðîí,
ïðîòîí, íåéòðîíû òîî,
õàðüöàíãóé àòîì ìàññûã
òîäîðõîéëîõ, òîîöîîëîõ,
ýëåêòðîí á¿ðõ¿¿ëèéí
õóâààðèëàëò áè÷èõ,
äàâõðààã ä¿ðñëýõ,
ýëåìåíòèéí õèìèéí òýìäýã
áè÷èõ, íýðëýõ äóóäàõ,
ýëåìåíòèéí âàëåíò ÷àíàð,
ñºðºã öàõèëãààí
÷àíàðûã õàðüöóóëàõ,
ìåòàëë, ìåòàëë áèø
ýëåìåíò¿¿äèéã ÿëãàí
òàíèõ
ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí
åðºíõèé øèíæ,
IA á¿ëãèéí ìåòàëëóóä –
íàòðè áà êàëè,
IIA á¿ëãèéí ìåòàëëóóä –
êàëüöè, ìàãíè.
IIIA á¿ëãèéí ìåòàëëóóä –
õºíãºíöàãààí.
IVA á¿ëãèéí ìåòàëëóóä –
õàð òóãàëãà, öàãààí
òóãàëãà.
Õàæóóãèéí äýä á¿ëãèéí
ìåòàëëóóä – çýñ, öàéð, õðîì,
ìàíãàí, òºìºð ýëåìåíò¿¿äèéí
áàéãàëüä îðøèõ, õèìè, ôèçèê
øèíæ, ãàðãàí àâàõ àðãà,
õýðýãëýý, à÷ õîëáîãäîë.
- õàæóóãèéí äýä á¿ëãèéí
ýëåìåíò¿¿äèéí àòîìûí
á¿òýö, ýëåêòðîí
áàéãóóëàìæèéí òîìú¸î,
ýíåðãèéí äèàãðàìì, àòîìûí
îðáèòàëèéí ýðëèéçæèëò,
¿åëýõ òîãòîëöîîí äàõ õèìèéí
ýëåìåíòèéí ýçëýõ áàéð áà
ò¿¿íèé øèíæ ÷àíàð õèìèéí
ýåìåíò¿¿äèéí ¿¿ñãýõ
íýãäëèéí øèíæ ÷àíàð
ººð÷ëºãäºõ ç¿é òîãòîë,
õèìèéí õîëáîîíû òºðë¿¿ä,
òýäãýýðèéí øèíæ ÷àíàð.
Õèìèéí õîëáîîíû òºðºë,
òàëñò îðîíò òîð, áîäèñûí
øèíæ ÷àíàðûí õàìààðàë
-Í¿¿ðñòºðºã÷èéí
àòîìûí á¿òýö,
í¿¿ðñòºðºã÷èéí
ýðëèéçæèëò
- îðãàíèê áîäèñûí
á¿òýö
- îðãàíèê áîäèñ
äàõ õèìèéí õîëáîî
ò¿¿íèé øèíæ
÷àíàð

4. Õºòºëáºðèéí àðãà ç¿é:
Õè÷ýýëèéí ñýäýâ
Öà
ã
Çîðèëãî, çîðèëò Àãóóëãà Àðãà ç¿é
Ñóðãàëòûí
õýðýãëýãäýõ¿
¿í
¯íýëãýý
Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí
¿åëýõ òîãòîëöîîíä
ýçëýõ áàéð
2
Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí ¿åëýõ òîãòîëöîîíä ýçëýõ
áàéðûã áàðèìæààëàõ, òîäîðõîéëîõ
Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí àòîìûí á¿òýö, òýäãýýðèéí
øèíæèéã ñóäëàõ àðãà áàðèë ýçýìøèõ, äóðûí
