1. Terra Reversa &
10 redenen voor optimisme, ook na Trump!
Dr. Ir. Peter Tom Jones
(IOF Onderzoeksmanager SIM² KU Leuven & Voorzitter i-Cleantech Vlaanderen vzw)
7-12-2016, KEERBERGEN
2. Het principe van het voortschrijdend inzicht
Analyse ecologische problematiek
– nadruk op “het probleem”
“DUURZAME ONTWIKKELING”
2006 2009 2016
DEC 2016 Jones/TR 2
3. Het principe van het voortschrijdend inzicht
Oplossingen
“TRANSITIE”
2006 2009 2016
Analyse ecologische problematiek
– nadruk op “het probleem”
“DUURZAME ONTWIKKELING”
DEC 2016 Jones/TR 3
4. Het principe van het voortschrijdend inzicht
Oplossingen voor
ecologische problematiek –
TR, 2016 – HOOP
2006 2009 2016
Analyse ecologische problematiek
– nadruk op “het probleem”
“DUURZAME ONTWIKKELING”
DEC 2016 Jones/TR 4
13. En weer nieuwe records in 2016
400 ppm grens nu ook bereikt in
Zuidelijke Hemisfeer
(15 miljoen jaar geleden – 3-6 °C warmer dan nu)
DEC 2016 Jones/TR 13
16. Zonder (extra) klimaatbeleid neemt temperatuur met
3,7 tot zelfs 4,8°C toe tegen 2100
Grens voor “gevaa
klimaatverandering
DEC 2016 Jones/TR 17
17. Climate change, the mother of all problems
Naar het goede nieuws:
De transitiepaden zijn gekend, realistisch en
worden vandaag volop bewandeld
DEC 2016 Jones/TR 19
19. Transitie van de fossiele, lineaire economie naar een
klimaatvriendelijke, circulaire, veerkrachtige economie
Figuur: VITO
DEC 2016 Jones/TR 21
20. Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie – Low-
carbon
• Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
• (Super)Smart Grids
Materialentransitie -
Circular
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
DEC 2016 Jones/TR 23
21. Systeemtechnologische innovatie en nieuwe
business modellen
Energietransitie – Low-
carbon
• Energie-efficiëntie
• Hernieuwbare energie
• (Super)Smart Grids
Materialentransitie -
Circular
• Slim sluiten
• EcoDesign (LCA)
• Verbruikers gebruikers
10 redenen om
optimistisch te zijn
DEC 2016 Jones/TR 26
22. 10 redenen om optimistisch te zijn
1. CO2-emissies stabiliseren voor
het eerst wereldwijd.
2. China sluit haar
steenkoolcentrales en goes
cleantech.
3. De doorbraak in het mondiale
klimaatbeleid
4. De doorbraak van de
disinvestment-beweging
5. Fossiele energiebedrijven
boeren (snel) achteruit.
6. Hernieuwbare energie breekt
het ene record na het andere.
7. Elektrificatie wagenpark komt
op gang.
8. Peer-to-peereconomie doet zijn
intrede.
9. Circulaire economie is het
nieuwe Leitmotiv.
10. Zelfs stortplaatsen leveren
nieuwe grondstoffen.
DEC 2016 Jones/TR 27
23. 1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren
voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016) 1
DEC 2016 Jones/TR 28
24. 1. (Energiegerelateerde) CO2 emissies stabiliseren
voor het eerst wereldwijd… (Data: IEA, 2016) 1
DEC 2016 Jones/TR 29
25. 2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen 2
DEC 2016 Jones/TR 30
26. 2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen
• Theorie:
o INDC China in Parijs 2015: Piek in CO2
emissies in 2030
• Realiteit (cijfers 2015):
o Steenkoolconsumptie: - 3,7%
o Energie-intensiteit: - 5,6%
o Steenkoolimport: - 30%
o Zonne-energie (op net aangesloten): + 74%
o Windenergie (op net aangesloten): + 33%
o J. Legget: “It looks as though total CO2
emissions may have peaked in 2014, fully 16
years ahead of the national 2030 target”
2
DEC 2016 Jones/TR 31
27. 2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen 2
DEC 2016 Jones/TR 32
28. 2. Cleantech transitie in China gaat sneller
dan vooropgesteld in eigen doelstellingen 2
DEC 2016 Jones/TR 33
29. 3. Klimaatbeleid dubbelsporig succes
• “…limit planetary warming to well
below 2 °C, urging nations to
pursue an even stricter target, 1.5
°C”
• “Countries will assess their
progress towards reducing
emissions in 2018, and must
revisit their climate pledges every
five years, beginning in 2020”
• “The agreement creates a
transparent system for measuring,
reporting and verifying emissions”
3
DEC 2016 Jones/TR 34
30. Naar 2,7°C met huidige afspraken van Parijs
(t.o.v. 4+ °C met BAU)
Grens voor “gevaarlijke
klimaatveranderingen”
Temperatuurstijging indien
beloftes van INDC’s
worden nagekomen
3
DEC 2016 Jones/TR 35
31. Verdrag Parijs van kracht sinds 4-11-2016 =
3 jaar vroeger dan oorspronkelijk gedacht 3
DEC 2016 Jones/TR 36
32. Verdrag Parijs van kracht sinds 4-11-2016 =
3 jaar vroeger dan oorspronkelijk gedacht 3
Maar wat na de verkiezing van
klimaatclown Donald Trump?
