Aralin 5: Ang Kabihasnang Klasikal ng america at africa at sa mga Pulo sa Pasipiko
1. Aralin 5: Ang Kabihasnang
Klasikal ng America at Africa at
sa mga Pulo sa Pasipiko
INIHANDA NI: PAJARES, MONGE
LADRERA,QUITORIO -8ORDERLINESS
2. Sinaunang Africa
Nagpalipat lipat sila sanhi ng pagbago bagong klima ng kontinente.
Naghanap sila ng mas mainam na lugar kung saan higit na matutugunan
ang kanilang pangangailangan.
Nagkaroon ng kalakalan sa iba’t ibang bahagi ng kontinente na naging
batayan ng kanilang kabuhayan.
3. Ang Heograpiya
Ang Africa ay pangalawang pinakamaling kontinente sa daigdig
Nagtataglay ito ng iba’t ibang katangiang pangheograpiya na maaaring
magbigay-paliwanag kung bakit may iba’t ibang uri ng pamumuhay ang
mga tao rito.
Ang malaking bahagi ng kontinente ay binubuo ng disyerto.
Ang oasis ay lugar sa disyerto kung saan may matatagpuang mga bukal ng
tubig.
Matatagpuan sa gitna ang tropical rainforest.
Ang savanna ay kapatagan kung saan maraming talahib at damo na
tumutubo.
4. Mga Sinaunang Sibilisasyon sa
Kanlurang Africa
Ang timog ng Sahara ay savanna na kinabibilangan ng bansang Sudan.
Nasa dakong hilaga ng relihiyong ito ang sinaunang imperyo ng Kanlurang
Africa ang Ghana, “Lupain ng mga Itim”
5. Ang Kaharian ng mga Kush
Sa panahong ito, nagkaroon ng isang imperyo ng mga itim.
Matatagpuan ito sa kahabaan ng nile sa timog Africa.
Sumasaklaw ito hanggang sa 800 kilometro pahilaga at patimog.
Nasakop sila ng taga-Egypt noong 1500 BCE.
Naging makapangyarihan sa Egypt ang Kush hanggang 670 BCE subalit naitaboy rin sila
palabas ng Egypt nang tulungan ng mga Assyrian ang mga Egyptian sa pagpapaalis sa
kanila.
6. Pamumuhay sa Kush
Aktibo sa pagsasaka at kalakalan ang mga Kushite nang masakop sila ng
mga Ehipsiyano.
Sa kabila nito ay nagawa nilang magtanim ng trigo,barley,millet at bulak
nang labis pa sa kanilang pangabgailangan.
7. Pagbagsak ng kush
Nagsimulang humina ang sibilisasyon kush nang magapi ng mga romano
ang mga kushite noong 23 BCE.Naging daan ito sa pag-unlad
Ng bagong kaharian ng Axum sa timog-silangan ng kush.Tuluyan nang
nasira at bumagsak ang kaharian at lungsod ng moroe noong 350 CE.
9. Ang Ghana
Ang mga tao sa Ghana ay tinawag na soninke.Saklaw ng teritoryo ng Ghana ang rutang
daanan ng kalakalan ng mga caravan ng ginto mula sa Mali, at asin naman mula sa hilagang
disyerto.Noong 300 BCE , natutong gumawang iba’t ibang gamit tulad ng mga sandatang
kahoy, buto, at bato ang mga taga-ghana.Sa loob ng 300 taon, nakontrol ng Ghana ang
malaking bahagi ng Kanlurang Africa.
10. Ang Pagbagsak ng Ghana
Lumaganap ang Islam sa buong Hilagang Africa noong 700 CE.
Sinakop ang Ghana ng Almoravid noong 1055 CE.
Umabot muna ng 21 taon bago masakop ng Almoravid ang Kumbi.
Sapilitang kinolektahan ng buwis ng mga Almoravid ang mga taong Ghana
at pinagsanib sa Islam, kaya’t maraming taga-Ghana amg lumikas sa ibang
pook upang hindi mapilit na sumapi sa Islam.
Nag-aklas laban sa mga Almoravid ang mga tao at hindi nagtagal ay
naitaboy rin sila palabas ng Ghana, at muling nagging sentro ng kalakalan
ang Ghana.
Naging bahagi ng Imperyong Mali ang Ghana noong 1420 CE, at hindi na
pinamunuan ng isang haring katutubo.
11.
12. Ang Mali
Napailalim sa control ng mga pinuno ng Mali ang mga ruta ng caravan at mga
lungsod ng Ghana. Nagtatag sila ng ikalawang pinakamalaking imperyo sa
daigdig nang panahon na ‘yon.
Sundita, isang itim na Muslim, ang unang mansa o emperador ng Mali.
Pumili siya ng magagaling na tagapamahala na nangangasiwa sa mga
gastusin, depensa, at ugnayang-panlabas ng kaharian.
