More Related Content
Similar to бөөр ялгаруулах тогтолцооны эмгэг
Similar to бөөр ялгаруулах тогтолцооны эмгэг (20)
More from Oyundari.Ts mph
More from Oyundari.Ts mph (8)
бөөр ялгаруулах тогтолцооны эмгэг
- 2. Агуулга
• Бөөрний гүйцэтгэх үүрэг
• Бөөрний үйл ажиллагааны хямрал
• Шээсний хам шинж
• Нефротик хам шинж
• Бөөрний дутагдал
• Бөөр ялгаруулах тогтолцооны үед үзүүлэх
сувилахуйн үйл ажиллагаа.
- 3. Бөөрний гүйцэтгэх үүрэг
Бөөр нь хэвлийн хөндийн ар хананд сээрний
12-13, бүсэлхийн 1-3-р нугалмын харалдаа
байрладаг шош хэлбэртэй 150 гр жинтэй хос
эрхтэн юм.
Бөөр нь:
• шээс үүсгэж ялгаруулах
• ус эрдэсийн солилцоо, хүчил, шүлтийн тэнцвэрт
байдлыг тохируулах,
• цусны даралт болон судасны тонусын даавар
болон биологийн идэвхит бодисыг ялгаруулах
зэрэг олон чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
- 4. Бөөрний үйл ажиллагааны өөрчлөгдөлтийн
шалтгаан
• цусны эргэлтийн ерөнхий ба хэсэг газрын хямрал,
• бөөрний паренхим эдийн гэмтэл,
• халдвар,
• хордлого,
• шээс дамжуулах замын гэмтэл үрэвсэл,
• чулуужилт,
• хортой хоргүй хавдар,
• бөөрний үйл ажиллагааны зохицуулга алдагдах
зэрэг бүлэг зүйлс хамаарагдана.
• Үүнд бөөрний түүдгэнцэрийн үрэвсэлт
/гломерулонефрит/ өвчин, бөөрний сувганцарын
эмгэг, бөөрний чулуужилт, бөөрний гэмтэл бэртэлт
чухал нөлөө үзүүлнэ.
- 5. Бөөрний үйл ажиллагааны хямрал
Эмгэг жам :
Бөөрний нефрон гэмтэн үйл ажиллагаа нь
өөрчлөгдөн шээс үүсэх, ялгарах явцыг
нөхцөлдүүлж байдаг
Түүдгэнцэрийн шүүрэл өөрчлөгдөх
/ ихсэх, багасах /
Сувганцарын үйл ажиллагааны өөрчлөгдөх
/шээс өтгөрөх, шингэрэх, натри, кали,
устөрөгчийн ион ялгарах/ бүхий үйл явцуудын
өөрчлөлтөөр илэрнэ.
- 6. Бөөрний үйл ажиллагааны өөрчлөлт,
үр дагавар
• Шээсний хам шинж
• Нефротик хам шинж
• Бөөрний дутагдал .Уремийн кома
- 7. Шээсний хам шинж
Шээсний хэмжээ, бүтэц найрлагатай холбоотой
гарна.
Эрүүл хүн хоногт ойролцоогоор 2.0-2.5 литр шээс
ялгаруулна.
Шээсний PН 4,7-6,5 хооронд хэлбэлздэг.
o Холимог хоол хэрэглэх үед шээс сул хүчиллэг
o махан хоолны үед хүчиллэг,
o ургамлын гаралтай хоолны үед хүчиллэг нь буурч
бүр саармаг цаашилбал сул шүлтлэг болдог.
Шээсний өнгө цайвар шаргал байдаг нь уробилин,
урохром гэдэг нөсөө агуулснаас болдог.
Шээх үйлдэл нь нарийн рефлекст үйл ажиллагаа.
Шээлгэх төв нь нугасны ууц хэсгийн 2-4-р сегментэд
байх ба тархины бор гадрын хяналтанд байна.
- 8. Шээсний гарц, хэмжээ өөрчлөгдөх
• Олон удаа шээх поллакури
• Их шээх полиури 8-10 л, сахарын болон
сахарын бус шижин өвчин, бөөрний архаг үрэвсэл,
түүний сувганцарын эмгэгийн үед тохиолдоно.
• Шээсний хэмжээ багасах олигури /500-300 мл
• Шээс огт ялгарахгүй болох анури /200мл
• Шөнө шээх никтури
• Шээхэд шээсний сүвээр өвдөх странгури
• Шээс алдах энури
• Цустай шээх гематури
• Ойр ойрхон өвдөлттэй шээх дисури
- 9. Шээс ялгаралт багасах эмгэг
1. Бөөрний өмнөх гаралтай
/Цусны эргэлтийн хямрал, зүрх судасны дутагдал, цус
багадалт эмгэгүүдиин үед бөөрөөр урсах цус
багадсанаас/
2. Бөөрний гаралтай
/бөөрний нефрон гэмтэх. гломерулонефрит,
пиелонефрит болох, бөөрний сувганцар хатуурах болон
үрэвсэх үед түүний шүүрүүлэх үйл ажиллагаа алдах,
шээс сувганцарт эргэн шимэгдэлт өөрчлөгдсөнөөс/
3. Шээсний сүв нарийсах гэж гурав ялган авч үздэг.
/шээс биеэс ялгаран гарах замд саатал үүссэнээс болсон
/цистит, тэмбүү, заг хүйтэн, түрүу булчирхайн томролт,
хавдар зэргээс болно./
- 10. Нефротик хам шинж
• бөөрний үйл ажиллагаа хямарсаны шинж байдаг.
• Энэ хам шинжийн үед шээсний бүтэц, найрлага
өөрчлөгдсөн байна.
