Fəsillər haqqında

2.  1) Fəsillər necə dəyişir?
 2) Fəsillərin dəyişməsinə hansı
amillər təsir edir?
 3) Fəsillər dəyişdikcə canlıların
ehtiyacları necə dəyişir?
 4) Ağacların yarpaqları niyə saralır?

3. Yer kürəsinin Günə in ətrafına bir iləş
fırlanması nəticəsibdə fəsillər əmələ
gəlır.

4. Bu müddətdə Yer özünün
ayrı-ayrı tərəflərini Günəşə
çevirir. Ona görə də Günəşə
tərəf duran tərəflər çox,
digər tərəflər isə az işıq və
istilik alır.Bunun nəticəsində
bir tərəfdə yay olanda obiri
tərəfdə qış olur. Ekvatorda
isə həmişə yay, şimal və
cənub qütblərindəisə qışdır.

5. Qış ilin ən soyuq fəslidir. Qışda Günəşin
demək olar ki, işığını görürük. Bitkilər inkişafı
dayanır. Həmişəyaşıl ağaclardan başqa bütün
ağaclar çılpaq olur. Çöldə ot olmadığına görə
insanlar ev heyvanlarını pəyələrdə saxlayırlar.
Qonur ayı, kirpi, porsuq öz yuvalarında qış
yuxusuna gedirlər. Balıqlar, qurbağalar suyun
dibinə çəkilirlər.
Soyuq şaxtalı qışdan sonra yaz gəlir.
Gündüzlər uzanır, gecələr qısalır. Kolların
dibində novruzgülü, bənövşə, nərgiz görünür.
Yazda ağacların diblərini yumşaldır və
gövdələrini əhənglə ağardırlar. Köçəri quşlar
qayıdıb özlərinə yuva qururlar. Qoyun-quzunu,
mal-qaranı pəyələrdən çıxarıb otlaqlara
aparırlar. Yazın gəlişini hamı səbirsizliklə
gözləyir, çünki o özü ilə “Novruz bayramı”nı
gətirir.

6. Yayda yer Günəşdən daha çox
istilik alır.ona görə də yay ilin ən isti
fəslidir. Yay ən çox istirahət ayları
kimi də götürülür. Yayda məktəblər
bağlanır. Şagirdlər tətilə buraxılırlar.
Payızda havalar sərinləşir.
Günəşin istisi azalır. İşıq və istilik
azaldığına görə bitkilərin yarpaqları
saralmağa başlayır. Meyvələr yetişir,
yarpaqlar tökülür. Ağaclar soyunur,
hər tərəf sanki qızılı rəngə boyanır.
Tez-tez yağışlar yağır. Yağışdan
sonra göbələklər baş qaldırır.

8. Yarpaqlar nə üçün saralır? Eyni
bitkini qaranlıq otaqda olan
dibçəkdə, həm də bağçada müşahidə
etdim. Dibçəkdə bitən bitki çox
parlaq görünmədi, lakin bağçadakı
bitkinin yarpaqları tünd yaşıl rəngdə,
al-əlvan görünürdü.

9. Alimlər öyrəniblər ki,
ağacların yarpaqlarına yaşıl
rəng verən xlorofil adlı
maddədir.Yazda, yayda, bol
günəş süalarının təsiri ilə
yarpaqlarda xlorofil əmələ
gəlir. Onlar yamyaşıl olurlar.
Payızda isə günəşin şüaları və
istiliyi azalır. Ona görə də bir
çox ağacların yarpaqlarında
xlorofil əmələ gəlmir .
Yarpaqlar saralıb tökülür.

11. Canlı təbəqə növündən asılı
olmayaraq hər an suya,
Günəşə, havaya ehtiyacı var.