Phân tích bài mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu, mảnh trăng cuối rừng

1. Mảnh trăng cuối rừng là một trong những tác phẩm được Nguyễn
Minh Châu viết với cảm hứng lãng mạn chủ nghĩa. Tuy nằm trong đề
tài sáng tác chung của nhà văn lúc bấy giờ: viết về tình yêu thời chiến
tranh, nhưng truyện của Nguyễn Minh Châu lại có những nét đặc sắc,
hấp dẫn, tạo cho người đọc những khoái cảm thẩm mĩ sâu sắc.
Trong sáng tác, các nhà văn theo cảm hứng lãng mạn luôn vươn
tới nhữngcái phi thường, luôn khai thác triệt để những thủ pháp nghệ
thuật tương phản, đối nghịch để làm nổi bật lên điều mình cần thể
hiện. Đối với Nguyễn Minh Châu và truyện ngắn Mảnh trăng cuối
rừng cũng không nằm ngoài điều đó. Tác giả đã đặt “niềm tin vào tình
yêu, cuộc sống” của một cô công nhân giao thông trên tuyến đường
miền Tây vào một hoàn cảnh khắc nghiệt”. Qua thời gian và bom đạn,
nhà văn “ làm nổi bật vẻ đẹp của “ viên ngọc ẩn sâu trong tâm hồn con
người”. Tác giả luôn tâm niệm, kiếm tìm “viên ngọc” sáng chói ấy với
một sự say mê đến mức không gì thay đổi được. Ông cho rằng mỗi
người đều ẩn chứa nhữngnét đẹp đẽ, kì diệu đến nỗi suốt cả cuộc đời
vẫn không khám phá hết được vẻ đẹp ấy. Những suy nghĩ, quan niệm
ấy đã thôi thúc ông viết và gửi gắm chính vì thế mà tác phẩm Mảnh
trăng cuối rừng có tư tưởng nhân sinh sâu sắc.
Sức hấp dẫn, sự thành công của tác phẩm nhiều phụ thuộc vào
nhân vật mà tác giả khắc họa và xây dựng. Trong Mảnh trăng cuối
rừng có một nhân vật chính : đó là cô công nhân giao thông ở chiến
trường với cái tên rất đẹp : Nguyệt. Hình ảnh cô gái hiện lên trước mặt
người đọc qua một nhâ vật trung gian: anh lái xe Lâm. Tác phẩm đặc
sắc không phải chỉ nhờ một : “ ê kíp” nhân vật được đặt trong một
không gian và hoàn cảnh khắc nghiệt , đó chính là chiến trường, là

2. cánh rừng già đại ngàn mà thành công của tác giả còn phải kể đến tình
huống và cảm hứng lãng mạn chủ nghĩa mà tác giả sáng tác.
Mảnh trăng cuối rừng viết về tình yêu của cô công nhân giao
thông và anh lái xe trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Câu
chuyện tình yêu của họ giống như mộ trò chơi ú tim của mảnh trăng
khuyết trong cánh rừng già. Nguyệt yêu anh Lâm qua lời kể, sự mai
mối của người chị gái Lâm, cô yêu mà chưa hề biết mặt người con trai
ấy, cô chờ đợi mặc dù anh ta chưa hề hứa hẹn. Trong một lần trở về
đội để gặp Lâm, Nguyệt đã đi nhờ xe của một anh bộ đội lái xe. Tác
giả đặt Nguyệt và lâm vào một tình huống bất ngờ đến khó tin: Họ đi
tìm nhau, ngồi cạnh nhau trong buồng lái mà không hề biết. Lúc đầu
anh lái xe- tức Lâm – không hề có thiện cảm với cô gái đi nhờ xe, anh
nghĩ đến những cảnh tượng thường gặp trong đời lái xe để rồi “ gán”
cho cô gái cái “ nũng nịu, đưa đẩy” khi xin đi nhờ. Nhưng rồi vẻ đẹp
của cô gái cứ bộc lộ dần, mỗi lúc một chói ngời, rực rỡ. Vẻ đẹp từ
hình dáng đến tinh thần của Nguyệt được Lâm cảm nhận dần ra qua ba
góc độ : qua ánh sáng của đèn gầm dưới xe thấy “ một đôi gót chân
bóng hồng sạch sẽ , gấu quần lụa đen chấm mắt cá chân” và qua “ ánh
sáng tù mù của đoàn xe xích”, Lâm nhận thấy “ vẻ đẹp của cô gái, một
vẻ đẹp giản dị, mát mẻ như sương núi tỏa ra từ khuôn mặt, giọng nói,
hình dáng..Đặc biệt khi ánh trăng chiếu thẳng vào Nguyệt, thì vẻ đẹp
của cô và trăng đã hòa làm một. Có những người không phải chỉ một
chốc, một lát ta đánh giá được họ, cái đẹp của họ phải qua quan sát,
đánh giá từ nhiều góc độ mới thấy được.
Nguyệt là một cô gái như vậy. cái đẹp của cô là sự hòa nhập từ
hình dáng bên ngoài đến tâm hồn. Có thể nói Nguyệt là một mẫu nhân
vật lí tưởng mà tác giả xây dựng. Nguyễn Minh Châu theo đến cùng

