1. III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN3.1.
Topologjia e mësimit
Topologjia
definon strukturën e rrjetës. Këto janë dy pjesë të definimit tëtopologjisë: topologjia
fizike që paraqet nivelin e tanishëm të telit (media), dhe topologjialogjike, që definon
rrjedhjen e të dhënave nëpër rrjetë. Topologjitë fizike që më sëshpeshti përdoren janë
Magjistralja, Rrethi apo Unaza , Ylli, Ylli i zgjeruar, Hierarkalja,dhe e Përzier. Këto janë
dhënë në figurën e më poshtme
2. Topologjia magjistrale (bus), nyjet e veçanta i lidh për një bosht. Të gjithëkonferencierët
(hosts) në të lidhen në mënyrë të drejtëpërdrejtë.
Topologjia e rrethit (e unazës) e lidh njërin host tek tjetri dhe të fundit tek i pari.Kjo
krijon një unazë fizike të kabllosë.
•
Topoligjia e yllit lidh të gjithë nyjet në një pikë qendrore. Kjo pikë zakonishtështë një
hub ose switch.
3. 3.2. Topologjitë e rrjetës
Fjala topologji mund të mendohet si “studim i lokacionit". Topologjia ështëshkencë e
matematikës, ku pasqyrimi i nyjeve (pikave) dhe lidhjeve (drejtëzave) shpeshpërmban
modele (patterns). Seksioni në vijim sqaron lloje të ndryshme të topologjive tëpërdorura
në rrjeta nga perspektiva matematike. Këtu tregohet se si topologjia fizikepërshkruan
planin për tela dhe paisje fizike
4. III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN 21
Përfundimisht, topologjia logjike do të përdoret për të mësuar si rrjedhinformacioni nëpër
rrjetë për të përcaktuar se kur mund të ngjajnë përplasjet (ndeshjet)
Rrjeta mund të ketë një lloj të topologjisë fizike, dhe tërësisht lloj tjetër tëtopologjisë
logjike. Për shembull, Ethernet 10BASE-T përdor topologjinë fizike të tipitylli i zgjeruar,
por vepron duke përdorur topologjinë logjike të tipit magjistrale (bus).Token Ring përdor
yllin fizik (physical star) dhe unazën logjike (logical ring). FDDIpërdorin unazën logjike
dhe fizike.
Rrjetat topologjike lineare bus
5. III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN 22-
Aspekti fizik
Secili host është i lidhur me një tel të përbashkët. Në këtë topologji, paisjetkryesore janë
ato që lejojnë që host t’i bashkangjitet ose të lidhet në një medium të vetëmqë
shfrytëzohet bashkarisht. Një përparësi e kësaj topologjie është se të gjitha nyjet(hosts)
janë të lidhura me njëra tjetrën, dhe kështu mund të komunikojnë drejtëpërdrejtë.Një
mangësi e kësaj topologjie është që ndërprerja në kabllo, ndërprenë nyjet nga njëratjetra.-
Aspekti logjik
Topolgjia magjistrale (bus) mundëson secilës paisje të rrjetës të shoh të gjithasinjalet nga
të gjitha paisjet tjera. Kjo mund të jetë një përparësi nëse dëshirojmë që tëgjitha
informacionet të shkojnë në secilën paisje. Megjithatë, mund të jetë mangësi përshkak se
problemet e trafikut dhe përplasjet janë të përbashkëta.
3.2.2. Rrjeta topologjike unazore
-Aspekti matematik
Topologjia unazore (ring) është një unazë e vetme e mbyllur që përbëhet nganyjet dhe
lidhjet, me secilën nyje të lidhur vetëm dy nyje (adjacent).-
Aspekti fizik
Topologjia tregon të gjitha paisjet të lidhura drejtëpërdrejtë me njëri tjetrin në atëqë
quhet zinxhiri margaritar. Në zinxhirin margaritar rezultati i një paisje është i lidhurme
hyrjen e tjetrit. Kjo është e ngjashme me mënyrën në të cilën miu në PC Apple lidhetnë
tastierë dhe pastaj në PC.-
Aspekti logjik
Në mënyrë që informacioni të rrjedh, secili stacion duhet të kaloj informacionetek
stacionet e tyre më të afërta (adjacent)
Rrjetat topologjike duale unazore dhe ylli
6. 3.2.3. Rrjeta topologjike duale unazore
-Aspekti matematik
Topologjia duale unazore përbëhet nga dy unaza koncentrike, ku secila prej tyreështë e
lidhur me unazën fiqnje. Dy unazat nuk janë të lidhura.-
Aspekti fizik
Topologjia duale unazore është e ngjashme me topologjinë unazore me përjashtimse atje
ekiston unaza dytësore redundante që lidh të njëjtat paisje. Me fjalë të tjera, nëmënyrë që
të sigurojë siguri dhe fleksibilitet në rrjetë, secila paisje e rrjetës është pjesë edy
topologjive unazore të pavarura.-
Aspekti logjik
Topologjia duale unazore vepron si dy unaza të pavarura, nga të cilat vetëm njërapërdoret
gjatë një intervali kohor
3.2.4. Rrjeta topologjike e yllit
-Aspekti matematik
Topologjia e yllit ka nyje qendrore me të gjitha lidhjet në nyjet tjera që dalin ngaajo dhe
nuk përcjell lidhjet tjera.
