Η αυτοεκτίμηση των παιδιών με δυσλεξία

1. Η αυηοεκηίμηζη ηων παιδιών με δυζλεξία
Της Φάνης Πίηηα
Γηα ηε δπζιεμία έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξνη νξηζκνί, νη νπνίνη θαηά πεξηόδνπο
ηξνπνπνηνύληαη ή εγθαηαιείπνληαη εληειώο, αλάινγα θαη κε ηα λέα επξήκαηα ηεο έξεπλαο. Η
δπζιεμία, ζύκθσλα κε ηνλ Ταλό (2004, ζ. 12), κπνξεί λα νξηζηεί σο κία «εγγελήο γισζζηθή
δηαηαξαρή, πνπ ραξαθηεξίδεηαη από ηε δπζθνιία ηνπ αηόκνπ λα απνθσδηθνπνηεί ηηο ιέμεηο
θαη εθδειώλεηαη ζπλήζσο κε ηελ αδπλακία ηνπ λα ηηο επεμεξγάδεηαη θσλνινγηθά».
Ωο πξνο ηα ζπκπηώκαηά ηεο, ε δπζιεμία ραξαθηεξίδεηαη αλνκνηνγελήο· ζε θάζε
παηδί δηαθέξνπλ, γη’ απηό θαη θάζε πεξίπησζε είλαη δηαθνξεηηθή: αδπλακία αθνπζηηθήο
ζύιιεςεο θαη δηάθξηζεο θζόγγσλ, νπηηθήο αληίιεςεο, κλήκεο θαη παξαηεξεηηθόηεηαο ησλ
κνξθώλ, αλάγλσζεο θαη θαηαλόεζεο, δπζθνιία θαη αζηάζεηα ζηνλ πξνζαλαηνιηζκό ζην
ρώξν θαη ρξόλν, θαζώο θαη ζηηο απζαίξεηεο ζεηξνζεηήζεηο (ζηηο κέξεο ηεο βδνκάδαο, ηνλ
πνιιαπιαζηαζκό θ.ιπ.).
Ταπηόρξνλα, σο απόξξνηα όζσλ πξναλαθέξζεθαλ, παξαηεξνύληαη θαη νξηζκέλα
ζπκπηώκαηα πνπ αθνξνύλ ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ αηόκσλ κε δπζιεμία. Τα παηδηά
ραξαθηεξίδνληαη από πξνθαηαβνιηθό άγρνο γηα ηε κάζεζε πνπ ειέγρεηαη κε γξαθή θαη
αλάγλσζε. Έρνπλ ηελ ηάζε λα απνθεύγνπλ ην γξάςηκν, αξέζθνληαη ζηελ έθθξαζε κέζσ
ρεηξνλνκηώλ θαη ζηελ ελαζρόιεζε κε ρεηξνλαθηηθέο θαηαζθεπέο. Σπρλά ηα άηνκα κε
δπζιεμία παξνπζηάδνπλ ππεξθηλεηηθόηεηα, ελώ ηείλνπλ λα ζπλαλαζηξέθνληαη κε
κηθξόηεξνπο. Η πξνζνρή ηνπο απνζπάηαη, όηαλ κειεηνύλ, θαη έρνπλ δηαζηήκαηα
νλεηξνπόιεζεο. Παξάιιεια ηα παηδηά κε δπζιεμία έρνπλ ζπγθερπκέλε εηθόλα
απηναληίιεςεο, έρνπλ ρακειή απηνεθηίκεζε, ηδηαίηεξα ζην ζρνιηθό ρώξν, θαη πεξλνύλ
πεξηόδνπο ζπλαηζζεκαηηθήο κόλσζεο, εμαηηίαο ησλ δπζθνιηώλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ. Οη
γνλείο ηνπο ζπρλά αλαθέξνπλ όηη ηα παηδηά ηνπο δελ αγαπνύλ ην ζρνιείν θαη ηα καζήκαηα,
θαίλεηαη πσο ζην ζρνιείν «μερλνύλ» ό,ηη έκαζαλ ζην ζπίηη, ελώ πνιιέο θνξέο είλαη ηδηαίηεξα
αδέμηα (Μαπξνκκάηε, 2004).