ìåòàëëûí øèíæèéã áàðèìæààëàõ
Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí ¿åëýõ
ñèñòåìä ýçëýõ áàéð /ýãíýý,
¿å, á¿ëýã, äýä äóãààð, õ.à.ì,
õèìèéí òîìü¸î, ýëåìåíòèéí íýð/
àòîìûí á¿òýö, ôèçèê, õèìè
øèíæ ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõ,
áàéãàëüä îðøèõ, ãàðãàí
àâàõ õýðýãëýýã ìýäýõ õèìèéí
òóðøèëò õèéõ àðãàòàé
òàíèëöàæ àëèâàà
òóðøèëòûã ã¿éöýòãýõ,
àæèãëàõäàà øèíæëýõ
óõààí÷ààð õàíäàõ õàíäëàãà
ýçýìøèõ
Ìýäýýëýëòýé àæèëëàõ,
óíøëàãûí îëîí òàëò àðãûã
ýçýìøèõ, âåí äèàãðàììûí àðãûí
òóñëàìæòàéãààð
õàðüöóóëàõ, áàãààð, õîñîîð,
ãàíöààð÷ëàí áèå äààí
àæèëëàõ àðãà áàðèëä
ñóðàëöàõ ýëåìåíò¿¿äèéí
íýýñýí òîâ÷ ò¿¿õèéã ñóäëàí
òàðõàëò, áàéãàëèéí ãîë ýõ
áóëãóóäòàé òàíèëöàõ õèìèéí
òóðøèëò õèéõ àðãàòàé
òàíèëöàõ, ôèçèê õèìèéí
øèíæ, ãàðãàí àâàõ àðãà
õýðýãëýýã ìýäýõ
- õ¿ñíýãòýí
ìýäýýëëýýñ
ìýäëýã á¿òýýõ
- áàãààð õàìòðàí
àæèëëàõ
- õàðèëöàí
ÿðèëöàõ,
ìýäýýëýë
ñîëèëöîõ
- õîñ õîñîîð
àæèëëàõ
- áàãààð õàìòðàí
àæèëëàõ
- ýðýìáèéí
øàòëàëûí àðãà
- KWL àðãà
- Õàãàñ ëåêöèéí
- Èíñåðòèéí àðãà
- Áèå äààí
ãàíöààð÷ëàí
àæèëëàõ
- Òàéëáàð áà
õàðèëöàí
ÿðèàíû àðãà
- Ìýäýýëýëòýé
àæèëëàõ àðãà
- Ñýð¿¿ëãèéí
àðãà
- ¿ç¿¿ëýí
òàíèóëàõ àðãà
- Àæèãëàëòûí
àðãà
- Àñóóäàë
äýâø¿¿ëýí
øèéäâýðëýõ
àðãà
- Òåñò
¿ç¿¿ëýí
õ¿ñíýãò –
ôèçèê
øèíæèéã
õàðóóëñàí
äèàãðàìì
¿åëýõ ñèñòåì
Òàðààæ ºãºõ
ìàòåðèàë
Òåñò¿¿ä
Ãàðûí àâëàãà
Õèìè øèíæèéã
õàðóóëñàí
õ¿ñíýãò
Êîìïüþòåð,
êîäîñêîï
Ýíåðãèéí
äèàãðàììûí
¿ç¿¿ëýí
¿åëýõ
ñèñòåìèéí
õóâèëáàðóóä
ìåòàëë
ýëåìåíò¿¿äèéã
íýðë¿¿ëýõ
ìåòàëëûí èäýâõèéí
ýãíýý, ìåòàëëûí
àòîìûí á¿òöèéã
¿åëýõ ñèñòåìä
ýçëýõ áàéðààð
òîäîðõîéëîõ
áàéãàëüä òàðõñàí
áàéäëààð íü
ìåòàëëóóäûã
íýðëýõ
õèìè øèíæ, óðâàëûí
òýãøèòãýëýýð
èëýðõèéëýõ
÷àäâàðààð, áîäëîãî
áîäîõ ò¿âøèíýýð íü
¿íýëíý.
