Sỏi thận ( Nephrolithiasis) là bệnh lý thường gặp nhất của đường tiết niệu, bệnh lý này gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Tải file truy cập: https://bacsidanang.com/ hoặc https://nhathuocdanang.com/ Tuổi mắc bệnh thường là từ 30 – 55 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở trẻ em (sỏi bàng quang) Tỷ lệ mắc bệnh sỏi thận tiết niệu chung trên toàn thế giới vào khoảng 3% dân số và khác nhau giữa các quốc gia.

1. KHOA NGOẠI - BỆNH VIỆN ĐA KHOA GIA ĐÌNH
CHUYÊN ĐỀ
CHẨN ĐOÁN & ĐIỀU TRỊ
SỎI HỆ TIẾT NIỆU
Bs Đặng Phước Đạt

2. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
01
02
03
04
CHẨN ĐOÁN
DỰ PHÒNG SỎI
SỎI HỆ TIẾT
NIỆU LÀ GÌ?
CÁC PHƯƠNG
PHÁP ĐIỀU TRỊ

3. 08/09/2019 3
SỎI HỆ TIẾT NIỆU LÀ GÌ?
- Là sỏi nằm trên hệ tiết niệu của
con người
- Gồm: Sỏi thận, Sỏi niệu quản, Sỏi
bàng quang, Sỏi niệu đạo.
- Tỷ lệ mắc sỏi của người dân Việt
Nam là khoảng 10% dân số.

4. DỊCH TỄ HỌC
Số người chết vì bệnh lý sỏi trên 1 triệu dân (WHO - 2012)

5. HỆ TIẾT NIỆU NAM/NỮ
08/09/2019 5

6. 08/09/2019 6
40%
PHÂN LOẠI SỎI THẬN
SỎI
THẬN
SỎI SAN HÔ

7. 7
PHÂN LOẠI SỎI NIỆU QUẢN
28%
TRÊN
GIỮA
DƯỚI

8. 08/09/2019 8
PHÂN LOẠI SỎI NIỆU QUẢN
26%
4%

9. 08/09/2019 9
Calcium oxalate (80%)
(5-10%)
Acid uric (5-10%)
Struvite/Apatite (10-15%) Cystine (1-2%)
THÀNH PHẦN CÁC LOẠI SỎI

10. Đau lưng
Đau âm ĩ vùng lưng
hằng ngày, hằng
tuần, được phát hiện
khi sờ nắn vào vùng
hố thắt lưng hoặc
bệnh nhân ở trong tư
thế đứng.
Cơn đau quặn thận
Đau vùng thắt lưng,
sườn lưng, đau lan
xuống dưới, ra trước
có khi lan ra bộ phận
sinh dục ngoài.
TRIỆU CHỨNG HAY GẶP CỦA SỎI

11. 08/09/2019 11
TRIỆU CHỨNG HAY GẶP CỦA SỎI
Tiểu lắt nhắt (tiểu dắt)
Tiểu buốt
Tiểu khó
Tiểu ra máu
Tiểu ra mủ

12. 08/09/2019 12
CẬN LÂM SÀNG
SINH HÓA

13. 08/09/2019 13
SIÊU ÂM

14. 08/09/2019 14
X-QUANG
KUB CTSCANNER

15. TẠI SAO CẦN CHẨN ĐOÁN VÀ
ĐIỀU TRỊ SỚM SỎI HỆ TIẾT NIỆU?
15
 Giãn đài bể thận và thận ứ
nước
 Nhiễm khuẩn hệ tiết niệu:
viêm bể thận thận, viêm thận kẽ,
thận ứ mủ diễn tiến nặng gây ra
nhiễm khuẩn huyết.
 Sỏi gây tình trạng viêm thận kẽ
mãn tính  xơ teo thận, tăng
huyết áp.
 Sỏi gây suy thận: Gây suy
thận cấp hoặc suy thận mãn và
các mức độ suy thận nặng nhẹ
tuỳ thuộc vào đặc điểm của sỏi.
- Sỏi gây chít hẹp đường niệu

16. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
Tán sỏi ngoài cơ thể Mổ hở lấy sỏi (<5%)Nội khoa
Lấy sỏi qua da
(PCNL)
Nội soi lấy sỏi
(laparoscopy)
Tán sỏi qua nội soi niệu quản
(ureteroscopy)