Έρνληαο ππόςε κνπ νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο παηδηώλ κε δπζιεμία, παξαηήξεζα όηη,
είηε ην εθθξάδνπλ είηε όρη, ληώζνπλ κεηνλεθηηθά ζε ζρέζε κε ηα άηνκα ρσξίο δπζιεμία. Γηα
παξάδεηγκα, δίλνληαο έλα ζρεηηθά εύθνιν θείκελν λα ην δηαβάζεη, κε ηελ πξώηε δπζθνιία ην
παηδί κε δπζιεμία απνγνεηεύεηαη ιέγνληαο όηη δε ζα ηα θαηαθέξεη, δε ζα κάζεη, αθνύ πάληα

2. δπζθνιεύεηαη. Έλα δεύηεξν παηδί πνπ γλσξίδσ, πηζηεύνληαο όηη δελ είλαη ηόζν «θαιόο» ζηα
καζήκαηα όζν νη ζπκκαζεηέο ηνπ, θαζόηαλ κόλνο ηνπ ζηα ηειεπηαία ζξαλία ηεο ηάμεο, δελ
ζπκκεηείρε θαζόινπ ζην κάζεκα θαη γεληθόηεξα παξνπζίαδε κία εηθόλα άξλεζεο, ζεσξώληαο
εθ ησλ πξνηέξσλ όηη δελ είλαη ζε ζέζε λα κάζεη. Παξάιιεια πξόζεμα όηη ηα παηδηά κε
δπζιεμία ληώζνπλ πνιύ κεγαιύηεξε ραξά, όηαλ πεηύρνπλ θάηη θαη ηδηαίηεξα όηαλ απηό
αλαγλσξηζηεί θαη από ηνλ εθπαηδεπηηθό, ην γνλέα ή ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ. Νηώζνπλ
πεξεθάληα γηα ηνλ εαπηό ηνπο κε θάζε επηβξάβεπζε θαη ην εθδειώλνπλ. Τα παηδηά πνπ έρσ
ππόςε πνπ ηείλνπλ λα αζρνινύληαη κε ηηο ηέρλεο (ηε κνπζηθή, ην ρνξό), αθνύ ζε απηνύο ηνπο
ηνκείο είλαη ηδηαίηεξα ραξηζκαηηθνί, επνκέλσο έρνπλ ηελ εζηθή θαη ςπρηθή επραξίζηεζε όηη
δηαπξέπνπλ ζε θάηη.
Όζα πξναλαθέξζεθαλ, επηβεβαηώλνληαη θαη κέζα από ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία.
Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ε Μαπξνκκάηε (2004, ζ. 127), «ηα παηδηά πεγαίλνπλ ζην
δεκνηηθό ζρνιείν κε πξνζκνλή γηα ην λέν πεξηβάιινλ, γηα όια όζα πξόθεηηαη λα κάζνπλ, κε
έλα αίζζεκα ππεξεθάλεηαο, [...] κέρξη πνπ θάπνηα ζηηγκή απνγνεηεύνληαη, γηαηί
θαηαιαβαίλνπλ όηη νη δηθέο ηνπο πξνζπάζεηεο είλαη κεγαιύηεξεο από εθείλεο ησλ
ζπκκαζεηώλ ηνπο, ελώ ηα απνηειέζκαηα πνιύ ρακειόηεξα».
Βηώλνληαο ηόζα ζπζζσξεπκέλα αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα, αλάκεζά ηνπο θαη ην
έληνλν αίζζεκα ηεο απνηπρίαο ζηε ζρνιηθή ηνπο δσή, ηεο απνγνήηεπζεο θαη ηεο
απνζάξξπλζεο, απνθηνύλ κεησκέλε απηναληίιεςε θαη απηνεθηίκεζε, γεγνλόο πνπ επεξεάδεη
θαη ηε δηακόξθσζε ηεο ηαπηόηεηάο ηνπο θαη ηελ αίζζεζε ηεο άμίαο ηνπο ζε θαζνξηζηηθό
βαζκό. Χαξαθηεξηζηηθή θξάζε πνπ άθνπζα επαλεηιεκκέλα ζε ζρέζε κε ην ζέκα ηεο
απηναληίιεςεο από ηνπο καζεηέο πνπ γλσξίδσ είλαη ην «δε ζα ηα θαηαθέξσ, αθνύ δελ είκαη
θαιόο». Αξρίδνπλ λα πηζηεύνπλ όηη δελ αμίδνπλ θαη καζαίλνπλ λα πεξηκέλνπλ ηελ απνηπρία,
ελώ αλακέλνπλ λα βξεζεί θάπνηνο λα ηα βνεζήζεη νπζηαζηηθά, γη’ απηό ηηο πιείζηεο θνξέο,
όηαλ θάηη ηέηνην ζπκβεί, ζπλεξγάδνληαη καδί ηνπ κε ππνκνλή θαη επηκνλή.
