SlideShare a Scribd company logo
1 of 52
वाजीकरण
अष्ाांग आयुवेद
काय-बाल-ग्रह-ऊर्धवव-अङ्ग-शल्य-दांषरा-जरा-वृषान्  ५
अष्ाव्  अङ्गानन तस्याहुश्  चिककत्सा येषु सांचतता ्रयय द षा
वृषान ्  - वाजीकरण
14-Aug-19 3वाजीकरण
िरकसांहहता - चिककत्सास्थान - प्रथम आध्याय (१)रसायन
व्दितीय आध्याय(२)वाजीकरण - (ितुष्पाि)
१.सांय गशरमूलीय
२.आससक्तक्षीररकां
३.माषपणवभृतीयां
४.पुमान्जातबलाहदकां
सुतुतसांहहता - चिककत्सास्थान – षड्विंशत आध्याय
(२६)क्षीणबलीय वाजीकरण चिककत्सा
अष्ाांगह्रद्यम्  - उत्तरस्थान - ित्वाररिंश आध्याय
(४०)वाजीकरण्वचिरध्याय
ग्रिंथोक्त सिंि्भ
14-Aug-19 4वाजीकरण
अनुक्रमननका
प्रमुख मुद्दे Slide number
वाजीकरण दयुत्पती ६
वाजीकरण ननरुक्ती ८
वाजीकरण दयाख्या ९
वाजीकरण पयाभय १०
वाजीकरण अर्भ ,अनर्भ ११,१२
वाजीकरण फलश्रुती १३
वाजीकरणाथभ श्ररेषष्ठ  स्त्री १४
वाजीकरण पूवभकमभ
वाजीकरण प्रिानकमभ
१६
१७
वाजीकरण पश्िातकमभ २१
प्रशस्तशुक्रगुण २२
ग्राम्यिमभ सम्यकवय २४
शुक्रक्षय व मैथुनर्ाभसािरेष र्रेषतु २५
वाजीकरण ्ैषज प्रकार २७
वाजीकरण चिककत्सा – कल्प (५०) २९-५१ 14-Aug-19 5वाजीकरण
 “वाजिं शुक्रिं न वाजिं अवाजिं,अवाजिं वाजी कक्रयतरेष इनत।”
 एतैैःप्रयोगै्वभचिवद्वपुष्मान्वीयोपपन्नोबलवणभयुक्तैः|
र्षाभव्न्वतो वाव्जविष्टवषो ्वरेषत् समथभश्ि वराङ्गनासु||३०||
ि.चि.२/२/३०
 “अवाजी वाजीवात्यथं मैथुनरेषशक्तैः कक्रयतरेष यरेषन तद्वाजीकरणम्।”िक्रित्तटटका
• वाजी = घ डा
• अवाजी = शुक्रक्षय पुरुष
• वाज = मैथुन /शुक्र
14-Aug-19 6वाजीकरण
पशुपक्षी मैथुन स्वरुप
िटक अल्पकाळ परिंतु वारिंवार मैथुन,अल्प शुक्रप्रवृत्ती
Multiple short span conjugations with production of
small amount of semen
गज प्रटिभघ काळानरेष टिभघकाळापयंत मैथुन, ,बर्ुल शुक्रप्रवृत्ती
Once in a while long time conjugation with abundant
semen discharge
वृष्  ऋतुनुसार ननत्य मैथुन, अचिक शुक्रप्रवृत्ती
Regular stable seasonal conjugation with more
quantity of semen
अश्व ननत्य उत्सार्जोशपुणभ , शुक्रप्रवृत्ती
Regular forceful dynamic conjugation with average
quantitative semen discharge.
14-Aug-19 7वाजीकरण
“अपत्यसन्तानकरिं यत् सद्यैः सम्प्रर्षभणम्|
वाजीवानतबलो यरेषन यात्यप्रनतर्तैः व्स्त्रयैः||९||
्वत्यनत्प्रयैः स्त्रीणािं यरेषन यरेषनोपिीयतरेष|
जीयभतोऽप्यक्षयिं शुक्रिं फलवद्यरेषन दृश्यतरेष||१०||
प्र्ूतशाखैः शाखीव यरेषन िैत्यो यथा मर्ान्|
्वत्यर्च्यो बर्ुमतैः प्रजानािं सुबर्ुप्रजैः||११||
सन्तानमूलिं यरेषनरेषर् प्ररेषत्य िानन्त्यमश्नुतरेष|
यशैः चश्रयिं ब पुव्ष्टिं वाजीकरणमरेषव तत्||१२||”
ि.चि.१/१/९-१२
१.सिंतत्तीप्राप्ती
२.सद्यर््षभत(मैथुनास प्रवृत्त करणाररेष)
३.घोडयाप्रमाणरेष अथवा त्यापरेषक्षा अचिक शक्तीनरेष न थकता मैथुन करण्यािरेष सामर्थयभ
४.स्त्रीिा अिंत्यत ्प्रय बनतो.
५.वृद्िास िरेषखील सवभिातू पुष्ट र्ोवून पुत्रप्राप्तीिरेष सामर्थयभ प्राप्त र्ोतरेष.
६.प्र्ूत शाखा असणायाभ मर्ावृक्षाप्रमाणरेष बनतो.
७.दयव्क्त िैत्याप्रमाणरेष पुजनीय बनतरेष.
८.परलोकािंत अत्यिंत सुख प्राप्त करतो.
९.यश,लक्ष्मी,बल,पुष्टी प्राप्त र्ोतरेष.
14-Aug-19 8वाजीकरण
 यरेषन नारीषु सामर्थयं वाजीवल्ल्तरेष नरैः|
व्रजरेषर्च्िाभ्यचिकिं यरेषन वाजीकरणमरेषव तत्||५१|| ि.चि.२/४/५१
 वाजीकरणतन्त्रिं नामाल्पिुष्टक्षीण्वशुष्कररेषतसामाप्यायनप्रसािोपियजननननममत्तिं
प्रर्षभजननाथं ि ||८|| सु.सू.१/8
अल्परेतस - आप्यायन क्षीणरेतस - उपियजनन
दुष्रेतस - प्रसादन ववशुषकरेतस - उपियजनन
 सरेषवमानो यिौचित्याद्वाजीवात्यथभवरेषगवान् |
नारीस्तपभयतरेष तरेषन वाजीकरणमुर्च्यतरेष ||६||सु.चि.२६/६
 वाजीवानतबलो यरेषन यात्यप्रनतर्तोडगना ्वत्यनत्प्रय स्त्रीणािं यरेषन यरेषनोपिीयतरेष।
तद्वाजीकरणिं तव्ध्ि िरेषर्स्योजभस्करिं परम।।३।। अ.र्.उ.४०/२-३
14-Aug-19 9वाजीकरण
१.वाजीकरण ४.वृष्यकर
२.वाजीकर ५.वृष्य
३.शुक्रल
त्रय उपस्तम््ा इनत-
आर्ारैः, स्वप्नो, ब्रह्मियवममनत; एम्व्स्त्रम्युभव्क्तयुक्तैरुपस्तधमिमुपस्तम््ैैः शरीरिं
बलवणोपियोपचितमनुवतभतरेषयाविायुैःसिंस्कारात् सिंस्कारमटर्तमनुपसरेषवमानस्य , य
इर्ैवोपिरेषक्ष्यतरेष||३५||
१.आहार
२.ननद्रा
३.ब्रम्हियव (ितुव आताम = ब्रम्हियव - गृहास्थातम – वानप्रस्थातम – सांन्यास)
14-Aug-19 10वाजीकरण
 न टर् जातबलाैः सवे नराश्िापत्य्ाचगनैः|
बृर्र्च्छरीरा बमलनैः सव्न्त नारीषु िुबभलाैः||४|| ि.चि.२/४/४
१.जन्मत: बलवान पण रनतकक्रयेत दुबवल
२.र गाक्राांताने दुबवल
 कल्यस्योिग्रवयसो वाजीकरणसरेष्वनैः |
सवेष्वृतुष्वर्रर्दयभवायो न ननवाररतैः ||३||
स्थ्वराणािं रररिंसूनािं स्त्रीणािं वाल्लभ्यममर्च्छताम् |
यो्षत्प्रसङ्गात ् क्षीणानािं क्लीबानामल्पररेषतसाम् ||४||
्वलामसनामथभवतािं रूपयौवनशामलनाम् |
नृणािं ि बर्ु्ायाभणािं योगा वाजीकरा टर्ताैः ||५|| सु.चि.२६
१.वृद्ध २.रररांसु
३.स्त्स््रययाांना आपण वप्रय व्हावे अशी इच्छा असणारे ४.स््रयीसांगाने क्षीण ाालेले
५.नांपुसक ६.अल्परेतस
७.ववलासी,धनवान,रुप,यौवनसांपन्न स््रयी असणारा ८.बहुभायाव
14-Aug-19 11
वाजीकरण
“ अथ खलु सप्त पुरुषा रसायनिं नोपयुञ्जीरन ्; तद्यथा-
अनात्मवानलस दररद्र प्रमादी व्यसनी पापकृ द् भेषजापमानी िेनत |
सप्तम्ररेषव कारणैनभ सम्पद्यतरेष; तद्यथा-
अज्ञानािनारम््ािव्स्थरचित्तत्वाद्िाररद्र्यािनायत्तत्वाििमाभिौषिाला्ार्च्िरेषनत|” सु.चि.३०/४
१.अनात्मवान ् – ममर्थया आिार्विार करणारा अप्रशस्त आत्मा,इिंटियािंवर ताबा नसलरेषला
२.अलसी - आळसलरेषला
३.िररि -
४.प्रमािी – नरेषर्मी िुका करणारा,चित्त थायाभवर नसलरेषला
५.दयसनी – मद्यसरेषवन,जुवा,सट्टा,वरेषश्यागमन
६.पापकृ त -
७.्रेषषजापमानी – औषिािा अपमान करणारा
14-Aug-19 12वाजीकरण
 वाजीकरणमव्न्वर्च्छरेषत् पुरुषो ननत्यमात्मवान्|
तिायत्तौ टर् िमाभथौ प्रीनतश्ि यश एव ि||३||
पुत्रस्यायतनिं ह्यरेषतद्गुणाश्िैतरेष सुताश्रयाैः|४| ि.चि.२/१
रसायन वाजीकरणकल्पसेवन पु्रयप्राप्ती धमावथौ, प्रीनत्ि, यश
 प्रीनतबभलिं सुखिं वृ्त्त्वभस्तारो ्वपुलिं कु लम्||२१||
यशो लोकाैः सुखोिकाभस्तुव्ष्टश्िापत्यसिंचश्रताैः|
तस्मािपत्यमव्न्वर्च्छन् गुणािंश्िापत्यसिंचश्रतान्||२२||
वाजीकरणननत्यैः स्याटिर्च्छन् कामसुखानन ि|
उप्ोगसुखान् मसद्िान् वीयाभपत्य्वविभनान्||२३||
वाजीकरणसिंयोगान् प्रवक्ष्याम्यत उत्तरम्|२४|
ि.चि.२/१
14-Aug-19 13वाजीकरण
 वाजीकरणमग्र्यिं ि क्षरेषत्रिं स्त्री या प्रर््षभणी||४||
इष्टा ह्योकै कशोऽप्यथाभ परिं प्रीनतकरा स्मृताैः|.......
..........िमाभथौ स्त्रीषु लक्ष्मीश्ि स्त्रीषु लोकाैः प्रनतव्ष्ठ ताैः|
सुरूपा यौवनस्था या लक्षणैयाभ ्व्ू्षता||७||
या वश्या मशक्षक्षता या ि सा स्त्री वृष्यतमा मता|
नाना्क्त्या तु लोकस्य िैवयोगार्च्ि यो्षताम ्||८||
तिं तिं प्राप्य ्वविभन्तरेष नरिं रूपाियो गुणाैः|
वयोरूपविोर्ावैयाभ यस्य परमाङ्गना||९||
प्र्वशत्याशु हृियिं िैवाद्वा कमभणोऽ्प वा|
हृियोत्सवरूपा या या समानमनैःशया||१०||.......
.........अतुल्यगोत्रािं वृष्यािं ि प्रहृष्टािं ननरुपिवाम्||१५||
शुद्िस्नातािं व्रजरेषन्नारीमपत्याथी ननरामयैः|१६| ि.चि.२/१/४-१६
14-Aug-19 14वाजीकरण
 पिंिेंटिययुक्त
 सुिंिर
 यौवनस्त्री
 आलिंकृ त
 सुमशक्षक्षत
(६४ कला जाणणारी)
 वय,रुप,विन इ ्ावानरेष
पुरुषास अिंककत करणारी
 ननरोगी
 अतुल्य गोत्रीय
 प्रसन्न चित्त
 ननरुपिवी
 ऋतुकालानिंतर शुद्ि
स्नाता.
 सुगिंचित
 करेष शर,कुिं कु म,अगरु
लरेष्पत.
 मिुरस्वरर
 अिरामृता प्रमाणरेष स्पशभ
करणारी.
 कोमल मृिु स्पशी
प्रशस्त स्तन, योनी
िारी
 समानमन:शया
 समानसत्वा
 वश्या
 प्रीयतरेष ्प्रयै
 पाश्ूता सवभ
इिंटियाणाम्
 जीिा ्वयोग