17. 08/09/2019 17
CHIẾN LƯỢC ĐIỀU TRỊ
SỎI THẬN
1. Sỏi <10mm:
- Theo dõi
- Siêu âm mỗi 3-6 tháng
-Tán ngoài cơ thể (ESWL)
2. Sỏi từ 10-20 mm không biến chứng
- ESWL
- Nội soi ống mềm tán sỏi bằng laser
- Tán sỏi qua da (PCNL)
- Mổ hở
3. Sỏi trên 20 mm
- PCNL
- Mổ hở
- ESWL
4. Sỏi thận bệnh lý, có biến chứng nặng --> Tùy theo diễn biến

18. 08/09/2019 18
CHIẾN LƯỢC ĐIỀU TRỊ
SỎI NIỆU QUẢN 1. Sỏi < 4mm
- Tự đào thải >95% sau 40 ngày.
2. Sỏi dưới 10 mm mới phát hiện, không
có biến chứng.
- Nội khoa theo dõi
3. Sỏi 1/3 trên
- ESWL
-Tán sỏi nội soi (URS)
- Nội soi sau phúc mạc lấy sỏi
- Mổ hở
4. Sỏi 1/3 giữa
- URS
- Nội soi sau phúc mạc lấy sỏi
- Mổ hở
5. Sỏi 1/3 dưới
- ESWL
- URS
- Mổ hở
6. Sỏi niệu quản có biến chứng nặng
--> Tùy diễn biến lâm sàng

19. 08/09/2019 19
CHIẾN LƯỢC ĐIỀU TRỊ
SỎI BÀNG QUANG
Mổ hở:
- Sỏi quá to.
- Nhiễm khuẩn
- Hẹp cổ bàng quang
- Hẹp niệu đạo
- Phì đại TLT
- Túi thừa
Các trường hợp khác:
- ESWL
- Nội soi tán sỏi bằng laser.
- Bóp sỏi cơ học
Điều trị nguyên nhân gây sỏi bàng
quang

20. UỐNG THUỐC CÓ THỂ LÀM TAN SỎI
KHÔNG?
THUỐC CÓ VAI TRÒ GÌ TRONG ĐIỀU TRỊ
SỎI?
08/09/2019 20
ĐIỀU TRỊ SỎI NỘI KHOA

21. ĐIỀU TRỊ SỎI NỘI KHOA
Với sỏi ≤ 4 mm khoảng 95% sỏi tự đào thải
ra ngoài sau 40 ngày.
Những trường hợp sỏi niệu quản mới phát
hiện và chưa có biến chứng, kích thước < 10
mm nếu chưa có chỉ định can thiệp, có thể
theo dõi và kiểm tra định kì.
Những bệnh nhân này nên được dùng thuốc
hỗ trợ, tạo điều kiện cho sỏi tự đào thải như
các nhóm thuốc làm giãn niệu quản thông
qua việc ức chế kênh calci hoặc chẹn thụ thể
α1

22. 08/09/2019 22
TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ

23. 08/09/2019 23
TÁN SỎI NGOÀI CƠ THỂ
- Điều trị nhẹ nhàng, ít đau, thời
gian thực hiện ngắn (khoảng 1 giờ)
- Không xâm lấn, Không nằm viện
- Khắc phục được tình trạng sót sỏi
- Ít tổn hại đến thận.
Áp dụng với những viên sỏi thận có kích
thước < 20 mm.
Áp dụng với sỏi niệu quản 1/3 trên có kích
thước < 15 mm.

24. NỘI SOI NGƯỢC DÒNG TÁN SỎI NIỆU QUẢN
Nội soi ngược dòng là một
thủ thuật trong tiết niệu.
Dùng máy soi niệu quản đưa
qua niệu đạo vào bàng quang
rồi đưa lên niệu quản qua
miệng niệu quản

25. CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Chỉ định
• Sỏi niệu quản kích thước ≤ 1.5 cm, ưu tiên
sỏi đoạn 1/3 giữa – dưới.
• Đối với sỏi > 1.5 cm cần cân nhắc tính
chất sỏi, biến chứng đường tiết niệu trên,
kinh nghiệm cũng như trang thiết bị tại cơ
sở.
• Trường hợp phức tạp cần
sử dụng X-Quang tăng sáng để
kiểm tra.

