Phân tích nhân vật Đào trong Mùa lạc của Nguyễn Khải , Đào, Nguyễn Khải, Mùa lạc, nhân vật Đào

1. Phân tích nhân vật Đào trong Mùa lạc của Nguyễn Khải
Chiến tranh đã qua đi và lùi dần vào dĩ vãng. Những vết thương bắt đầu thay da để
chuẩn bị cho một sự sinh sôi mới. Những tiếng cười của em thơ bao hồn nhiên trong sáng
lại cất lên trong sự thanh bình. Những con người từ cõi chết trở về lại khép lòng mình để
rồi bắt đầu một cuộc sống mới. Cây trái lại đâm chồi nảy lộc, những đóa hoa lị tưng bừng
nở ngay trên những đổ vỡ của chiến tranh, cây lại mọc ngay trên hố bom tàn khốc. Vâng !
Tất cả lại sinh sôi ngay trên cõi chết. Đó là một phần mà Nguyễn Khải muốn bộc bạch với
mọi người đọc bằng tác phẩm Mùa lạc của mình mà nhân vật Đào chính là một bông hoa
nhỏ bé trong những đại ngàn hoa kia. Truyện ngắn Mùa lạc được in trong tập truyện ngắn
Mùa lạc năm 1960. Đại đa số những truyện trong tác phẩm này đều lấy bối cảnh cuộc
sống ở Điện Biên Phủ (trước đây là một chiến trường khốc liệt , nay được xây dựng thành
một nông trường, một số người công nhân nông trường trước đây là những chiến sĩ của
trận Điện Biên lịch sử). Năm 1958, Nguyễn Khải đã đi thực tế ở nông trường, sau đó nhà
văn còn nhiều dịp trở lại.
Không giống nhiều sáng tác về đề tài nông dân cùng thời, tập truyện Mùa lạc thể
hiện một hứng tìm tòi riêng biệt. Nhà văn không trực tiếp thể hiện những vấn đề kinh tế
xã hội, những chủ trương, chính sách cụ thể :như vấn đề hợp tác hóa nông nghiệp, tổ đổi
công mà tập trung sự chú ý vào quá trình biến đổi của số phận con người, cùng với sự
hình thành những quân hệ đạo đức giữa con người với con người nhằm khẳng định giá trị
nhân đạo của chế độ mới, xã hội mới.
Truyện diễn ra trong khung cảnh lao động khẩn trương của một đội sản xuất trên
nông trường Điện Biên, trong mùa thu hoạch lạc. Nhân vật chính thức của truyện có tên là
Đào. Đây là nhân vật được nhà văn khắc họa khá thành công với những nét tính cách nổi
bật và đặc biệt nhất là sự chuyển biến theo chiều hướng tốt đẹp khi gặp môi trường mới.
Đào là một người phụ nữ mà thoáng gặp không mấy ai có cảm tình. Chị không xinh
bởi một hình thức không cân đối. Không có nét hài hòa : thân người đẫy đà, lại thấp, gò
má cao. Đôi mắt hẹp, đôi bàn tay hộ pháp cùng với những chiếc răng khểnh lúc nào cũng
muốn đùa. Về đời riêng, chị thực sự là người người phụ nữ bất hạnh. Lấy chồng từ khi
còn trẻ, nhưng chồng lại bỏ đi mãi mới về, ăn ở đến khi sinh được một đứa con chẳng bao
lâu chồng chết vì rượu chè cờ bạc rồi đứa con cũng chết vì sài đẹn. Từ ngày ấy, Đào
không có gia đình nũa. Đòn gánh trên vai khi ra Hòn Gai, Cẩm Phả, khi ngược Lào Cai,…
mùa tu hú kêu lại sang bên Hà Nam buôn vải, tháng sáu lại về quê bẻ nhãn. Khi thì ở chợ
Cuối Chấm , ở bên Tràng Thưa, lúc lại về phố Rỗ, chợ Bì, chợ Bưởi. Ăn mặc xoàng xĩnh,
lam lũ, ngày mùa ngày màng Đào đi khắp chốn cùng nơi. Lúc ốm đau, nằm nhờ nhà người

2. quen. Đào thấm thía nỗi cô đơn và cô luôn khao khát có một gia đình như bao gia đình
khác. Qua năm tháng, thân hình Đào cũng biến đổi, mái tóc mượt mà khi xưa đâu còn
nữa, gò má Đào càng cao, tàn hương trên khuyên mặt càng nhiều thêm…tất cả những biến
đổi đó khiến chị hết sức bi quan. Bao bất hạnh cứ chồng chất đổ lên đôi vai bé nhỏ của
Đào. Cánh cửa hạnh phúc dường như đã đóng sập trước mặt chị. Mọi ước mơ, niềm tin,
bỗng chốc tan biến chỉ còn là mây khói. Đối với một người phụ nữ, thì đây quả là một bi
kịch không lường. Người ta nói rằng hạnh phúc lớn nhất của đời người phụ nữ là được
làm vợ, làm mẹ. Vậy mà với Đào bây giờ chỉ là con số không tròn trĩnh của một thời con
gái. Tuổi xuân dần dần nhạt phai chôn vùi theo năm tháng chỉ còn lại sự khô cằn héo hon
trên con người chị. Tương lai sẽ ra sao đối với một người phụ nữ yếu mềm giữa cuộc sống
khốn khó mà chị chỉ có một thân một mình?
