ผู้นำในศตวรรษที่ ๒๑ บรรยายโดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ใน หลักสูตร โครงการฝึกอบรมหลักสูตรนักบริหารระดับสูง : ผู้นําที่มีวิสัยทัศน์และคุณธรรม (นบส. ๑) ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๐ จัดโดยสำนักงาน กพ.

1. ผู้นำแห่งศตวรรษที่ ๒๑
วิจารณ์ พานิช
ประธานมูลนิธิสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)
https://www.gotoknow.org/blog/thaikm
https://www.gotoknow.org/blog/council
https://www.gotoknow.org/blog/thai-politics
pvicharn@gmail.com
บรรยายใน โครงการฝึกอบรมหลักสูตรนักบริหารระดับสูง : ผู้นําที่มีวิสัยทัศน์และคุณธรรม (นบส. ๑) ประจําปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๐
ผู้นำ ๔.๐
Part 3 of 3
1

2. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
สมรรถนะภาวะผู้นา
2

3. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 33

4. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Six Characteristics Define 21st
Century Leadership
• Keep Immigrant Perspective (See
Opportunity in Everything)
• Employ Your Circular Vision
(Anticipate the Unexpected)
• Unleash Your Passionate Pursuits
(Strive for Excellence)
Forbes
4

5. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Six Characteristics Define 21st
Century Leadership (2)
• Live with an Entrepreneurial Spirit
(Innovation Comes Second Nature)
• Work with Generous Purpose (Share
Momentum with Others)
• Embrace Your Cultural Promise (Lead
to Leave a Legacy)
http://www.forbes.com/sites/glennllopis/2015/04/01/six-characteristics-define-21st-century-leadership/4/#5ea74511294c
5

6. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Five Essential Skills for
Leadership in the 21st Century
• Contribute Uniqueness
• Act Effectively
• Be Resilient
• Embrace Change
• Stay Grounded
https://www.psychologytoday.com/blog/the-mindful-self-express/201206/five-essential-skills-leadership-in-the-21st-century
Psychology Today
6

7. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
21st Century Leaders
authentic leaders who bring people
together around a shared mission and
values and empower them to lead, in
order to serve their customers while
creating value for all their
stakeholders.
http://www.billgeorge.org/page/leadership-in-the-21st-century
Bill George
7

8. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
The New 21st Century Leaders
• Aligning
• Empowering
• Serving
• Collaborating
https://hbr.org/2010/04/the-new-21st-century-leaders-1.html
Bill George, 2010
8

9. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ภาวะผู้นากับการเรียนรู้
• การเรียนรู้แบบสอนให้เชื่อ ท่องจํา เน้นเนื้อหา
สร้่างผู้ตาม
• การเรียนรู้แบบตั้งคําถาม ทดลองทํา ตีความเอง
สร้างผู้นา
ใช้ได้ตลอดชีวิต
9

10. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
๓ ระดับของกำรเรียนรู้
• Informative
• Formative
• Transformative
- เปลี่ยนแปลงระดับรากฐาน (transform)
- บ่มเพาะภาวะผู้นํา สู่ change agent
- เปลี่ยน neuronal network ในสมอง
10

11. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
การเรียนรู้ที่ถูกต้อง
• Learning by Doing
• Followed by Reflection
• Team Learning
• Having good Coach / Facilitator
• Formative Assessment & Constructive Feedback
• Self-Assessment & Feedback  Metacognition
11

12. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
การเรียนรู้ของคนทางาน
• Learning by Doing
• Followed by Reflection
• Collective Process แลกเปลี่ยนเรียนรู้
• ใช้IT ช่วย
ใช้ KM - การจัดการความรู้ เป็นเครื่องมือ
12

13. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
เรียนรู้สู่กำรเปลี่ยนแปลง
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Mezirow
https://cdn.gotoknow.org/assets/media/files/001/118/349/original_8a511172e210f2942a79c400363f4033.jpg
การท้าทายระบบโลกทัศน์
เปลี่ยนระบบคุณค่าและโลกทัศน์
ประสบการณ์ตรง + ไตร่ตรองสะท้อนคิด
+ อารมณ์
13

14. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
เรียนรู้สู่กำรเปลี่ยนแปลง
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Mezirow
https://cdn.gotoknow.org/assets/media/files/001/118/349/original_8a511172e210f2942a79c400363f4033.jpg
การท้าทายระบบโลกทัศน์
เปลี่ยนทั้งเนื้อทั้งตัว
ประสบการณ์ตรง + ไตร่ตรองสะท้อนคิด
ใจ คิด พฤติกรรม
+ อารมณ์
พลังทั้งหก
14

15. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
พลังทั้งหก
• ประสบการณ์ของปัจเจก
• การสะท้อนคิดอย่างจริงจัง(Critical Reflection)
• สุนทรียสนทนา (Dialogue)
• มุมมอง/วิธีการที่ครบด้าน (holistic)
• บริบท(Context)
• ความสัมพันธ์ที่จริงใจ
15

16. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
รู้
เข้าใจ
นาไปใช้
วิเคราะห์
สังเคราะห์
ประเมิน/เปรียบเทียบ
เปลี่ยนวิธีเรียนรู้
เปลี่ยนกระบวนทัศน์/ตัวตนTransformative Learning
การเรียนรู้ ๘ ระดับ
Modified Bloom’s Taxonomy of Learning16

17. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
เงื่อนไขสำคัญต่อ TL
• เรียนในสถานการณ์จริง ชีวิตจริง
• กระทบใจ อารมณ์ความรู้สึก อึดอัดขัดข้อง
• ตั้งคําถาม
• หาคําตอบ ฟังหลายๆ คําตอบ จาก critical reflection
• ใจที่เปิดรับ ฝึกจิตตปัญญาศึกษามาก่อน
• บรรยากาศที่ปราศจากความหวาดกลัว มีความไว้วางใจ
ต่อกัน
17

18. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Acting  Sensing  Reflecting  Learning
Telling / Reading / Observing
Sharing
Coaching
18

19. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Reflecting
• Lateralizing (Lateral
Thinking)
• Intuitioning
• Comparing
• Etc
• Questioning
• Theorizing
• Reasoning
• Interpreting
• Analyzing
• Synthesizing
โยนิโสมนสิการ?
19

20. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ปัจจัยทั้งหก
• การปฏิบัติ เป็นทั้งเป้าหมายและวิธีการ
• เผชิญอานาจ และยอมรับความแตกต่าง
• ใช้/ยอมรับ พลังจินตนาการ
• นาการเรียนรู้สู่ชายขอบ/ดินแดนไม่ชัดเจน/สับสน
• Reflection เป็นทั้งเครื่องมือและเป้าหมายการฝึกฝน
• Modeling
20

21. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
21st Century Learning
• เรียนให้ได้ASK
- Attitude
- Skills
- Knowledge
รร. ลําปลายมาศพัฒนา
รร. สัตยาไส
จิตศึกษา
PBL
PLC
21

22. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Growth Mindset
22

23. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Grit
ความมุมานะต่อเนื่องเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่ในระยะยาว
• Passion
• Perseverance
23

24. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Grit
ความมุมานะต่อเนื่องเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่ในระยะยาว
• Passion
• Perseverance
ครูฝึกศิษย์
หัวหน้ำฝึกลูกน้อง
24

25. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Grit
ความมุมานะต่อเนื่องเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่ในระยะยาว
• Passion
• Perseverance
ครูฝึกศิษย์
หัวหน้ำฝึกลูกน้อง
ตนฝึกตน
25

26. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Peak
Absolute Pitch
26

27. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
http://jongericke.blogspot.com/2015/02/managers-vs-leaders.html
27

28. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 328

29. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3http://dk-consulting.co/t/OhKfRAd529

30. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 330

31. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Pyramidal Networked
Organization
31

32. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Leaders Who Deliver Results
32

33. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ประเด็นนาเสนอ/เสวนา
• ศตวรรษที่ ๒๑
• ภาวะผู้นํา
• ผู้นําที่มีวิสัยทัศน์และคุณธรรม
33

34. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ตั้งคาถาม/ปณิธานกับตนเอง
• What business are we in? คุณค่าของงานนี้คืออะไร
• ความสําเร็จที่ยิ่งใหญ่น่าจะเป็นอย่างไร
• ศึกษาผลงาน (ความสําเร็จ / ล้มเหลว) ของหน่วยงาน
คล้ายคลึง ทําความเข้าใจ root cause เอามาเป็นบทเรียน
• ชักชวนทีมงานมุ่งมั่นทํางานเพื่อผลงานที่ยิ่งใหญ่ และ
เป็นอนุสาวรีย์ชีวิต ได้ปิติสุข
• ไม่ทําเพื่อใช้เป็น stepping stone สู่ตําแหน่งอื่น
34

35. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
อุดมการณ์ที่ยิ่งใหญ่
จงถือประโยชน์ของเพื่อนมนุษย์เป็นกิจที่หนึ่ง
ประโยชน์ของตัวท่านเองเป็นที่สอง ลาภ ทรัพย์และ
เกียรติยศจะตกแก่ตัวท่านเอง หากท่านดํารงธรรมะ
แห่งวิชาชีพย์ไว้ให้บริสุทธิ์
สมเด็จพระบรมราชชนก
35

36. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
“ ถ้าครูไม่ห่วงประโยชน์ที่ควรจะห่วง หันไปห่วงอํานาจ
ห่วงตําแหน่ง ห่วงสิทธิ์ และ ห่วงรายได้กันมากเข้า ๆ แล้ว
จะเอาจิตเอาใจที่ไหน มาห่วงความรู้ ความดี ความเจริญของ
เด็ก ความห่วงในสิ่งเหล่านั้น ก็จะค่อย ๆ บั่นทอนทําลาย
ความเป็นครูไปจนหมดสิ้น จะไม่มีอะไรเหลือไว้พอที่ตัวเอง
จะภาคภูมิใจ หรือผูกใจใครไว้ได้ความเป็นครูก็จะไม่มีค่า
เหลืออยู่ให้เป็นที่เคารพบูชาอีกต่อไป ”
พระราชดํารัสแก่ครูอาวุโส ในโอกาสเข้าเฝ้าฯ
วันเสาร์ ที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๒๑
36

37. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
หมั่นฝึกฝนตนเอง
• ให้มากกว่าเอา
• แผ่เมตตา
• กล่าวคําขอบคุณต่อสรรพสิ่ง
37

38. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
อยู่กับสองขั้วตรงกันข้าม
• เปิดรับ ไม่ปิดกั้น
• เชื่อมั่นตนเอง - ถ่อมตัว
• เคารพ/รับฟัง ผู้อื่น - ใช้วิจารณญาณ (Critical
Thinking)
• มีหลักการ/ทฤษฎี - นําผลปฏิบัติการมาแย้งทฤษฎี
38

39. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
อยู่กับสองขั้วตรงกันข้าม
• เปิดรับ ไม่ปิดกั้น
• เชื่อมั่นตนเอง - ถ่อมตัว
• เคารพ/รับฟัง ผู้อื่น - ใช้วิจารณญาณ (Critical Thinking)
• มีหลักการ/ทฤษฎี - นําผลปฏิบัติการมาแย้งทฤษฎี
เพื่อการเรียนรู้ต่อเนื่อง
39

40. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
อยู่กับสองขั้วตรงกันข้าม
• เปิดรับ ไม่ปิดกั้น
• เชื่อมั่นตนเอง - ถ่อมตัว
• เคารพ/รับฟัง ผู้อื่น - ใช้วิจารณญาณ (Critical Thinking)
• มีหลักการ/ทฤษฎี - นําผลปฏิบัติการมาแย้งทฤษฎี
เพื่อการเรียนรู้ต่อเนื่อง
เรียนจากปฏิบัติการ/ลงมือทํา/การทํางานประจํา
40

41. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
หัวหน้าต้องเอื้อการเรียนรู้
• ของผู้ใต้บังคับบัญชา / ผู้ร่วมงาน / ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
• จากงานประจํา
• ใช้เป้าหมาย CQI พัฒนาไม่หยุดยั้ง
• ตั้งความท้าทายให้ตนเอง/ ให้แก่กัน
• ร่วมกันบรรลุเป้าที่ท้าทาย เอามัน สนุก ชื่นใจ
• ได้เรียนรู้
41

42. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
เครื่องมือนี้มีชื่อว่า ... KM
• KM 4.0 เริ่มจากการตั้งเป้า … ตาม
วิสัยทัศน์ และเป้าหมายองค์กร
• กําหนด Critical Knowledge
• หา SS(Success Story) มาทํา SSS(Success Story Sharing)
และบันทึก CK สําหรับนําไปใช้ใหม่(re-
use) และยกระดับความรู้(Knowledge Leverage)
• วนเวียนเป็นวงจรไม่รู้จบ
42

43. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 343

44. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
พิสูจน์ผลงาน สู่ความก้าวหน้า
• ไม่ต้องวิ่งเต้น
• ไม่ต้องติดสินบน
• ไม่ต้องหาเงิน (ที่ไม่ถูกต้อง)
• ทําได้ต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด
44

45. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
พิสูจน์ผลงาน สู่ความก้าวหน้า
• ไม่ต้องวิ่งเต้น
• ไม่ต้องติดสินบน
• ไม่ต้องหาเงิน (ที่ไม่ถูกต้อง)
• ทําได้ต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด
เป็น “ผู้นาไร้กาลเวลา”
45

46. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
พิสูจน์ผลงาน สู่ความก้าวหน้า
• ไม่ต้องวิ่งเต้น
• ไม่ต้องติดสินบน
• ไม่ต้องหาเงิน (ที่ไม่ถูกต้อง)
• ทําได้ต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด
เป็น “ผู้นาที่สร้างผู้นาจานวนมาก”
46

47. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ไม่มีผลงานใดมีคุณค่าเท่ากับการสร้างคน
• ไม่ต้องวิ่งเต้น
• ไม่ต้องติดสินบน
• ไม่ต้องหาเงิน (ที่ไม่ถูกต้อง)
• ทําได้ต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด
เป็น “ผู้นาที่สร้างผู้นาจานวนมาก”
47

48. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
พิสูจน์ผลงาน สู่ความก้าวหน้า
• ไม่ต้องวิ่งเต้น
• ไม่ต้องติดสินบน
• ไม่ต้องหาเงิน (ที่ไม่ถูกต้อง)
• ทําได้ต่อเนื่อง ไม่มีสิ้นสุด
เป็น “ผู้นาไร้กาลเวลา” “ผู้นาแห่งผู้นา”
ผู้นาที่มีวิสัยทัศน์ และคุณธรรม
48

49. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
ผู้นาการเปลี่ยนแปลง
• ร่วมกันสร้างการเปลี่ยนแปลงให้แก่ระบบ
ราชการ
• ลดบทบาท ปกครอง ควบคุม กํากับ
• เพิ่มบทบาท engage, networking, empower,
inspire, สร้าง purpose … เน้นเป้าหมายระยะ
ยาว … Longterm Change
49

50. / ผู้นํา ๔.๐ Part 3 of 3
Thank You
50