• Янз бүрийн шалтгааны улмаас бөөрний түүдгэнцрийн
хялгасан судасны хананы нэвчимтгий чанар ихэсч
шээсээр их хэмжээний уураг алдаж цусанд липид,
холестрин ихсэж, бүх бие хавагнах байдлаар илэрдэг
эмнэлзүй, лаборторийн хам шинжийг нефротик хам
шинж гэнэ.
- 12. Бөөрний цочмог дутагдалын шалтгаан
• Эмгэг жам нь бөөрний нефрон гэмтэн гемодинамикийн
өөрчлөлт, холтослог давхарт ишеми, гипокси, бөөрний
эдэд дистрофи өөрчлөлт явагдаж, холбогч эдээр
солигдох.
• бөөрний дутагдалд оруулж буй шалтгаантай холбоотой
байдаг.
• Бөөрний өмнөх шалтгаантай
• Бөөрний шалтгаантай
• Бөөрний дараах шалтгаантай.
- 13. Бөөрний өмнөх гаралтай
• Бөөрний цусан хангамжийн алдагдлаар нөхцөлддөг
• зүрхний архаг болон цочмог дутагдал,
• бактерийн шок буюу сепсис,
• хүнд хэлбэрийн зүрхний хэмнэл алдагдал,
• цус багадал,
• түлэгдэл,
• суулгалтаас үүснэ.
Энэ үед бөөр бүтцийн хувьд өөрчлөлтгүй байх бөгөөд
үүсгэсэн шалтгааныг арилгасны дараа бөөрний үйл
ажиллагаа сэргэнэ.
- 14. Бөөрний шалтгаантай
• Хордлого,
• цус задрал
• бөөрний үрэвсэлт эмгэгийн улмаас бөөрний эд
эс гэмтэж бөөрний цусан хангамж алдагдан цус
бүлэгнэж, хялгасан судсанд бичил бүлэн бий
болсны улмаас үүснэ.
• 75 орчим хувь нь бөөрний сувганцарын цочмог
үхжилээр илэрнэ.
- 15. Бөөрний дараах шалтгаантай
Шээс ялгаруулах замын бөглөрлийн улмаас шээс
ялгаралт саадтай болсоноос үүснэ.
Гол шалтгаан нь:
• чулуу,
• хавдар
• шээсний зам бөглөрөх,
• давсагны гэмтэл,
• шээсний сүвний нарийсал,
• хэвлийн хавдар,
• нугасны гэмтэл зэрэг байна.
- 16. Бөөрний архаг дутагдал
Бөөрний үйл ажиллагаа алдагдаж, бөөрний эд үхжин,
холбогч эдээр солигдон, бөөр хатингаршиж, уремийн
хордлогод хүргэдэг давшингуй явцтай архаг өвчний
төгсгөлийн үе шат.
Бөөрний архаг үрэвсэлт өвчнүүд түүнии хүндрэл,
төгсгөлөөс болно.
1-р үе нууц үе
2-р үе гиперазотеми
3-р үе уремийн үе
- 17. 1-р үед нь нэмэлт сорилоор /креатины агууламжыг үзэж/
илэрнэ.
2-р үед бөөрний түүдгэнцэрийн 75% орчим нь үхжсэн байх
учраас түүдгэнцэрийн шүүрлийн хурд 50%-иас-20% хүртэл
буурсан байдаг.
Харин сийвэн дэхь: креатинины агууламж 130 ммоль/л,
мочевин 11 ммоль/л түүнээс ч их болсон байна.
З-р үед цусанд нь байх азотын хзмжээ ихсэж, эхний үед нь
полиури /хоногт ялгаралт нь 2-4 литр/ болох боловч сүүлд
нь олигоури болон улмаар бөөрний үйл ажиллагаа
алдагдлын уреми болно
- 18. Бөөр ялгаруулах тогтолцооны үед үзүүлэх
сувилахуйн үйл ажиллагаа.
• Шээсний үнэр, өнгө, хэмжээ чухал учраас сайтар
ажиглаж холбогдох хэмжилтүүдийг хийж, тэмдэглэж
байх хэрэгтэй.
• Хавагнах, цусны дарапт ихсэх нь мөн бөөрний
шалтгаантай байж болно.
• Иймээс нүүр нүд нь хавантай эсэх,
• даралт нь ихэссэн эсэх
• шээсний өнгө үнэр, хэмжээг үзэж тодруулан, өвчний
болон сувилахуйн түүхэнд нь тэмдэглэл хийх нь
сувилагчийн нэгэн үүрэг юм.
- 19. Бөөр ялгаруулах тогтолцооны үед
үзүүлэх сувилахуйн үйл ажиллагаа.
Өвчтөний хувийн ариун цэврийг сахиулах
түүний дотор бэлэг эрхтний ариун цэврийг
сахиулан өглөө, оройн угаалгыг тогтмол
чанартай сайн хийж өгч байх нь
сувилагчийн бас нэг заавал хийж гүйцэтгэх үүрэг
юм.
- 20. Бөөр ялгаруулах тогтолцооны
үед үзүүлэх сувилахуйн үйл
ажиллагаа
• Хувь хүний нөхөн үржихүйн байдал,
• гэр бүлийн харилцаа, секс зохицолдоо,
• жирэмслэхээс сэргийлэх арга,
• бэлгийн эрүүл мэндийн байдал,
• гэр бүлийн хамтын үйл ажиллагаа
• гэр бүлийн даван туулах чадвар зэргийг ч
судлан үзэж эрүүл мэндийн хувьд дэмжлэг
туслалцаа үзүүлэх ёстой.