Cuối cùng Đào đã chọn con đường buôn thúng bán mẹt để sống lay lắt trước cuộc
dời nghiệt ngã mà mình đành phải chấp nhận không còn con đường nào khác.Với chiếc
đòn gánh trên vai cùng đôi quang cực nhọc chị đang gánh số phận của mình .Gánh cả tuổi
xuân theo những bước chân nhọc nhằn khốn khổ. Những nẻo đường chị đã qua và những
nơi chị tới gánh hàng đi mà lòng nặng trĩu ưu tư. Những lời chị rao bán có cả giọt lệ mặn,
nồng xót xa mà chẳng ai hiểu nổi. Gò má chị vốn cao bây giờ lại càng cao hơn nữa.Người
ta nói rằng những người gò má cao thường bất hạnh phải chăng lời tiên đoán đó là đúng?
Cuộc sống của chị thật khó “tối đâu là nhà, ngả đâu là giường” lấy vỉa hè, góc phố
làm nơi nương thân chị như cọng rơm khô đã vắt kiệt sực mình để nuôi cho bông lúa thêm
nặng hạt và để rồi nắng sấy khô cọn rơm đó cho gió cuốn trôi, chẳng có phương nào để
mà tới đậu. Theo làn gió bình thường của cuộc sống, ở vào hoàn cảnh ấy chị mất hết niềm
tin vào cuộc đời chị, chanh chua đanh đá là điều dễ hiểu. Sự chanh chua đanh đá của chị
thực chất là sự phản ứng tiêu cực trước cuộc đời, biểu hiện sự uất ức, hoài nghi đối với
mọi người, ý thức sâu sắc về sự thua thiệt,bất hạnh của chính mình. Nên một khi Đào đã
mất hết niềm tin vào cuộc sống cũng có nghĩa là chị sống chẳng khác gì đã chết. Số phận
của Đào cũng là số phận của không ít phụ nữ chẳng may bị rơi vào hoàn cảnh éo le. Hoàn
cảnh éo le bất hạnh này sẽ làm cho nhân cách tốt đẹp của họ bị bào mòn, bị phá vỡ. Họ trở
thành thù ghét đồng loại là điều có thể giải thích được. Ở môi trường cũ, Đào sẽ ôm hận
suốt đời như không ít những phụ nữ bất hạnh khác.
Nhưng cuối cùng cuộc sống cũng đã dang tay đón chị. Cuộc đời chị dường như được
lột xác hoàn toàn khi chị đặt chân tới nông trường Điện Biên. Đây là nơi trước kia đầy
bom đạn ác liệt khói lửa đã tàn phá nó vỡ vụn đổ nát chỉ còn lại hoang tàn một bãi đất và
bây giờ mọi người đang tập trung cải tạo nó để tạo nên sự sống. Một nông trường mới
thành lập và Đào một trong những người xung phong lên đây xây dựng kinh tế mới bởi

3. chi thấy mình như “ con chim bay mãi cũng mỏi” muốn tìm một nơi nương thân đến suốt
đời. Ngay chính nơi đây chị đã gặp bao con người đáng mến giúp chị đi nguôi ngoai đi
những bất hạnh trong quá khứ để tiếp tục một cuộc sống mới. Chị đã gặp Huân - một
thanh niên đẹp trai, khỏe mạnh đầy sức sống. Nguyễn Khải thật khéo léo khi đặt hai con
người này gần nhau. Huân trẻ đẹp, Đào khô héo, thô kệch. Nhìn họ, ta thấy một sự tương
phản sâu sắc với vẻ hình thức bên ngoài.Nhưng với Đào thì làm việc và sống gần Huân cô
như thấy mình trẻ lại và có một sức mạnh, một niềm tin bền bỉ vào tương lai. Đứng bên
Huân, Đào thấy mình cũng hừng hực sức sống, chị không còn khô héo như trước kia. Đây
là một quy luật tâm lí tất yếu của con người bởi vì:
Hết mưa là nắng hừng lên thôi
…hết khổ là vui vốn lẽ đời
(Hồ Chí Minh)
Đối với người phụ nữ như Đào, chị không thể khép lòng mình mà đau với nỗi đau
của quá khứ. Cuộc sống bên ngoài còn bao yêu thương, trìu mến níu kéo chị, chị không
thể tách mình ra với cuộc sống.Đến như Chí Phèo kia trong khoảnh khắc trở về với con
người thực, khi tỉnh rượu vào một buổi sáng đẹp trời trong túp lều bên sông, Chí còn cảm
nhận được những tiếng gõ mái chèo của những người đánh cá, cảm nhận được tiếng chim
hót mơ hồ bên ngoài kia và cảm nhận được nhịp sống mà ấy lâu Chí không được hưởng.