3. sự lí tưởng hóa nhân vật của mình. Điều đó có thể thấy rõ qua nhân
vật Nguyệt: Cô đẹp từ hình dáng, giọng nói, dáng đi, mái tóc đến tâm
hồn. Sống giữa bom đạn, trước sự tàn phá của chiến tranh, cô vẫn
vững vàng, vẫn chungthủy. Hành động hi sinh vì đồng đội của cô, bất
chấp bom đạn vẫn lao vẫn lao vào cứu xe làm cho Lâm “ yêu Nguyệt
gần như mê muội và cảm phục…” Vẻ đẹp của Nguyệt lung linh, ẩn
hiện, dịu dàng mà kiên quyết , manh mai nhưng không yếu đuối. Phải
chăng Nguyệt chính là một “ mảnh trăng cuối rừng” , lấp lánh, lung
linh tỏa sáng? Nguyễn Minh Châu đã tìm ra cảm nhận được qua nhân
vật Nguyệt. Chính vì vậy ta không lấy gì làm lạ khi Lâm nhận được vẻ
đẹp và tình yêu của Nguyệt mà vẫn ngỡ ngàng tự hỏi “ qua bấy nhiêu
năm bom đạn và tàn phá, một người con gái vẫn mang trong lòng hình
ảnh sợi chỉ xanh nhỏ bé óng ánh ấy qua thời gian và bom đạn vẫn
không phai nhạt, không hề đứt ư?”
Trong tác phẩm, Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rất thành công
cảm hứng lãng mạn và nghệ thuật tạo tình huống. Tác giả đạt Nguyệt
và Lâm vào một hoàn cảnh gặp gỡ rất bất ngờ, ngẫu nhiên mà không
giả tạo. Sự xếp đặt của tác giả có một chi tiết rất có thể bị phá vỡ,
nhưng tình huống ấy đã được tác giả khéo léo cho “ qua mặt” bởi tác
giả đưa ra sự hợp lí trong logic tâm lí con người. Nếu như anh Lâm
hỏi Nguyệt có biết chị Tính hông thì câu chuyện của tác giả trở nên
thật vô duyên, mọi chuyện hầu như không có gì để nói.Thế nhưng
anh Lâm lại không làm điều đó vì anh không muốn nói chuyện riêng
trong chuyến công tác…”Điều đó cho ta thấy tác giả rất tài tình và am
hiểu sâu sắc tâm lí nhân vật. Tác giả đặt Nguyệt và anh lái xe vào một
trò chơi ú tim của itn2h yêu giống như trò chơi ú tim của mảnh trăng:
“ Mảnh trăng nằm giữa những tầng mây hiện ra tái ngắt, ánh sáng lòe
nhòe…” mỗi khi qua những chỗ lượn thì “ mảnh trăng lại chập chờn