झाल्यास जग
ननस्त्रीवत वाटतिं.
 ्वयोगामुळरेष
स्वत:स इिंटियर्ीन
मानू लागतो.
 जीस प्राप्त
करुन आश्वस्त
र््षभत र्ोतो.
 शोक,म्ती,
बैिीनरेष पराव्जत
र्ोत नार्ी.
 ननत्य समागम
करुन िरेषखील
प्रथमति स्पशभ
करेष ल्यािी ्ावना
र्ोतो.
 अनरेषकिा
समागमानिंतर
िरेषखील अतृप्त
14-Aug-19 15
वाजीकरण
वाजीकरण
 स्रोतैःसु शुद्िरेषष्वमलरेष शरीररेष वृष्यिं यिा ना ममतम्त्त कालरेष|
वृषायतरेष तरेषन परिं मनुष्यस्तद्बृिंर्णिं िैव बलप्रििं ि||५०||
तस्मात ् पुरा शोिनमरेषव कायं बलानुरूपिं न टर् वृष्ययोगाैः|
मसध्यव्न्त िरेषर्रेष ममलनरेष प्रयुक्ताैः व्क्लष्टरेष यथा वासमस रागयोगाैः||५१|| ि.चि.२/१
शरीर सांशुद्चध रसायन औषधीसेवन (शरीर सांशुद्चध) वाजीकरण
चिककत्सा
 पूवं शुद्िशरीराणािं ननरूर्ैैः सानुवासनैैः|
बलापरेषक्षी प्रयुञ्जीत शुक्रापत्य्वविभनान ्||९|| ि.चि.२/४
पूववकमववत ननरुह अनुवासन बस्त्स्तप्रय ग
बलाच्या अपेक्षेने शुक्रवधवक व अपत्यवधवक वृषयय ग प्रय ग
पूववकमव
14-Aug-19 16वाजीकरण
• ्ोजनानन ्वचित्राणण पानानन ्व्विानन ि |
वािैः श्रोत्रानुगाममन्यस्त्विैः स्पशभसुखास्तथा ||७||
याममनी सरेषन्िुनतलका काममनी नवयौवना |
गीतिं श्रोत्रमनोर्ारर ताम्बूलिं मटिराैः स्रजैः ||८||
गन्िा मनोज्ञा रूपाणण चित्राण्युपवनानन ि |
मनसश्िाप्रतीघातो वाजीकु वभव्न्त मानवम् |१०| सु.चि.२६
प्रधानकमव
14-Aug-19 17वाजीकरण
• घृतक्षीराशनो नन्ीननभदयाभचिननभत्यगो युवा|
सङ्कल्पप्रवणो ननत्यिं नरैः स्त्रीषु वृषायतरेष||२०||.............
........मसद्िाथभता िाम्नवश्ि कामैः स्त्री िायुििं सवभममर्ात्मजस्य|
वयो नविं जातमिश्ि कालो र्षभस्य योननैः परमा नराणाम्||३०|| ि.चि.२/३
• यद्यर्च्ि ककव्ञ्िन्मनसैः ्प्रयिं स्यािम्या वनान्ताैः पुमलनानन शैलाैः|
इष्टाैः व्स्त्रयो ्ूषणगन्िमाल्यिं ्प्रया वयस्याश्ि तित्र योग्यम् ||३१|| ि.चि.२/२
14-Aug-19 18वाजीकरण
• यत् ककव्ञ्िन्मिुरिं व्स्नग्ििं जीवनिं बृिंर्णिं गुरु|
र्षभणिं मनसश्िैव सवं तद्वृष्यमुर्च्यतरेष||३६||
िदयैररेषविं्विैस्तस्माद््ा्वतैः प्रमिािं व्रजरेषत्|
आत्मवरेषगरेषन िोिीणभैः स्त्रीगुणैश्ि प्रर््षभतैः||३७|| ि.चि.२/४
मधुर, स्त्स्नग्धां ,जीवनीय, बृांहणीय, गुरु,मन हवषवत करणारे इ िदय सरेषवनानरेष आत्मवरेषग
प्रवृत्त र्ोवून स्त्रीर्च्या सौंद्भय गुणानरेष पुरुष र््षभत र्ोतो.
14-Aug-19 19वाजीकरण
पुष्पपल्लवयुक्त वनात,उद्यानात यौवन सुख ्यावरेष.
मैथुन त्याग
मैथुन त्याग
-
सुपुष्ट तन व ्वशाल स्तन असणारी,अगरु
ििंिन,आटि सुगिंिी िदयािंिा लरेषप व्जनरेष करेष ला आर्रेष
अशा यौवनमत्त स्त्रीसर् अचिक मैथुन करावरेष.
र्रेषमिंतऋतुप्रमाणरेषि ियाभ करावी,मैथुनािरेष प्रमाण
अचिक असावरेष.
14-Aug-19 20वाजीकरण
“गत्वा स्नात्वा पयैः पीत्वा रसिं वाऽनु शयीत ना|
तथाऽस्याप्यायतरेष ्ूयैः शुक्रिं ि बलमरेषव ि||३८||” ि.चि.२/४
प्िातकमव
स्नान
दुग्धप्राशन / माांसरसप्राशन
शयन
शुक्र व बल पुन: पूवभवत र्ोतरेष 14-Aug-19 21वाजीकरण
“बर्लिं मिुरिं व्स्नग्िम्वस्रिं गुरु ्पव्र्च्छलम्|
शुक्लिं बर्ु ि यर्च्छु क्रिं फलवत्तिसिंशयम्||५०||” ि.चि.२/४
“स्फटटका्िं िविं व्स्नग्ििं मिुरिं मिुगव्न्ि ि ||११||
शुक्रममर्च्छव्न्त, करेष चित्तु तैलक्षौिनन्िं तथा |१२|” सु.शा.२
िरक क्त सुतुत क्त
वणभ शुक्ल स्फटटका्िं
स्वरुप बर्ल(िाट),व्स्नग्ि,्पव्र्च्छल, मिाप्रमाणरेष िव,तैलाप्रमाणरेष
व्स्नग्ि,
रस मिुर मिुर
गिंि अ्वस्रिं मिुगिंिी
गुण गुरु -
प्रमाण बर्ु -
शुद्ि वीयाभिा वस्त्रावर डाग पडत नार्ी.
अ्विार्ी
14-Aug-19 22वाजीकरण
र्षभ
तषभ
सरत्व
्पव्र्च्छल
-ता
गुरुताअणु्ाव
प्रणव्ाव
िुतत्व
शुक्रप्रवृ्ी
शुक्रप्रवृ्ी हेतु
र्षाभत्तषाभत् सरत्वार्च्ि पैव्र्च्छल्याद्गौरवाि्प|
अणुप्रवण्ावार्च्ि िुतत्वान्मारुतस्य ि|
ि.चि.२/४/४८
14-Aug-19 23वाजीकरण
ग्राम्यधमव सम्यकवय
यथा मुकु लपुष्पस्य सु(ख) गन्िो नोपलभ्यतरेष|
लभ्यतरेष तद््वकाशात्तु तथा शुक्रिं टर् िरेषटर्नाम ्||३९||
नते वै षोडशाद्वषाभत ् सप्तत्याैः परतो न ि|
आयुष्कामो नरैः स्त्रीम्ैः सिंयोगिं कतुभमर्भनत||४०|| ि.चि.२/४
१६ सम्यकवय ७०
अनतबालो ह्यसम्पूणभसवभिातुैः व्स्त्रयिं व्रजन्|
उपशुष्यरेषत सर्सा तडागममव काजलम ्||४१||
शुष्किं रूक्षिं यथा काष्ठ िं जन्तुिग्ििं ्वजजभरम्|
स्पृष्टमाशु ्वशीयेत तथा वृद्िैः व्स्त्रयो व्रजन्||४२|| ि.चि.२/४
14-Aug-19 24वाजीकरण
• जरया चिन्तया शुक्रिं दयाचिम्ैः कमभकषभणात्|
क्षयिं गर्च्छत्यनशनात् स्त्रीणािं िानतननषरेषवणात्||४३||
क्षयाद््याि्वश्रम््ार्च्छोकात् स्त्रीिोषिशभनात्|
नारीणामरसज्ञत्वाि्विारािसरेषवनात्||४४||
तृप्तस्या्प व्स्त्रयो गन्तुिं न शव्क्तरुपजायतरेष|
िरेषर्सत्त्वबलापरेषक्षी र्षभैः शव्क्तश्ि र्षभजा||४५|| ि.चि.२/४
14-Aug-19 25वाजीकरण
वाजीकरण भैषज प्रकार- िक्रद्पाणणह्के नुसार
१. शुक्रस्रुनतकर - सिंकल्पाटि
२. शुक्रवृद्चिकर - माषाटि
३. शुक्रस्रुनतवृद्चिकर - क्षीराटि
अनरेषन ननरुक्तरेषन त्रत्र्विम्प वृष्यमवरुध्यतरेष; यथा
शुक्रवृद्चिकरिं ि माषाटि, तथा स्रुनतकरिं सङ्कल्पाटि,शुक्रस्रुनतवृद्चिकरिं क्षीराटि|
यिुक्तमन्यत्र-
“शुक्रस्रुनतकरिं ककव्ञ्ित् ककव्ञ्िर्च्छु क्र्वविभनम्| स्रुनतवृद्चिकरिं ककव्ञ्ित् त्रत्र्वििं वृष्यमुर्च्यतरेष
” इनत| त्रत्र्विम्प र्ीििं दयवायरेषबलवत्त्विं पुनैः पुनदयभवायशव्क्तिं ि करोनत||५१||
14-Aug-19 26वाजीकरण
वाजीकरण भैषज प्रकार
भैषज
१.शुक्रजनन मुद्गपणी,माषपणी,शतावरी,अश्वगिंिा,मुसळी,शकभ रा
२. शुक्रप्रववतक िूग्ि,कृ ष्णमाष,आमलकी,्ल्लातक फलमज्जा
३. शुक्ररेिन बृर्ती,कटिंकारी
४. शुक्रस्तांभक जातीफल,अक्कलखारा
५. शुक्रश षक र्ररतकी,कामलिंगक
६. शुक्रश धक कु ष्ठ ,इवालुक,कटफल,समुिभफरेष न,कििंब,इक्षु ,
काण्ठ इक्षु,कोकीलाकक्षा,उशीर
14-Aug-19 27वाजीकरण
वाजीकरण चिककत्सा –आिायव िरक (५०)
ितुवपादनाम सांय गशरमूलीय आससक्तक्षीररकां माषपणवभृतीयां पुमान्जातबलाहदकां
कल्पसिंख्या
कल्पनाम १.बृिंर्णीगुटटका
२.वाजीकरणघृत
३.वाजीकरण
्पण्डरस(४,५,६)
७.वृष्यमाटर्षरस
(८-११)
अन्य वृष्यरस
(१२-१५)
१.अपत्यकारी
षव्ष्टकािी गुटीका
२.वृष्य पूपमलकाटि
योग
३.अपत्यकर स्वरस
४.वृष्यक्षीर
५.वृष्यघृत
६.वृष्यिचिसर
७.वृष्यषव्ष्टकौिन
८.वृष्य पूपमलका
१.२.३वृष्य गोिुग्ि
४. वृष्यशुक्रलक्षीर
५.वृष्यजीवनीयक्षीर
६.वृष्यबृिंर्णक्षीर
७.वृष्यबलविभनक्षीर
८.वृष्यक्षीरसिंजननक्षी
र
९.अपत्यकर क्षीर
योग
१०.अपत्यजनन क्षीर
योग
११.वृष्य्पप्पली योग
१२.वृष्यपायस
१३.वृष्य पूपमलका
१४.वृष्य शतावरीघृत
१५.वृष्यमिुकयोग
१.वृष्यबव्स्त
२.वृष्यमािंसगुटटका.
३.वृष्यमाटर्षरस
४.५.वृष्य घृत्ृष्ट
मत्स्यमािंस
६.७.वृष्य पूपमलका
८.वृष्य माषाटि
पूपमलका
९.वृष्ययोग
१०.अपत्यकरघृत
११. वृष्यगुटटका
१२.वृष्य उत्काररका
१५ ८ १५ १२
14-Aug-19 28वाजीकरण
- वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक ि.चि२/१/
शरमूल+इक्षुमूल+काण्डरेषक्षुमूल+शतावरी+क्षीरकाकोली+्विारीकिं ि+किं टकारी+जीवन्ती ३ पल
+ऋष्क+मरेषिा+काकोली+ऋद्चि+गोक्षुर+रास्ना+कविबीज+पुननभवा िूणभ
नवमाष १ आढ + जल १िोण - क्वाथ
१/४ क्वाथ
यव्ष्टमिु+मनुका+अिंजीर+्पिंपळी+कविबीज+मोर्ािी फु लरेष+खजूर+शतावरी=कल्क
्विारीकिं ि+आमलकी+इक्षुस्वरस = १आढक
गोघृत १आढक
गोिुग्ि १िोण
शकभ रा+विंशलोिन = १ प्रस्थ
्पिंपळी ४ पल
ममररेष १ पल
िालचिनी+एला+नागकरेष शर = १/२ पल
मि ८ पल
१-१पलगुटटका
14-Aug-19 29वाजीकरण
-अक्षय शुक्रप्राप्ती,पिंिरेषटियबलप्राप्ती
माष+कविबीज = १आढक
+
जीवक +ऋष्क+ काकोली +मरेषिा+ ऋद्चि+ शतावरी+ यव्ष्टमिु+ अश्वगिंिा = ४ पल
×४ जल क्वाथ
१/४ क्वाथ
गोघृत + ्विारीकिं िस्वरस + इक्षुस्वरस = १प्रस्थ
गोिुग्ि १० प्रस्थ
शकभ रा+ विंशलोिन + मिु = ४ पल
्पिंपळी १ पल