DEC 2016 Jones/TR 37
34. Parijs is gebaseerd op aanpak van bottom-up
klimaatbeleid
UNFCCC Proces COP(1-21) (post-)Kyoto...
Bottom-up proces: gemeenten, steden,
provincies, bedrijven nemen het voortouw...
Heel moeilijk...
Én
én Hoopgevend… Lokale
overheden sneller pro-actief
3
DEC 2016 Jones/TR 39
35. Stedelijke klimaatcoalities fuseren tot Global
Covenant of Mayors for climate and energy
EU Covenant of Mayors
• 6,635 Burgemeesters &
211 miljoen inwoners
(status 21-4-2016)
• CO2 reducties:
o > 20% reductie (tegen 2020)
o 40% reductie (tegen 2030
UN Compact of Mayors
• Opgestart door UN
Secretary-General Ban Ki-
moon and &, Michael R.
Bloomberg
• Aangestuurd door C40
Cities Climate Leadership
Group, ICLEI (Local
Governments for
Sustainability) e.a.
3
DEC 2016 Jones/TR 41
36. 4. Disinvestment-beweging wint heel snel aan
invloed
Om de opwarming te beperken tot maximum 2°C
moet de hoofdmoot van de fossiele
grondstofvoorraden (steenkool, aardolie, gas) in de
grond blijven
4
DEC 2016 Jones/TR 42
37. Overzicht
Image: carbonvisuals.com
Source: Mark Campanale &
Jeremy Leggett, 2012,
Unburnable Carbon: Are the
world’s financial markets
carrying a carbon bubble?,
Carbon Tracker Initiative
DEC 2016 Jones/TR 43
39. > 500 pensioenfondsen, steden,
religieuze groepen, universiteiten,
foundations 3,4 triljoen dollar
“divested”
4
DEC 2016 Jones/TR 45
40. “Expect a stampede at some point soon”
(J. Legget, June 5, 2016) 4
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015)
DEC 2016 Jones/TR 46
41. 5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met
steenkoolsector voorop
• Steenkoolbedrijven :
o Peabody Energy, Arch Coal, …
5
DEC 2016 Jones/TR 49
42. 5. Fossiele bedrijven gaan failliet… met
steenkoolsector voorop
• Oliebedrijven doen het slecht:
o Lage olieprijzen & dure ontginning
o Klimaatbeleid
o Afbouw subsidies (cf. G7,
Wereldbank, OESO, etc.)
5
DEC 2016 Jones/TR 50
43. Zelfs Saudi-Arabië bereidt zich voor…
“The solar revolution is coming…
fossil fuels could be facing extinction.”
(J. Leggett, 2016)
DEC 2016 Jones/TR 52
44. 6. Hernieuwbare energie breekt helemaal
door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)
6
DEC 2016 Jones/TR 53
45. 6. Hernieuwbare energie breekt helemaal
door (ondanks historisch lage olieprijzen en riante subsidies voor fossiele energie)
6
DEC 2016 Jones/TR 55
46. Bevestigd door het Amerikaanse Department
of Energy
DEC 2016 Jones/TR 57
47. Bevestigd door het Amerikaanse Department
of Energy
DEC 2016 Jones/TR 58
50. Jobs in de energiesector: cleantech versus
fossiel kans op herindustrialisering
[Bron:McKinsey 2012]
6
DEC 2016 Jones/TR 63
51. Influx hernieuwbare energie op te vangen
door energie-opslag, smart grids en DSM
50% van nieuwe (kleine)
fotovoltaïsche installaties
in Duitsland met energie-
opslag uitgerust
6
Credits image: J. Leggett, Mechelen, 2015
DEC 2016 Jones/TR 65
52. 7. Elektrificatie van transport is niet meer
tegen te houden 7
• Financial Times: “Europe’s focus on diesel may have
driven its car industry up a technological dead end”
• Verkoop van EVs steeg (wereldwijd) met 60% in 2015 (cf.
verkoop PV-installaties in zelfde jaar steeg met 50%)
DEC 2016 Jones/TR 67
56. 8. Peer-to-peer economie (P2P) doet zijn
intrede
• P2P: economie waarin “gelijken” samen
produceren, consumeren en innoveren
• P2P in de virtuele sfeer:
o Open source (cf. Wikipedia, Linux) & Open
Access
• P2P in de fysieke productie en consumptie:
o Open design & fab labs
o Deeleconomie
• Coöperatie & delen: Weggeef- en
kringwinkels, auto- en fietsdelen
• [Oppassen voor commerciële
deelplatformen zoals Uber, Airbnb]
o Naar een postkapitalistische
productiewijze
8
DEC 2016 Jones/TR 72
64. 10 redenen om optimistisch te zijn
1. CO2-emissies stabiliseren voor
het eerst wereldwijd.
2. China sluit haar
steenkoolcentrales en goes
cleantech.
3. De doorbraak in het mondiale
klimaatbeleid
4. De doorbraak van de
disinvestment-beweging
5. Fossiele energiebedrijven
boeren (snel) achteruit.
6. Hernieuwbare energie breekt
het ene record na het andere.
7. Elektrificatie wagenpark komt
op gang.
8. Peer-to-peereconomie doet zijn
intrede.
9. Circulaire economie is het
nieuwe Leitmotiv.
10. Zelfs stortplaatsen leveren
nieuwe grondstoffen.
DEC 2016 Jones/TR 82