4. ẩn hiện, có lúc rơi tõm xuống khoảng mịt mù của cánh rừng như một
trò chơi ú tim”. Hình ảnh mảnh trăng được tác giả đưa là có dụng ý ,
một mảnh trăng với không gian là cuối rừng, không phải là trăng tròn
mà là trăng khuyết, trăng thượng tuần.Nếu trăng tròn rồi thì chẳng có
gì phải tìm kiếm. Ở đây là ánh trăng khuyết chỉ là một “ mảnh trăng”
bé nhỏ ẩn hiện giữa một không gian rộng lớn mịt mùng. Mảnh trăng
lúc xa lúc gần, với thứ “ ánh sáng lòe nhòe”, “tái ngắt” khi xa và lúc
gần thì rực sáng trong đến mê hồn. Tác giả nói đến mảnh trăng của
thiên nhiên với vẻ đẹp rất khó khám phá, khi ta đã cảm nhận được rồi
thì ta phải “sửng sốt, bàng hoàng như gặp giấc chiêm bao”. Nguyệt là
trăng, chính vẻ đẹp và tình yêu của cô, niềm in tưởng mãnh liệt của cô
vào tình yêu và cuộc sống là vẻ đẹp của ánh trăng với muôn màu
muôn vẻ. Án trăng và Nguyệt hòa nhập làm một, đẹp rực rỡ như một
hình ảnh qua ống kính vạn hoa. Có thể nói chính dụng ý và sự tài tình
của tác giả đã gây cho người đọc sự cảm nhận sâu sắc về cái đẹp, về “
viên ngọc” của tâm hồn con người.
Cảm hứng lãng mạn trong tác phẩm là một đóng góp rất lớn cho
sự thành công của tác giả. Hình ảnh ánh trăng được tác giả sáng tạo đã
làm cho người đọc có cảm tưởng khung khu rừng không phải là chiến
trường, không có dấu vết của bom đạn tàn phá, mà đó là một tấm thảm
dát bạc đang trôi bồng bềnh huyền ảo trước đôi mắt của Lâm và của
cả người đọc nữa. Đúng thế “ trăng làm đẹp tất cả những gì ban ngày
không đẹp” nhưng dù sao vẻ đẹp này cũng chỉ là ảo ảnh trước mắt
Lâm, điều đáng nói chính vẻ đẹp tâm hồn của Nguyệt đã làm cho
nhữngsuy nghĩ và cái nhìn của Lâm thấy mọi thứ không chỉ là hư ảnh.
Vậy thì mảnh trăng trước kính xe của Lâm đẹp nhưng không thể đẹp,
sống động và có hồng bằng “ mảnh trăng cuối rừng” đang ở bên cạnh
anh. Mảnh trăng ấy chính là Nguyệt. Tác giả không khép lại chuyện

5. tình yêu của Nguyệt và Lâm một các trực tiếp nhưng cái cách kết ấy
trở nên hay hơn, thi vị hơn và lãng mạn hơn. Bằng một thiên truyện
ngắn, bằng một câu chuyện tình quen thuộcthời chiến tranh, tác giả đã
đưa ra một chứgn minh hết sức dí dỏm, sống động cho một sự thật “
Tình yêu là cái kì lạ ở trên đời, có khi nó ngay bên cạnh mà ta không
hề biết, đến khi gặp nó rồi ta thấy bàng hoàng, sửng sốt như gặp giấc
chiêm bao.”
Tình yêu thời chiến tranh, quan niệm về cái đẹp luôn là một đề tài
quen thuộctrong văn học nói chung. Tác phẩm Mảnh trăng cuối rừng
của Nguyễn Minh Châu viết về tình yêu ở chiến trường nếu xét đơn
thuần chỉ là một tác phẩm viết về chiến tranh thì dễ gì thời đại bây giờ
người ta đọc chăm chú và say mê đến thế. Vậy cái gì đã tạo nên sức
sống vững bền và lâu dài đến thế cho tác phẩm? Thời gian từ lúc tác
phẩm ra đời đến nay đãy hơn hai chục năm nhưng khi đọc lại ta vẫn
thấy hay và hấp dẫn. Đó là vì tác phẩm rất giàu cảm xúc, tạo cho
người đọc một niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống và tình yêu dẫu qua
bao nhiêu tàn phá, thử thách. Truyện viết về chiến tranh, cũng nói về
nghĩa vụ, hi sinh nhưgn không hề xơ cứng, triết lí một cách gò ép. Các
chi tiết, nhân vật, tình huống đều rất giàu màu sắc, nhẹ nhàng như có
hồn thơ chắp cánh. Đề tài quen thuộc nhưng không cũ, nhân vật
thường gặp, nhưngkhông thấy nhàm chán… Tất cả những cái đó là sự
thành công và tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm.
Con người chúng ta luôn sống để vươn tới cái đẹo, để giữ vững
lòng tin vào cuộc sống, vào tình yêu. Đọc mảnh trăng cuối rừng của
Nguyễn Minh Châu chúngta thấy mình được tiếp thêm sức mạnh đển
sống và hoàn thiện, trau dồi cho “viên ngọc ẩn sâu trong tâm hồn”
mình ngày càng trở nên trong sáng và đẹp hơn bao giờ.

6. Bài văn của Tạ Anh Ngọc học sinh THPT Lương Văn Tụy- Ninh
Bình