्ोजनापुवी १ पल मात्ररेषत घृतसरेषवन
ि.चि२/१/
14-Aug-19 30वाजीकरण
- वृष्य,पुव्ष्टकारक,बलविभक ि.चि२/१/
शकभ रा + मुद्ग पीठ  + विंशलोिन + गोिुग्ि + गोघृत + गदर्ािरेष पीठ 
पुपमलका घृतात ्ृष्ट
बारीक तुकडरेष करुन एलाटि िदयािंनी सुगिंचित
मिुररसात्मक कोंबडीर्च्यामािंसरसात ्पण्डरस
ि.चि२/१/
ि.चि२/१/
ि.चि२/१/
14-Aug-19 31वाजीकरण
वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक ि.चि२/१/
गोघृत+माष +बस्तािंड
मटर्ष मािंसरसात ्जभन
पुन्र्: घृतात ्जभन
अम्लरसात्मक िदय+सैंिव+िनरेष+ममररेष+सुिंठ 
ि.चि२/१/
ि.चि२/
ि.चि२/
ि.चि२/१/
14-Aug-19 32वाजीकरण
िटकमािंस तृप्तीप्राप्य ्क्षुन तात्काळ
गोिुग्ि ्पणरेष;अत्यिंत वृष्य ,रात्र्र स्त्रीसिं्ोग करुन िरेषखील
वीयभपतन र्ोत नार्ी ि.चि२/१/
पुराण षव्ष्ठ शामलक ओिन मुद्गयूष ्क्षुन
गोिुग्ि ्पणरेष;अत्यिंत वरेषगयुक्त व िीघभकाल मैथुन शव्क्त प्राप्त
र्ोतरेष. ि.चि२/१/
नक्रार्च्या शुक्रात कोंबडयािरेष मािंस ्ृष्ट
करुन ्क्षण करावरेष; रात्र्र मैथुन करुन िरेषखील मलिंग मशथील र्ोत
नार्ी. ि.चि२/१/
अिंडी+ र्िंसािी अिंडी + मोरािी अिंडी
+ कोंबडीिी अिंडयािा िवस्त्रावस गोघृतात ्जभन करुन ्क्षण
करावरेष; वाजीकरण गुणात्मक ि.चि२/१/
14-Aug-19 33वाजीकरण
वृद्िास सिंतानप्राप्ती ि.चि२/१/
नव शालीषव्ष्टक गोिुग्िात म्जवून ; उखळात कु टून पुन्र्: िुग्ि ममसळून कु स्करावरेष
कविबीज घालून मशजवावरेष
माषरस घालून मशजवावरेष
मुद्गपणी+माषपणी+जीवक+यष्टीमिु+मनुका+खजूर+शतावरी+्विारीकिं ि+जीवन्ती+ऋष्क+
काकोली+ऋद्चि+गोक्षुर+कविबीज
प्रत्यरेषकािा क्वाथ एक-एक करुन घालून प्रत्यरेषकवरेषळी कविबीज घालूनि मशजवावरेष
विंशलोिन+माष पीठ +तिंिुलपीठ +गदर्ािरेष पीठ 
सम्ाग घरेषवून ममसळवावरेष
शकभ रा मि
बोराएवढी गुटटका घृतात ्ृष्ट करुन सरेषवन करावरेष
14-Aug-19 34वाजीकरण
उत्तम ध्वजर्षभ व मैथुनास प्रवृत्त ि.चि२/१/
िटक+र्िंस+कोंबडी+मोर+मशशुमार+नक्र= अिंडस्त्राव+ गोघृत +वरार्वसा+
गोवसा+तिंिुल पीठ  +गदर्ािरेष पीठ 
पुपमलका घृतात ्ृष्ट करुन िनरेष व्जररेष इ. सुगिंचित िदय घालून ्क्षण करावरेष.
ध्विंज्िंग क्लैधमय शुक्राल्पता ि.चि२/१/
कविबीज+माष+खजूर+शतावरी+श्रृगािंटक+मनुका =२ पल
गोिुग्ि १ प्रस्थ + जल १ प्रस्थ
शकभ रा+विंशलोिन = २ पल
थोडरेषसिं घृत
शीत झाल्यावर मि ममसळवून तरेष िुग्ि प्राशन करावरेष
14-Aug-19 35वाजीकरण
वृष्य
माष+खजूर+यष्टीमिु+मनुका+खजूर+शतावरी+क्षीरकाकोली+कविबीज
१ पल
जल १आढक – क्वाथ
१/४ क्वाथ
िुग्ि १ प्रस्थ
िुग्िासमान घृत व शकभ रा घालावी
पर्थय िुि्ात सरेषवन
ि.चि२/१/
14-Aug-19 36वाजीकरण
वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक,कण्ठ 
जीवक+ऋष्क+मरेषिा+जीवन्ती+श्रावणी+बृर्तश्रावणी+खजूर+यव्ष्टमिु+मनुका+्पिंपळी+सुिंठ +श्रृिंगाडक+्विारीकिं
ि = कल्क + गोिुग्ि + गोघृत
घृतार्च्या १/४ शकभ रा
त्यार्च्या १/४ मि
ओिनासर् सरेषवन
वण्यभ,स्वर,बलकर,मैथुनसामर्थयभ ि.चि२/१/
शरिातील ििंिमाप्रमाणरेष िोषवव्जभत िचि
शकभ रा + मिु + मररि + विंशलोिन िूणभ
एला िूणभ
मृ्त्तका कु म््ामध्यरेष वस्त्रगाळ
घृत ओिनासर् सरेषवन करावरेष
ि.चि२/१/
14-Aug-19 37वाजीकरण
-मैथुनशव्क्त वृद्चि ि.चि२/१/
शुक्लवणणभय षव्ष्टकौिन+घृत+शकभ रा+मिु+िुग्ि
– गजसमान मैथुनशक्ती प्राप्त ि.चि२/१/
कोंबडी + नक्र अिंडस्त्राव घृतात ्ृष्ट करुन
तिंिुल पीठ ात ममसळवून पुपमलका घृतात ्जभन करुन
वारुणीिरेष सरेषवन करावरेष
14-Aug-19 38वाजीकरण
वृष्य ि.चि२/१/
माषपणभ /माष /अजुभनपणभ खाऊन पुष्ट झालरेषली
प्रथमि दयाली असून जी पुष्ट आर्रेष व व्जिरेष वासरु समानवणाभिरेष व व्जविंत आर्रेष
लाल/कृ ष्ण वणाभिी, उध्वभ श्रृिंगी
अिारुण, व्जिरेष िुग्ि सािंि
अक्षय शुक्र इव्र्च्छन्
एका गणातील िदयानरेष िुग्िास मसद्ि करावरेष
गदर्ािरेष पीठ  + गोघृत + मि घालून पुन्र्: िुग्ि मसद्ि करावरेष
14-Aug-19 39वाजीकरण
- सत्तरवषीय वृद्िास सिंतानप्राप्ती
मरेषिा+क्षीरकाकोली+जीवन्ती+्विारीकिं ि+ररिंगणी+गोक्षुर+क्षीररका=१ कषभ
+
िुग्ि १आढक + जल १/२ आढक
मसद्ि िुग्ि (वस्त्रगाळ)+शकभ रा+मि+गोघृत
अपत्यप्राप्ती
माषपणभ,इक्षु /अजुभनपणभ यावर पुष्ट झालरेषल्या गाईिरेष िुग्ि सुवणभपात्रात तापवावरेष.
घृत, मिसर् सरेषवन करावरेष
14-Aug-19 40वाजीकरण
वृषता,अनरेषक स्त्रीसमागमतरेषनिंतर िरेषखील मेंढ्र मशथील र्ोत नार्ी.
३०्पिंपळी िूणभ + नतळतैल १ पल + गोघृत ४ पल
्व्जभत करुन
शकभ रा १ पल+ मि १ पल
एका पात्रात घरेषवून त्यात गोिुग्ि काढावरेष
िारोष्ण िुग्ि प्राशन करावरेष.
14-Aug-19 41वाजीकरण
उत्कृ ष्ट वाजीकरण
गोक्षुर क्वाथ/ स्वरस
्विारीकिं ि क्वाथ/स्वरस
×४ िुग्ि
माष + १/८ तिंिुल
तयार णखरीत णखरीर्च्या १/८ घृत
घालून सरेषवन करावरेष
14-Aug-19 42वाजीकरण
बर्ुस्त्री पुरुषाकररता
जीवक+ऋष्क इ. जीवनीयिदयरेष+मनुका+मिूका आटि फळरेष+आम्र+आम्रतक आटि
फळरेष रस
कविबीज िूणभ +माष पीठ  = ४ पल
+
तील िूणभ + मुद्ग पीठ  = १६ पल
+
गदर्ािरेष पीठ + तिंिुल पीठ  + गोघृत ८ पल
आवश्यतरेषनुसार गोिुग्ि घालून पुपमलका करादयात.
14-Aug-19 43वाजीकरण
उत्तम वृष्य
गोघृत १ प्रस्थ+ गोिुग्ि १०० प्रस्थ+शतावरी कल्क ८ पल
मसद्ि घृत १/२ कषभ (अव्ग्नबलानुसार सरेषवन)
शकभ रा+मि+्पिंपळीिूणभ
ननत्य मैथुन सामथभ
यव्ष्टमिु िूणभ + गोघृत + मि = १ कषभ सरेषवन
तद्निंतर गोिुग्ि प्राशन करावरेष.
14-Aug-19 44वाजीकरण
घृत + तैल + मािंसरस + िुग्ि + शकभ रा + मि
बव्स्त
14-Aug-19 45वाजीकरण
अक्षय शुक्रप्राप्ती
वरार्मािंस पक्व करुन मररि+सैंिव बोराकृ ती गुटटका
घृतात ्ृष्ट
तैल +िचि+ करेष शर+ िाडडमरस युक्त कोंबडी मािंसरस
गुटटका पक्व करुन मािंसरसासर् सरेषवन करावरेष
अक्षय शुक्रप्राप्ती
माषाकुिं र+्वतुष कविबीज
बर्ुल घृत +िचि+िाडडमस्वरस+ माटर्ष मािंसरसात पक्व करावरेषत
िनरेष+व्जररेष+सुिंठ (पक्व करताना)
्क्ष्य करुन मािंसरस प्राशन करावरेष
14-Aug-19 46वाजीकरण
सिंतानप्राप्ती
रोर्ु /शफरी मत्स्य
घृतात ्ृष्ट करुन सरेषवन करावरेष.
रोर्ु मत्स्य
घृतात ्ृष्ट
बकरी मािंसरसात पक्व करावरेष
पक्व करताना आमलकी इ.
स्वरस
14-Aug-19 47वाजीकरण
बृिंर्ण,बलविभक,र्षभिायक,सौ्ाग्यिायक,पुत्रिायक,उत्तम शुक्रविभक
रोर्ु मत्स्य – बारीक तुकडरेष
टर्िंग+सैंिव+िनरेष िूणभ
गदर्ािरेष पीठ  +जल
घृतात पुपमलका ्व्जभत करादयात
गोघृत+सैंिव+अम्ल+रोर्ु मत्स्य
माटर्ष मािंसरसात पक्व करावरेष
सम्यक पाकानिंतर कु ट्टण
ममररेष+व्जररेष+िनरेष+टर्िंग+घृत
माषपीठ 
घृतात पुपमलका ्व्जभत करादयात
14-Aug-19 48वाजीकरण
- शीघ्र वृषता, चिर वृषता
माष+कविबीज+गोिूम+शालीषव्ष्टक+शकभ रा+्विारीकिं ििूणभ+
तालीमखानाबीजिूणभ+इक्षुस्वरस+गोिुग्ि
घृतात पुपमलका ्व्जभत करुन ग्रर्ण करावरेष
गोिुग्ि प्राशन करावरेष.
अत्यिंत बल-वीयभविभक, बृिंर्ण
शकभ रा १ तुला+गोघृत १ तुला+(्विारीकिं ििूणभ+्पिंपळी) १ प्रस्थ+
(विंशलोिन+ मि )१/२आढक
घृत लरेष्पत मृ्त्तका घटात एकत्रत्रत करावरेष
प्रनतटिन प्रात:काळी अव्ग्नबलानुसार सरेषवन करावरेष
14-Aug-19 49वाजीकरण
-अपत्याथभ
शतावरी+्विारीकिं ि+माष+कविबीज+गोक्षुर यािंिा प्रत्यरेषकी वरेषगळा क्वाथ
गोघृत १ प्रस्थ+गोिुग्ि ८ प्रस्थ
मसद्ि घृत शकभ रा+मि सर् अव्ग्न व शरीरबलानुसार सरेषवन करावरेष.
-कु मलिंगकाप्रमाणरेष मैथुनप्रवृत्ती
गोघृत १ पात्र + शिं्रपट ्विारीकिं िस्वरस
मसद्ि घृतार्च्या १०० पट घृत घालून पुन: मसद्ि करावरेष
शकभ रा+विंशलोिन+इक्षुरस+्पपिंळी िूणभ+कविबीज=घृतार्च्या िौपट
उिंबराकृ ती गुमलका 14-Aug-19 50वाजीकरण
- अचिक शुक्रस्त्रावानरेष स्त्रीस तृप्त करतो.
शकभ रा १०० पल + गोघृत ५० पल + मि २५ पल
गदर्ािरेष पीठ  २५ पल
गोलाकार उत्काररका
14-Aug-19 51वाजीकरण
धन्यवाद....
!
14-Aug-19 52वाजीकरण