Ìåòàëëóóäûí ôèçèê
øèíæ ÷àíàð
2
Ìåòàëëóóäûí õàòóóëàã, íÿãò, õàéëàõ òåìïåðàòóð,
öàõèëãààí áà äóëààí äàìæóóëàõ øèíæèéã ëàâëàõ
ìàòåðèàë àøèãëàí õàðüöóóëàõ ñóäëàõ, ÷óõàë
ìåòàëëóóäûã ñîíãîí àâ÷ äýýðõ øèíæ¿¿äèéã
òîäîðõîéëîõ, òàéëáàðëàõ
Ìåòàëëóóäûí õèìèéí
åðºãõèé øèíæ ÷àíàð
2
Òóðøèëò ¿éëäýí ìåòàëëûí õèìèéí øèíæèéã ñóäëàõ,
åðºíõèéëºí ä¿ãíýõ, òóðøèëò ¿éëäýõ àðãà áàðèë
ýçýìøèõ, ìåòàëëóóäûí èäýâõèéã õàðüöóóëàõ,
èäýâõèéí ýãíýýã ¿íäýñëýí òýäãýýðèéí øèíæèéã
òîäîðõîéëîõ. Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí øèíæèä ¿íäýñëýí
¿¿ñãýõ íýãäýë, òýäãýýðèéí áàéãàëüä òàðõàõ
áàéäëûã áàðèìæààëàõ
Ìåòàëë áîëîâñðóóëàõ
àðãà. Õàéëø
2
Ìåòàëë áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðëýëèéí àðãûí ¿íäñèéã
îéëãîõ, õàéëøèéí íàéðëàãà, á¿òöèéí òàëààðõ
ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ, ìåòàëëûí çýâðýëä îðîõ
øàëòãààí, ò¿¿íýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãûí ìºí
÷àíàðûã ìýäýõ, õýðýãæ¿¿ëýõ
Ø¿ëòèéí ìåòàëëóóä,
ìýäãýýðèéí íýãäë¿¿ä
3
Ø¿ëòèéí ìåòàëëóóäûí ¿åëýõ òîãòîëöîîíä ýçëýõ áàéð,
àòîìûí á¿òýö, øèíæèéã õàðüöóóëàí åðºíõèé ä¿ãíýëò
õèéõ, ø¿ëòèéí ìåòàëëóóäûí õèìè øèíæ ÷àíàðûã
íàòðèãààð òºëººë¿¿ëýí áàðèìæààëàõ, ø¿ëòèéí
ìåòàëëóóä, òýäãýýðèéí íýãäëèéí õýðýãöýýã ñóäëàõ
Áåðèëëè, ìàãíè áà
ãàçðûí ø¿ëòèéí
ìåòàëëóóä,
òýäãýýðèéí íýãäë¿¿ä
3
Ãàçðûí ø¿ëòèéí ìåòàëëóóäûí àòîìûí á¿òýö, øèíæèéã
õàðüöóóëàõ, êàëüöèéí øèíæèéã õàðóóëñàí óðâàëûí
òýãøèòãýë¿¿äèéã çîõèîõ, á¿ä¿¿â÷ýýñ êàëüöè,
ò¿¿íèé íýãäë¿¿äèéí õýðýãëýýã ñóäëàí òýìäýãëýë
õèéõ, óñíû õàòóóëàã øèíæèéã ñóäëàõ, ò¿¿íèéã
纺ëð¿¿ëýõ àðãàä ñóðàëöàõ
Õºíãºíöàãààí, ò¿¿íèé
íýãäë¿¿ä
1
Õºíãºíöàãààíààð òºëººë¿¿ëýí IIIA á¿ëãèéí ìåòàëëûí
á¿òýö øèíæèéã ñóäëàõ, õºíãºíöàãààí áîëîí ò¿¿íèé
¿¿ñãýõ íýãäë¿¿äèéí îíöëîã øèíæèéã óâàëûí
òýãøèòãýëýýð èëýðõèéëýõ, ÷óõàë íýãäë¿¿ä
òýäãýýðèéí õýðýãëýýã ìýäýõ
Õàæóóãèéí äýä
á¿ëãèéí ìåòàëëóóä
2
Õàæóóãèéí äýä á¿ëãèéí ìåòàëëóóäûã òºëººë¿¿ëýí
òºìºð, çýñ, ìºíãº, àëò, öàéð, ìºíãºí óñíû ¿åëýõ
òîãòîëöîîíä ýçëýõ áàéð, àòîì á¿òöèéã ñóäëàõ.
Òýäãýýð ìåòàëëóóäûí ôèçèê, õèìè øèíæèéã ñóäëàõ,
õàðüöóóëàõ, òýäãýýðèéí ¿¿ñãýõ äàí áà íèéëìýë
áîäèñûí õýðýãëýýã ìýäýõ
Äàâòëàãà 2
Ìåòàëëûí åðºíõèé øèíæèéí òàëààð äàñãàë, áîäëîãî
àæèëëàõ
Øàëãàëò 1 Ìåòàëë ýëåìåíò¿¿äèéí õ¿ðýýíä

6. Õèìèéí ñóóðü áîëîâñðîëûí ò¿âøèí
1. Õàìðàõ õ¿ðýý: ÅÁÑ – èéí 9-ð àíãèéí ñóðàã÷èä
 Þìñ ¿çýãäëèéã íýã áà îëîí òàëààñ íü ñýðæ, õ¿ðòýæ ìýäðýõ
 Þìñ ¿çýãäëèéí ìºí ÷àíàðûí òàëààð òààìàãëàë äýâø¿¿ëýõ
 ¯çýãäýë þìñûã ñóäëàõ àðãà, ñîðèë òóðøèëòûí áàãàæ òºõººðºìæèéã òàíüæ,
õýðýãëýõ
 Ñóäàëæ áóé ç¿éëèéí òàëààð õàðèëöàí ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîõ ÷àäâàð ýçýìøèíý.