Όζνλ αθνξά ηε βειηίσζε ηεο απηνεηθόλαο θαη ηεο κεησκέλεο απηνεθηίκεζεο ησλ
παηδηώλ κε δπζιεμία, θαζνξηζηηθόο είλαη ν ξόινο ηόζν ησλ εθπαηδεπηηθώλ όζν θαη ησλ
γνλέσλ. Από ηελ πιεπξά ηνπ ν εθπαηδεπηηθόο είλαη ππνρξεσκέλνο λα πξνζθέξεη ζην παηδί κε
δπζιεμία ηε κεγαιύηεξε δπλαηή βνήζεηα πνπ ρξεάδεηαη, ώζηε λα θηάζεη ζην κέγηζην ησλ
ηθαλνηήησλ ηνπ. Πξνζσπηθέο κνπ εηζεγήζεηο είλαη ε πξνηξνπή παηδηνύ γηα ζπκκεηνρή ζε
ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο είηε ζην ζρνιείν είηε ζε εμσζρνιηθέο, ζε θαιιηηερληθέο νκάδεο

3. (ζέαηξν, ρνξσδία, νξρήζηξα), ζε αζιεηηθέο εθδειώζεηο, ζηηο νπνίεο ν καζεηήο ληώζεη κέξνο
ελόο ζπλόινπ, ελώ δελ δηαρσξίδεηαη από ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ σο «ην παηδί κε δπζιεμία»,
πνπ αλαγθαζηηθά πζηεξεί ζε ζρέζε κε ηνπο ππνινίπνπο. Παξάιιεια έρεη απνδεηθηεί όηη ζε
ηέηνηνπο ηνκείο ηείλνπλ λα δηαπξέπνπλ ηα άηνκα κε δπζιεμία, ελώ κπνξνύλ λα εμειηρζνύλ ζε
αζπλήζηζηα δεκηνπξγηθά ηαιέληα, αλ δελ θαηαπηεζηνύλ (Αδακόπνπινο, 2002), γεγνλόο πνπ
εληζρύεη ηελ απηνεθηίκεζε θαη ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο.
Ο εθπαηδεπηθόο νθείιεη λα κελ δηαρσξίδεη κε θαλέλα ηξόπν ην παηδί κε δπζιεμία από
ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ, αιιά λα ην αληηκεησπίδεη σο ίζν πξνο απηνύο. Δίλαη αλαγθαίν λα
αλαγλσξίδεη θαη λα επηβξαβεύεη ηελ πξνζπάζεηά ηνπ θαη λα επηζεκαίλεη ηε βειηίσζή ηνπ,
αθόκα θαη αλ είλαη κηθξόηεξε ζε ζρέζε κε απηή ησλ ζπκκαζεηώλ ηνπ. Μπνξεί επίζεο λα
πξνζαξκόδεη ηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηόηεηεο, κε ηξόπν πνπ λα έρεη ηε δπλαηόηεηα ζπκκεηνρήο
θαη ην παηδί κε δπζιεμία, ώζηε λα κελ αηζζάλεηαη παξαγθσληζκέλν. Δίλαη γεγνλόο όηη ε
ρξήζε νπηηθναθνπζηηθώλ κέζσλ, όπνπ είλαη δπλαηόλ, γηα λα θξαηήζεη ηελ πξνζνρή ηνπ
ζπγθεληξσκέλε θαη λα ηνλ βνεζήζεη λα εληππώζεη ζην κπαιό ηνπ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ
ιακβάλεη ζην κάζεκα, έρεη επεξγεηηθά απνηειέζκαηα, αθνύ δίλεηαη ζην παηδί ε επθαηξία θαη
ε δπλαηόηεηα λα κάζεη ό,ηη θαη νη ζπκκαζεηέο ηνπ, κέζσ πην επράξηζησλ θαη
επνηθνδνκεηηθώλ κεζόδσλ.
Πεξηζζόηεξεο πιεξνθνξίεο θα πξνηάζεηο γηα δξαζηεξηόηεηεο βξίζθνληαη ζηνλ αθόινπζν
ζύλδεζκν:
http://www.sxediomathimatos.gr/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.browse&cat
egory_id=5&Itemid=29&lang=en&vmcchk=1&Itemid=29
Αναφορές:
Αδακόπνπινο, Π. (2002). Δςζλεξία: Πώρ να πποζηαηέτεηε ηο παιδί από ηην απειλή
ηηρ. Αζήλα: Δθδόζεηο Σαββάια.
Μαπξνκκάηε, Γ. (2004). Δςζλεξία, θύζη ηο πποβλήμαηορ και ανηιμεηώπιζη. Αζήλα:
Διιεληθά Γξάκκαηα.
Παληειηάδνπ, Σ. & Μπόηζαο, Γ. (2007). Μαθηζιακέρ Δςζκολίερ: Βαζικέρ έννοιερ και
σαπακηηπιζηικά. Βόινο: Γξάθεκα.
Ταλόο, Χ.(2004). Η Δςζλεξία και η ανηιμεηώπιζη ηος δςζλεκηικού μαθηηή. Αζήλα:
Διιεληθά Γξάκκαηα.