More Related Content

What's hot

Sthaulya chikitsa other than oral administration
Sthaulya chikitsa other than oral administrationSthaulya chikitsa other than oral administration
Sthaulya chikitsa other than oral administrationRaghu Ramudu
 
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta AyurvedaSamhithaandS
 
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxAditi Gandhi
 
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptx
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptxRole of panchakarma in Raktha pitta.pptx
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptxe-MAP
 
Pandu – a literature review.pptx
Pandu – a literature review.pptxPandu – a literature review.pptx
Pandu – a literature review.pptxKamal Sharma
 
Role of panchakarma in Amlapitta.pptx
Role of panchakarma in Amlapitta.pptxRole of panchakarma in Amlapitta.pptx
Role of panchakarma in Amlapitta.pptxe-MAP
 
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)RohitCGavali
 
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Nidana panchaka  by Dr.SwatikaNidana panchaka  by Dr.Swatika
Nidana panchaka by Dr.SwatikaDr.Swatika Sharma
 
Amavata by Dr.Swatika Sharma
Amavata by Dr.Swatika SharmaAmavata by Dr.Swatika Sharma
Amavata by Dr.Swatika SharmaDr.Swatika Sharma
 
सर्प विष (Sarp visha)
सर्प विष (Sarp visha)सर्प विष (Sarp visha)
सर्प विष (Sarp visha)DR. SUNIL KUMAR
 
Imprtance of deepana and pachana.pptx
Imprtance of deepana and pachana.pptxImprtance of deepana and pachana.pptx
Imprtance of deepana and pachana.pptxe-MAP
 
Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)vdsriram
 
Uttara basti Indications & Contraindications
Uttara basti Indications & ContraindicationsUttara basti Indications & Contraindications
Uttara basti Indications & ContraindicationsAkshay Shetty
 

What's hot (20)

Sthaulya chikitsa other than oral administration
Sthaulya chikitsa other than oral administrationSthaulya chikitsa other than oral administration
Sthaulya chikitsa other than oral administration
 
Shwitra
Shwitra Shwitra
Shwitra
 
Visarp chikitsa
Visarp chikitsaVisarp chikitsa
Visarp chikitsa
 
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
Comparative Study on Samprapti of Vatarakta
 
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
 
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptx
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptxRole of panchakarma in Raktha pitta.pptx
Role of panchakarma in Raktha pitta.pptx
 
Pandu – a literature review.pptx
Pandu – a literature review.pptxPandu – a literature review.pptx
Pandu – a literature review.pptx
 
Role of panchakarma in Amlapitta.pptx
Role of panchakarma in Amlapitta.pptxRole of panchakarma in Amlapitta.pptx
Role of panchakarma in Amlapitta.pptx
 
Prameha chikitsa
Prameha chikitsaPrameha chikitsa
Prameha chikitsa
 
Kustha
KusthaKustha
Kustha
 
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)
Prameha Samanya Samprapti (Pathogenesis)
 
Nidana panchaka by Dr.Swatika
Nidana panchaka  by Dr.SwatikaNidana panchaka  by Dr.Swatika
Nidana panchaka by Dr.Swatika
 
Amavata by Dr.Swatika Sharma
Amavata by Dr.Swatika SharmaAmavata by Dr.Swatika Sharma
Amavata by Dr.Swatika Sharma
 