2. Õýðýãöýý:
a) Ñóóðü õýðýãöýý:
 Àòîì áà õèìèéí ýëåìåíòèéí ÿëãààã òàíèõ
 Áîäèñûí øèíæ ÷àíàðûã á¿òýö áàéãóóëàëòàé íü õîëáîí òàéëáàðëàõ
 ¿éëäâýð òåõíèê àõóé àìüäðàëä ºðãºí õýðýãëýãääýã õèìèéí
áîäèñóóäûã ÿëãàí òàíüæ àõóé àìüäðàëäàà àøèãëàæ ñóðàõ
b) Òàíèí ìýäýõ¿éí õýðýãöýý:
 Àòîìûí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ
 Ýëåêòðîí áàéãóóëàìæèéí ãðàôèêèéã ä¿ðñëýõ
 Õèìèéí õîëáîîíû òºðëèéã ÿëãàí òàíèõ
 S,P,D,F ýëåìåíò¿¿äèéí øèíæ ÷àíàðûã õàðüöóóëàí ñóäëàõ
 Ýëåìåíò¿¿äèéí ¿¿ñãýõ íýãäë¿¿äèéã òàíèí ìýäýõ, õýðýãëýõ, ¿éëäâýð
ëàáîðàòîðèò ãàðãàí àâàõ àðãûã ìýäýõ
3. Çîðèëãî:
 Õèìèéí áîäèñûí àíõàí øàòíû òîãòîëöîîò ìýäëýãèéã ñóðàã÷äààð á¿òýýëãýõ
 Õèìèéí õýëèéã ýçýìøèæ, ìýäëýãýý á¿òýýë÷ýýð õýðýãëýõ
 Áàéãàëü, àõóé àìüäðàëä òîõèîëäîõ ¿çýãäýë õóâèðàëààñ õèìèéí õóâèðëûã ÿëãàí
òàíèõ àíãèëàí òàéëáàðëàõ
 S,P,D,F ýëåìåíò¿¿äèéí øèíæ, ¿¿ñãýõ íýãäë¿äèéã õàðüöóóëàí ñóäëàõ
 Îðãàíèê áà îðãàíèê áèø áîäèñóóäûí øèíæ ÷àíàðûí ÿëãààã ìýäýõ
 Îðãàíèê áîäèñûí àíãèëàë, òºëººëºã÷äèéã ÿëãàí òàíèõ
4. Çîðèëòóóä:
 Õèìèéí ¿íäñýí îéëãîëòûã ýçýìøèõ
 ÕÖÑ×-ûã ¿íäýñëýí õèìèéí õîëáîîíû òºðõèéã òîäîðõîéëîõ
 Àòîìûí á¿òýö, õèìèéí ýëåìåíò, ¿åëýõ ñèñòåìèéí óÿëäàà õîëáîîã ìýäýæ, äóðûí
ýëåìåíòèéí àòîìûí á¿òöèéã òîäîðõîéëæ ñóðàõ

7.  Õèìèéí õýëèéã ýçýìøèæ, ìýäëýãýý á¿òýýë÷ýýð õýðýãëýõ
 Ýëåìåíò¿¿äèéí áàéãàëü äàõ íýãäë¿¿äèéí íýðèéã ìýäýõ
 Îðãàíèê áèø áîäèñûã àíãèëàí, ÿëãàí òàíèõ, øèíæ ÷àíàðûã óðâàëûí òýãøèòãýëýýð
èëýðõèéëýõ
 Îðãàíèê áîäèñûí åðºíõèé øèíæ, îðãàíèê áîäèñóóäûí òàëààð ìýäëýã ýçýìøèõ
5. Öîãö ÷àäàìæóóä:
Ê1: Ìýäýõ¿éí ÷àäàìæ
• Ëàáîðàòîðèéí òîíîã òºõººðºìæ, áîäèñ óðâàëæóóäûã ìýäýõ
• Àòîì áà õèìèéí ýëåìåíòèéí ÿëãàà
• Àòîìûí á¿òýö
• Ýëåêòðîí á¿ðõ¿¿ëèéí á¿òýö
• ¿å á¿ëãèéí ó÷èð øàëòãààí
• Õèìèéí õîëáîîíû ÷àíàð, ìåõàíèçì, òºðºë
• S,P,D,F ýëåìåíò¿¿äèéã ÿëãàí òàíèõ
• Àíèîí, êàòèîíóóäûã òàíèõ ÷àíàðûí óðâàëóóä