Vì thế Đào cũng không thể sống trong hoài niệm mãi được, khi môi trường sống đã đổi
mới. Cuộc sống mới làm chị vui tươi trở lại. Cái gò má nhọn hoắt cùng với chiếc răng
khểnh lúc nào cũng sẵn sàng đùa tếu, đốp chát khi ai đó buông lời trêu ghẹo kia ; bây giờ
mới lại trở về cuộc sống thường nhật. Chị vui vẻ cười nói suốt ngày, ngay cả khi lao động
vất vả mỏi mệt. Khi Lâm- một thanh niên nông trường gợi lại trong chị nỗ đau xưa, chị
không buồn mà còn đốp chát lại :
Về là về cửa về nhà
Một trăm năm nữa mới đà về quê
Chị còn biết làm thơ và đặc biệt là tài nói ví, tài ca hát, quả thực con người chị đã
đổi khác hoàn toàn. Niềm say mê của cuộc sống đã trở về với con người chị. Chị sung
sướng đón nhận cuộc sống mới với sự say mê nồng nhiệt. Đôi lúc chị cũng nghĩ về quá
khứ, về tuổi trẻ của mình, nhưng đó chỉ là thoáng qua thôi bởi dòng chảy của cuộc sống
mới đã lôi kéo chị vào với nó. Và một lần nữa hạnh phúc đã thực sự đến với chị khi ông
chủ lò gạch- người chiến sĩ Điện Biên năm xưa ngỏ lời với chị. Chị bàng hoàng vui sướng
nhưng cũng lại lo lắng, hoang mang. Nguyễn Khải kể: Từ ngày góa bụi đến nay chưa có

4. ai nói với Đào một câu yêu thương, gắn bó, chưa ai coi cô là nguồn hạnh phúc cho họ.
Những dòng chữ trong thư xa lạ cứ như tiếng nhạc ngân nga mãi trong lòng vang dội đến
cả đến chỗ sâu kín nhất trong tâm hồn chị, thức tỉnh chị niềm khao khát yêu đương , khao
khát cuộc sống hạnh phúc mà bấy lâu nay chị cố hắt hủi, cố vùi dập một cách bất lực.
Hạnh phúc mà bấy lâu nay đã tuột khỏi tay chị chẳng nhẽ lại trở về với chị ư ? Bao cảm
xúc đan xen lẫn lộn cứ choáng lấy con người chị. Nhưng có lúc chị lại cảm thấy những
dòng chữ của người đàn ông đó như dòng nước mát len lẻn thấm vào khe đất nứt nẻ.