Concept of agni & ama seminar
Concept of agni & ama seminarConcept of agni & ama seminar
Concept of agni & ama seminar
 
CONCEPT OF SHODHANA
CONCEPT OF SHODHANACONCEPT OF SHODHANA
CONCEPT OF SHODHANA
 
सर्प विष (Sarp visha)
सर्प विष (Sarp visha)सर्प विष (Sarp visha)
सर्प विष (Sarp visha)
 
Shotha
Shotha Shotha
Shotha
 
Imprtance of deepana and pachana.pptx
Imprtance of deepana and pachana.pptxImprtance of deepana and pachana.pptx
Imprtance of deepana and pachana.pptx
 
Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)Sandhivata (osteoarthritis)
Sandhivata (osteoarthritis)
 
Uttara basti Indications & Contraindications
Uttara basti Indications & ContraindicationsUttara basti Indications & Contraindications
Uttara basti Indications & Contraindications
 

Similar to Vajikaran (accourding to charak acharya)

Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdf
Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdfShalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdf
Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdfaksharahridaya1301
 
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद vineet agarwal
 
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTS
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTSVIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTS
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTSssuser30952b
 
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSA
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSAFUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSA
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSADrSwati7
 
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotasChikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas7412849473
 
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdf
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdfप्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdf
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdfShaliniChouhan4
 
Pran Prarupna
Pran PrarupnaPran Prarupna
Pran PrarupnaJainkosh
 

Similar to Vajikaran (accourding to charak acharya) (20)

strotas.pptx
strotas.pptxstrotas.pptx
strotas.pptx
 
Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdf
Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdfShalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdf
Shalakya Tantra by Dr.Piyush Agravat_Page11,12,13,etc(1) (3).pdf
 
Dissertation new
Dissertation newDissertation new
Dissertation new
 
Panchakarma intro22
Panchakarma intro22Panchakarma intro22
Panchakarma intro22
 
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद
कर्म प्रधान सफल विजयी जीवन अथर्ववेद
 
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTS
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTSVIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTS
VIRECHANA PPT BY PANCHAKARMA DEPARTMENT TO THE STUDENTS
 
Yauvan suraksha
Yauvan surakshaYauvan suraksha
Yauvan suraksha
 
Arogyanidhi
ArogyanidhiArogyanidhi
Arogyanidhi
 
Threefold karma purvakarma gk importance & utility
Threefold karma   purvakarma gk importance & utilityThreefold karma   purvakarma gk importance & utility
Threefold karma purvakarma gk importance & utility
 
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSA
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSAFUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSA
FUNDAMENTAL CONCEPTS OF KAYACHIKITSA
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
BJS e-Bulletin
BJS e-Bulletin BJS e-Bulletin
BJS e-Bulletin
 
YauvanSuraksha
YauvanSurakshaYauvanSuraksha
YauvanSuraksha
 
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotasChikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
 
GuruGita
GuruGitaGuruGita
GuruGita
 
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdf
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdfप्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdf
प्रतिवेदन, कार्यसूची, परिपत्र लेखन-कार्यालयी लेखन प्रक्रिया.pdf
 
Pran Prarupna
Pran PrarupnaPran Prarupna
Pran Prarupna
 
Yonivyapd chikitsa ch chi
Yonivyapd chikitsa ch chiYonivyapd chikitsa ch chi
Yonivyapd chikitsa ch chi
 
Ayurved panchakarma - Nasya
Ayurved panchakarma  - NasyaAyurved panchakarma  - Nasya
Ayurved panchakarma - Nasya
 

Vajikaran (accourding to charak acharya)