Aspekti fizik
Topologjia yll ka nyjen qendrore me të gjitha lidhjet që dalin nga ajo. Përparësiprimare e
saj është që lejon të gjitha nyjet tjera të komunikojnë në mënyrë tëpërshtatshme mes vete.
Mangësia e saj kryesore është se nëse dështon nyja qendrore, etërë rrjeta çkyqet.
Varësisht nga paisja e rrjetës e përdorur në rrjetën yll, ndeshjet mund tëparaqesin
problem.-
Aspekti logjik
Rrjedha e informacioneve shkon nëpër një paisje. Kjo mund të jetë edëshirueshme për
siguri ose për arsye të qasjeve të kufizuara, por do të jetë shumë iprekshëm ndaj
problemeve në nyjen qendrore të yllit.
3.2.5. Rrjeta topologjike e yllit të zgjeruar
7. -Aspekti matematik
Topologjia e yllit të zgjeruar përsërit topologjinë yll, përveç që secila nyje qëlidhet me
nyjen qendrore është gjithashtu edhe qendër e një ylli tjetër.
-Aspekti fizik
Topologjia e yllit të zgjeruar si bërthamë e ka topologjinë yll, ku secila nga fundete
nyjeve të topologjisë veprojnë si qendra të topologjive të tyre yll. Përparësi e kësajështë
që mban rrugë më të shkurtër të kabllimit, dhe kufizon numrin e paisjeve që kanënevojë
të ndërlidhen me ndonjë nga nyjet qendrore.-
Aspekti logjik
Topologjia e yllit të zgjeruar është shumë hierarkike, dhe inkurajohet qëinformacionet të
mbesin lokale. Ky është pikërisht si strukturimi i tanishëm i sistemittelefonik
3.2.6. Rrjeta topologjike në formë druri (hierarkale)
-Aspekti matematik
Topologjia në formë druri (apo hierarkale) është e ngjashme me topologjinë e yllittë
zgjeruar. Dallimi kryesor është që kjo nuk përdorë nyje qendrore. Në vend të tyre,
ajopërdor nyjet e trungut prej nga dërgon degët në nyjet tjera. Ekzistojnë dy lloje
8. tëtopologjisë dru, druri binar (secila nyje ndahet në dy lidhje) dhe boshtin e drurit (boshti
itrungut ka nyjet e degëve me lidhje që lëshohen prej saj).-
Aspekti fizik
Trungu është një tel që ka disa nivele të degëve.-
Aspekti logjik
Rrjedhja e informacioneve është hierarkale.
3.2.7. Rrjeta topologjike komplete (mesh)
-Aspekti matematik
Në topologjinë komplete (mesh), secila nyje është e lidhur drejtëprdrejtë mesecilën nyje
tjetër.
Aspekti fizik
Kjo lidhje ka përparësi dhe mangësi të veçanta. Një përparsi është se çdo nyjeështë
fizikisht e lidhur me nyjen tjetër. Nëse ndonjë lidhje dështon së
funksionuari,informacionet mund të rrjedhin përmes nyjeve të tjera për të arritur në cakun
e tyre. Njëpërparësi e kësaj topologjie është se ky lloj i i topologjisë lejon që informatat të
rrjedhinpërgjatë shumë drejtimeve në rrugën e tyre në rrjetë. Mangësi primare fizike
është që përmë shumë nyje sasia e mediave për lidhje tejngarkohet.-
Aspekti logjik
Sjellja e topologjisë komplete varet në masë të madhe nga paisjet e përdorura.
3.2.8. Rrjeta Topologjike celulare
-Aspekti matematik
Topologjia celulare përbëhet nga zonat heksagonale ose gjashtëkëndëshe, kusecila prej
tyre ka në qendër nyje individuale.-
Aspekti fizik
Topologjia celulare paraqet zonë gjeografike që është e ndarë në regjione përqëllime të
teknologjisë pa tela. Kjo është një teknologji që nga dita në ditë po bëhet
më erëndësishme. Në topologjinë celulare më nuk ka lidhje fizike, vetëm
valëelektromagnetike. Ndonjëherë nyjet pranuese zhvendosen (për shembull, automobili
mecelular), dhe ndonjëherë lëvizin nyjet që dërgojnë informacione (për shembull
lidhjetsatelitore).Përparësi e qartë e topologjisë celulare (pa tela) është se nuk ka media
tëprekshme përveç atmosferës së tokës ose vakuumit të hapësirës ndërplanetare
(dhesatelitëve). Mangësitë janë se sinjalet janë prezente kudo në mobil. –
Aspekti logjik