• Ìàññ õàäãàëàãäàõ õóóëü, Íàéðëàãà òîãòìîëûí õóóëü, àâîãäðîãèéí õóóëü
Ê2: Õèéæ ã¿éöýòãýõ¿éí ÷àäàìæ
• Õèìèéí ýëåìåíò¿¿äèéí àòîìûí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ
• Ýëåêòðîíû ãðàôèêèéã çóðàõ
• Áîäèñûã õýìæèõ, þ¿ëýõ, õàëààõ, óóñãàõ, óóðøóóëàõ àðãà ýçýìøèõ
• Õèìèéí óðâàëûí òýãøèòãýëèéã áè÷èæ, òýíö¿¿ëýõ, òºðëèéã ÿëãàí òàíèõ
• Õèìèéí òîìú¸î áà òýãøèòãýë àøèãëàí òîîöîî õèéõ ÷àäâàð ýçýìøèõ
Ê3: Îðøèõóéí ÷àäàìæ
• Áèå äààæ á¿òýýë÷ýýð àæèëëàõ
• Ñîðèë òóðøèëòûã àæèãëàæ, õàðüöóóëæ, æèøèæ, ä¿ãíýëò áè÷èõ
• ªðãºí õýðýãëýãääýã õèìèéí áîäèñûí òàëààð ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàí ººðèéí
¿ãýýð òàéëáàðëàõ
• áàãààð àæèëëàõ, ñàíàà áîäëîî ñîëèëöîõ ÷àäâàð ýçýìøèõ
Ê4: Íèéãýìøèõ¿éí ÷àäàìæ
• Ýð¿¿ë àþóëã¿é îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõýä õàìòàð÷ àæèëëàæ, àñóóäëûã õàìòäàà
øèéäâýðëýõ

8. • ªºðèéí áîëîí îð÷íû ýð¿¿ë ìýíä, ýêîëîãèéí àñóóäàëä õèìèéí ìýäëýãèéí ¿¿äíýýñ
õàíäàæ õóâèéí áîëîí áóñäûí àþóëã¿é áàéäëûí òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ
• Õèìèéí óðâàëûí ýåðýã ñºðºã íºëººëëèéí ìºí ÷àíàðûã òàíèõ, õ¿ðýýëýí áóé
îð÷íîî õàéðëàí õàìãààëàõ

9. ÁÀÒËÀÂ.
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÌÅÍÅÆÅÐ ……………/Ö.ÍÀÌÆÈÍ/
Áàÿíõîíãîð àéìãèéí Ýðäýíýìàíäàë àõëàõ ñóðãóóëèéí 9 àíãèéí Õèìè õè÷ýýëèéí æèëèéí òºëºâëºãºº
I óëèðàë II óëèðàë III óëèðàë IY óëèðàë
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8
Á¿ëýã ñýäâèéí òîãòîëöîî
Àòîì á¿òýö, õèìèéí õîëáîî Ìåòàëë ýëåìåíò Ìåòàëë áèø ýëåìåíò Îðãàíèê áîäèñ
20 öàã 18 öàã 16 öàã 16 öàã
Õºòºëáºðèéí çîðèëãî: Õèìèéí áîäèñûí àíõàí øàòíû òîãòîëöîîò ìýäëýãèéã ñóðàã÷äààð á¿òýýëãýõ, Õèìèéí õýëèéã ýçýìøèæ, ìýäëýãýý á¿òýýë÷ýýð õýðýãëýõ, Áàéãàëü, àõóé
àìüäðàëä òîõèîëäîõ ¿çýãäýë õóâèðàëààñ õèìèéí õóâèðëûã ÿëãàí òàíèõ àíãèëàí òàéëáàðëàõ, S,P,D,F ýëåìåíò¿¿äèéí øèíæ, ¿¿ñãýõ íýãäë¿äèéã õàðüöóóëàí ñóäëàõ,