  • 1.
  • 3. अष्ाांग आयुवेद काय-बाल-ग्रह-ऊर्धवव-अङ्ग-शल्य-दांषरा-जरा-वृषान् ५ अष्ाव् अङ्गानन तस्याहुश् चिककत्सा येषु सांचतता ्रयय द षा वृषान ् - वाजीकरण 14-Aug-19 3वाजीकरण
  • 4. िरकसांहहता - चिककत्सास्थान - प्रथम आध्याय (१)रसायन व्दितीय आध्याय(२)वाजीकरण - (ितुष्पाि) १.सांय गशरमूलीय २.आससक्तक्षीररकां ३.माषपणवभृतीयां ४.पुमान्जातबलाहदकां सुतुतसांहहता - चिककत्सास्थान – षड्विंशत आध्याय (२६)क्षीणबलीय वाजीकरण चिककत्सा अष्ाांगह्रद्यम् - उत्तरस्थान - ित्वाररिंश आध्याय (४०)वाजीकरण्वचिरध्याय ग्रिंथोक्त सिंि्भ 14-Aug-19 4वाजीकरण
  • 5. अनुक्रमननका प्रमुख मुद्दे Slide number वाजीकरण दयुत्पती ६ वाजीकरण ननरुक्ती ८ वाजीकरण दयाख्या ९ वाजीकरण पयाभय १० वाजीकरण अर्भ ,अनर्भ ११,१२ वाजीकरण फलश्रुती १३ वाजीकरणाथभ श्ररेषष्ठ स्त्री १४ वाजीकरण पूवभकमभ वाजीकरण प्रिानकमभ १६ १७ वाजीकरण पश्िातकमभ २१ प्रशस्तशुक्रगुण २२ ग्राम्यिमभ सम्यकवय २४ शुक्रक्षय व मैथुनर्ाभसािरेष र्रेषतु २५ वाजीकरण ्ैषज प्रकार २७ वाजीकरण चिककत्सा – कल्प (५०) २९-५१ 14-Aug-19 5वाजीकरण
  • 6.  “वाजिं शुक्रिं न वाजिं अवाजिं,अवाजिं वाजी कक्रयतरेष इनत।”  एतैैःप्रयोगै्वभचिवद्वपुष्मान्वीयोपपन्नोबलवणभयुक्तैः| र्षाभव्न्वतो वाव्जविष्टवषो ्वरेषत् समथभश्ि वराङ्गनासु||३०|| ि.चि.२/२/३०  “अवाजी वाजीवात्यथं मैथुनरेषशक्तैः कक्रयतरेष यरेषन तद्वाजीकरणम्।”िक्रित्तटटका • वाजी = घ डा • अवाजी = शुक्रक्षय पुरुष • वाज = मैथुन /शुक्र 14-Aug-19 6वाजीकरण
  • 7. पशुपक्षी मैथुन स्वरुप िटक अल्पकाळ परिंतु वारिंवार मैथुन,अल्प शुक्रप्रवृत्ती Multiple short span conjugations with production of small amount of semen गज प्रटिभघ काळानरेष टिभघकाळापयंत मैथुन, ,बर्ुल शुक्रप्रवृत्ती Once in a while long time conjugation with abundant semen discharge वृष्  ऋतुनुसार ननत्य मैथुन, अचिक शुक्रप्रवृत्ती Regular stable seasonal conjugation with more quantity of semen अश्व ननत्य उत्सार्जोशपुणभ , शुक्रप्रवृत्ती Regular forceful dynamic conjugation with average quantitative semen discharge. 14-Aug-19 7वाजीकरण
  • 8. “अपत्यसन्तानकरिं यत् सद्यैः सम्प्रर्षभणम्| वाजीवानतबलो यरेषन यात्यप्रनतर्तैः व्स्त्रयैः||९|| ्वत्यनत्प्रयैः स्त्रीणािं यरेषन यरेषनोपिीयतरेष| जीयभतोऽप्यक्षयिं शुक्रिं फलवद्यरेषन दृश्यतरेष||१०|| प्र्ूतशाखैः शाखीव यरेषन िैत्यो यथा मर्ान्| ्वत्यर्च्यो बर्ुमतैः प्रजानािं सुबर्ुप्रजैः||११|| सन्तानमूलिं यरेषनरेषर् प्ररेषत्य िानन्त्यमश्नुतरेष| यशैः चश्रयिं ब पुव्ष्टिं वाजीकरणमरेषव तत्||१२||” ि.चि.१/१/९-१२ १.सिंतत्तीप्राप्ती २.सद्यर््षभत(मैथुनास प्रवृत्त करणाररेष) ३.घोडयाप्रमाणरेष अथवा त्यापरेषक्षा अचिक शक्तीनरेष न थकता मैथुन करण्यािरेष सामर्थयभ ४.स्त्रीिा अिंत्यत ्प्रय बनतो. ५.वृद्िास िरेषखील सवभिातू पुष्ट र्ोवून पुत्रप्राप्तीिरेष सामर्थयभ प्राप्त र्ोतरेष. ६.प्र्ूत शाखा असणायाभ मर्ावृक्षाप्रमाणरेष बनतो. ७.दयव्क्त िैत्याप्रमाणरेष पुजनीय बनतरेष. ८.परलोकािंत अत्यिंत सुख प्राप्त करतो. ९.यश,लक्ष्मी,बल,पुष्टी प्राप्त र्ोतरेष. 14-Aug-19 8वाजीकरण
  • 9.  यरेषन नारीषु सामर्थयं वाजीवल्ल्तरेष नरैः| व्रजरेषर्च्िाभ्यचिकिं यरेषन वाजीकरणमरेषव तत्||५१|| ि.चि.२/४/५१  वाजीकरणतन्त्रिं नामाल्पिुष्टक्षीण्वशुष्कररेषतसामाप्यायनप्रसािोपियजननननममत्तिं प्रर्षभजननाथं ि ||८|| सु.सू.१/8 अल्परेतस - आप्यायन क्षीणरेतस - उपियजनन दुष्रेतस - प्रसादन ववशुषकरेतस - उपियजनन  सरेषवमानो यिौचित्याद्वाजीवात्यथभवरेषगवान् | नारीस्तपभयतरेष तरेषन वाजीकरणमुर्च्यतरेष ||६||सु.चि.२६/६  वाजीवानतबलो यरेषन यात्यप्रनतर्तोडगना ्वत्यनत्प्रय स्त्रीणािं यरेषन यरेषनोपिीयतरेष। तद्वाजीकरणिं तव्ध्ि िरेषर्स्योजभस्करिं परम।।३।। अ.र्.उ.४०/२-३ 14-Aug-19 9वाजीकरण
  • 10. १.वाजीकरण ४.वृष्यकर २.वाजीकर ५.वृष्य ३.शुक्रल त्रय उपस्तम््ा इनत- आर्ारैः, स्वप्नो, ब्रह्मियवममनत; एम्व्स्त्रम्युभव्क्तयुक्तैरुपस्तधमिमुपस्तम््ैैः शरीरिं बलवणोपियोपचितमनुवतभतरेषयाविायुैःसिंस्कारात् सिंस्कारमटर्तमनुपसरेषवमानस्य , य इर्ैवोपिरेषक्ष्यतरेष||३५|| १.आहार २.ननद्रा ३.ब्रम्हियव (ितुव आताम = ब्रम्हियव - गृहास्थातम – वानप्रस्थातम – सांन्यास) 14-Aug-19 10वाजीकरण
  • 11.  न टर् जातबलाैः सवे नराश्िापत्य्ाचगनैः| बृर्र्च्छरीरा बमलनैः सव्न्त नारीषु िुबभलाैः||४|| ि.चि.२/४/४ १.जन्मत: बलवान पण रनतकक्रयेत दुबवल २.र गाक्राांताने दुबवल  कल्यस्योिग्रवयसो वाजीकरणसरेष्वनैः | सवेष्वृतुष्वर्रर्दयभवायो न ननवाररतैः ||३|| स्थ्वराणािं रररिंसूनािं स्त्रीणािं वाल्लभ्यममर्च्छताम् | यो्षत्प्रसङ्गात ् क्षीणानािं क्लीबानामल्पररेषतसाम् ||४|| ्वलामसनामथभवतािं रूपयौवनशामलनाम् | नृणािं ि बर्ु्ायाभणािं योगा वाजीकरा टर्ताैः ||५|| सु.चि.२६ १.वृद्ध २.रररांसु ३.स्त्स््रययाांना आपण वप्रय व्हावे अशी इच्छा असणारे ४.स््रयीसांगाने क्षीण ाालेले ५.नांपुसक ६.अल्परेतस ७.ववलासी,धनवान,रुप,यौवनसांपन्न स््रयी असणारा ८.बहुभायाव 14-Aug-19 11 वाजीकरण
  • 12. “ अथ खलु सप्त पुरुषा रसायनिं नोपयुञ्जीरन ्; तद्यथा- अनात्मवानलस दररद्र प्रमादी व्यसनी पापकृ द् भेषजापमानी िेनत | सप्तम्ररेषव कारणैनभ सम्पद्यतरेष; तद्यथा- अज्ञानािनारम््ािव्स्थरचित्तत्वाद्िाररद्र्यािनायत्तत्वाििमाभिौषिाला्ार्च्िरेषनत|” सु.चि.३०/४ १.अनात्मवान ् – ममर्थया आिार्विार करणारा अप्रशस्त आत्मा,इिंटियािंवर ताबा नसलरेषला २.अलसी - आळसलरेषला ३.िररि - ४.प्रमािी – नरेषर्मी िुका करणारा,चित्त थायाभवर नसलरेषला ५.दयसनी – मद्यसरेषवन,जुवा,सट्टा,वरेषश्यागमन ६.पापकृ त - ७.्रेषषजापमानी – औषिािा अपमान करणारा 14-Aug-19 12वाजीकरण
  • 13.  वाजीकरणमव्न्वर्च्छरेषत् पुरुषो ननत्यमात्मवान्| तिायत्तौ टर् िमाभथौ प्रीनतश्ि यश एव ि||३|| पुत्रस्यायतनिं ह्यरेषतद्गुणाश्िैतरेष सुताश्रयाैः|४| ि.चि.२/१ रसायन वाजीकरणकल्पसेवन पु्रयप्राप्ती धमावथौ, प्रीनत्ि, यश  प्रीनतबभलिं सुखिं वृ्त्त्वभस्तारो ्वपुलिं कु लम्||२१|| यशो लोकाैः सुखोिकाभस्तुव्ष्टश्िापत्यसिंचश्रताैः| तस्मािपत्यमव्न्वर्च्छन् गुणािंश्िापत्यसिंचश्रतान्||२२|| वाजीकरणननत्यैः स्याटिर्च्छन् कामसुखानन ि| उप्ोगसुखान् मसद्िान् वीयाभपत्य्वविभनान्||२३|| वाजीकरणसिंयोगान् प्रवक्ष्याम्यत उत्तरम्|२४| ि.चि.२/१ 14-Aug-19 13वाजीकरण
  • 14.  वाजीकरणमग्र्यिं ि क्षरेषत्रिं स्त्री या प्रर््षभणी||४|| इष्टा ह्योकै कशोऽप्यथाभ परिं प्रीनतकरा स्मृताैः|....... ..........िमाभथौ स्त्रीषु लक्ष्मीश्ि स्त्रीषु लोकाैः प्रनतव्ष्ठ ताैः| सुरूपा यौवनस्था या लक्षणैयाभ ्व्ू्षता||७|| या वश्या मशक्षक्षता या ि सा स्त्री वृष्यतमा मता| नाना्क्त्या तु लोकस्य िैवयोगार्च्ि यो्षताम ्||८|| तिं तिं प्राप्य ्वविभन्तरेष नरिं रूपाियो गुणाैः| वयोरूपविोर्ावैयाभ यस्य परमाङ्गना||९|| प्र्वशत्याशु हृियिं िैवाद्वा कमभणोऽ्प वा| हृियोत्सवरूपा या या समानमनैःशया||१०||....... .........अतुल्यगोत्रािं वृष्यािं ि प्रहृष्टािं ननरुपिवाम्||१५|| शुद्िस्नातािं व्रजरेषन्नारीमपत्याथी ननरामयैः|१६| ि.चि.२/१/४-१६ 14-Aug-19 14वाजीकरण
  • 15.  पिंिेंटिययुक्त  सुिंिर  यौवनस्त्री  आलिंकृ त  सुमशक्षक्षत (६४ कला जाणणारी)  वय,रुप,विन इ ्ावानरेष पुरुषास अिंककत करणारी  ननरोगी  अतुल्य गोत्रीय  प्रसन्न चित्त  ननरुपिवी  ऋतुकालानिंतर शुद्ि स्नाता.  सुगिंचित  करेष शर,कुिं कु म,अगरु लरेष्पत.  मिुरस्वरर  अिरामृता प्रमाणरेष स्पशभ करणारी.  कोमल मृिु स्पशी प्रशस्त स्तन, योनी िारी  समानमन:शया  समानसत्वा  वश्या  प्रीयतरेष ्प्रयै  पाश्ूता सवभ इिंटियाणाम्  जीिा ्वयोग झाल्यास जग ननस्त्रीवत वाटतिं.  ्वयोगामुळरेष स्वत:स इिंटियर्ीन मानू लागतो.  जीस प्राप्त करुन आश्वस्त र््षभत र्ोतो.  शोक,म्ती, बैिीनरेष पराव्जत र्ोत नार्ी.  ननत्य समागम करुन िरेषखील प्रथमति स्पशभ करेष ल्यािी ्ावना र्ोतो.  अनरेषकिा समागमानिंतर िरेषखील अतृप्त 14-Aug-19 15 वाजीकरण