Pinasigla niya ang kalakalan ngasin at ginto sa Niani, ang kabisera ng Imperyo,
Isa sa mga pinuno ng Mali ay si Mansa Musa, hinati niya sa mga lalawigan ang
imperyo at humirang ng mga mahuhusay na gobernador. Nagpatayo rin siya
ng mga moske at Timbukatu, na naging sentro ng kaalamang Muslim.
Naglakbay si Musa patungong Mecca, at nagging bantog sa Morocco, Egypt,
at iba pang bansang European.
Bumagsak ang Mali ng mamatay si Mansa Musa noong 1337 CE.
13.
14. Ang Songhai
Humiwalay sa mga Mali. Bumuo ng isang hukbo, nagpalawak ng teritoryo, at
namahala sa rutang pangkalakalan.
Kilala sa kanilang lakas at galling sa pakikidigma.
Nasakop nila ang lupain ng Sarkos, at nagging kabisera ang bayan ng Ghana.
Pinuno ng Songhai ang ilang maharlikang Dia sa Ghana, ito ay ang kanilang
kinikilalang bayani o tsampiyon.
Naging pinuno ng Songhai si Sunni Ali o kilala ring Ali the Great, noong 1464
CE, nakabuo ng hukbo na may barkong pandigma at mga sundalong
kabayuhan.
Sinakop niya ang Timbuktu, Gao, at Djenne sa Africa, sa loob ng tatlumpung
taonat pinaunlad ang Timbuktu bilang sentro ng kaalaman at kulturang
Muslim sa Africa.
Naging pinakamalaki at pinakamakapangyarihang imperyong pangkalakalan
sa kanlurang Africa
15. Naging kahalili niya sa pamumuno ang kanyang anak noong 1492, ngunit
hindi rin nagtagal ng patalsikin ito ni Askia Mohammad na may higit na
kasanayan sa pamamahala.
Bumagsak ang Songhai dahil sa kakulangan ng makabagong armas,
sinalakay sila ng mga Moroccan sa imperyo gamit ang pulbura at mga
kanyon noong 1591, nagapi sila dahil sibat at espada lamang ang kanilang
gamit.
16.
17. Ang Kabihasnang Songhai
Naninirhan sa mga bahay na yari sa luwad na ang bubong ay damo.
Marunong silang gumamit ng bakal, tanso, at bronse sa paggawa ng
kasangkapan, sandata, banga, at palamuti.
Sa paglalakbay ng mga Songhai, gamit nila ang mga kamelyo, kabayo, at
asno. Gumagamit din sila ng bangko sa mga ilog.
Nakipagtalastasan sa wikang Arabic, at Malaki ang kanilang paggalang sa
mga taong nakapag-aral.
Nagtaglay sila ng simpleng sining at agrikutura.
18.
19. Ang Sinaunang Amerika
Ang Pacific Ocean at Atlantic Ocean ay may kinalaman sa pagkakaroon nila
ng naiibang kabihasnan.
Noong ika-13 siglo BCE, umunlad ang kauna-unahang kabihasnan sa
america., ang Olmec at Toltec sa lupain na ngayon ay tinatawag na Mexico.
Pinaniniwalaan na sa Panahon ng Yelo(Ice Age) may isang tulay na
nagdurugtong sa Asia at America na maaaring totoo batay sa mga labi na
naiwan ng mga tao.
20.
21. Ang Kabihasnang Pasipiko
Sa Pacific Ocean ay matatagpuan ang mga rehiyon ng Ocenia. Ito ay
binubuo ng libo-libong pulo na tinitirahan ng mga mamamayan na sanay
sa kulturang pangkaragatan.
22. Polynesia
Ito ay binubuo ng mahigit sanlibong pulo mula sa gitnang Pasipiko
hanggang New Zealand.
Ang salitang Polynesia ay hango sa wikang Griyego na “polus” na ang ibig
sabihin ay “marami” at nesos na “pulo” ang kahulugan.
Ito ay hugis triyanggulo mula sa Hawaii patungong New Zealand. Sakop
nito ang mga pulo na tulad ng Fiji, Samoa, Tonga, at Tuvalu.
Nanggaling daw sa Timog China at Formosa noong 5000 hanggang 3000
BCE.
Ang pagkakahawig ng kanilang anyo sa mga Pilipino, Malay, at Indones ay
ang naging ebidensya at paliwanag ng mga historyan ng migrasyon,
23.
24. Micronesia
Nasa kanlurang bahadi ng Pasipiko.
Nagmula sa salitang Griyego na mikrus at nesus. “mikros” na ang
kahulugan ay “maliliit” at “nesos” ay “mga pulo”.
25. Melanesia
Matatagpuan sa kanlurang bahagi ng pasipiko.
Sa salitang Griyego, “melas” na “maitim” ang kahulugan at “nesos” na
“mga pulo” ang kahulugan.