Phát hiện miêu tả sự chuyển biến chân thực tâm lí của nhân vật Đào chứng tỏ ngòi
bút tinh tường, sắc sảo của Nguyễn Khải so với những nhà văn cùng thời. Từ sâu thẳm
tâm hồn Đào, ta vẫn cảm nhận được những khát khao, mơ ước cháy bỏng. Hạnh phúc mà
bấy lâu cuộc sóng gian khổ đã làm nó khô héo nay bỗng dưng lại tươi tốt trở lại. Đào như
sống trong mộng ảo, cô lại ước ao, lại tin tưởng lại mong mỏi một tương lai mới. Hạnh
phúc đến với Đào thật sự bất ngờ, khó tin ngay được. Những cảm xúc đan xen đó là
những cảm xúc hợp với quy luật tâm lí. Cuộc sống của Đào tưởng như sụp đổ vậy mà bây
giờ lại bắt đầu với bao hứa hẹn. Làm sao cô không bàng hoàng? Dường như nỗi đau quá
khứ với những khốn khó mà cô trải qua bây giờ đã dồn nén chắt chiu cho hạnh phúc mới
này bừng nở. Hạnh phúc đến với Đào như dòng nước mát làm dịu đi cái nắng nóng bỏng
của trưa hè; sự dịu dàng, êm ả trở về với tâm hồn hồn Đào. Trước kia mỗi khi ai đó trêu
ghẹo thì Đào bốp chát lại ngay. Nhưng hôm nay Lâm trêu ghẹo cô mà cô lại cảm thấy
sung sướng muốn rơi nước mắt. Cô hiểu được rằng tất cả những người đó là anh chàng
Huân đẹp trai tốt bụng đã giúp cô có được hạnh phúc của ngày hôm nay và cô thầm nghĩ
họ đều sẽ là anh em họ hàng bên nhà gái mà. Cô chợt thấy họ gắn bó với mình quá. Ánh
mắt cô nhìn họ thật trìu mến không còn vẻ sắm lẹm như trước kia. Những biến đổi trong
người cô thật là một sự biến đổi kì diệu. Từ một con người thấy chán chường, tủi hận với
cuộc sống, nay bỗng thấy thương yêu nó, gắn bó với nó. Với những trang viết sắc sảo,
Nguyễn Khải đã khám phá và miêu tả cái bề sâu thẳm của hồn con người thật tinh tế. Đây
cũng là ưu thế nổi trội của ông. Khi thể hiện sự biến đổi của tính cách, số phận của nhân
vật, Nguyễn Khải đã miêu tả những biến đổi tâm lí trong con người Đào thật hợp lí, thật
logic.
Nông trường Điện Biên thực sự có vai trò to lớn trong sự biến đổi kì ảo đối với cuộc
sống của Đào. Ngay chính nơi đây bom đạn tàn khốc cày xới tưởng như tiêu diệt hoàn
toàn sự sống vậy mà bằng bàn tay của những con người như Đào- con người đã chịu biết
bao bất hạnh, bao nỗi hẩm hiu thua thiệt, trong lòng dồn nén bao nhiêu đắng cay uất ức.
Sự sống lại nảy sinh ngay trên cái chết, để rồi một”mùa lạc” bội thu đã mang đế những
niềm vui mới. Một “mùa lạc” với những củ lạc thấm mồ hôi, nước mắt và máu của bao

5. người đã đổ xuống đây còn là mùa của hạnh phúc, mùa của sự hàn gắn của những con
người đã từng đau khổ; đau khổ có thể vì chiến tranh, cũng có thể vì sự hẩm hiu ngẫu
nhiên mà mình phải gánh chịu. Sức sống nảy sinh từ cõi chết, lòng người hàn gắn từ đau
thương. Tất cả, tất cả là sức sống mãnh liệt không gì cản ngăn được. Thông qua số phận từ
đau thương buồn nản tới hạnh phúc hi vọng của nhân vật Đào, Nguyễn Khải đã thể hiện
một cách sâu sắc thái độ trân trọng những con người chẳng may bị số phận vùi dập. Bên
trong cái vỏ đanh đá, đáo để dễ làm những người xung quanh khó chịu của nhân vật Đào
là một tấm lòng luôn khao khát hạnh phúc, khao khát một cuộc sống gia đình, khao khát
được làm vợ, làm mẹ. Bằng cả một hệ thống chi tiết, Nguyễn Khải vừa mô tả số phận
nhân vật một cách khách quan vừa ít nhiều bộc lộ tình cảm của mình đối với những đau
khổ hạnh phúc những thất vọng và hi vọng của nhân vật Đào. Vậy vì sao Đào có thể có
được những chuyển biến tốt đẹp. Câu trả lời thật đơn giản: Đào đã nhờ tập thể - những
người cùng chung sức lao động xây dựng xã hội mới. Môi trường tốt đẹp sẽ làm con
người tốt đẹp lên. Vậy muốn cho những người bất hạnh, khổ cực có hạnh phúc thì phải tạo
nên được môi trường tốt đẹp. Đây cũng chính là chiều tư tưởng nhân đạo của tác phẩm mà
Nguyễn Khải bộc bạch với chúng ta. Đặt trong bối cảnh xã hội và bối cảnh sáng tác văn
chương những năm đầu thập kỷ 60, khi không ít tác phẩm ngợi ca cuộc sống mới một
cách sơ lược, ta mới thấy được sự cống hiến có ý nghĩa của Nguyễn Khải trong tác phẩm
Mùa lạc nói chung và trong nhân vật Đào nói riêng.
**LƯU Ý ** :Bạn nào có nhu cầu download thì ở phía trên tay phải có nút
LOGIN, các bạn ấn vào đó và đăng nhập bằng facebook là có thể download
ngon lành rồi   