  • 16. वाजीकरण  स्रोतैःसु शुद्िरेषष्वमलरेष शरीररेष वृष्यिं यिा ना ममतम्त्त कालरेष| वृषायतरेष तरेषन परिं मनुष्यस्तद्बृिंर्णिं िैव बलप्रििं ि||५०|| तस्मात ् पुरा शोिनमरेषव कायं बलानुरूपिं न टर् वृष्ययोगाैः| मसध्यव्न्त िरेषर्रेष ममलनरेष प्रयुक्ताैः व्क्लष्टरेष यथा वासमस रागयोगाैः||५१|| ि.चि.२/१ शरीर सांशुद्चध रसायन औषधीसेवन (शरीर सांशुद्चध) वाजीकरण चिककत्सा  पूवं शुद्िशरीराणािं ननरूर्ैैः सानुवासनैैः| बलापरेषक्षी प्रयुञ्जीत शुक्रापत्य्वविभनान ्||९|| ि.चि.२/४ पूववकमववत ननरुह अनुवासन बस्त्स्तप्रय ग बलाच्या अपेक्षेने शुक्रवधवक व अपत्यवधवक वृषयय ग प्रय ग पूववकमव 14-Aug-19 16वाजीकरण
  • 17. • ्ोजनानन ्वचित्राणण पानानन ्व्विानन ि | वािैः श्रोत्रानुगाममन्यस्त्विैः स्पशभसुखास्तथा ||७|| याममनी सरेषन्िुनतलका काममनी नवयौवना | गीतिं श्रोत्रमनोर्ारर ताम्बूलिं मटिराैः स्रजैः ||८|| गन्िा मनोज्ञा रूपाणण चित्राण्युपवनानन ि | मनसश्िाप्रतीघातो वाजीकु वभव्न्त मानवम् |१०| सु.चि.२६ प्रधानकमव 14-Aug-19 17वाजीकरण
  • 18. • घृतक्षीराशनो नन्ीननभदयाभचिननभत्यगो युवा| सङ्कल्पप्रवणो ननत्यिं नरैः स्त्रीषु वृषायतरेष||२०||............. ........मसद्िाथभता िाम्नवश्ि कामैः स्त्री िायुििं सवभममर्ात्मजस्य| वयो नविं जातमिश्ि कालो र्षभस्य योननैः परमा नराणाम्||३०|| ि.चि.२/३ • यद्यर्च्ि ककव्ञ्िन्मनसैः ्प्रयिं स्यािम्या वनान्ताैः पुमलनानन शैलाैः| इष्टाैः व्स्त्रयो ्ूषणगन्िमाल्यिं ्प्रया वयस्याश्ि तित्र योग्यम् ||३१|| ि.चि.२/२ 14-Aug-19 18वाजीकरण
  • 19. • यत् ककव्ञ्िन्मिुरिं व्स्नग्ििं जीवनिं बृिंर्णिं गुरु| र्षभणिं मनसश्िैव सवं तद्वृष्यमुर्च्यतरेष||३६|| िदयैररेषविं्विैस्तस्माद््ा्वतैः प्रमिािं व्रजरेषत्| आत्मवरेषगरेषन िोिीणभैः स्त्रीगुणैश्ि प्रर््षभतैः||३७|| ि.चि.२/४ मधुर, स्त्स्नग्धां ,जीवनीय, बृांहणीय, गुरु,मन हवषवत करणारे इ िदय सरेषवनानरेष आत्मवरेषग प्रवृत्त र्ोवून स्त्रीर्च्या सौंद्भय गुणानरेष पुरुष र््षभत र्ोतो. 14-Aug-19 19वाजीकरण
  • 20. पुष्पपल्लवयुक्त वनात,उद्यानात यौवन सुख ्यावरेष. मैथुन त्याग मैथुन त्याग - सुपुष्ट तन व ्वशाल स्तन असणारी,अगरु ििंिन,आटि सुगिंिी िदयािंिा लरेषप व्जनरेष करेष ला आर्रेष अशा यौवनमत्त स्त्रीसर् अचिक मैथुन करावरेष. र्रेषमिंतऋतुप्रमाणरेषि ियाभ करावी,मैथुनािरेष प्रमाण अचिक असावरेष. 14-Aug-19 20वाजीकरण
  • 21. “गत्वा स्नात्वा पयैः पीत्वा रसिं वाऽनु शयीत ना| तथाऽस्याप्यायतरेष ्ूयैः शुक्रिं ि बलमरेषव ि||३८||” ि.चि.२/४ प्िातकमव स्नान दुग्धप्राशन / माांसरसप्राशन शयन शुक्र व बल पुन: पूवभवत र्ोतरेष 14-Aug-19 21वाजीकरण
  • 22. “बर्लिं मिुरिं व्स्नग्िम्वस्रिं गुरु ्पव्र्च्छलम्| शुक्लिं बर्ु ि यर्च्छु क्रिं फलवत्तिसिंशयम्||५०||” ि.चि.२/४ “स्फटटका्िं िविं व्स्नग्ििं मिुरिं मिुगव्न्ि ि ||११|| शुक्रममर्च्छव्न्त, करेष चित्तु तैलक्षौिनन्िं तथा |१२|” सु.शा.२ िरक क्त सुतुत क्त वणभ शुक्ल स्फटटका्िं स्वरुप बर्ल(िाट),व्स्नग्ि,्पव्र्च्छल, मिाप्रमाणरेष िव,तैलाप्रमाणरेष व्स्नग्ि, रस मिुर मिुर गिंि अ्वस्रिं मिुगिंिी गुण गुरु - प्रमाण बर्ु - शुद्ि वीयाभिा वस्त्रावर डाग पडत नार्ी. अ्विार्ी 14-Aug-19 22वाजीकरण
  • 23. र्षभ तषभ सरत्व ्पव्र्च्छल -ता गुरुताअणु्ाव प्रणव्ाव िुतत्व शुक्रप्रवृ्ी शुक्रप्रवृ्ी हेतु र्षाभत्तषाभत् सरत्वार्च्ि पैव्र्च्छल्याद्गौरवाि्प| अणुप्रवण्ावार्च्ि िुतत्वान्मारुतस्य ि| ि.चि.२/४/४८ 14-Aug-19 23वाजीकरण
  • 24. ग्राम्यधमव सम्यकवय यथा मुकु लपुष्पस्य सु(ख) गन्िो नोपलभ्यतरेष| लभ्यतरेष तद््वकाशात्तु तथा शुक्रिं टर् िरेषटर्नाम ्||३९|| नते वै षोडशाद्वषाभत ् सप्तत्याैः परतो न ि| आयुष्कामो नरैः स्त्रीम्ैः सिंयोगिं कतुभमर्भनत||४०|| ि.चि.२/४ १६ सम्यकवय ७० अनतबालो ह्यसम्पूणभसवभिातुैः व्स्त्रयिं व्रजन्| उपशुष्यरेषत सर्सा तडागममव काजलम ्||४१|| शुष्किं रूक्षिं यथा काष्ठ िं जन्तुिग्ििं ्वजजभरम्| स्पृष्टमाशु ्वशीयेत तथा वृद्िैः व्स्त्रयो व्रजन्||४२|| ि.चि.२/४ 14-Aug-19 24वाजीकरण
  • 25. • जरया चिन्तया शुक्रिं दयाचिम्ैः कमभकषभणात्| क्षयिं गर्च्छत्यनशनात् स्त्रीणािं िानतननषरेषवणात्||४३|| क्षयाद््याि्वश्रम््ार्च्छोकात् स्त्रीिोषिशभनात्| नारीणामरसज्ञत्वाि्विारािसरेषवनात्||४४|| तृप्तस्या्प व्स्त्रयो गन्तुिं न शव्क्तरुपजायतरेष| िरेषर्सत्त्वबलापरेषक्षी र्षभैः शव्क्तश्ि र्षभजा||४५|| ि.चि.२/४ 14-Aug-19 25वाजीकरण
  • 26. वाजीकरण भैषज प्रकार- िक्रद्पाणणह्के नुसार १. शुक्रस्रुनतकर - सिंकल्पाटि २. शुक्रवृद्चिकर - माषाटि ३. शुक्रस्रुनतवृद्चिकर - क्षीराटि अनरेषन ननरुक्तरेषन त्रत्र्विम्प वृष्यमवरुध्यतरेष; यथा शुक्रवृद्चिकरिं ि माषाटि, तथा स्रुनतकरिं सङ्कल्पाटि,शुक्रस्रुनतवृद्चिकरिं क्षीराटि| यिुक्तमन्यत्र- “शुक्रस्रुनतकरिं ककव्ञ्ित् ककव्ञ्िर्च्छु क्र्वविभनम्| स्रुनतवृद्चिकरिं ककव्ञ्ित् त्रत्र्वििं वृष्यमुर्च्यतरेष ” इनत| त्रत्र्विम्प र्ीििं दयवायरेषबलवत्त्विं पुनैः पुनदयभवायशव्क्तिं ि करोनत||५१|| 14-Aug-19 26वाजीकरण
  • 27. वाजीकरण भैषज प्रकार भैषज १.शुक्रजनन मुद्गपणी,माषपणी,शतावरी,अश्वगिंिा,मुसळी,शकभ रा २. शुक्रप्रववतक िूग्ि,कृ ष्णमाष,आमलकी,्ल्लातक फलमज्जा ३. शुक्ररेिन बृर्ती,कटिंकारी ४. शुक्रस्तांभक जातीफल,अक्कलखारा ५. शुक्रश षक र्ररतकी,कामलिंगक ६. शुक्रश धक कु ष्ठ ,इवालुक,कटफल,समुिभफरेष न,कििंब,इक्षु , काण्ठ इक्षु,कोकीलाकक्षा,उशीर 14-Aug-19 27वाजीकरण
  • 28. वाजीकरण चिककत्सा –आिायव िरक (५०) ितुवपादनाम सांय गशरमूलीय आससक्तक्षीररकां माषपणवभृतीयां पुमान्जातबलाहदकां कल्पसिंख्या कल्पनाम १.बृिंर्णीगुटटका २.वाजीकरणघृत ३.वाजीकरण ्पण्डरस(४,५,६) ७.वृष्यमाटर्षरस (८-११) अन्य वृष्यरस (१२-१५) १.अपत्यकारी षव्ष्टकािी गुटीका २.वृष्य पूपमलकाटि योग ३.अपत्यकर स्वरस ४.वृष्यक्षीर ५.वृष्यघृत ६.वृष्यिचिसर ७.वृष्यषव्ष्टकौिन ८.वृष्य पूपमलका १.२.३वृष्य गोिुग्ि ४. वृष्यशुक्रलक्षीर ५.वृष्यजीवनीयक्षीर ६.वृष्यबृिंर्णक्षीर ७.वृष्यबलविभनक्षीर ८.वृष्यक्षीरसिंजननक्षी र ९.अपत्यकर क्षीर योग १०.अपत्यजनन क्षीर योग ११.वृष्य्पप्पली योग १२.वृष्यपायस १३.वृष्य पूपमलका १४.वृष्य शतावरीघृत १५.वृष्यमिुकयोग १.वृष्यबव्स्त २.वृष्यमािंसगुटटका. ३.वृष्यमाटर्षरस ४.५.वृष्य घृत्ृष्ट मत्स्यमािंस ६.७.वृष्य पूपमलका ८.वृष्य माषाटि पूपमलका ९.वृष्ययोग १०.अपत्यकरघृत ११. वृष्यगुटटका १२.वृष्य उत्काररका १५ ८ १५ १२ 14-Aug-19 28वाजीकरण
  • 29. - वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक ि.चि२/१/ शरमूल+इक्षुमूल+काण्डरेषक्षुमूल+शतावरी+क्षीरकाकोली+्विारीकिं ि+किं टकारी+जीवन्ती ३ पल +ऋष्क+मरेषिा+काकोली+ऋद्चि+गोक्षुर+रास्ना+कविबीज+पुननभवा िूणभ नवमाष १ आढ + जल १िोण - क्वाथ १/४ क्वाथ यव्ष्टमिु+मनुका+अिंजीर+्पिंपळी+कविबीज+मोर्ािी फु लरेष+खजूर+शतावरी=कल्क ्विारीकिं ि+आमलकी+इक्षुस्वरस = १आढक गोघृत १आढक गोिुग्ि १िोण शकभ रा+विंशलोिन = १ प्रस्थ ्पिंपळी ४ पल ममररेष १ पल िालचिनी+एला+नागकरेष शर = १/२ पल मि ८ पल १-१पलगुटटका 14-Aug-19 29वाजीकरण
  • 30. -अक्षय शुक्रप्राप्ती,पिंिरेषटियबलप्राप्ती माष+कविबीज = १आढक + जीवक +ऋष्क+ काकोली +मरेषिा+ ऋद्चि+ शतावरी+ यव्ष्टमिु+ अश्वगिंिा = ४ पल ×४ जल क्वाथ १/४ क्वाथ गोघृत + ्विारीकिं िस्वरस + इक्षुस्वरस = १प्रस्थ गोिुग्ि १० प्रस्थ शकभ रा+ विंशलोिन + मिु = ४ पल ्पिंपळी १ पल ्ोजनापुवी १ पल मात्ररेषत घृतसरेषवन ि.चि२/१/ 14-Aug-19 30वाजीकरण