Îðãàíèê áà îðãàíèê áèø áîäèñóóäûí øèíæ ÷àíàðûí ÿëãààã ìýäýõ, Îðãàíèê áîäèñûí àíãèëàë, òºëººëºã÷äèéã ÿëãàí òàíèõ
Õºòºëáºðèéí çîðèëò: Õèìèéí ¿íäñýí îéëãîëòûã ýçýìøèõ, ÕÖÑ×-ûã ¿íäýñëýí õèìèéí õîëáîîíû òºðõèéã òîäîðõîéëîõ, Àòîìûí á¿òýö, õèìèéí ýëåìåíò, ¿åëýõ ñèñòåìèéí óÿëäàà
õîëáîîã ìýäýæ, äóðûí ýëåìåíòèéí àòîìûí á¿òöèéã òîäîðõîéëæ ñóðàõ, Õèìèéí õýëèéã ýçýìøèæ, ìýäëýãýý á¿òýýë÷ýýð õýðýãëýõ, Ýëåìåíò¿¿äèéí áàéãàëü äàõ íýãäë¿¿äèéí
íýðèéã ìýäýõ, Îðãàíèê áèø áîäèñûã àíãèëàí, ÿëãàí òàíèõ, øèíæ ÷àíàðûã óðâàëûí òýãøèòãýëýýð èëýðõèéëýõ, Îðãàíèê áîäèñûí åðºíõèé øèíæ, îðãàíèê áîäèñóóäûí òàëààð
ìýäëýã ýçýìøèõ
Íýãæ õè÷ýýëèéí ñýäýâ
• Àòîìûí ýëåêòðîí á¿òýö ,
êâàíòûí òîîíóóä
• Àòîìûí îðáèòàëü ýëåêòðîí
ä¿¿ðãýãäýõ ä¿ðýì ,çàð÷èì
• Àòîì áà èîíû ýëåêòðîí
áàéãóóëàìæ
• Õèìèéí ýëìåíòèéí àòîì îðøèõ
õýëáýð
• Õèìèéí ýëåìåíòèéí àòîìûí øèíæ
÷àíàð
• ¯åëýõ õóóëü
• Ýëåìåíò¿¿äèéí ¿åëýõ
òîãòîëöîî, ò¿¿íèé á¿òýö
• Ýëåìåíò¿äèéí ¿åëýí
äàâòàãäàõ ÷àíàð
 Õèìèéí õîëáîî
 Õèìèéí õîëáîîíû òºðë¿¿ä
 Õèìèéí õîëáîîíû øèíæ ÷àíàð
 Õèìèéí õîëáîîíû óðò, ºíöºã,
ýíåðãè
 Òàëñò îðîí òîð
• Ìåòàëëóóäûí åðºíõèé øèíæ
• Ìåòàëëûã áîëîâñðóóëàõ
• Ìåòàëëûã çýâðýëýýñ õàìãààëàõ
• Ø¿ëòèéí ìåòàëë
• Íàòðè áà êàëè
• Ãàçðûí ø¿ëòèéí ìåòàëë
• Áåðèëëè áà ìàãíè
• Õºíãºíöàãààí áà ò¿¿íèé
íýãäë¿¿ä
Õàæóóãèéí äýä á¿ëãèéí
ìåòàëëóóä
• Òºìºð
• ̺íãº
• Çýñ
• Àëò
• ̺íãºí óñ
• Ìåòàëë áèøèéí åðºíõèé øèíæ
• Ìåòàëë áèøèéí èñýëäëèéí çýðýã
áîëîí âàëåíò
• Ìåòàëë áèøèéí àòîì á¿òýö
• Ìåòàëë áèø áîäèñûí á¿òýö
• Ãàëîãåí
• Õëîð áà ò¿¿íèé íýãäë¿¿ä
• Í¿¿ðñòºðºã÷
• Öàõèóð
• Àçîò
• Ôîñôîð
• Õ¿õýð
• Èíåðòèéí õèé
• Îðãàíèê áîäèñûí åðºíõèé øèíæ
• Îðãàíèê áîäèñûí àíãèëàë
• Õàíàñàí í¿¿ðñóñòºðºã÷èä
• Õàíààã¿é í¿¿ðñóñòºðºã÷èä
• Àðîìàòèê í¿¿ðñóñòºðºã÷èä
• Õ¿÷èëòºðºã÷ àãóóëñàí
îðãàíèê íýãäýë
• Àçîò àãóóëñàí îðãàíèê íýãäýë