26. Chống chỉ định:
Nhiễm trùng đường tiết niệu chưa điều trị
ổn
Chưa kiểm soát được rối loạn đông máu
Bất thường về giải phẫu học và hẹp niệu
quản.
CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH

27. DỤNG CỤ NỘI SOI
Trong điều kiện Việt Nam ở thời điểm hiện tại, thường dùng máy nội soi niệu quản
cứng vì có độ bền cao và giá thành thấp so với máy nội soi mềm

28. 08/09/2019 28
DỤNG CỤ

29. Dây cáp quang laser
Nguồn năng lượng
Holmium YAG laser
Sonde JJ
DỤNG CỤ

30. 08/09/2019
30
QUY TRÌNH TÁN SỎI

31. 08/09/2019 31

32. ƯU ĐIỂM VƯỢT TRỘI TÁN SỎI BẰNG LASER
1. Có thể tán được tất cả các loại sỏi tỷ lệ thành
công 95-100%
2. Tán được các viên sỏi có kích thước lớn
3. Ít gây tổn thương đến niệu quản, thận, bể thận, tổ
chức xung quanh vị trí viên sỏi nằm.
4. Thời gian tán sỏi nhanh, trung bình 30 phút.
5. Hậu phẫu nhẹ nhàng, sau tán sỏi người bệnh có
thể ăn uống ngay.
6. Thời gian nằm viện ngắn trung bình 1 – 2 ngày

33. LẤY SỎI QUA DA
08/09/2019 33
Sỏi thận > 2 cm
Sỏi niệu quản 1/3 trên > 1.5 cm

34. PHẪU THUẬT NỘI SOI HÔNG LƯNG LẤY SỎI
08/09/2019 34
Sỏi niệu quản 1/3 trên > 1.5 cm
Sỏi thận có bể thận nằm ngoài xoang

35. 08/09/2019 35
PHẪU THUẬT HỞ LẤY SỎI

36. TÓM LẠI
08/09/2019 36
Sỏi thận
<2 cm
Sỏi thận
>2 cm
Sỏi niệu
quản 1/3
trên
<1.5 cm
Sỏi niệu
quản 1/3
trên
> 1.5 cm
Sỏi niệu
quản 1/3
giữa và
dưới,
sỏi bàng
quang,
sỏi niệu
đạo
Tán sỏi
ngược
dòng bằng
laser
Tán sỏi nội
soi qua da
PCNL
hoặc
phẫu thuật
nội soi lấy
sỏi
hoặc
mổ hở
Tán sỏi
ngoài cơ
thể
Tán sỏi nội
soi qua da
PCNL
hoặc
Mổ hở lấy
sỏi
Tán sỏi
ngoài
cơ thể

37. DỰ PHÒNG SỎI
08/09/2019 37
Chữa sạch sỏi đã có sẵn trước thì dự phòng sỏi mới có ý
nghĩa
Có bệnh lý là nguyên nhân hình thành sỏi thì phải chữa trị
Uống nước đầy đủ, 2 lít/ngày, tránh thói quen nhịn tiểu
Giữ gìn vệ sinh, tránh nhiễm khuẩn tiết niệu, khám sức
khoẻ định kỳ để theo dõi tình trạng sức khoẻ
Tập thể dục thể thao hằng ngày
Chế độ ăn uống phải kết hợp hài hoà các chất dinh dưỡng,
không nên có chế độ ăn quá giàu đạm

39. TRẮC NGHIỆM 1/5
Đặc điểm của cơn đau quặn thận do sỏi:
A. Khởi phát đột ngột sau hoạt động mạnh
B. Có cường độ dữ dội không có tư thế
giảm đau
C. Vị trí đau tùy theo vị trí sỏi
D. Lan về phía đùi bộ phận sinh dục ngoài
E. Tất cả đều đúng
08/09/2019 39

40. TRẮC NGHIỆM 2/5
Để chẩn đoán sỏi tiết niệu, cận lâm sàng
nào sau đây cần phải làm đầu tiên:
A. Định lượng ure máu
B. Định lượng creatinin máu
C. Chụp phim hệ tiết niệu không chuẩn bị
D. Siêu âm bụng tổng quát
E. Chụp phim CT hệ niệu
08/09/2019 40

41. TRẮC NGHIỆM 3/5
Với sỏi kích thước bao nhiều thì tự đào
thải ra ngoài khoảng 95% sau 40 ngày.
A. < 10 mm
B. < 8 mm
C. < 6 mm
D. < 4 mm
E. < 12 mm
08/09/2019 41

42. TRẮC NGHIỆM 4/5
Chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể:
A. Sỏi thận > 20 mm
B. Sỏi thận < 20 mm
C. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 trên < 15 mm
D. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 dưới
E. B&C đúng
08/09/2019 42

43. TRẮC NGHIỆM 5/5
Chỉ định của nội soi tán sỏi niệu quản
ngược dòng bằng laser:
A. Sỏi niệu quản ≤ 15mm đoạn 1/3 giữa –
dưới không có nhiễm trùng đường niệu.
A. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 trên > 15 mm
B. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 giữa > 15 mm
C. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 trên < 15 mm
D. Sỏi niệu quản đoạn 1/3 dưới < 15 mm có
nhiễm trùng đường tiết niệu.
08/09/2019 43

44. 08/09/2019 44