  • 31. - वृष्य,पुव्ष्टकारक,बलविभक ि.चि२/१/ शकभ रा + मुद्ग पीठ + विंशलोिन + गोिुग्ि + गोघृत + गदर्ािरेष पीठ पुपमलका घृतात ्ृष्ट बारीक तुकडरेष करुन एलाटि िदयािंनी सुगिंचित मिुररसात्मक कोंबडीर्च्यामािंसरसात ्पण्डरस ि.चि२/१/ ि.चि२/१/ ि.चि२/१/ 14-Aug-19 31वाजीकरण
  • 32. वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक ि.चि२/१/ गोघृत+माष +बस्तािंड मटर्ष मािंसरसात ्जभन पुन्र्: घृतात ्जभन अम्लरसात्मक िदय+सैंिव+िनरेष+ममररेष+सुिंठ ि.चि२/१/ ि.चि२/ ि.चि२/ ि.चि२/१/ 14-Aug-19 32वाजीकरण
  • 33. िटकमािंस तृप्तीप्राप्य ्क्षुन तात्काळ गोिुग्ि ्पणरेष;अत्यिंत वृष्य ,रात्र्र स्त्रीसिं्ोग करुन िरेषखील वीयभपतन र्ोत नार्ी ि.चि२/१/ पुराण षव्ष्ठ शामलक ओिन मुद्गयूष ्क्षुन गोिुग्ि ्पणरेष;अत्यिंत वरेषगयुक्त व िीघभकाल मैथुन शव्क्त प्राप्त र्ोतरेष. ि.चि२/१/ नक्रार्च्या शुक्रात कोंबडयािरेष मािंस ्ृष्ट करुन ्क्षण करावरेष; रात्र्र मैथुन करुन िरेषखील मलिंग मशथील र्ोत नार्ी. ि.चि२/१/ अिंडी+ र्िंसािी अिंडी + मोरािी अिंडी + कोंबडीिी अिंडयािा िवस्त्रावस गोघृतात ्जभन करुन ्क्षण करावरेष; वाजीकरण गुणात्मक ि.चि२/१/ 14-Aug-19 33वाजीकरण
  • 34. वृद्िास सिंतानप्राप्ती ि.चि२/१/ नव शालीषव्ष्टक गोिुग्िात म्जवून ; उखळात कु टून पुन्र्: िुग्ि ममसळून कु स्करावरेष कविबीज घालून मशजवावरेष माषरस घालून मशजवावरेष मुद्गपणी+माषपणी+जीवक+यष्टीमिु+मनुका+खजूर+शतावरी+्विारीकिं ि+जीवन्ती+ऋष्क+ काकोली+ऋद्चि+गोक्षुर+कविबीज प्रत्यरेषकािा क्वाथ एक-एक करुन घालून प्रत्यरेषकवरेषळी कविबीज घालूनि मशजवावरेष विंशलोिन+माष पीठ +तिंिुलपीठ +गदर्ािरेष पीठ सम्ाग घरेषवून ममसळवावरेष शकभ रा मि बोराएवढी गुटटका घृतात ्ृष्ट करुन सरेषवन करावरेष 14-Aug-19 34वाजीकरण
  • 35. उत्तम ध्वजर्षभ व मैथुनास प्रवृत्त ि.चि२/१/ िटक+र्िंस+कोंबडी+मोर+मशशुमार+नक्र= अिंडस्त्राव+ गोघृत +वरार्वसा+ गोवसा+तिंिुल पीठ +गदर्ािरेष पीठ पुपमलका घृतात ्ृष्ट करुन िनरेष व्जररेष इ. सुगिंचित िदय घालून ्क्षण करावरेष. ध्विंज्िंग क्लैधमय शुक्राल्पता ि.चि२/१/ कविबीज+माष+खजूर+शतावरी+श्रृगािंटक+मनुका =२ पल गोिुग्ि १ प्रस्थ + जल १ प्रस्थ शकभ रा+विंशलोिन = २ पल थोडरेषसिं घृत शीत झाल्यावर मि ममसळवून तरेष िुग्ि प्राशन करावरेष 14-Aug-19 35वाजीकरण
  • 36. वृष्य माष+खजूर+यष्टीमिु+मनुका+खजूर+शतावरी+क्षीरकाकोली+कविबीज १ पल जल १आढक – क्वाथ १/४ क्वाथ िुग्ि १ प्रस्थ िुग्िासमान घृत व शकभ रा घालावी पर्थय िुि्ात सरेषवन ि.चि२/१/ 14-Aug-19 36वाजीकरण
  • 37. वृष्य,बृिंर्ण,बलविभक,कण्ठ जीवक+ऋष्क+मरेषिा+जीवन्ती+श्रावणी+बृर्तश्रावणी+खजूर+यव्ष्टमिु+मनुका+्पिंपळी+सुिंठ +श्रृिंगाडक+्विारीकिं ि = कल्क + गोिुग्ि + गोघृत घृतार्च्या १/४ शकभ रा त्यार्च्या १/४ मि ओिनासर् सरेषवन वण्यभ,स्वर,बलकर,मैथुनसामर्थयभ ि.चि२/१/ शरिातील ििंिमाप्रमाणरेष िोषवव्जभत िचि शकभ रा + मिु + मररि + विंशलोिन िूणभ एला िूणभ मृ्त्तका कु म््ामध्यरेष वस्त्रगाळ घृत ओिनासर् सरेषवन करावरेष ि.चि२/१/ 14-Aug-19 37वाजीकरण
  • 38. -मैथुनशव्क्त वृद्चि ि.चि२/१/ शुक्लवणणभय षव्ष्टकौिन+घृत+शकभ रा+मिु+िुग्ि – गजसमान मैथुनशक्ती प्राप्त ि.चि२/१/ कोंबडी + नक्र अिंडस्त्राव घृतात ्ृष्ट करुन तिंिुल पीठ ात ममसळवून पुपमलका घृतात ्जभन करुन वारुणीिरेष सरेषवन करावरेष 14-Aug-19 38वाजीकरण
  • 39. वृष्य ि.चि२/१/ माषपणभ /माष /अजुभनपणभ खाऊन पुष्ट झालरेषली प्रथमि दयाली असून जी पुष्ट आर्रेष व व्जिरेष वासरु समानवणाभिरेष व व्जविंत आर्रेष लाल/कृ ष्ण वणाभिी, उध्वभ श्रृिंगी अिारुण, व्जिरेष िुग्ि सािंि अक्षय शुक्र इव्र्च्छन् एका गणातील िदयानरेष िुग्िास मसद्ि करावरेष गदर्ािरेष पीठ + गोघृत + मि घालून पुन्र्: िुग्ि मसद्ि करावरेष 14-Aug-19 39वाजीकरण
  • 40. - सत्तरवषीय वृद्िास सिंतानप्राप्ती मरेषिा+क्षीरकाकोली+जीवन्ती+्विारीकिं ि+ररिंगणी+गोक्षुर+क्षीररका=१ कषभ + िुग्ि १आढक + जल १/२ आढक मसद्ि िुग्ि (वस्त्रगाळ)+शकभ रा+मि+गोघृत अपत्यप्राप्ती माषपणभ,इक्षु /अजुभनपणभ यावर पुष्ट झालरेषल्या गाईिरेष िुग्ि सुवणभपात्रात तापवावरेष. घृत, मिसर् सरेषवन करावरेष 14-Aug-19 40वाजीकरण
  • 41. वृषता,अनरेषक स्त्रीसमागमतरेषनिंतर िरेषखील मेंढ्र मशथील र्ोत नार्ी. ३०्पिंपळी िूणभ + नतळतैल १ पल + गोघृत ४ पल ्व्जभत करुन शकभ रा १ पल+ मि १ पल एका पात्रात घरेषवून त्यात गोिुग्ि काढावरेष िारोष्ण िुग्ि प्राशन करावरेष. 14-Aug-19 41वाजीकरण
  • 42. उत्कृ ष्ट वाजीकरण गोक्षुर क्वाथ/ स्वरस ्विारीकिं ि क्वाथ/स्वरस ×४ िुग्ि माष + १/८ तिंिुल तयार णखरीत णखरीर्च्या १/८ घृत घालून सरेषवन करावरेष 14-Aug-19 42वाजीकरण
  • 43. बर्ुस्त्री पुरुषाकररता जीवक+ऋष्क इ. जीवनीयिदयरेष+मनुका+मिूका आटि फळरेष+आम्र+आम्रतक आटि फळरेष रस कविबीज िूणभ +माष पीठ = ४ पल + तील िूणभ + मुद्ग पीठ = १६ पल + गदर्ािरेष पीठ + तिंिुल पीठ + गोघृत ८ पल आवश्यतरेषनुसार गोिुग्ि घालून पुपमलका करादयात. 14-Aug-19 43वाजीकरण
  • 44. उत्तम वृष्य गोघृत १ प्रस्थ+ गोिुग्ि १०० प्रस्थ+शतावरी कल्क ८ पल मसद्ि घृत १/२ कषभ (अव्ग्नबलानुसार सरेषवन) शकभ रा+मि+्पिंपळीिूणभ ननत्य मैथुन सामथभ यव्ष्टमिु िूणभ + गोघृत + मि = १ कषभ सरेषवन तद्निंतर गोिुग्ि प्राशन करावरेष. 14-Aug-19 44वाजीकरण
  • 45. घृत + तैल + मािंसरस + िुग्ि + शकभ रा + मि बव्स्त 14-Aug-19 45वाजीकरण
  • 46. अक्षय शुक्रप्राप्ती वरार्मािंस पक्व करुन मररि+सैंिव बोराकृ ती गुटटका घृतात ्ृष्ट तैल +िचि+ करेष शर+ िाडडमरस युक्त कोंबडी मािंसरस गुटटका पक्व करुन मािंसरसासर् सरेषवन करावरेष अक्षय शुक्रप्राप्ती माषाकुिं र+्वतुष कविबीज बर्ुल घृत +िचि+िाडडमस्वरस+ माटर्ष मािंसरसात पक्व करावरेषत िनरेष+व्जररेष+सुिंठ (पक्व करताना) ्क्ष्य करुन मािंसरस प्राशन करावरेष 14-Aug-19 46वाजीकरण
  • 47. सिंतानप्राप्ती रोर्ु /शफरी मत्स्य घृतात ्ृष्ट करुन सरेषवन करावरेष. रोर्ु मत्स्य घृतात ्ृष्ट बकरी मािंसरसात पक्व करावरेष पक्व करताना आमलकी इ. स्वरस 14-Aug-19 47वाजीकरण
  • 48. बृिंर्ण,बलविभक,र्षभिायक,सौ्ाग्यिायक,पुत्रिायक,उत्तम शुक्रविभक रोर्ु मत्स्य – बारीक तुकडरेष टर्िंग+सैंिव+िनरेष िूणभ गदर्ािरेष पीठ +जल घृतात पुपमलका ्व्जभत करादयात गोघृत+सैंिव+अम्ल+रोर्ु मत्स्य माटर्ष मािंसरसात पक्व करावरेष सम्यक पाकानिंतर कु ट्टण ममररेष+व्जररेष+िनरेष+टर्िंग+घृत माषपीठ घृतात पुपमलका ्व्जभत करादयात 14-Aug-19 48वाजीकरण
  • 49. - शीघ्र वृषता, चिर वृषता माष+कविबीज+गोिूम+शालीषव्ष्टक+शकभ रा+्विारीकिं ििूणभ+ तालीमखानाबीजिूणभ+इक्षुस्वरस+गोिुग्ि घृतात पुपमलका ्व्जभत करुन ग्रर्ण करावरेष गोिुग्ि प्राशन करावरेष. अत्यिंत बल-वीयभविभक, बृिंर्ण शकभ रा १ तुला+गोघृत १ तुला+(्विारीकिं ििूणभ+्पिंपळी) १ प्रस्थ+ (विंशलोिन+ मि )१/२आढक घृत लरेष्पत मृ्त्तका घटात एकत्रत्रत करावरेष प्रनतटिन प्रात:काळी अव्ग्नबलानुसार सरेषवन करावरेष 14-Aug-19 49वाजीकरण
  • 50. -अपत्याथभ शतावरी+्विारीकिं ि+माष+कविबीज+गोक्षुर यािंिा प्रत्यरेषकी वरेषगळा क्वाथ गोघृत १ प्रस्थ+गोिुग्ि ८ प्रस्थ मसद्ि घृत शकभ रा+मि सर् अव्ग्न व शरीरबलानुसार सरेषवन करावरेष. -कु मलिंगकाप्रमाणरेष मैथुनप्रवृत्ती गोघृत १ पात्र + शिं्रपट ्विारीकिं िस्वरस मसद्ि घृतार्च्या १०० पट घृत घालून पुन: मसद्ि करावरेष शकभ रा+विंशलोिन+इक्षुरस+्पपिंळी िूणभ+कविबीज=घृतार्च्या िौपट उिंबराकृ ती गुमलका 14-Aug-19 50वाजीकरण
  • 51. - अचिक शुक्रस्त्रावानरेष स्त्रीस तृप्त करतो. शकभ रा १०० पल + गोघृत ५० पल + मि २५ पल गदर्ािरेष पीठ २५ पल गोलाकार उत्काररका 14-Aug-19 51वाजीकरण